(ուժը կորցրել է 24.04.2023 թվականից` 22.04.2021 թիվ 634-Ն որոշում)
i
040.1939.270207
«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
«27» փետրվարի 2007 թ.
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
23 նոյեմբերի 2006 թվականի N 1939-Ն
i
«ՍՊԱՌՈՂՆԵՐԻ ԷԼԵԿՏՐԱՏԵՂԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ» ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(1-ին մաս)
«Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի դրույթի կատարումն ապահովելու նպատակով, ինչպես նաև հաշվի առնելով սպառողների (սեփականատերերի) էլեկտրատեղակայանքների շահագործման ժամանակ մարդկանց, գույքի և շրջակա միջավայրի անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել «Սպառողների էլեկտրատեղակայանքների տեխնիկական շահագործման կանոններ» տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման պահից վեց ամիս հետո:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2007 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 23-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2006 թվականի նոյեմբերի 23-ի
N 1939-Ն որոշման
ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ «ՍՊԱՌՈՂՆԵՐԻ ԷԼԵԿՏՐԱՏԵՂԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ»
I. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ
«Սպառողների էլեկտրատեղակայանքների տեխնիկական շահագործման կանոններ» տեխնիկական կանոնակարգի (այսուհետ` տեխնիկական կանոնակարգ, ՏԿ) գործողությունը տարածվում է 1000 Վ և բարձր լարման էլեկտրատեղակայանքների սեփականատերեր հանդիսացող իրավաբանական անձանց և անհատ ձեռնարկատերերի, բացի էներգետիկայի բնագավառի լիցենզավորված անձանց (այսուհետ` սպառողներ) ծառայությունների վրա: Տեխնիկական կանոնակարգը ներառում է մինչև 220 կՎ` ներառյալ լարման գործող էլեկտրատեղակայանքները շահագործող սպառողներին ներկայացվող պահանջները:
Սույն ՏԿ-ի պահանջները տարածվում են «Արտադրանքի դասակարգում ըստ գործունեության տեսակների.» ՀԴ 006.3-2004 դասակարգչի հետևյալ ծառայությունների վրա`
45.31.41.400 Ծառայություններ էլեկտրահաղորդման գծերի ամպրոպապաշտպանիչ
ճոպանների կախման
45.31.41.600 Ծառայություններ էլեկտրահաղորդման գծերի հաղորդալարերի
գցման
45.31.41.300 Ծառայություններ էլեկտրահաղորդման գծերի հաղորդալարերի
կախման
31.10.92.000 Ծառայություններ էլեկտրաշարժիչների, գեներատորների և
տրանսֆորմատորների նորոգման, տեխնիկական սպասարկման և
փաթաթման
31.10.91.000 Ծառայություններ էլեկտրաշարժիչների, գեներատորների և
տրանսֆորմատորների տեղակայման
45.34.22.000 Ծառայություններ էլեկտրատեղակայման աշխատանքների անցկացման,
այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում
31.20.92.000 Ծառայություններ էլեկտրաբաշխիչ և կարգավորող սարքերի
նորոգման և տեխնիկական սպասարկման
31.20.91.000 Ծառայություններ էլեկտրաբաշխիչ և կարգավորող սարքերի
տեղակայման
II. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
1) գործող էլեկտրատեղակայանք` էլեկտրատեղակայանք կամ դրա մի մասը, որը գտնվում է լարման տակ կամ որին լարում կարելի է տալ միացնելով փոխարկման ապարատները,
2) երկրորդային էլեկտրահաղորդման շղթաներ` սեղմակների, էլեկտրահաղորդալարերի և մալուխների համախումբ, որոնցով միացվում են էլեկտրաավտոմատիկայի, արգելափակման, չափման, պաշտպանության և ազդանշանման կառավարման սարքերն ու սարքվածքները,
3) էլեկտրակայանի (ենթակայանի) կառավարման վահան` էլեկտրակայանի միևնույն շենքում տեղակայված վահանների համախումբ` իրենց կառավարման, հսկման, պաշտպանության սարքվածքներով,
4) էլեկտրական բաշխիչ կետ` ենթակայանի կազմում չգտնվող էլեկտրական ԲՍ,
5) էլեկտրական բաշխիչ սարքվածք (ԲՍ)` էլեկտրաէներգիայի ընդունման և բաշխման էլեկտրատեղակայանք, որը պարունակում է փոխարկման ապարատներ, հավաքման և միացման հաղորդաձողեր, օժանդակ սարքվածքներ (ճնշակային, կուտակիչ և այլն), ինչպես նաև պաշտպանության, ավտոմատիկայի սարքվածքներ և չափող սարքեր,
6) էլեկտրական ենթակայան` էլեկտրատեղակայանք` նախատեսված էլեկտրական էներգիայի կերպափոխման և բաշխման համար,
7) էլեկտրական էներգիայի աղբյուր` էլեկտրատեխնիկական արտադրատեսակ (սարքվածք), որը էներգիայի տարբեր տեսակները կերպափոխում է էլեկտրական էներգիայի,
8) էլեկտրական ցանց` էլեկտրաէներգիայի հաղորդման և բաշխման էլեկտրատեղակայանքների համախումբ, բաղկացած որոշակի տարածքում աշխատող ենթակայաններից, բաշխիչ սարքվածքներից (ԲՍ), հոսանահաղորդիչներից, էլեկտրահաղորդման օդային և մալուխային գծերից (ՕԳ և ՄԳ),
9) էլեկտրահաղորդագիծ` հաղորդալարերի, մալուխների համախումբ` իրենց ամրացման հարմարանքներով, տեղակայման և պաշտպանության մանրակներով անցկացված շենքերի, կառույցների կոնստրուկցիաների վրայով կամ միջով,
10) էլեկտրասարքավորում` ընդհանուր հատկանիշներով միավորված էլեկտրական սարքվածքների համախումբ: Միավորման հատկանիշներ, կախված խնդրից, կարող են լինել` տեխնոլոգիական (ըստ նշանակության), արևադարձային գոտիների (ըստ կլիմայական պայմանների) և օբյեկտի պատկանելության (ըստ հաստոցի, արտադրամասի և այլն),
11) էլեկտրատեխնիկական արտադրատեսակի (սարքվածքի) արգելափակում` էլեկտրատեխնիկական արտադրատեսակի (սարքվածքի) մաս, նախատեսված դրա որոշ մասերի գործողությունների կատարման կանխարգելման կամ սահմանափակման համար արտադրատեսակի այլ մասերի որոշակի վիճակների կամ դիրքերի դեպքերում, որպեսզի կանխվի դրանում անթույլատրելի վիճակների առաջացումը կամ բացառվի մոտեցումը լարման տակ գտնվող դրա մասերին,
12) էլեկտրատեղակայանք` մեքենաների, սարքերի, գծերի և օժանդակ սարքավորումների (այն կառույցների ու շենքերի հետ միասին, որոնցում դրանք տեղադրված են) համախումբը, որը նախատեսված է էլեկտրական էներգիայի արտադրության, կերպափոխման, տրանսֆորմացիայի, հաղորդման, բաշխման և էներգիայի այլ տեսակների կերպափոխման համար,
13) էլեկտրատնտեսություն` էներգատնտեսության ենթատնտեսություն, որն ընդգրկում է միայն էլեկտրաէներգիայի սարքավորումներն ու տեղակայանքները,
14) էներգատնտեսություն` կազմակերպության (ընկերության) էներգակիրների, այդ թվում` ջրի, սեղմած օդի, գազերի հաղորդման, բաշխման, կուտակման, սպառման, օգտահանման տեղակայանքների և համակարգերի, ինչպես նաև էներգակիրների կիրառմամբ տեխնոլոգիական և օժանդակ ուժային, կառավարման ու տեղեկատվական սարքավորումների և տեղակայանքների համալիր,
15) թեթևացված մեկուսացումով էլեկտրասարքավորում` ամպրոպային գերլարումների ազդեցությանը ոչ ենթակա կամ ամպրոպային գերլարումների ամպլիտուդը սահմանափակող պաշտպանական միջոցների առկայությամբ էլեկտրասարքավորում` նախատեսված էլեկտրատեղակայանքներում կիրառելու համար,
16) լրակազմ բաշխիչ սարքվածք (ԼԲՍ)` բաշխիչ սարքվածք, բաղկացած լրիվ կամ մասնակի փակ պահարաններից կամ բլոկներից, իրենց մեջ ներկառուցված փոխարկման ապարատներով, սարքավորումով, պաշտպանության և ավտոմատիկայի սարքվածքներով, որը մատակարարվում է հավաքված կամ հավաքման համար լրիվ նախապատրաստված վիճակում: ԼԲՍ-ները նախատեսված են ներքին տեղակայման համար, իսկ ԼԲՍԱ-ները` արտաքին տեղակայման համար,
