13.10.2023 -
040.0574.060614
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
4 հունիսի 2014 թվականի N 574-Ն
ԳԱԶԱԲԱՇԽԻՉ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ ԱՊՕՐԻՆԻ ՍՊԱՌՄԱՆ ԴԵՊՔԵՐՈՒՄ ՍՊԱՌՎԱԾ ԲՆԱԿԱՆ ԳԱԶԻ ԾԱՎԱԼԻ ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով «Էներգետիկայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5.1-ին հոդվածի 2-րդ մասի «բ» կետով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել գազաբաշխիչ համակարգում ապօրինի սպառման դեպքերում սպառված բնական գազի ծավալի հաշվարկման մեթոդիկան` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրը:
(նախաբանը փոփ. 12.10.2023 թիվ 1743-Ն որոշում)
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2014 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒՆԻՍԻ 6-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2014 թվականի հունիսի 4-ի
N 574-Ն որոշման
ԳԱԶԱԲԱՇԽԻՉ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ ԱՊՕՐԻՆԻ ՍՊԱՌՄԱՆ ԴԵՊՔԵՐՈՒՄ ՍՊԱՌՎԱԾ ԲՆԱԿԱՆ ԳԱԶԻ ԾԱՎԱԼԻ ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆ
1. Սույն մեթոդիկայով հաշվարկվում է ապօրինի գազասպառման դեպքում գազամատակարարման ցանցից արտահոսած գազի քանակությունը:
Այն կարող է կիրառվել նաև ջերմոցային գազերի կադաստրի հաշվարկման և Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկ հաշվեկշռի կազմման ժամանակ:
2. Սույն մեթոդիկայի իմաստով ապօրինի սպառում է համարվում, երբ գազամատակարարման ցանցից բնական գազ է սպառվում առանց գազամատակարարման պայմանագրի:
3. Գազամատակարարման ցանցում ապօրինի սպառման հետևանքով առաջացած անցքերից գազամատակարարման ցանցից արտահոսած բնական գազի քանակությունը հաշվարկվում է (1) բանաձևի հիման վրա` յուրաքանչյուր միջադեպի ուսումնասիրման արդյունքում կազմված ակտում ամրագրված տվյալների (միջադեպի հետևանքով առաջացած անցքի մակերես, արտահոսքի տևողություն, վնասված հատվածում բնական գազի ճնշում և բացարձակ ջերմաստիճան) հիման վրա`
(նկար)
4. Միջադեպի հետևանքով գազամատակարարման ցանցի գազատարների լրիվ բացվածքի դեպքում գազամատակարարման ցանցից արտահոսած բնական գազի քանակությունը հաշվարկվում է (2) և (3) բանաձևերի հիման վրա.
1) եթե գազամատակարարման ցանցի վնասված հատվածում ճնշումը ցածր է 0.09 ՄՊա (բնական գազի հոսքի մինչկրիտիկական ռեժիմ), ապա գազամատակարարման ցանցի գազատարներից և սարքավորումներից արտահոսքերի քանակությունների հաշվարկման համար կիրառվում է հետևյալ բանաձևը`
(նկար)
2) եթե գազամատակարարման ցանցի վնասված հատվածում ճնշումը հավասար կամ բարձր է 0.09 ՄՊա-ից (բնական գազի հոսքի կրիտիկական ռեժիմ), ապա գազամատակարարման ցանցի գազատարներից և սարքավորումներից արտահոսքերի քանակությունների հաշվարկման համար կիրառվում է հետևյալ բանաձևը`
(նկար)
5. Միջադեպի վերացման նպատակով գազամատակարարման ցանցի գազատարների կամ սարքավորումների դատարկման ընթացքում գազամատակարարման ցանցից արտահոսած բնական գազի քանակությունը հաշվարկվում է դատարկվող երկրաչափական ծավալում պարունակվող բնական գազի նորմալ պայմանների բերման բանաձևով` (4), որպես ելակետային ընդունվում են աշխատանքների կատարման ակտում ամրագրված տվյալները`
(նկար)
6. Սույն մեթոդիկայում սահմանված բանաձևերում օգտագործված ֆիզիկական մեծությունների նշագրերի մեկնաբանությունները`
DV(ար) - գազամատակարարման ցանցի գազատարների կամ տեխնոլոգիական սարքավորումների վնասվածքի պատճառով առաջացած անցքերից արտահոսած բնական գազի քանակությունն է,
DV(դատ) - վնասվածքի պատճառով առաջացած անցքերի վերացման նպատակով գազամատակարարման ցանցի գազատարի վնասված հատվածի կամ սարքավորումների (փական, կոճ և այլն) դատարկման հետևանքով գազամատակարարման ցանցից արտահոսած բնական գազի քանակությունն է,
P(գ) - բնական գազի բացարձակ ճնշումը` գազամատակարարման ցանցի վնասված գազատարում կամ սարքավորումներում [Պա],
P(0) - միջավայրի ճնշումն է, ուր արտահոսվում է գազը` անկախ գազատարների տեղադրման եղանակից, որն ընդունվում է հավասար տեղանքի մթնոլորտային ճնշման արժեքին [Պա],
T(գ) - բնական գազի բացարձակ ջերմաստիճանն է գազամատակարարման ցանցի վնասված գազատարում [K],
f - գազամատակարարման ցանցի գազատարների կամ տեխնոլոգիական սարքավորումների վրա առաջացած անցքի մակերեսն է [մ2],
Fi-գործակից, որը հաշվի է առնում բնական գազի արտահոսքի արագության անհավասարաչափությունը, Fi = 0.97,
Ro(գ) - բնական գազի խտությունն է ստանդարտ պայմաններում [կգ/մ3],
k - ադիաբատի ցուցիչն է բնական գազի համար, k=1.3,
Z - բնական գազի սեղմելիության գործակիցն է,
d - գազամատակարարման ցանցի վնասվածքի հետևանքով դատարկվող գազատարների ներքին տրամագծերն են [մ],
L - գազամատակարարման ցանցի վնասվածքի հետևանքով դատարկվող գազատարների երկարություններն են [կմ],
T - գազամատակարարման ցանցից բնական գազի արտահոսքի տևողությունն է [ժամ], երբ արտահոսքի տևողությունը հնարավոր չէ որոշել, ապա արտահոսքի տևողության հաշվարկային մեծությունն ընդունվում է հավասար`
ա. 960 ժամ` վերգետնյա գազատարից կամ տեխնոլոգիական սարքավորումից արտահոսքի դեպքում,
բ. 1440 ժամ` ստորգետնյա գազատարից կամ տեխնոլոգիական սարքավորումից արտահոսքի դեպքում:
(հավելվածը խմբ. 12.10.2023 թիվ 1743-Ն որոշում)