17) լրակազմ տրանսֆորմատորային ենթակայան (կերպափոխիչ) (ԼՏԵ, ԼԿԵ)` ենթակայան, բաղկացած տրանսֆորմատորներից (կերպափոխիչներից) և բլոկներից (ԼԲՍ կամ ԼԲՍԱ և այլ տարրեր), որը մատակարարվում է հավաքված կամ հավաքման համար լրիվ նախապատրաստված վիճակում: Փակ շենքերում տեղակայվող ԼՏԵ (ԼԿԵ) կամ դրանց մասերը պատկանում են ներքին տեղակայանքներին, իսկ բաց օդում տեղադրվողները` արտաքին,
18) ծածկված աշխատանքներ` շինարարական աշխատանքներ, որոնք տեխնոլոգիայի համաձայն, ավարտից հետո անտեսանելի են (փակված են ծեփով, չքանդվող ծածկույթով և այլն),
19) կերպափոխիչ ենթակայան` էլեկտրական ենթակայան, նախատեսված հոսանքի տեսակը կամ դրա հաճախականությունը կերպափոխելու համար,
20) հավաքող հաղորդաձողերի համակարգ` էլեկտրական բաշխիչ սարքվածքների միացումները կապող տարրերի լրակազմ,
21) հոսանահաղորդիչ` հաղորդաձողերի կամ հաղորդալարերի տեսքով պատրաստված սարքվածք` իրենց մեկուսիչներով և պահող կոնստրուկցիաներով` նախատեսված էլեկտրակայանի, ենթակայանի կամ արտադրամասի սահմաններում էլեկտրական էներգիայի հաղորդման և բաշխման համար,
22) մալուխային էլեկտրահաղորդման գիծ (ՄԳ)` էլեկտրաէներգիայի կամ դրա առանձին իմպուլսների հաղորդման գիծ, բաղկացած մեկ կամ մի քանի զուգահեռ մալուխներից իրենց միացնող, սևեռող եզրային կցորդիչներով և ամրացնող տարբերակով, իսկ յուղալեցուն մալուխների համար, բացի դրանից նաև յուղի լրասնման ապարատներով ճնշման ազդանշանման համակարգով,
23) ներկառուցված ենթակայան` շենքի մասը զբաղեցնող էլեկտրական ենթակայան,
24) նորմալ մեկուսացումով էլեկտրասարքավորում` էլեկտրասարքավորում` նախատեսված ամպրոպային գերլարումների ազդեցությանը ենթակա, գերլարումներից սովորական պաշտպանության միջոցներով ապահովված էլեկտրատեղակայանքներում կիրառելու համար,
25) նպատակային հրահանգավորում` էլեկտրատեղակայանքում կատարվող կոնկրետ աշխատանքի անվտանգ կատարման ցուցումներ, որում ընդգրկվում են կարգագրով կամ կարգադրությամբ որոշվող աշխատողներ (ըստ կարգերի), սկսած կարգագիրը տվողից, կարգադրությունն իրագործողից մինչև բրիգադի անդամը կամ կատարողը,
26) շարժական էլեկտրաընդունիչ` էլեկտրաընդունիչ, որի կոնստրուկցիան հնարավորություն է տալիս այն տրանսպորտային միջոցների օգնությամբ կամ ձեռքով (շարժագլորելով) տեղափոխել, ըստ նշանակության, օգտագործման վայրը, իսկ միացումը սնուցման աղբյուրին իրականացվում է ճկուն մալուխով, էլեկտրաքուղով և ժամանակավոր քանդովի կամ կազմատվող հպումային միացումներով,
27) ուժային էլեկտրական շղթա` էլեկտրական շղթա, որը պարունակում է տարրեր, որոնց գործառնական նշանակությունն է էլեկտրական էներգիայի հիմնական մասի արտադրումը կամ հաղորդումը, դրա բաշխումը, կերպափոխումը` էներգիայի այլ տեսակների կամ հարաչափերի այլ նշանակությամբ էլեկտրական էներգիայի,
28) չեզոք` էլեկտրասարքավորման աստղաձև միացված փաթույթների (տարրերի) ընդհանուր կետը,
29) տրանսֆորմատորային ենթակայան` էլեկտրական ենթակայան` նախատեսված տրանսֆորմատորների (կերպափոխիչների) օգնությամբ մեկ լարման էլեկտրաէներգիան այլ լարման էլեկտրաէներգիայի կերպափոխելու համար,
30) փորձարկմանն ուղղված լարում` սահմանված ժամանակահատվածում էլեկտրասարքավորմանը տրված լարման ամպլիտուդային արժեքն է փորձարկման որոշակի պայմաններում,
31) քարշային ենթակայան` էլեկտրական ենթակայան` հիմնականում նախատեսված էլեկտրական քարշով տրանսպորտային միջոցները հպումային ցանցով սնելու համար,
32) օդային էլեկտրահաղորդման գիծ (ՕԳ)` հաղորդալարերով էլեկտրաէներգիայի հաղորդման սարքվածք, որը բացօթյա է և մեկուսիչների ու արմատուրի օգնությամբ ամրացված է հենասյուների կամ ինժեներական կառույցների (կամուրջներ, ուղանցումներ և այլն) բարձակներին և կանգնակներին: Էլեկտրահաղորդման օդային գծի սկիզբ և վերջ ընդունվում են գծային ճակատամուտքերը կամ բաշխիչ սարքվածքի ԲՍ գծային ներանցիչները, իսկ ճյուղավորումների համար` ճյուղավորման հենասյունը և գծային ճակատամուտքը կամ ԲՍ գծային ներանցիչը,
33) օպերատիվ հոսանքի ցանց` փոփոխական կամ հաստատուն հոսանքի էլեկտրական ցանց` նախատեսված էլեկտրակայանի (ենթակայանի) կառավարման, ավտոմատիկայի, պաշտպանության և ազդանշանման շղթաներում օգտագործվող էլեկտրական էներգիայի հաղորդման և բաշխման համար:
III. ԷԼԵԿՏՐԱՏԵՂԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ
1. ՍՊԱՌՈՂՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ԵՎ ՆՐԱՆՑ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ
1) Սպառողների էլեկտրատեղակայանքների շահագործումն իրականացնում է`
ա) սպառողի համապատասխան որակավորում ունեցող անձնակազմը/անձը,
բ) համապատասխան որակավորում ունեցող սերտիֆիկացված անձը (իրավաբանական կամ ֆիզիկական)` պայմանագրային հիմունքներով:
Սերտիֆիկացման պահանջներն ու սխեմաները տրված են սույն ՏԿ-ի VI բաժնում:
2) Սպառողն էլեկտրատեղակայանքների անվտանգության ապահովման համար պետք է`
ա) գործող էլեկտրատեղակայանքները պահի աշխատունակ վիճակում և շահագործի սույն ՏԿ-ի և այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխան,
բ) ապահովի ժամանակին և որակյալ տեխնիկական սպասարկում, կատարի պլանային-նախազգուշական նորոգում, փորձարկումներ, իրականացնի էլեկտրատեղակայանքների և էլեկտրասարքավորումների արդիականացում և վերակառուցում գործող պահանջներին համապատասխան,
գ) իրականացնի էլեկտրատեխնիկական և էլեկտրատեխնոլոգիական անձնակազմի ընտրություն, աշխատողների պարբերական բժշկական զննումներ, անցկացնի աշխատանքի և հրդեհային անվտանգության հրահանգավորումներ, կազմակերպի անձնակազմի ուսուցում և գիտելիքների ստուգում,
դ) ապահովի էլեկտրատեղակայանքների հուսալի և անվտանգ շահագործումը, էլեկտրատեխնիկական և էլեկտրատեխնոլոգիական անձնակազմի աշխատանքի և շրջակա միջավայրի պաշտպանությունը դրանց շահագործման ժամանակ,
ե) վարի հաշվառք, վերլուծություն և փորձաքննություն էլեկտրատեղակայանքների աշխատանքի խափանումների և դրանց շահագործման հետ կապված դժբախտ դեպքերի վերաբերյալ և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած պետական կառավարման մարմին (այսուհետ` լիազոր մարմին) ներկայացնի տեղեկատվություն վթարների, մահացու, ծանր և խմբային դժբախտ դեպքերի մասին, որոնք կապված են էլեկտրատեղակայանքների շահագործման հետ,
զ) էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի համար մշակի աշխատանքի անվտանգության վերաբերյալ ներքին իրավական ակտեր (պաշտոնական, արտադրական և աշխատանքի պաշտպանության հրահանգներ և այլն),
է) էլեկտրատեղակայանքները համալրի պաշտպանիչ և հրդեհամարման միջոցներով ու գործիքներով:
3) Էլեկտրատեղակայանքների շահագործման կազմակերպման անմիջական պարտականությունների կատարման համար սպառողի ղեկավարը (բացի 1000 Վ-ից ավելի լարման էլեկտրատեղակայանքի սեփականատեր քաղաքացիներից) համապատասխան ներքին իրավական ակտով կազմակերպության ղեկավարներից և մասնագետներից նշանակում է էլեկտրատնտեսության պատասխանատուին: Եթե կազմակերպությունում կա գլխավոր էներգետիկի պաշտոն, ապա այդ պարտականությունները դրվում են դրա վրա:
4) Ոչ արտադրական գործունեությամբ զբաղվող սպառողների մոտ, որոնց էլեկտրատնտեսությունը կազմված է միայն մուտքի (մուտքի-բաշխման) սարքվածքներից, լուսավորման տեղակայանքներից, 380 Վ-ից ոչ ավելի անվանական լարման տանովի սարքավորումներից, էլեկտրատնտեսության պատասխանատու կարող է չնշանակվել:
5) Անհատ ձեռնարկատերերը, ովքեր պայմանագրով իրականացնում են էլեկտրատեղակայանքների տեխնիկական սպասարկում, շահագործում, դրանցում կատարում են հավաքակցման, կարգաբերման, նորոգման, փորձարկման աշխատանքներ և չափումներ, պետք է ունենան լիցենզիա և սպառողի կողմից սահմանված կարգով անցնեն գիտելիքների ստուգում, ունենան էլեկտրաանվտանգության համապատասխան խումբ:
6) Սպառողը պարտավոր է`
ա) կազմակերպել էլեկտրատեղակայանքների շահագործմանը վերաբերող անհրաժեշտ փաստաթղթերի մշակումը և վարումը,
բ) կազմակերպել էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի ուսուցումը, հրահանգավորումը, գիտելիքների ստուգումը և տալ ինքնուրույն աշխատանքի թույլտվություն,
գ) կազմակերպել էլեկտրատեղակայանքներում բոլոր տեսակի աշխատանքների անվտանգ կատարումը, այդ թվում` գործուղված անձնակազմինը,
դ) ապահովել էլեկտրատեղակայանքների տեխնիկական սպասարկման, պլանային-նախազգուշական նորոգման և պրոֆիլակտիկ փորձարկումների ժամանակին և որակով կատարումը,
ե) ապահովել էլեկտրատեղակայանքներում պաշտպանության և հրդեհաշիջման միջոցների ու գործիքների առկայությունը, դրանց ժամանակին ստուգումը և փորձարկումը,
զ) ապահովել նոր և վերակառուցված էլեկտրատեղակայանքների շահագործման թույլտվության և միացման սահմանված կարգը` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի հունիսի 1-ի N 739-Ն որոշման,
է) կազմակերպել էլեկտրատեղակայանքների օպերատիվ սպասարկումը և վթարային իրավիճակների վերացումը,
ը) ապահովել էլեկտրամատակարարման փաստացի շահագործման սխեմաների համապատասխանության ստուգումը հաստատված նախագծերին` դրանցում կատարելով նշում ստուգման մասին (2 տարին առնվազն մեկ անգամ), հրահանգների և սխեմաների վերանայում (3 տարին առնվազն մեկ անգամ), էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի որակավորման բարձրացում (5 տարին առնվազն մեկ անգամ),
թ) հսկել գործող էլեկտրատեղակայանքներում և էլեկտրահաղորդման գծերի պահպանության գոտիներում շինարարական-հավաքակցման և մասնագիտական կազմակերպությունների անձնակազմի աշխատանքի թույլտվության ճշտությունը:
7) Էլեկտրատնտեսության պատասխանատուի և դրա տեղակալի նշանակումը պետք է կատարվի դրանց գիտելիքների ստուգումից և էլեկտրաանվտանգության համապատասխան խմբի շնորհումից հետո` V խումբ` 1000 Վ և բարձր լարման էլեկտրատեղակայանքների համար, IV խումբ` մինչև 1000 Վ լարման էլեկտրատեղակայանքների համար:
8) Պետական վերահսկողությունն իրականացնում է լիազորված պետական մարմինը «Էներգետիկայի բնագավառում և էլեկտրասպառման ոլորտում պետական տեխնիկական վերահսկողության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:
2. ԷԼԵԿՏՐԱՏԵՂԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄԸ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ
1) Նոր կամ վերակառուցված էլեկտրատեղակայանքների և թողարկվող համալիրների ընդունումը շահագործման պետք է կատարվի սույն տեխնիկական կանոնակարգին համապատասխան:
2) Էլեկտրատեղակայանքների շահագործման ընդունումից առաջ պետք է իրականացվեն`
ա) էներգաօբյեկտի շինարարության և հավաքակցման ընթացքում` կառույցների և սարքավորումների հանգույցների միջանկյալ (նախնական) ընդունում, այդ թվում` ծածկված աշխատանքների,
բ) սարքավորումների ընդունման-հանձնման փորձարկումները և էլեկտրատեղակայանքների առանձին համակարգերի թողարկման-կարգաբերման փորձարկումները,
գ) սարքավորումների համալիր փորձարկումը:
3) Բոլոր փորձարկումներից առաջ պետք է ստուգել սույն տեխնիկական կանոնակարգի և այլ շահագործման փաստաթղթերի, շինարարական նորմերի և կանոնների, պահանջների, ինչպես նաև սարքավորումներն արտադրող կազմակերպության ցուցումների, դրանց հավաքակցման հրահանգների կատարումը:
4) Սարքավորումների համալիր փորձարկման ժամանակ պետք է ստուգվի դրանց և տեխնոլոգիական սխեմաների աշխատունակությունը, շահագործման անվտանգությունը` ստուգվեն և կարգաբերվեն. հսկման և կառավարման բոլոր համակարգերը, պաշտպանության և ուղեկալման սարքվածքները, ազդանշանման և հսկման չափման սարքերի սարքվածքները:
Համալիր փորձումը համարվում է կատարված, եթե հիմնական և օժանդակ սարքավորումներն անընդհատ և բնականոն ռեժիմով աշխատել են 72 ժ ընթացքում, իսկ էլեկտրահաղորդման գծերը` 24 ժ:
5) Նախքան էներգաօբյեկտի փորձումը և ընդունումը պետք է ստեղծված լինեն դրա անվտանգ շահագործման համար հետևյալ պայմանները`
ա) համալրվեն և ուսուցանվեն (գիտելիքների ստուգմամբ) էլեկտրատեխնիկական և էլեկտրատեխնոլոգիական անձնակազմերը,
բ) մշակված և հաստատված լինեն շահագործման, աշխատանքի պաշտպանության հրահանգները, օպերատիվ սխեմաները, հաշվառքի և հաշվետվության տեխնիկական փաստաթղթերը,
գ) նախապատրաստված և փորձարկված լինեն պաշտպանության միջոցները, գործիքները, պահեստամասերը և նյութերը,
դ) գործարկված լինեն կապի, ազդանշանման, հրդեհաշիջման, վթարային լուսավորության և օդափոխության միջոցները:
3. ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ, ՆՐԱ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ
1) Էլեկտրատեղակայանքների շահագործումը պետք է իրականացնի Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով սերտիֆիկացված էլեկտրատեխնիկական անձնակազմը/անձը (տես գլուխ VI):
2) Էլեկտրատեխնոլոգիական տեղակայանքների (էլեկտրաեռակցում, էլեկտրալիզ և այլն), ինչպես նաև բարդ էներգահագեցված արտադրատեխնոլոգիական սարքավորումների սպասարկումը պետք է իրականացնի նախապատրաստված էլեկտրատեխնոլոգիական անձնակազմը:
3) Ոչ էլեկտրատեխնիկական անձնակազմին, ովքեր կատարում են այնպիսի աշխատանքներ, որի ընթացքում հնարավոր է առաջանալ հոսանքահարման վտանգ, տրվում է էլեկտրաանվտանգության I խումբ: Այդպիսի պաշտոնների և մասնագիտությունների ցուցակը որոշում է սպառողի ղեկավարը:
Էլեկտրաանվտանգության I խմբի շնորհումն իրականացվում է հրահանգավորման անցկացմամբ, որը պետք է ավարտվի գիտելիքների ստուգմամբ (բանավոր հարցումով) և ձևակերպվում է սպառողի հրամանով սահմանված ձևի մատյանում:
Էլեկտրաանվտանգության I խմբի շնորհումն իրականացնում է սպառողի էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի ոչ պակաս III խումբ ունեցող աշխատողը:
Էլեկտրաանվտանգության I խմբի շնորհումն իրականացվում է տարեկան ոչ պակաս մեկ անգամ պարբերականությամբ:
4) Տարբեր կարգի աշխատողների հետ տարվող աշխատանքների պարտադիր ձևերն են`
ա) վարչատեխնիկական անձնակազմի հետ`
ներածական և նպատակային (անհրաժեշտության դեպքում) հրահանգավորում աշխատանքի պաշտպանության վերաբերյալ,
աշխատանքի պաշտպանության, սույն տեխնիկական կանոնակարգի, հրդեհային անվտանգության կանոնների և այլ նորմատիվ փաստաթղթերի վերաբերյալ գիտելիքների ստուգում,
որակավորման բարձրացման համար մասնագիտական լրացուցիչ ուսուցում:
Օպերատիվ, օպերատիվ-նորոգման կամ նորոգման աշխատանքներ կատարելու իրավունք ունեցող վարչատեխնիկական անձնակազմի աշխատողների հետ պետք է անցկացվեն նաև նախապատրաստական (ուսուցման) այն բոլոր տեսակները, որոնք նախատեսված են օպերատիվ, օպերատիվ-նորոգման կամ նորոգման անձնակազմի համար.
բ) օպերատիվ և օպերատիվ-նորոգող անձնակազմի հետ`
ներածական, առաջնային (աշխատատեղում), կրկնական, արտապլանային և նպատակային հրահանգավորումներ աշխատանքի պաշտպանության վերաբերյալ, ինչպես նաև հրդեհային անվտանգության հրահանգավորում,
նոր պաշտոնի կամ մասնագիտության նախապատրաստություն` աշխատատեղում ուսուցումով (ստաժավորում),
աշխատանքի պաշտպանություն, հրդեհային անվտանգության կանոնների և այլ նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջների վերաբերյալ գիտելիքների ստուգում,
կրկնորդում,
հատուկ (մասնագիտական) նախապատրաստություն,
հակավթարային և հակահրդեհային ստուգողական վարժանքներ,
որակավորումը բարձրացնելու համար մասնագիտական լրացուցիչ ուսուցում.
գ) նորոգող անձնակազմի հետ տարվում են նույն աշխատանքները, ինչ որ օպերատիվ-նորոգող անձնակազմի հետ, բացառությամբ կրկնորդման, հատուկ նախապատրաստման և հակավթարային ու հակահրդեհային վարժանքների:
5) Էլեկտրատեղակայանքներում աշխատանքի ընդունվող աշխատողները պետք է ունենան համապատասխան բնույթի աշխատանքի մասնագիտական պատրաստվածություն: Մասնագիտական պատրաստվածության բացակայության դեպքում այդպիսի աշխատողները պետք է ուսուցանվեն (մինչև ինքնուրույն աշխատանքի թույլատրելը) սպառողի մասնագիտական ուսուցման կենտրոնում կամ պայմանագրային հիմունքներով` մասնագիտական կազմակերպությունում:
6) Էլեկտրատեխնիկական անձնակազմը մինչև ինքնուրույն աշխատանքի նշանակվելը կամ էլեկտրատեղակայանքների շահագործման հետ կապված այլ աշխատանքի (պաշտոնի) անցնելը, ինչպես նաև մեկ տարվանից ավելի աշխատանքի (որպես էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի աշխատող) ընդմիջումից հետո, պարտավոր է անցնել ստաժավորում (արտադրական ուսուցում) աշխատատեղում: ՈՒսուցման համար աշխատողին պետք է տրամադրվի ժամկետ, որպեսզի ծանոթանա սարքավորումների, ապարատների, օպերատիվ սխեմաների հետ և միաժամանակ տվյալ պաշտոնի (մասնագիտության) համար անհրաժեշտ ծավալով ուսումնասիրի իր պաշտոնական հրահանգով նախատեսված ՏԿ-երը, անվտանգության կանոնները, արտադրությունում դժբախտ պատահարների դեպքում առաջին օգնություն ցույց տալու կանոններն ու ձևերը, պաշտպանության միջոցների կիրառման և փորձարկման կանոնները, պաշտոնական, արտադրական և աշխատանքի պաշտպանության հրահանգները, այլ նորմատիվ և շահագործական փաստաթղթեր:
7) Էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի պատրաստման համար ծրագրերը, նշելով կանոնների և հրահանգների անհրաժեշտ բաժինները, կազմվում են սպառողի կազմակերպության կողմից:
Օպերատիվ անձնակազմի ղեկավարների, օպերատիվ, օպերատիվ-նորոգող անձնակազմի աշխատողների պատրաստման ծրագիրը պետք է նախատեսի ստաժավորում և գիտելիքների ստուգում, իսկ օպերատիվ անձնակազմի ղեկավարների, օպերատիվ, օպերատիվ-նորոգող անձնակազմի համար նաև կրկնորդում:
8) Ստաժավորում (կրկնորդում) անցած աշխատողը համապատասխան փաստաթղթով կցվում է կազմակերպության փորձառու աշխատողին (ղեկավարների և մասնագետների համար) կամ մասնաճյուղի փորձառու աշխատողին (բանվորների համար):
9) Ստաժավորումն անց է կացվում ուսուցանող պատասխանատու աշխատողի ղեկավարությամբ և իրականացվում է յուրաքանչյուր պաշտոնի (աշխատատեղի) համար հատուկ մշակված և հաստատված ծրագրերով: Ստաժավորման տևողությունը պետք է լինի 2-ից մինչև 14 հերթափոխ:
10) Ստաժավորման թույլտվությունը ձևակերպվում է սպառողի կամ մասնաճյուղի ղեկավարի համապատասխան փաստաթղթով: Փաստաթղթում նշվում են ստաժավորման օրացուցային ժամկետը և անցկացման համար պատասխանատու անձանց ազգանունները:
Ստաժավորման տևողությունը սահմանվում է անհատական կերպով` կախված սովորողի մասնագիտական կրթությունից, աշխատանքային փորձից և մասնագիտությունից (պաշտոնից):
11) Ստաժավորման ընթացքում աշխատողը պետք է`
ա) յուրացնի շահագործման, աշխատանքի պաշտպանության պահանջները, հրդեհային անվտանգության կանոնները և աշխատանքի վայրում դրանց գործնական օգտագործումը,
բ) ուսումնասիրի սխեմաները, արտադրական և աշխատանքի պաշտպանության հրահանգները, որոնց իմացությունն անհրաժեշտ է տվյալ պաշտոնի (մասնագիտության) համար,
գ) ուսումնասիրի սպասարկվող սարքավորման խնայողական, անվտանգ և անխափան շահագործման ձևերն ու պայմանները:
12) Օպերատիվ անձնակազմի համար կրկնորդման և վարչատեխնիկական ու նորոգող անձնակազմի համար ինքնուրույն աշխատանքի թույլտվությունը ձևակերպվում է սպառողի համապատասխան փաստաթղթով:
Կրկնորդումից հետո օպերատիվ և օպերատիվ-նորոգող անձնակազմի աշխատողները կարող են անցնել ինքնուրույն աշխատանքի: Կրկնորդումը տևում է 2-ից մինչև 12 աշխատանքային հերթափոխ: Կոնկրետ աշխատողի համար դրա տևողությունը հաստատվում է սպառողի կամ պայմանագրային հիմունքներով ընտրված մասնագիտական կազմակերպության գիտելիքների ստուգման հանձնաժողովի որոշմամբ և կախված է մասնագիտական պատրաստվածությունից, աշխատանքային փորձից և ստաժից:
Օպերատիվ անձնակազմի ինքնուրույն աշխատանքի թույլտվությունը ձևակերպվում է սպառողի ղեկավարի համապատասխան փաստաթղթով:
13) Կրկնորդության ընթացքում աշխատողը պետք է մասնակցի հակավթարային, հակահրդեհային ստուգողական վարժանքներին` արդյունքների գնահատմամբ և համապատասխան մատյանում գրանցում կատարելով:
Վարժանքների քանակը և թեմատիկան որոշվում են կրկնորդի պատրաստման ծրագրով:
14) Եթե կրկնորդման ընթացքում աշխատողը ձեռք չի բերել բավարար արտադրական հմտություն կան ստացել է անբավարար գնահատական հակավթարային վարժանքներից, ապա թույլատրվում է դրա կրկնորդման ժամկետի երկարաձգումը 2-ից մինչև 12 աշխատանքային հերթափոխով` անցկացնելով լրացուցիչ հակավթարային ստուգողական վարժանքներ: Կրկնորդման տևողության երկարաձգումը ձևակերպվում է սպառողի համապատասխան փաստաթղթով:
15) Եթե կրկնորդման ընթացքում պարզվի աշխատողի մասնագիտական ոչ պիտանի լինելը տվյալ գործունեությանը, ապա դադարեցվում է դրա ուսուցումը:
16) Կրկնորդման ընթացքում սովորողը կարող է օպերատիվ փոխարկումներ-զննումներ և այլ աշխատանքներ իրականացնել էլեկտրատեղակայանքներում միայն ուսուցանողի թույլտվությամբ և հսկողությամբ: Սովորողի գործողությունների ճշտության պահպանման համար պատասխանատու է ինչպես ինքը սովորողը, այնպես էլ նրան ուսուցանող անձը:
17) Իրականացվում են աշխատողների գիտելիքների առաջնային և պարբերական (հերթական ու արտահերթ) ստուգումներ` սպառողի կողմից սահմանված կարգով:
Գիտելիքների առաջնային ստուգում անցնում են էլեկտրատեղակայանքներն սպասարկող նոր աշխատանքի ընդունված աշխատողները, ինչպես նաև այն աշխատողները, ովքեր ավելի, քան 3 տարի չեն անցել գիտելիքների ստուգում:
18) Հերթական ստուգումը պետք է անցկացվի հետևյալ ժամկետներում`
ա) տարին մեկ անգամ` գործող էլեկտրասարքավորման սպասարկման աշխատանքներն անմիջական կազմակերպող և իրականացնող, կամ դրանց կարգաբերման, էլեկտրահավաքակցման, նորոգման աշխատանքներ, պրոֆիլակտիկ փորձարկումներ իրականացնող էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի, ինչպես նաև կարգագրեր, հրամաններ տվող, օպերատիվ բանակցություններ վարելու իրավունք ունեցող անձնակազմի համար,
բ) 3 տարին մեկ անգամ` էլեկտրատեղակայանքներում սպառողի անձնակազմից աշխատանքի պաշտպանության տեսչական ստուգումների իրականացման իրավասություն ունեցող մասնագետների, ինչպես նաև նախորդ խմբին չպատկանող վարչատեխնիկական անձնակազմի համար:
Վերջին ստուգումների ժամկետի հիման վրա սահմանվում է հաջորդ ստուգման ժամկետը:
19) Գիտելիքների հերթական ստուգման արդյունքում անբավարար գնահատական ստացած աշխատողներին հանձնաժողովը նշանակում է կրկնակի ստուգում, բայց վերջին ստուգումից հետո 1 ամսվանից ոչ ուշ: Անբավարար գնահատական ստացած աշխատողի վկայականի ժամկետն ավտոմատ կերպով երկարացվում է հանձնաժողովի կողմից նշանակված կրկնակի ստուգման օրը, եթե չկա գիտելիքների ստուգման մատյանում հանձնաժողովի հատուկ որոշումն այն մասին, որ այդ աշխատողը ժամանակավոր հեռացված է էլեկտրատեղակայանքներում կատարվող աշխատանքներից:
20) Գիտելիքների արտահերթ ստուգումներն անց են կացվում նախորդ ստուգման ժամկետից անկախ, եթե`
ա) սպառողի մոտ գործողության մեջ են դրվել նոր կամ փոփոխված կանոններ և նորմեր,
բ) տեղակայվել են նոր սարքավորումներ, կատարվել է էլեկտրական և տեխնոլոգիական գլխավոր սխեմաների վերակառուցում կամ փոփոխություններ (այս դեպքում արտահերթ ստուգման անհրաժեշտությունը որոշում է տեխնիկական ղեկավարը),
գ) աշխատողը նշանակվել կամ փոխադրվել է այլ աշխատանքի և նոր պարտավորությունները պահանջում են լրացուցիչ նորմերի և կանոնների իմացություն,
դ) տեղի է ունեցել աշխատողների կողմից աշխատանքի պաշտպանության նորմատիվ ակտերի պահանջների խախտում,
ե) մարդկանց հետ դժբախտ պատահարները կամ էներգետիկական օբյեկտներում խախտումները քննող հանձնաժողովը եկել է այդպիսի եզրակացության,
զ) տվյալ պաշտոնում 6 ամսվանից ավելի ընդմիջում է տեղի ունեցել:
21) Գիտելիքների արտահերթ ստուգման ծավալը և ժամկետները որոշում է սպառողի էլեկտրատնտեսության համար պատասխանատուն` հաշվի առնելով սույն ՏԿ-ի պահանջները:
22) Գործող ՏԿ-ում և այլ իրավական ակտերում փոփոխությունների և ուղղումների մասին աշխատողները, առանց արտահերթ ստուգման, տեղեկացվում են աշխատատեղում` ձևակերպելով այն սպառողի հրահանգների գրանցման մատյանում:
23) Սպառողի էլեկտրատեղակայանքներում գիտելիքների ստուգումը պետք է իրականացվի սպառողի ղեկավարի կողմից հաստատված օրացուցային գրաֆիկով:
Գիտելիքների ստուգման ենթակա աշխատողները պետք է ծանոթանան գրաֆիկի հետ:
24) Էլեկտրատեխնիկական և էլեկտրատեխնոլոգիական անձնակազմի գիտելիքների ստուգումները կազմակերպելու համար սպառողի ղեկավարը հատուկ հրամանով պետք է կազմի ամենաքիչը 5 հոգուց բաղկացած հանձնաժողով: Հանձնաժողովի նախագահը, մինչև 1000 Վ և բարձր լարումով էլեկտրատեղակայանքներ ունեցող սպառողների դեպքում, պետք է ունենա էլեկտրաանվտանգության V խումբ, իսկ միայն 1000 Վ-ից ցածր լարում ունեցող էլեկտրատեղակայանքով սպառողների դեպքում` IV խումբ: Որպես կանոն հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում սպառողի էլեկտրատնտեսության ղեկավարը:
25) Հանձնաժողովի բոլոր անդամները պետք է ունենան էլեկտրաանվտանգության խումբ:
Թույլատրվում է հանձնաժողովի առանձին անդամների ստուգումը տեղում, եթե հանձնաժողովի նախագահը և հանձնաժողովի առնվազն 2 անդամներ ունեն համապատասխան էլեկտրաանվտանգության կարգ:
26) Գիտելիքների ստուգմանն անպայման պետք է ներկա լինեն ամենաքիչը հանձնաժողովի 3 անդամ, այդ թվում` պարտադիր նաև հանձնաժողովի նախագահը (նախագահի տեղակալը):
27) Այն սպառողների աշխատողները, որոնց թիվը թույլ չի տալիս ստեղծել գիտելիքներն ստուգող հանձնաժողովներ, գիտելիքների ստուգումն անցնում են լիազոր մարմինների հանձնաժողովներում:
28) Բոլոր աշխատողների գիտելիքների ստուգումն անց է կացվում անհատականորեն: Ամեն պաշտոնի (մասնագիտության) համար սպառողի կամ մասնաճյուղի ղեկավարը պետք է որոշի նորմերի և կանոնների իմացության ստուգման ծավալը` հաշվի առնելով պաշտոնական պարտականությունները և պաշտոնին (մասնագիտությանը) համապատասխան աշխատողի արտադրական գործունեության բնույթը, ինչպես նաև այն նորմատիվային փաստաթղթերի պահանջները, որոնց ապահովումն ու կատարումը մտնում է իր պարտավորությունների մեջ:
29) Սույն ՏԿ-ի, տվյալ պաշտոնական հրահանգով նախատեսված ՏԿ-երի և այլ նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի մասով գիտելիքների ստուգման արդյունքների հիման վրա էլեկտրատեխնիկական (էլեկտրատեխնոլոգիական) անձնակազմին տրվում է էլեկտրաանվտանգության խումբ:
30) Գիտելիքների ստուգման արդյունքներն անց են կացվում սահմանված ձևի մատյան, որտեղ հանձնաժողովի բոլոր անդամները պետք է ստորագրեն: Եթե մի քանի աշխատողների գիտելիքների ստուգումն անց է կացվել մեկ օրում և հանձնաժողովի կազմը մնացել է անփոփոխ, ապա հանձնաժողովի անդամները կարող են ստորագրել մեկ անգամ` աշխատանքային օրվա վերջում` նշելով (տառերով) աշխատողների թիվը, ովքեր անցել են գիտելիքների ստուգում:
Գիտելիքների ստուգումը հաջողությամբ անցած աշխատողներին տրվում է սպառողի կողմից սահմանված ձևի վկայական:
31) Սպառողների մոտ պետք է համակարգված աշխատանքներ անցկացվեն էլեկտրատեխնիկական անձնակազմի հետ, որոնք ուղղված են դրանց որակավորման, աշխատանքի պաշտպանության հրահանգների իմացության մակարդակի բարձրացմանը, ինչպես նաև էլեկտրատեղակայանքների սպասարկման անվտանգության նորմերի իմացությանը և առաջատար փորձի ուսումնասիրմանը, վթարայնության ու վնասվածության նախազգուշացմանը:
Տեխնիկական ուսուցման կազմակերպման ծավալները և հակավթարային վարժանքների անցկացման անհրաժեշտությունը որոշում է սպառողի տեխնիկական ղեկավարը:
4. ԷԼԵԿՏՐԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄԸ
1) Սպառողը, որն ունի էլեկտրական էներգիայի սեփական աղբյուրներ կամ իր էլեկտրամատակարարման համակարգում էլեկտրական ցանցերի ինքնուրույն մասնաճյուղ, պետք է կազմակերպի էլեկտրասարքավորումների օպերատիվ կարգավարական կառավարում, որը տեղակայանքների ռեժիմային, գործարկումների և կանգի փոխարկումների և այլ խնդիրների հետ միասին պետք է իրականացնի նաև վթարների կանխարգելումը, տեղափակումը, վերացումը և աշխատանքային ռեժիմի վերականգնումը:
Սպառողի համար օպերատիվ կառավարման վերադաս մակարդակը հանդիսանում է համապատասխան էներգամատակարարող կազմակերպության կարգավարական ծառայությունը:
2) Սպառողի օպերատիվ կառավարման վահանների (կետերի) և այդ նպատակով այլ հարմարանքների սենքերում պետք է լինեն այն էլեկտրատեղակայանքների էլեկտրական միացումների օպերատիվ սխեմաները (սխեմա-մանրակերտերը), որոնք գտնվում են օպերատիվ կառավարման ներքո: Էլեկտրատեղակայանքների միացումների սխեմաների և ռելեային պաշտպանության ու ավտոմատիկայի (ՌՊԱ), ինչպես նաև հողակցումների վերադրման և հանման տեղերի բոլոր փոփոխությունները փոխարկման իրականացումից հետո պետք է պատկերվեն միացումների օպերատիվ սխեմաներում: Էլեկտրամատակարարման մշտական հերթապահ անձնակազմով յուրաքանչյուր կարգավարական կետում և օբյեկտում պետք է լինեն վթարների կանխարգելման և վերացման տեղական հրահանգներ` համաձայնեցված օպերատիվ-կարգավարական վերադաս մարմնի հետ:
Յուրաքանչյուր սպառողի մոտ այլ հրահանգների հետ միասին պետք է մշակված լինեն օպերատիվ փոխարկումների և վթարային ռեժիմների վերացման հրահանգներ:
3) Էլեկտրատեղակայանքներում, որոնք կահավորված չեն ուղեկապման սարքվածքներով կամ ունեն անսարք ուղեկապման սարքվածքներ, բարդ փոխարկումները, ինչպես նաև բոլոր փոխարկումները (բացի միակիներից) պետք է կատարվեն ըստ փոխարկման բլանկների, ծրագրերի: Բարդ փոխարկումներին են պատկանում այն փոխարկումները, որոնք պահանջում են փոխարկման ապարատների, հողակցման, ռելեային պաշտպանության և ավտոմատիկայի, հակավթարային և ռեժիմային ավտոմատիկայի հետ գործողությունների խիստ հաջորդականություն:
Տեխնիկական ղեկավարների կողմից հաստատված բարդ փոխարկումների ցուցակները պետք է պահվեն կարգավարական կետերում, կառավարման կենտրոնական վահաններում: Այդ ցուցակները պետք է վերանայվեն սխեմաների, սարքավորումների կազմի, պաշտպանության և ավտոմատիկայի սարքվածքների փոփոխության դեպքերում:
4) Բարդ փոխարկումները պետք է կատարեն 2 աշխատող, որոնցից մեկը հանդիսանում է հսկող:
5) Ենթակայանների, վահանների և հավաքվածքների բաշխիչ սարքվածքների էլեկտրական սխեմաներում փոխարկումներն իրականացվում են վերադաս օպերատիվ անձնակազմի կարգադրությամբ կամ գիտությամբ (բանավոր կամ հեռախոսով) և գրանցելով այն օպերատիվ մատյանում:
Հետաձգում չհանդուրժող դեպքերում (դժբախտ պատահարներ, տարերային աղետներ, վթարների վերացում) թույլատրվում է տեղական հրահանգներին համապատասխան իրականացնել փոխարկումներ` առանց վերադաս կարգադրության և իրազեկման` հետագայում դրա մասին նրան իրազեկելով և օպերատիվ մատյանում գրանցում կատարելով:
6) Կրկնվող բարդ փոխարկումների համար պետք է օգտագործվեն փոխարկումների տիպային ծրագրեր և բլանկներ: Փոխարկումների բլանկները (տիպային բլանկները) պետք է օգտագործի անմիջականորեն փոխարկում կատարող օպերատիվ անձնակազմը:
Փոխարկումների ծրագրերը (տիպային ծրագրերը) պետք է կիրառեն օպերատիվ անձնակազմի ղեկավարները` կառավարման տարբեր մակարդակների էլեկտրատեղակայանքներում և տարբեր էներգաօբյեկտներում փոխարկումներ կատարելիս:
7) Փոխարկումների տիպային ծրագրերը և բլանկները պետք է ճշգրտվեն, եթե էլեկտրատեղակայանքների էլեկտրական միացման գլխավոր սխեմայում տեղի են ունեցել փոփոխություններ` կապված նոր սարքավորումների գործարկման, հին սարքավորումների փոխարինման կամ մասնակի ապահավաքակցման, ԲՍ վերակառուցման հետ, ինչպես նաև տեղադրված ՌՊԱ սարքվածքներում փոփոխություններ կամ նոր միացումներ կատարելիս:
8) 1000 Վ-ից բարձր լարման էլեկտրատեղակայանքներում փոխարկումները կատարվում են`
ա) առանց փոխարկման բլանկների` պարզ փոխարկումների և այն բոլոր փոխարկումների դեպքերում, որոնք ունեն խզիչների և հողակցման դանակների ոչ ճիշտ գործողությունները բացառող, գործող ուղեկապման սարքվածքներ,
բ) փոխարկումների բլանկներով, եթե բացակայում են ուղեկապման սարքվածքները կամ դրանք սարքին չեն, ինչպես նաև բարդ փոխարկումները:
9) Վթարների վերացման դեպքում փոխարկումները կատարվում են առանց բլանկների` օպերատիվ մատյանում հետագա գրանցմամբ: Փոխարկումների բլանկները համարակալվում են: Օգտագործված բլանկները պահվում են սահմանված կարգով: Մինչև 1000 Վ լարման էլեկտրատեղակայանքներում փոխարկումները կատարվում են առանց բլանկների, բայց գրանցվում են օպերատիվ մատյաններում:
10) Տեխնոլոգիական անձնակազմի բանավոր դիմումով որևէ աշխատանք կատարելու համար անջատված էլեկտրասարքավորումները պետք է միացվեն միայն անջատման համար դիմողի կամ նրան փոխարինողի պահանջով:
Տեխնոլոգիական անձնակազմի դիմումով ժամանակավոր անջատված սարքավորումների գործարկումից առաջ օպերատիվ անձնակազմը պարտավոր է զննել սարքավորումը, համոզվել գործարկման համար դրան լարում տալու պատրաստ լինելու մեջ և նախազգուշացնել դրա վրա աշխատող անձնակազմին առաջիկա միացման մասին: Էլեկտրասարքավորումների անջատման և միացման դիմումների ձևակերպման կարգը պետք է հաստատի սպառողի տեխնիկական ղեկավարը:
11) Նորոգման կամ փորձարկման մեջ գտնված սարքավորումը, մշտական հերթապահ անձնակազմ ունեցող էլեկտրատեղակայանքներում, լարման տակ է դրվում միայն օպերատիվ անձնակազմի կողմից այն ընդունվելուց հետո: Առանց մշտական հերթապահ անձնակազմ ունեցող էլեկտրատեղակայանքներում նորոգումից կամ փորձարկումից հետո սարքավորման ընդունման կարգը սահմանվում է տվյալ կազմակերպության հրահանգներով` հաշվի առնելով էլեկտրատեղակայանքի առանձնահատկությունները և անվտանգության պահանջների կատարումը:
12) Էլեկտրատեղակայանքներում փոխարկումներ կատարելիս պետք է պահպանվի հետևյալ կարգը`
ա) փոխարկման առաջադրանք ստացած աշխատողը պետք է առաջադրանքը կրկնի, գրանցի այն օպերատիվ մատյանում և միացումների օպերատիվ սխեմայում կամ մանրակերտ-սխեմայով որոշի առաջիկա գործողությունների կարգը, եթե պահանջվում է կազմի փոխարկման բլանկը: Օպերատիվ անձնակազմի բանակցությունները պետք է լինեն առավելագույնս համառոտ և հստակ և պետք է բացառվի ընդունված հաղորդումների և փոխանցվող կարգադրությունների ոչ ճիշտ ընկալումը: Կարգադրություն տվողը և ընդունողը պետք է պարզորոշ կերպով պատկերացնեն գործողությունների հաջորդականությունը,
բ) եթե փոխարկումը կատարում են 2 աշխատող, ապա կարգադրություն ստացողը պարտավոր է միացումների օպերատիվ սխեմայի վրա բացատրել փոխարկմանը մասնակցող երկրորդ աշխատողին առաջիկա գործողությունների կարգը և հաջորդականությունը,
գ) փոխարկումներ կատարելու ճշտության մեջ կասկածներ առաջանալու դեպքում դրանք պետք է ընդհատվեն և ըստ միացումների օպերատիվ սխեմայի ստուգվի գործողությունների հաջորդականության ճշտությունը,
դ) փոխարկումների առաջադրանքը կատարելուց հետո դրա մասին գրանցում է կատարվում օպերատիվ մատյանում:
13) Սպառողի էներգետիկ սարքավորումների սխեմաներում և աշխատանքի ռեժիմներում պլանավորված փոփոխությունների, ՌՊԱ սարքվածքներում կարգավարական ծառայությունների (որի կառավարման ներքո են գտնվում սարքավորումները և ՌՊԱ սարքվածքները) կողմից կատարվող փոփոխությունների դեպքերում անհրաժեշտ փոփոխությունները և լրացումները փոխարկման տիպային ծրագրերում և բլանկներում կառավարման համապատասխան մակարդակներում նախօրոք պետք է կատարվեն:
14) Անմիջապես փոխարկումներ կատարող օպերատիվ անձնակազմին չի թույլատրվում ինքնակամ ուղեկապումը (արգելափակումը) հանել աշխատանքից:
Ապաուղեկապում թույլատրվում է միայն տեղում անջատիչի անջատված դիրքի ստուգումից և ուղեկապման խափանման պատճառը պարզելուց հետո` սպառողի էլեկտրատնտեսության պատասխանատուի գրավոր կարգադրությամբ այդ գործողությունը կատարելու համար լիազորված աշխատողների թույլտվությամբ և ղեկավարությամբ:
Ապաուղեկապման անհրաժեշտության դեպքում կազմվում է ուղեկապման բլանկ` դրանում նշելով ապաուղեկապման գործողությունները:
15) Փոխարկումների բլանկը լրացնում է փոխարկումների կարգադրությունը ստացող հերթապահը: Բլանկն ստորագրում են փոխարկումներն իրականացնող 2 աշխատող և երկուսն էլ բոլոր դեպքերում պատասխանատու են կատարված գործողությունների ճշտության համար:
Փոխարկումների հսկողությունն իրականացնում է ըստ պաշտոնի ավագ աշխատողը:
16) Վերադաս օպերատիվ անձնակազմի կառավարման ներքո գտնվող էլեկտրասարքավորումներում և ՌՊԱ սարքվածքներում փոխարկումները պետք է կատարվեն դրա կարգադրությամբ, իսկ դրա վարույթի տակ գտնվողները` դրա թույլտվությամբ:
Հրդեհի և վթարների վերացման դեպքերում օպերատիվ անձնակազմը պետք է գործի տեղական հրահանգներին և հրդեհամարման օպերատիվ պլաններին համապատասխան:
17) Փոխարկումների վերաբերյալ կարգադրություններում պետք է նշվի էլեկտրատեղակայանքի սխեմայում և ՌՊԱ շղթաներում գործողությունների հաջորդականությունը վերադաս օպերատիվ անձնակազմի կողմից որոշվող անհրաժեշտ մանրամասնությամբ:
Փոխարկում կատարողին միաժամանակ պետք է տրվի մեկից ոչ ավելի օպերատիվ փոխարկում կատարելու առաջադրանք:
18) Էլեկտրատեղակայանքում լարման անհետացման դեպքում օպերատիվ անձնակազմը պետք է պատրաստ լինի առանց զգուշացման ցանկացած ժամանակ դրա հայտնվելուն:
19) Անջատիչ ունեցող միացման շղթայում միացումը և անջատումը պետք է կատարվի անջատիչով:
Թույլատրվում է անջատումը և միացումը խզիչներով, զատիչներով, լրակազմ բաշխիչ սարքվածքների (ԼԲՍ), այդ թվում` նաև արտաքին տեղադրման (ԼԲՍԱ) միացումների անջատովի (քանդովի) հպակներով`
ա) 110-220 կՎ լարման ուժային տրանսֆորմատորների չեզոքների,
բ) 6-35 կՎ լարման հողակցիչ, աղեղմարիչ ռեակտորների, եթե ցանցում բացակայում է հողակցումը,
գ) 6-220 կՎ լարման ուժային տրանսֆորմատորների մագնիսացնող հոսանքի,
դ) էլեկտրահաղորդման օդային և մալուխային գծերի լիցքային և հողակցման հոսանքների,
ե) հաղորդաձողերի համակարգի լիցքային հոսանքի, ինչպես նաև միացումների լիցքային հոսանքի` պահպանելով էներգամատակարար կազմակերպության նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի պահանջները:
Զատիչներով անջատվող և միացվող հոսանքների թույլատրելի արժեքները պետք է որոշվեն էներգամատակարար կազմակերպության ՆՏՓ-ով: Տարբեր էլեկտրատեղակայանքների համար գործողությունների կատարման կարգը և պայմանները պետք է կանոնակարգվեն տեղական հրահանգներով:
5. ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄԸ, ՆՈՐՈԳՈՒՄԸ, ԱՐԴԻԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՌՈՒՑՈՒՄԸ
1) Անվտանգությունն ապահովելու համար սպառողները պետք է ապահովեն էլեկտրատեղակայանքների սարքավորումների տեխնիկական սպասարկում և պլանային-նախազգուշական նորոգումներ:
Տեխնիկական սպասարկման, պլանային-նախազգուշական նորոգման ծավալները պետք է որոշվեն` ելնելով էլեկտրատեղակայանքներն աշխատունակ վիճակում պահելու, դրանք պարբերաբար վերականգնելու և շահագործման փոփոխվող պայմաններին համապատասխան վիճակի բերելու անհրաժեշտությունից:
Նորոգումների պարբերականությունը և տևողությունն էլեկտրասարքավորումների առանձին տեսակների համար սահմանվում են սույն ՏԿ-ին և այլ իրավական ակտերի ու շահագործման փաստաթղթերով նախատեսված ցուցումներին համապատասխան:
2) Տեխնիկական սպասարկումը և նորոգումը կարող են իրականացվել նաև տեխնիկական արատորոշման արդյունքներով: Տեխնիկական արատորոշումը կատարվում է ստանդարտներով և այլ նորմատիվային փաստաթղթերով սահմանված կարգերով:
3) Շահագործման փաստաթղթերով սահմանված ծառայության ժամկետը լրանալուց հետո բոլոր տեխնոլոգիական համակարգերը և էլեկտրասարքավորումները պետք է ենթարկվեն տեխնիկական զննման` սպառողի տեխնիկական ղեկավարի գլխավորությամբ կազմված հանձնաժողովի կողմից: Տեխնիկական զննման նպատակը սարքավորումների վիճակի գնահատումն է, հետագա աշխատանքի ժամկետների և շահագործման պայմանների որոշումը:
Հանձնաժողովի աշխատանքի արդյունքները պետք է արտացոլվեն ակտում և սարքավորումների տեխնիկական անձնագրերում` անպայման նշելով հաջորդ զննման ժամկետը:
Տեխնիկական զննումը կարող է կատարվել նաև մասնագիտացված կազմակերպությունների կողմից:
4) Նորոգումներ կատարելիս էլեկտրասարքավորումներում և ապարատներում իրականացվող կոնստրուկտիվ փոփոխությունները, ինչպես նաև էլեկտրական սխեմայի փոփոխությունները պետք է կատարվեն ըստ հաստատված նախագծային փաստաթղթերի:
5) Նորոգումից հետո գործարկվող սարքավորումները պետք է ենթարկվեն փորձարկման` էլեկտրասարքավորումների փորձարկման վերաբերյալ կազմակերպության ստանդարտով սահմանված պահանջներին համապատասխան:
Շահագործվող սարքավորումների հատուկ փորձարկումները պետք է կատարվեն էլեկտրատնտեսության պատասխանատուի հաստատված սխեմաներով և ծրագրերով:
6) Էլեկտրատեղակայանքների հիմնանորոգում անցած հիմնական սարքավորումները ենթակա են բեռնվածքի տակ փորձարկման ոչ պակաս 24 ժամվա ընթացքում, եթե չկան արտադրող գործարանի այլ ցուցումներ: Սարքավորման բնականոն աշխատանքն արգելակող արատների հայտնաբերման դեպքում նորոգումը հաշվվում է չավարտված մինչև դրանց վերացնելը և կրկնակի փորձարկում իրականացնելը:
7) Հիմնական էլեկտրասարքավորումների հիմնանորոգման ընթացքում կատարված բոլոր աշխատանքներն ընդունվում են ակտով, որին կցվում են նորոգման տեխնիկական փաստաթղթերը: Ակտն իր բոլոր հավելվածներով պահվում է սարքավորման տեխնիկական անձնագրում: Այլ էլեկտրասարքավորումների և ապարատների նորոգման աշխատանքների մասին կատարվում են մանրամասն գրանցումներ դրանց անձնագրերում կամ նորոգման հատուկ մատյանում:
6. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ
1) Սպառողի ղեկավարը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան, պարտավոր է ապահովել աշխատողների անվտանգ աշխատանքի պայմանները:
2) Էլեկտրատեղակայանքները պետք է համապատասխանեն շինարարական նորմերին, «Աշխատանքի անվտանգության» կազմակերպության ստանդարտներին և տվյալ սարքավորման շահագործման փաստաթղթերով սահմանված հրահանգներին:
Էլեկտրատեղակայանքների շահագործման և նորոգման կազմակերպումը պետք է համապատասխանի սույն ՏԿ-ի և նորմատիվ այլ ակտերի պահանջներին:
3) Էլեկտրասարքավորումների սպասարկման և նորոգման ընթացքում կիրառվող պաշտպանության միջոցները, գործիքները ու հարմարանքները պետք է բավարարեն համապատասխան ազգային ստանդարտների և պաշտպանական միջոցների կիրառման ու փորձարկման պահանջներին:
Պաշտպանության միջոցները, գործիքներն ու հարմարանքները պետք է ենթարկվեն զննման և փորձարկումների կանոններին համապատասխան:
4) Սպառողի կողմից պետք է մշակված և հաստատված լինեն ինչպես առանձին մասնագիտությունների, այնպես էլ առանձին աշխատատեսակների համար աշխատանքի անվտանգ կատարման կանոնները` Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքի համաձայն:
5) Յուրաքանչյուր աշխատող պարտավոր է իմանալ և իրականացնել իր կողմից սպասարկվող սարքավորման և աշխատատեղին վերաբերող տեխնիկական կանոնակարգերով սահմանած աշխատանքի անվտանգության պահանջները:
6) Յուրաքանչյուր սպառողի մոտ աշխատանքի անվտանգ պայմանների ապահովումը պետք է համապատասխանի աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգի սահմանված դրույթներին:
Սպառողների կառուցվածքային ստորաբաժանումների էլեկտրատնտեսության համար պատասխանատուները պատասխանատվություն են կրում աշխատանքի անվտանգ և առողջ պայմաններ ստեղծելու կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների իրականացման, աշխատանքի պաշտպանության և անվտանգության տեխնիկայի հրահանգավորման, անձնակազմին անվտանգ աշխատանքների կատարման մեթոդների ուսուցման և ցուցադրման, անձնակազմի կողմից աշխատանքի անվտանգության պահանջների պահպանման, դրանց կողմից օգտագործվող գործիքները, հարմարանքները, պաշտպանության միջոցները, հատուկ համազգեստը համապատասխան նորմերի և կանոնների պահանջներին համապատասխանության համար:
7) Սպառողի ղեկավարը և էլեկտրատնտեսության համար պատասխանատուն պետք է վերահսկեն աշխատատեղում աշխատանքային պայմանների համապատասխանությունն անվտանգության, արտադրական, առողջապահության պահանջներին: Անձնակազմի վրա վնասակար և վտանգավոր գործոնների ազդեցության չեզոքացման անհնարինության դեպքում ղեկավար պաշտոնատար անձինք պարտավոր են անձնակազմին ապահովել անհատական պաշտպանության միջոցներով:
8) Սպառողի ղեկավարը պարտավոր է կազմակերպել ուսուցում, գիտելիքների ստուգում և անձնակազմի հրահանգավորում` ազգային ստանդարտների, սույն տեխնիկական կանոնակարգի, աշխատանքի անվտանգության կանոնների, տեղական հրահանգների պահանջների համապատասխան:
9) Աշխատողը, ով անց է կացնում առաջնային (աշխատատեղում), կրկնակի, արտապլանային հրահանգավորում, ստաժավորում և աշխատանքի թույլտվություն, դրա մասին կատարում է գրանցում աշխատանքի հրահանգավորման գրանցամատյանում և(կամ) հրահանգավորվող աշխատողի անձնական քարտում, հրահանգավորողի և հրահանգավորվողի պարտադիր ստորագրություններով, իսկ արտապլանային հրահանգավորման ժամանակ նշվում է նաև դրա անցկացման պատճառը:
10) Էլեկտրատեղակայանքների շահագործման հետ կապված դժբախտ պատահարների քննության նյութերը, ինչպես նաև աշխատանքի պաշտպանության պահանջների խախտումները պետք է մանրազնին վերլուծվեն` դրանց պատճառների և մեղավորների բացահայտման և նմանատիպ դեպքերի կանխարգելման միջոցառումների մշակման համար:
Դժբախտ պատահարների մասին տեղեկատվությունը, դրանց քննությունը և հաշվառումը կատարվում են սահմանված կարգով:
Դժբախտ պատահարների հաշվառման, ժամանակին և ճիշտ կատարվող քննության, սահմանված ձևի ակտի լրացման, դրանց վերահսկմանն ուղղված միջոցառումների մշակման և իրականացման համար պատասխանատվություն է կրում սպառողի ղեկավարը:
11) Արտադրության մեջ դժբախտ պատահարների համար պատասխանատու են ինչպես անմիջապես անվտանգության և աշխատանքի պաշտպանության հրահանգների պահանջները խախտած աշխատողները, այնպես էլ սպառողի և դրա կառուցվածքային ստորաբաժանումների էլեկտրատնտեսության համար պատասխանատուները և վարչատեխնիկական անձնակազմի այլ աշխատողներ, սպառողի ղեկավարը, ովքեր չեն ապահովել աշխատանքի անվտանգության և արտադրական առողջապահության նորմերի, աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների պահանջների կատարումը և չեն ընդունել անհրաժեշտ միջոցառումներ` դժբախտ պատահարների կանխարգելման համար:
12) Խմբակային դժբախտ պատահարների և մահվան դեպքերով պատահարների քննության նյութերը պետք է քննարկվեն սպառողի էլեկտրածառայության անձնակազմի բոլոր կառուցվածքային ստորաբաժանումներում: Նմանատիպ դժբախտ պատահարների կանխարգելման համար պետք է մշակվեն և իրականացվեն համապատասխան միջոցառումներ:
13) Էներգածառայության ամբողջ անձնակազմը պետք է սովորի գործնականում էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունից մարդուն ազատելու ձևերը և գործնականում կարողանա դեպքի վայրում տուժածին առաջին բժշկական օգնություն ցուցաբերել: Տուժողին առաջին օգնության ցույց տալու ուսուցումը պետք է իրականացնի հատուկ մասնագիտացված հրահանգիչը:
Դժբախտ պատահարների ժամանակ առաջին օգնություն ցուցաբերելու կանոնների և ձևերի իմացության ստուգումն իրականացվում է էլեկտրատեղակայանքների աշխատանքի անվտանգության կանոնների վերաբերյալ գիտելիքների պարբերաբար ստուգման ժամանակ:
14) Սպառողի ղեկավարը պարտավոր է ապահովել էլեկտրատնտեսության յուրաքանչյուր աշխատողին արտադրության մեջ դժբախտ պատահարների ընթացքում առաջին օգնության վերաբերյալ հրահանգով:
15) Աշխատատեղերում պետք է լինեն անհրաժեշտ դեղամիջոցներով դեղատուփեր կամ պայուսակներ` առաջին օգնություն ցուցաբերելու համար: Դեղամիջոցների պահուստները, հաշվի առնելով դրանց պիտանելիության ժամկետները, անընդհատ պետք է նորացվեն:
16) Անձնակազմը պետք է ապահովված լինի հատուկ համազգեստով, կոշիկներով և այլ անհատական պաշտպանության միջոցներով` կատարվող աշխատանքների բնույթին և գործող նորմերին համապատասխան և պարտավոր է դրանցից օգտվել աշխատանքների կատարման ընթացքում:
17) Սպառողի աշխատանքի մեջ գտնվող էլեկտրատեղակայանքներում շինհավաքակցման, կարգաբերման և նորոգման աշխատանքներ կատարելու ժամանակ կողմնակի կազմակերպությունների կողմից պետք է մշակվեն համատեղ միջոցառումներ աշխատանքի անվտանգության, արտադրական առողջապահության, պայթյունահրդեհային անվտանգության վերաբերյալ` հաշվի առնելով շահագործող և շինհավաքակցման աշխատանքներ իրականացնող անձնակազմերի համագործակցությունը: Նշված աշխատանքներ իրականացնող կազմակերպությունների ղեկավարները պատասխանատու են իրենց անձնակազմի պատրաստվածության, դրանց կողմից իրենց աշխատատեղում անվտանգության պահանջների պահպանման և աշխատանքի պաշտպանության միջոցառումների կազմակերպման և իրականացման համար:
Միևնույն սարքավորման կամ կառույցի վրա միաժամանակ մի քանի կազմակերպությունների աշխատելու դեպքում պետք է մշակվի աշխատանքների կազմակերպման պլան:
-------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում