16.04.2018 - 24.09.2022
«Գրանցված է»
ՀՀ արդարադատության
նախարարության կողմից
21 դեկտեմբերի 2007 թ.
Պետական գրանցման թիվ 05007462
i
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ
ՈՐՈՇՈՒՄ
16 նոյեմբերի 2007 թ. թիվ 365-Ն
«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԳՈՐԾՈՂ ԱՊԱՀՈՎԱԳՐԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԻ (ՔԱՌԱՄԵԼՍ) ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ» ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ 3/08-Ը ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Ապահովագրության և ապահովագրական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 158-րդ հոդվածը, «Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 2-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, 20-րդ հոդվածի «ե» կետը և «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 16-րդ հոդվածը` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշում է.
1. Հաստատել «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող ապահովագրական ընկերությունների գործունեության ցուցանիշների ամփոփ գնահատականի (ՔԱՌԱՄԵԼՍ) հաշվարկման մեթոդաբանությունը» կանոնակարգ 3/08-ը` համաձայն Հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրվանից:
|
Հայաստանի Հանրապետության
կենտրոնական բանկի նախագահ |
Տ. Սարգսյան |
|
2007 թ. դեկտեմբերի 27
Երևան
|
|
Հավելված
Հայաստանի Հանրապետության
կենտրոնական բանկի խորհրդի 2007թ.
նոյեմբերի 16-ի թիվ 365-Ն որոշման
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԳՈՐԾՈՂ ԱՊԱՀՈՎԱԳՐԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԻ (ՔԱՌԱՄԵԼՍ) ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ 3/08
1. Սույն կանոնակարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող ապահովագրական ընկերությունների գործունեության ցուցանիշների ամփոփ գնահատականի (այսուհետ` ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատական) հաշվարկման, հաստատման և հրապարակման կարգը: i
1.1. Սույն կանոնակարգում օգտագործվող հասկացություններն ունեն հետևյալ նշանակությունը.
1) Կանոնակարգ 3/04-Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի 2007 թվականի նոյեմբերի 16-ի թիվ 366-Ն որոշմամբ հաստատված «Ապահովագրական ընկերությունների հաշվետվությունների ձևերը, դրանցում ներառվող տեղեկատվությունը, ներկայացնելու կարգը և ժամկետները» Կանոնակարգ 3/04,
2) Կանոնակարգ 3/02-Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի 2007 թվականի հոկտեմբերի 2-ի թիվ 311-Ն որոշմամբ հաստատված «Ապահովագրական գործունեության հիմնական տնտեսական նորմատիվների չափը, ձևավորման և հաշվարկման կարգը, վերաապահովագրողին չարգելված համարելու չափանիշները» Կանոնակարգ 3/02,
3) Կանոնակարգ 3/09-Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի 2008 թվականի մարտի 25-ի թիվ 73-Ն որոշմամբ ու Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարի 2008 թվականի ապրիլի 14-ի թիվ 285-Ն հրամանով հաստատված «Ապահովագրական ընկերությունների ակտիվների դասակարգման և հնարավոր կորուստների պահուստների ձևավորման և օգտագործման կարգը» կանոնակարգ 3/09,
4) (4-րդ ենթակետն ուժը կորցրել է 01.08.2011 թվականից` 24.05.11 թիվ 155-Ն որոշում)
5) (5-րդ ենթակետն ուժը կորցրել է 01.08.2011 թվականից` 24.05.11 թիվ 155-Ն որոշում)
6) Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ-Կանոնակարգ 3/02-ով սահմանված ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափ (Ն1.1 նորմատիվ),
7) Հաշվետու եռամսյակ-եռամսյակ, որի համար հաշվարկվում են ապահովագրական ընկերությունների ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականները:
(1.1-ին կետը լրաց. 04.11.09 թիվ 317-Ն, փոփ. 24.05.11 թիվ 155-Ն որոշումներ)
1.2. Սույն կանոնակարգում օգտագործված այլ հասկացություններն ունեն «Ապահովագրության և ապահովագրական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում և Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի կողմից ընդունված նորմատիվ իրավական ակտերում կիրառվող նշանակությունը, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն կանոնակարգով:
(1.2-րդ կետը լրաց. 04.11.09 թիվ 317-Ն որոշում)
2. ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականը հաշվարկվում է որպես ապահովագրական ընկերության կապիտալի համարժեքության (Ք), ակտիվների որակի (Ա), վերաապահովագրության (Ռ), ակտուարական հաշվարկների և տեխնիկական պահուստների (Ա (ԱՊ)), կառավարման (Մ), եկամտաբերության (Ե), իրացվելիության (Լ), շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունության` (Ս) (այսուհետ` ՔԱՌԱՄԵԼՍ-ի տարրեր)` սույն կանոնակարգի համաձայն հաշվարկված գնահատականների կշռված միջին` կիրառելով հետևյալ կշիռները.
| ՔԱՌԱՄԵԼՍ համակարգի տարրերը |
Կշիռ |
| (Ք) ապահովագրական ընկերության կապիտալի համարժեքություն |
0.15 |
| (Ա) ակտիվների որակ |
0.1 |
| (Ռ) վերաապահովագրություն |
0.15 |
| (Ա) ակտուարական հաշվարկներ և տեխնիկական պահուստներ |
0.15 |
| (Մ) կառավարում |
0.2 |
| (Ե) եկամտաբերություն |
0.1 |
| (Լ) իրացվելիություն |
0.05 |
| (Ս) շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունություն |
0.1 |
(2-րդ կետը փոփ. 04.11.09 թիվ 317-Ն, 24.05.11 թիվ 155-Ն, 02.03.18 թիվ 20-Ն որոշումներ)
3. ՔԱՌԱՄԵԼՍ-ի յուրաքանչյուր տարրի` համաձայն սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկված և Հավելված 2-ի ճշգրտված բաղադրիչ հարաբերակցությունների գնահատականների միջին թվաբանականը հանդիսանում է տվյալ տարրի գնահատականը: i
4. ՔԱՌԱՄԵԼՍ-ի յուրաքանչյուր տարրի (բացառությամբ «Մ» տարրի) գնահատման համար հաշվարկվում են բաղադրիչ հարաբերակցություններ ՀՀ տարածքում գործող ապահովագրական ընկերությունների կողմից Կանոնակարգ 3/04-ի համաձայն, Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկ ներկայացվող հաշվետվությունների հիման վրա: Այդ հարաբերակցությունների հաշվարկը կատարվում է համաձայն սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի: Յուրաքանչյուր հարաբերակցության հաշվարկի ընթացքում կիրառված ցուցանիշները ճշգրտվում են համաձայն սույն կանոնակարգի Հավելված 2-ի, հաշվի առնելով սահմանված համապատասխան ճշգրտող գործոնները և դրանց ամենահավանական քանակական ազդեցությունը հաշվարկվող բաղադրիչ հարաբերակցությունների վրա: ՔԱՌԱՄԵԼՍ-ի բոլոր հարաբերակցությունների հաշվարկը կիրառելի է կյանքի և ոչ կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների համար, բացառությամբ սույն կանոնակարգով նախատեսված դեպքերի:
(4-րդ կետը փոփ. 04.11.09 թիվ 317-Ն որոշում)
5. ՔԱՌԱՄԵԼՍ-ի «Մ» տարրի գնահատականը հաշվարկվում է` համաձայն սույն կանոնակարգի Հավելված 3-ի: i
6. Ճշգրտված ցուցանիշների հիման վրա հաշվարկված հարաբերակցությունների, ինչպես նաև Մ տարրի գնահատումն իրականացվում է 1-5 բալային համակարգով, որտեղ լավագույն գնահատականը 5-ն է, իսկ վատագույնը` 1-ը:
7. Եթե ապահովագրական ընկերության ընդհանուր նորմատիվային կապիտալի հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական մեծությունը փոքր է Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված նվազագույն ընդհանուր կապիտալի չափից, ապա «Ք» տարրի գնահատականը հավասար է 1-ի:
(7-րդ կետը փոփ. 24.05.11 թիվ 155-Ն որոշում)
7.1. Եթե ապահովագրական ընկերությունը հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական հաշվարկով խախտում է արտարժույթի տնօրինման նորմատիվը (Ն6.1, Ն6.2), ապա «Ս» տարրը գնահատվում է 1:
(7.1-ին կետը լրաց. 22.01.13 թիվ 18-Ն որոշում)
8. Եթե ապահովագրական ընկերության ընդհանուր նորմատիվային կապիտալը բացասական մեծություն է, ապա այն բաղադրիչ հարաբերակցությունները, որոնց հաշվարկին մասնակցում է ընդհանուր կապիտալի մեծությունը, գնահատվում են 1:
9. Եթե ապահովագրական ընկերության ընթացիկ ժամանակաշրջանի հարկումից հետո զուտ շահույթը բացասական մեծություն է, ապա «Ե» տարրը գնահատվում է 1:
(9-րդ կետը փոփ. 22.01.13 թիվ 18-Ն որոշում)
10. Եթե ապահովագրական ընկերությունը եռամսյակի ընթացքում խախտում է Կենտրոնական բանկի սահմանած իրացվելիության նորմատիվը` Ն 2, ապա Լ տարրի գնահատականը յուրաքանչյուր խախտման համար իջնում է 0,5-ով:
11. Ապահովագրական ընկերությունների ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականները հաշվարկվում են առնվազն եռամսյակը մեկ` հեռակա վերահսկողության արդյունքում: ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականը կարող է հաշվարկվել (ճշգրտվել) նաև ապահովագրական ընկերություններում ստուգումների արդյունքներով:
12. Ապահովագրական ընկերությունների ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականները հաստատվում են Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի լիցենզավորման և վերահսկողության հանձնաժողովի կողմից:
13. Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկը ապահովագրական ընկերությունների ՔԱՌԱՄԵԼՍ եռամսյակային գնահատականները հաստատելուց հետո եռօրյա ժամկետում դրանք տրամադրում է ապահովագրական ընկերություններին, ընդ որում, յուրաքանչյուր ապահովագրական ընկերությանը` իր անհատական ՔԱՌԱՄԵԼՍ գնահատականը:
(13-րդ կետը փոփ. 04.11.09 թիվ 317-Ն որոշում)
14. Այն հարաբերակցություններում, որտեղ հաշվարկվում է վերջին երեք տարվա գործունեության միջին տարեկան ցուցանիշ, երկուսից երեք տարի գործունեություն ծավալած ապահովագրական ընկերությունների համար հաշվարկվում է երկու տարվա գործունեության միջին տարեկան ցուցանիշը, մեկից երկու տարի գործունեություն ծավալած ապահովագրական ընկերությունների համար` մեկ տարվա գործունեության ցուցանիշը, մեկ տարուց պակաս գործունեություն ծավալած ապահովագրական ընկերությունների համար` գործունեության ողջ ժամանակահատվածի ցուցանիշը, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն կանոնակարգով:
(14-րդ կետը փոփ. 04.11.09 թիվ 317-Ն, 24.05.11 թիվ 155-Ն որոշումներ)
(Հավելվածը փոփ. 04.11.09 թիվ 317-Ն, 24.05.11 թիվ 155-Ն, 22.01.13 թիվ 18-Ն, 02.03.18 թիվ 20-Ն որոշումներ)
Հավելված 1
«Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող ապահովագրական
ընկերությունների գործունեության ցուցանիշների ամփոփ գնահատականի
(ՔԱՌԱՄԵԼՍ) հաշվարկման մեթոդաբանությունը» կանոնակարգ 3/08-ի հավելվածի
Ք-կապիտալի համարժեքություն
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են ապահովագրական ընկերության կողմից կապիտալի բավարարության աստիճանը` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված համապատասխան հիմնական տնտեսական նորմատիվները բավարարելու և ապահովագրական ընկերության ռիսկայնությանը համապատասխանելու առումով: Ք տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Ք1-Ք5 բաղադրիչ հարաբերակցություններ:
Հարաբերակ-
ցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Ք 1 |
(Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ/ (վճարունակության
պահանջվող մեծություն+ռիսկով կշռված ակտիվներ))*100 |
140%≤Ք1=5
120%≤Ք1<140%=4
100%≤Ք1<120%=3
80%≤Ք1<100%=2
Ք1<80%=1 |
Հարաբերակցությունը հանդիսանում է Ն1.2 տնտեսական նորմատիվը: Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/02-ի համաձայն:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ք2 |
((Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ + հնարավոր կորուստների պահուստ-
չաշխատող ակտիվներ)/ Ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափ)*100 |
250%≤Ք2=5
150%≤Ք2<250%=4
125%≤Ք2<150%=3
100%≤Ք2<125%=2
Ք2<100%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ապահովագրական ընկերության կողմից ընդհանուր կապիտալի նվազագույն սահմանաչափի գերազանցման չափը` չաշխատող ակտիվները դիտարկելով հավանական կորուստ:
Ք2 հարաբերակցության հաշվարկում ընդհանուր նորմատիվային կապիտալը վերցվում է հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Հնարավոր կորուստների պահուստը ներառում է հսկվող, ոչ ստանդարտ, կասկածելի ակտիվների (բացառությամբ` ինվեստիցիոն արժեթղթերի), ինչպես նաև ռիսկային, միջին ռիսկային և բարձր ռիսկային ինվեստիցիոն արժեթղթերի գծով Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն ձևավորված հնարավոր կորուստների պահուստը` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Չաշխատող ակտիվները ներառում են համաձայն Կանոնակարգ 3/09-ի հսկվող, ոչ ստանդարտ և կասկածելի դասակարգված ակտիվները (բացառությամբ ինվեստիցիոն արժեթղթերի) և ռիսկային, միջին ռիսկային և բարձր ռիսկային դասակարգված ինվեստիցիոն արժեթղթերը` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: Ընդ որում, հարաբերակցության հաշվարկում հսկվող ակտիվները ներառվում են 20, ռիսկային արժեթղթերը` 25, ոչ ստանդարտ ակտիվները` 50, միջին ռիսկային արժեթղթերը` 70, կասկածելի ակտիվները և բարձր ռիսկային արժեթղթերը` 100 տոկոս կշիռներով: Ընդ որում, չաշխատող
ակտիվների հաշվարկում չեն ընդգրկվում դրանց գծով կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն ձևավորված հնարավոր կորուստների պահուստները:
Որպես ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափ վերցվում է հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա համար տվյալ ապահովագրական ընկերության համար Կանոնակարգ 3/02-ով սահմանված ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3, թիվ 19 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: |
| Ք 3 |
((Ապահովագրական գումար (մեկ ապահովագրության օբյեկտը և դրա հետ փոխկապակցված օբյեկտները ծածկող պայմանագր(եր)ով ստանձնած պարտավորության չափ)
-Ապահովագրական գումարում վերաապահովագրողի բաժինը)/ Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ)*100 |
10%<Ք3≤15%=2
15%<Ք3=1 |
Հարաբերակցությունը Ն3 տնտեսական նորմատիվն է` հաշվարկված համաձայն Կանոնակարգ 3/02-ի:
Հարաբերակցությունը հաշվարկվում է մեկ ապահովագրության օբյեկտը և դրա հետ փոխկապակցված օբյեկտները ծածկող ապահովագրության պայմանագր(եր)ով նախատեսված ապահովագրական գումարների հանրագումարներից (նվազեցված Կանոնակարգ 3/02-ով նախատեսված վերաապահովագրողի մասնաբաժնով) (այսուհետ` Զուտ ապահովագրական գումար) առավելագույն մեծության գծով:
Եթե Ք3 ≤ 10%, ապա հարաբերակցությունը Ք տարրի հաշվարկին չի մասնակցում:
Եթե 10%<Ք3≤15%, ապա հարաբերակցությունը հաշվարկվում է նաև հաջորդ 4 ամենամեծ Զուտ ապահովագրական գումարների գծով: Եթե նշված 4 Զուտ ապահովագրական գումարների գծով հաշվարկված հարաբերակցությունները ևս գտնվում են (10%, 15%] միջակայքում, ապա հարաբերակցությունը գնահատվում է 1:
Ք3 հարաբերակցության հաշվարկում ընդհանուր նորմատիվային կապիտալը մասնակցում է հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական մեծությամբ:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ք4 |
(Մեկ փոխառուի պարտավորությունների հանրագումար/ Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ)*100 |
20%<Ք4≤25%=2
25%<Ք4 =1 |
Հարաբերակցությունը Ն5 նորմատիվն է` հաշվարկված համաձայն Կանոնակարգ 3/02-ի:
Հարաբերակցությունը հաշվարկվում է ամենամեծ փոխառուի գծով:
Եթե Ք4≤20%, ապա այն Ք տարրի հաշվարկին չի մասնակցում:
Եթե 20%<Ք4≤25%, ապա հարաբերակցությունը հաշվարկվում է նաև հաջորդ 4 ամենամեծ փոխառուների գծով: Եթե նշված 4 փոխառուների գծով հաշվարկված հարաբերակցությունները ևս գտնվում են (20%, 25%] միջակայքում, ապա հարաբերակցությունը գնահատվում է 1:
Ք4 հարաբերակցության հաշվարկում ընդհանուր նորմատիվային կապիտալը մասնակցում է հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական մեծությամբ:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ք5 |
((Վերաապահովագրողներից ստացվելիք հատուցումներ+ վերաապահովագրողներից ստացվելիք պարգևավճարներ և այլ գումարներ)/ Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ)*100 |
50%<Ք5≤70%=2
Ք5>70%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ապահովագրական ընկերության կախվածության աստիճանը վերաապահովագրողներից: Այս հարաբերակցության բարձր ցուցանիշը վկայում է ընկերության ֆինանսական կայունության անընդհատության վտանգվածության մասին:
Հարաբերակցության ցուցանիշները վերցվում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Հարաբերակցության համարիչի ցուցանիշները հարաբերակցության հաշվարկում մտնում են համախառն հաշվեկշռային արժեքով:
Ք5 հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ք տարրի հաշվարկին, եթե Ք5≤ 50%:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, 3 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: |
Ա-Ակտիվների որակ
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են ապահովագրական ընկերության ակտիվների որակը` դրանց եկամտաբերության, դիվերսիֆիկացիայի և այլ տեսանկյուններից: Ա տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Ա1-Ա6 բաղադրիչ հարաբերակցություններ:
Հարաբերակ-
ցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Ա1 |
Ֆինանսական ներդրումներ/ Ընդհանուր ակտիվներ |
Ա1≥40% =5
20 %≤Ա1<40% =4
10 %≤Ա1<20% =3
8 %≤Ա1<10% =2
Ա1<8% =1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ֆինանսական ներդրումների տեսակարար կշիռն ընդհանուր ակտիվներում:
Ֆինանսական ներդրումների մեջ են մտնում բանկերում ավանդները, տրամադրված փոխառությունները, ռեպո համաձայնագրերը, արժեթղթերը, ապահովագրության և վերաապահովագրության պայմանագրերի բաղադրիչները, ոչ ընթացիկ ներդրումները այլ անձանց կանոնադրական կապիտալում, այլ ներդրումներ:
Հարաբերակցության հաշվարկում ցուցանիշները մտնում են համախառն հաշվեկշռային արժեքով:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1 հաշվետվության տվյալների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: |
| Ա2 |
((Հիմնական միջոցներ +
Ոչ նյութական ակտիվներ + Ապագա ժամանակաշրջանի ծախսեր + Ստացվելիք գումարներ)/ Ընդհանուր ակտիվներ)*100 |
Ա2<10 %=5
10%≤Ա2<20%=4
20 %≤Ա2<30%=3
30%≤Ա2<40% =2
40%≤Ա2 =1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ոչ (քիչ) եկամտաբեր և ոչ (քիչ) իրացվելի ակտիվներում ներդրումների տեսակարար կշիռը ընդհանուր ակտիվներում:
Հարաբերակցության ցուցանիշները վերցվում են հաշվեկշռային մեծությամբ` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Ստացվելիք գումարները ընդգրկում են ուղղակի ապահովագրության, համաապահովագրության և վերաապահովագրության պայմանագրերի գծով ստացվելիք գումարները, ինչպես նաև դեբիտորական պարտքերը, կանխավճարները և այլ ընթացիկ և ոչ ընթացիկ ակտիվները (բացառությամբ կանխիկ դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների, բանկային և այլ հաշիվների, տեխնիկական պահուստներում վերաապահովագրողի մասնաբաժնի, ապահովագրության և վերաապահովագրության պայմանագրերի բաղադրիչների, իրական արժեքով վերաչափվող ապահովագրության և վերաապահովագրության պայմանագրերի, նրանցում պարունակվող ածանցյալ գործիքների, ներդրումների, տրամադրված փոխառությունների և կնքված ռեպո համաձայնագրերի, արժեթղթերի, ածանցյալ գործիքների, հետաձգված հարկային ակտիվների, դեպոնացված գումարների, այլ անձանց կանոնադրական կապիտալում ներդրումների, դրանցից ստացվելիք շահաբաժինների, նրանց նկատմամբ այլ պահանջների, հիմնական միջոցների և ոչ նյութական ակտիվների):
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ա3 |
(Ստացվելիք ապահովագրավճարներ (վերաապահովագրավճար-
ներ) + ստացվելիք հատուցումներ)/ (Համախառն ապահովագրավճարներ + Վերաապահովագրողի բաժինն ապահովագրական հատուցումներում + Հատուցումների գծով եկամուտներ համաապահովագրող-
ներից))*100 |
Ա3 ≤ 15% =5
15%<Ա3= 25%=4
25%<Ա3=30 %=3
30%<Ա3=40 %=2
Ա3>40%=1 |
Հարաբերակցությունը ցույց է տալիս, թե որքան է բուն ապահովագրական գործունեությանը վերաբերող ստացվելիք միջոցների կշիռը բուն ապահովագրական գործունեության գծով եկամուտ ճանաչված միջոցներում:
Հարաբերակցության համարիչում ներառվում են ստացվելիք ապահովագրավճարները, վերաապահովագրության ընդունած ռիսկերի գծով ստացվելիք վերաապահովագրավճարները, հատուցումների գծով վերաապահովագրողներից ստացվելիք գումարները, հատուցումների գծով համաապահովագրողներից ստացվելիք գումարները` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Հարաբերակցության հայտարարում ներառվում են ապահովագրության, համաապահովագրության պայմանագրերի գծով եկամուտ ճանաչված ապահովագրավճարները, վերաապահովագրության ընդունած ռիսկերի գծով վերաապահովագրավճարները, վերաապահովագրողների բաժինն ապահովագրական հատուցումներում, հատուցումների գծով եկամուտները համաապահովագրողներից` հաշվետու և դրան նախորդող 3 եռամսյակների կտրվածքով:
Հարաբերակցության համարիչի մեծությունը հաշվարկվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, իսկ հայտարարի մեծությունը` թիվ 5 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա:
Եթե հարաբերակցության համարիչը և հայտարարը 0 են, ապա այս հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ա տարրի գնահատմանը: Սակայն, եթե միայն հարաբերակցության համարիչն է 0, ապա Ա3 հարաբերակցությունը գնահատվում է 5: |
| Ա4 |
(Չաշխատող ակտիվներ/ Ընդհանուր ակտիվներ)*100 |
Ա4≤2 % =5
2%<Ա4≤4%=4
4%<Ա4≤6%=3
6%<Ա4≤8%=2
Ա4>8%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է չաշխատող ակտիվների տեսակարար կշիռն ընդհանուր ակտիվներում:
Հարաբերակցության համարիչում վերցվում է Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն չաշխատող համարվող ակտիվների մեծությունը` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: Ընդ որում, չաշխատող ակտիվները հարաբերակցության հաշվարկում մտնում են համախառն հաշվեկշռային արժեքով և չաշխատող ակտիվների մեջ չեն ընդգրկվում Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն անհուսալի դասակարգված ակտիվները:
Հարաբերակցության հայտարարում ներառվում են Կանոնակարգ 3/09-ով սահմանված ակտիվները` համախառն հաշվեկշռային արժեքով: Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 19 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: |
| Ա5 |
(Հնարավոր կորուստների պահուստ/ Չաշխատող ակտիվներ)*100 |
20%<Ա5≤50%=2
Ա5>50%=1 |
Հնարավոր կորուստների պահուստը ներառում է չաշխատող ակտիվների գծով Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն ձևավորված հնարավոր կորուստների պահուստը:
Հարաբերակցության ցուցանիշները վերցվում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Հարաբերակցության հայտարարում վերցվում է Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն չաշխատող համարվող ակտիվների մեծությունը: Ընդ որում, չաշխատող ակտիվները հարաբերակցության հաշվարկում մտնում են համախառն հաշվեկշռային արժեքով և չաշխատող ակտիվների մեջ չեն ընդգրկվում Կանոնակարգ 3/09-ի համաձայն անհուսալի դասակարգված ակտիվները:
Ա5 հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ա տարրի գնահատմանը, եթե «Ա4» հարաբերակցության գնահատականը հավասար է 5-ի և/կամ Ա5≤20%:
Հարաբերակցության մեջ ներառված ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի
թիվ 19 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ա6 |
Ֆինանսական ակտիվների կենտրոնացման աստիճանը ըստ ֆինանսական գործիքների |
Ա6< 0.2 =5
0.2≤Ա6<0.4=4
0.4≤Ա6<0.5=3
0.5≤Ա6< 0.7=2
0.7≤Ա6 =1 |
Ակտիվների հաշվարկը կատարվում է համաձայն Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1 հաշվետվության` օգտագործելով Հերֆինդալ-Հիրշմանի ինդեքսը:
Հերֆինդալ-Հիրշմանի ինդեքսը հաշվարկվում է ՀՀգ=∑Si2 բանաձևով, որտեղ Si-ն i–րդ ֆինանսական ակտիվի մասնաբաժինն է ընդամենը ֆինանսական ակտիվներում:
Հերֆինդալ-Հիրշմանի ինդեքսը հաշվարկելիս ֆինանսական ակտիվների խմբավորումը կատարվում է հետևյալ ձևով.
1) ավանդներ ռեզիդենտ բանկերում, այլ ներդրումներ ռեզիդենտ բանկերում, ռեզիդենտ բանկերին տրամադրված փոխառություններ և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրեր,
2) ավանդներ ոչ ռեզիդենտ բանկերում, այլ ներդրումներ ոչ ռեզիդենտ բանկերում, ոչ ռեզիդենտ բանկերին տրամադրված փոխառություններ և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրեր,
3) ռեզիդենտներին տրամադրված փոխառություններ և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրեր (բացառությամբ` ռեզիդենտ բանկերին տրամադրված փոխառությունների և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրերի),
4) ոչ ռեզիդենտներին տրամադրված փոխառություններ և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրեր (բացառությամբ` ոչ ռեզիդենտ բանկերին տրամադրված փոխառությունների և նրանց հետ կնքված ռեպո համաձայնագրերի),
5) ՀՀ պետական և ՀՀ ԿԲ կողմից թողարկված արժեթղթեր,
6) ՀՀ ոչ պետական արժեթղթեր,
7) այլ երկրների պետական և ոչ պետական արժեթղթեր, միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների արժեթղթեր,
8) ոչ ընթացիկ ներդրումներ այլ ռեզիդենտ անձանց կանոնադրական կապիտալում` առանց դրանց գծով ստացվելիք շահաբաժինների,
9) ոչ ընթացիկ ներդրումներ այլ ոչ ռեզիդենտ անձանց կանոնադրական կապիտալում` առանց դրանց գծով ստացվելիք շահաբաժինների,
10) այլ ներդրումներ ռեզիդենտների մոտ,
11) այլ ներդրումներ ոչ ռեզիդենտների մոտ:
Այս ինդեքսը հաշվարկելիս ֆինանսական ակտիվները հաշվառվում են հաշվեկշռային արժեքով: Ինդեքսի հաշվարկում ցուցանիշները մասնակցում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: |
Ռ-Վերաապահովագրություն
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են ապահովագրական ընկերության վերաապահովագրության ծավալները, դրանից բխող ռիսկերը` վերաապահովագրության ծավալների, վերաապահովագրողների հուսալիության, վերաապահովագրողների դիվերսիֆիկացիայի տեսանկյուններից: Ռ տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Ռ1-Ռ6 բաղադրիչ հարաբերակցություններ:
Հարաբերակ-
ցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Ռ1 |
(Վերաապահովագրողի բաժինը ապահովագրական գումարներում/ Ընդհանուր ապահովագրական գումարներ)*100 |
Ռ1>70% =5
50%<Ռ1≤70%=4
30%<Ռ1≤50%=3
10%<Ռ1≤30%=2
Ռ1≤10%=1 |
Որքան քիչ ռիսկեր է վերաապահովագրում ապահովագրական ընկերությունը, այնքան ավելի մեծ է ընկերության ռիսկայնության մակարդակը:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 10 հաշվետվությունների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: |
| Ռ2 |
(Հուսալի վերաապահովագրողներին փոխանցած վերաապահովագրական գումարներ/ Ընդհանուր վերաապահովագրական գումարներ)*100 |
50%<Ռ2≤60% =2
Ռ2≤50%=1 |
Ռ2 հարաբերակցությունը մասնակցում է Ռ տարրի հաշվարկին, եթե Ռ1>30% և/կամ Ռ2≤60%:
Սույն հարաբերակցության հաշվարկման ժամանակ հուսալի են համարվում Կանոնակարգ 3/02-ի Հավելված 2-ի Աղյուսակ 1-ի 31-րդ կետի համաձայն 20% և 50% ռիսկի կշիռներին համապատասխանող վերաապահովագրողները:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 10 հաշվետվության տվյալների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: |
| Ռ3 |
Վերաապահովագրողների կենտրոնացման աստիճանն ըստ ապահովագրական գումարների |
Ռ3≤0.2=5
0.2<Ռ3≤ 0.3=4
0.3<Ռ3≤0.4=3
0.4<Ռ3≤ 0.5=2
Ռ3>0.5=1 |
Հարաբերակցությունը հաշվարկվում է, եթե Ռ1>30%:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 10 հաշվետվության տվյալների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ` օգտագործելով Հերֆինդալ-Հիրշմանի ինդեքսը: Հերֆինդալ-Հիրշմանի ինդեքսը հաշվարկվում է ՀՀգ=∑Si2 բանաձևով, որտեղ Si-ն տվյալ վերաապահովագրողի ստանձնած ռիսկերն են վերաապահովագրության ընդհանուր գումարում: |
| Ռ4 |
(Վերաապահովագրողի բաժինը հատուցումներում/
Ընդհանուր ապահովագրական հատուցում)/ (Վերաապահովագրողին փոխանցվող ապահովագրավճարներ/
Համախառն ապահովագրավճարներ) |
Ռ4>1.3=5
1.0<Ռ4≤1.3=4
0.7<Ռ4≤1.0=3
0.5<Ռ4≤0.7=2
Ռ4≤0.5 =1 |
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների կտրվածքով` միջին տարեկան հաշվարկով:
Հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ռ տարրի գնահատմանը, երբ Ռ1=0%: Հարաբերակցությունը չի հաշվարկվում մեկ տարուց քիչ գործունեություն ծավալած ապահովագրական ընկերությունների համար:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա: |
| Ռ5 |
(Վերաապահովագրողի բաժինը հատուցումներում/ վերաապահովագրողին փոխանցվող ապահովագրավճարներ)*100 |
45%<Ռ5=5
35%<Ռ5≤45%=4
25%<Ռ5≤35%=3
15%<Ռ5≤25%=2
Ռ5≤15%=1 |
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների կտրվածքով` միջին տարեկան հաշվարկով: Հարաբերակցությունը չի հաշվարկվում մեկ տարուց քիչ գործունեություն ծավալած ապահովագրական ընկերությունների համար: Հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ռ տարրի գնահատմանը, երբ Ռ1=0%:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա: |
| Ռ6 |
(Զուտ վերաապահովագրավճարներ / վերաապահովագրական գումարներ) / (Զուտ ապահովագրավճարներ / Ապահովագրական գումարներ)*100 |
Ռ6≤40%=5
40%<Ռ6≤70%=4
70%<Ռ6≤100%=3
100%<Ռ6≤120%=2
Ռ6>120%=1 |
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են եռամսյակային կտրվածով:
Զուտ ապահովագրավճարները ներառում են հաշվեգրված ապահովագրավճարները` նվազեցված զեղչերի և առաջնային պարգևավճարների գումարի չափով և ավելացված հավելավճարների մեծության չափով: Զուտ վերաապահովագրավճարները ներառում են հաշվեգրված համախառն վերաապահովագրավճարները` նվազեցված վերաապահովագրողից ստացվող պարգևավճարների և ոչ ռեզիդենտի շահութահարկի գումարի չափով:
Հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ռ տարրի գնահատմանը, երբ Ռ1=0% և/կամ հարաբերակցության հայտարարը և/կամ համարիչը 0 են:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 2, թիվ 4 հաշվետվությունների հիման վրա: |
Ա (ԱՊ)-Ակտուարական հաշվարկներ և տեխնիկական պահուստներ
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են. ա) ապահովագրական ընկերության ձևավորած տեխնիկական պահուստների համարժեքությունը` ստանձնած պարտավորությունների կատարման համար, ցույց տալով ընկերության` ապահովագրական պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունները մարելու հնարավորությունը, ինչպես նաև` բ) թե որքանով են պարտավորություններին համարժեք գնահատված ապահովագրավճարները (սակագները), արտացոլելով երկարաժամկետ հատվածում պահուստների համարժեքության հնարավորությունը և սակագնային քաղաքականության ռիսկը: ԱՊ տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են ԱՊ1-ԱՊ3 բաղադրիչ հարաբերակցությունները:
Հարաբերակ-
ցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| ԱՊ1.1 |
(Տեխնիկական պահուստներ/ Ապահո-
վագրավճարներ)*100 |
ԱՊ1.1>80%=5
60%<ԱՊ1.1≤80%=4
50%<ԱՊ1.1≤60%=3
30%<ԱՊ1.1≤50%=2
ԱՊ1.1≤30%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է, թե որքանով են ճշգրիտ հաշվարկված տեխնիկական պահուստները և որքանով են դրանք բավարար վնասները ծածկելու համար:
Այս հարաբերակցությունը հաշվարկվում է միայն կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների համար:
Հարաբերակցության հաշվարկում տեխնիկական պահուստները վերցվում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: Ապահովագրավճարները հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների միջին տարեկան համախառն ապահովագրավճարներն են: Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա:
Հարաբերակցությունը ԱՊ տարրի հաշվարկում ներառվում է 50% կշռով: |
| ԱՊ1.2 |
(Զուտ տեխնիկական պահուստներ/զուտ ապահովագրավճար-
ներ)*100 |
ԱՊ1.2>80% =5
60%<ԱՊ1.2≤80%=4
50%<ԱՊ1.2≤60%=3
30%<ԱՊ1.2≤50%=2
ԱՊ1.2≤30%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է, թե որքանով են ճշգրիտ հաշվարկված տեխնիկական պահուստները և որքանով են դրանք բավարար վնասները ծածկելու համար:
Այս հարաբերակցությունը հաշվարկվում է միայն կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների համար:
Զուտ տեխնիկական պահուստները հանդիսանում են Կանոնակարգ 3/03-ով հաշվարկված տեխնիկական պահուստները` նվազեցված այդ պահուստներում վերաապահովագրողի մասնաբաժնի չափով` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Զուտ ապահովագրավճարները հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների միջին տարեկան ապահովագրավճարներն են` նվազեցված վերաապահովագրողների մասնաբաժնի չափով:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա:
Հարաբերակցությունը ԱՊ տարրի հաշվարկում ներառվում է 50% կշռով: |
| ԱՊ2.1 |
(Տեխնիկական պահուստներ/ Ապահովագրական հատուցումներ) *100 |
ԱՊ2.1>200%=5
150%<ԱՊ2.1≤200%=4
100%<ԱՊ2.1≤150%=3
80%<ԱՊ2.1≤100%=2
80%≥ԱՊ2.1=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է, թե որքանով են ճշգրիտ հաշվարկված տեխնիկական պահուստները և որքանով են դրանք բավարար վնասները ծածկելու համար:
Այս հարաբերակցությունը հաշվարկվում է միայն ոչ կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների համար:
Հարաբերակցության հաշվարկում տեխնիկական պահուստները վերցվում են հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ: Ապահովագրական հատուցումները հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների միջին տարեկան համախառն ապահովագրական հատուցումներն են:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա:
Հարաբերակցությունը ԱՊ տարրի հաշվարկում ներառվում է 50% կշռով: |
| ԱՊ2.2 |
(Զուտ տեխնիկական պահուստներ/Զուտ ապահովագրական հատուցումներ)*100 |
ԱՊ2.2>200%=5
150%<ԱՊ2.2≤200%=4
100%<ԱՊ2.2≤150%=3
80%<ԱՊ2.2≤100%=2
80%≥ԱՊ2.2=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է, թե որքանով են ճշգրիտ հաշվարկված տեխնիկական պահուստները և որքանով են դրանք բավարար վնասները ծածկելու համար:
Այս հարաբերակցությունը հաշվարկվում է միայն ոչ կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների համար:
Զուտ տեխնիկական պահուստները հանդիսանում են Կանոնակարգ 3/03-ով հաշվարկված տեխնիկական պահուստները` նվազեցված այդ պահուստներում վերաապահովագրողի մասնաբաժնի չափով` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Զուտ ապահովագրական հատուցումները հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների ընթացքում հաշվեգրված միջին տարեկան հատուցումներն են` նվազեցված վերաապահովագրողների մասնաբաժնի չափով:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 5, հաշվետվությունների հիման վրա:
Հարաբերակցությունը ԱՊ տարրի հաշվարկում ներառվում է 50% կշռով: |
| ԱՊ3 |
(Համախառն հատուցումներ/ Համախառն ապահովագրա-
վճարներ)*100 |
50%<ԱՊ3≤70%=5
40%<ԱՊ3≤50% և
70%<ԱՊ3≤80%=4
30%<ԱՊ3≤40% և
80%<ԱՊ3≤90=3
20%<ԱՊ3≤30% և
90%<ԱՊ3≤100%=2
100%<ԱՊ3 և
ԱՊ3≤20%=1 |
Հարաբերակցությունը ցույց է տալիս, թե որքանով են ճշգրիտ հաշվարկված ապահովագրավճարների չափը և որքանով են դրանք բավարար վնասները ծածկելու համար: Հարաբերակցության չափազանց բարձր կամ ցածր մեծությունը կարող է վկայել ապահովագրական սակագների ոչ ճշգրիտ հաշվարկման ռիսկի մասին:
Հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ա տարրի հաշվարկին, եթե և համարիչը, և հայտարարը 0 են կամ միայն հայտարարն է 0:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի և դրան նախորդող 11 եռամսյակների միջին տարեկան հաշվարկով:
Կյանքի ապահովագրական ընկերությունների կուտակային գործունեության համար այս հարաբերակցությունը չի հաշվարկվում: |
Ե-Եկամտաբերություն
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են ապահովագրական ընկերության կողմից ներգրավված և սեփական միջոցները արդյունավետ կառավարելու ունակությունը` եկամուտ ապահովելու և ներքին ներուժի հաշվին ապահովագրական ընկերության ակտիվների աճն ապահովելու առումով: Գնահատվում է ապահովագրական ընկերության ինչպես եկամուտ ստեղծելու, այնպես էլ ծախսերը կառավարելու կարողությունը:
Ե տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Ե1-Ե5 բաղադրիչ հարաբերակցությունները:
Հարաբերակ-
ցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Ե1 |
(Շահույթ(վնաս)/ Ընդ-հանուր կապիտալ)*100 |
Ե1>20% =5
10%<Ե1≤20%=4
5%<Ե1≤10%=3
0%<Ե1≤5%=2
Ե1≤0%=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ապահովագրական ընկերության շահութաբերությունն ըստ կապիտալի:
Հարաբերակցության համարիչում շահույթը հաշվարկվում է որպես տարվա սկզբից կուտակված շահույթի (շահութահարկի գծով ծախսի նվազեցումից հետո) տարեկանացված մեծություն: Տարեկանացման ժամանակ տարվա սկզբից կուտակված շահույթը (շահութահարկի գծով ծախսի նվազեցումից հետո) բազմապատկվում է 12/n գործակցով, որտեղ n-ը տարվա սկզբից մինչև հաշվետու եռամսյակի վերջին օրն ընկած ժամանակահատվածն է` արտահայտված ամիսներով:
Հաշվետու եռամսյակն ընդգրկող տարվա ընթացքում ստեղծված ապահովագրական ընկերությունների համար n-ը տվյալ ընկերության գործունեության իրականացման ամիսների քանակն է: Ընդ որում, եթե ապահովագրական ընկերությունը գործունեություն է իրականացրել ոչ ամբողջական ամիս, ապա ցուցանիշի հաշվարկում այն ընդունվում է 1:
Հարաբերակցության հայտարարում վերցվում է ընդհանուր հաշվեկշռային կապիտալը, որը միջինացվում է տարեսկզբից` օրական կտրվածքով:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3, թիվ 5 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: |
| Ե2 |
(Շահույթ (վնաս)/
Ընդհանուր ակտիվներ)*100 |
Ե2≥10%=5
6%≤Ե2<10%=4
2%≤Ե2<6%=3
0%≤Ե2<2%=2
Ե2<0%=1 |
Հարաբերակցությունը ցույց է տալիս ընկերության շահութաբերությունն ըստ ակտիվների:
Հարաբերակցության համարիչում շահույթը հաշվարկվում է որպես տարվա սկզբից կուտակված շահույթի (շահութահարկի գծով ծախսի նվազեցումից հետո) տարեկանացված մեծություն: Տարեկանացման ժամանակ տարվա սկզբից կուտակված շահույթը (շահութահարկի գծով ծախսի նվազեցումից հետո) բազմապատկվում է 12/n գործակցով, որտեղ n-ը տարվա սկզբից մինչև հաշվետու եռամսյակի վերջին օրն ընկած ժամանակահատվածն է` արտահայտված ամիսներով:
Հաշվետու եռամսյակն ընդգրկող տարվա ընթացքում ստեղծված ապահովագրական ընկերությունների համար n-ը տվյալ ընկերության գործունեության իրականացման ամիսների քանակն է: Ընդ որում, եթե ապահովագրական ընկերությունը գործունեություն է իրականացրել ոչ ամբողջական ամիս, ապա ցուցանիշի հաշվարկում այն ընդունվում է 1:
Ընդհանուր ակտիվները միջինացվում են տարեսկզբից` ամսական կտրվածքով: Ընդ որում, տվյալ տարվա ընթացքում ստեղծված ընկերությունների համար միջինը հաշվարկվում է գործունեություն իրականացրած ամիսների կտրվածքով:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 5 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: Հարաբերակցության հաշվարկում ընդհանուր ակտիվները մտնում են հաշվեկշռային արժեքով: |
| Ե3 |
((Հաշվեգրված զուտ ապահովագրական հատուցումներ + Կարգավորման զուտ ծախսեր + Զուտ
ՆՉՊՊ-ի և Զուտ
ՏՉՊՊ-ի փոփոխու-թյուն) / Զուտ վաս-տակած ապահովա-գրավճարներ)*100 |
Ե3≤15%=5
15%<Ե3≤<25% =4
25%<Ե3≤30%=3
30%<Ե3≤35%=2
35%<Ե3=1 |
Հարաբերակցությունը վնասաբերության ցուցանիշն է: Որքան ավելի ցածր է ընկերության վնասաբերության ցուցանիշը, այնքան ավելի բարձր է ընկերության շահութաբերության մակարդակը:
Հարաբերակցությունը հաշվարկվում է միայն այն դեպքում, երբ հաշվետու եռամսյակը հանդիսանում է տարվա վերջին եռամսյակ:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են տարեկան կտրվածքով:
Զուտ կարգավորման ծախսերը հանդիսանում են ապահովագրական հատուցումների գծով ընկերության ծախսերը (վնասի չափը և պատճառները որոշելու համար կատարված ծախսեր, վնասի կարգավորման հետ կապված այլ ծախսեր)` նվազեցված այդ ծախսերի մեջ վերաապահովագրողների մասնակցության չափով:
Զուտ ՆՉՊՊ-ն և Զուտ ՏՉՊՊ-ն հաշվարկվում են որպես Կանոնակարգ 3/03-ով հաշվարկված ՆՉՊՊ-ի և ՏՉՊՊ-ի մեծությունների և այդ պահուստներում վերաապահովագրողի մասնաբաժնի տարբերություն:
Զուտ վաստակած ապահովագրավճարները հաշվարկվում են որպես հաշվեգրած ապահովագրավճարի (նվազեցված վերաապահովագրողների մասնաբաժնի չափով և նվազեցված դադարեցված պայմանագրերի գծով հետ վերադարձվող ապահովագրավճարների չափով) և չվաստակած ապահովագրավճարների պահուստի մեծության (նվազեցված այդ պահուստում վերաապահովագրողների մասնաբաժնի չափով) փոփոխության տարբերություն:
Կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների կուտակային գործունեության համար այս հարաբերակցությունը չի հաշվարկվում:
Հարաբերակցության ցուցանիշների հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 1, թիվ 4, թիվ 5 հաշվետվությունների հիման վրա: |
| Ե4 |
(Գործառնական ծախսեր/հաշվեգրված ապահովագրավճար-
ներ)*100 |
Ե4≤15%=5
15%<Ե4≤25%=4
25%<Ե4≤35%=3
35%<Ե4≤50%=2
50%<Ե4=1 |
Հարաբերակցությունը ցույց է տալիս ընկերության բուն ապահովագրական գործունեության (անդերռայթինգի) գործառնական արդյունավետությունը: Որքան ավելի ցածր է այս հարաբերակցության մակարդակը, այնքան ավելի բարձր է ընկերության շահութաբերության մակարդակը:
Հարաբերակցության հաշվարկում օգտագործվում են տարեսկզբից կուտակված մեծությունները:
Գործառնական ծախսերում ընդգրկվում են ընկերության ոչ տոկոսային ծախսերը (կառավարչական և հասարակական կապերի գծով ծախսեր, ուսուցման ծախսեր և այլն) և ապահովագրության գծով այլ ծախսերը, բացառությամբ դադարեցված ապահովագրության պայմանագրերի գծով հետ վերադարձվող ապահովագրավճարների:
Հաշվեգրված ապահովագրավճարները ներառում են հաշվեգրված համախառն ապահովագրավճարները` նվազեցված դադարեցված ապահովագրության պայմանագրերի գծով հետ վերադարձվող ապահովագրավճարների չափով:
Եթե հարաբերակցության հայտարարը և համարիչը 0 են, ապա այս հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ե տարրի գնահատմանը: Սակայն, եթե միայն հարաբերակցության հայտարարն է 0, ապա Ե4 հարաբերակցությունը գնահատվում է 1: Կյանքի ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների կուտակային գործունեության համար այս հարաբերակցությունը չի հաշվարկվում:
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 5 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ե5 |
(Ֆինանսական ներդրումների գծով եկամուտներ
(ծախսեր)/ Ֆինանսական ներդրումներ)*100 |
15%≤Ե5=5
10%≤Ե5<15%=4
5%≤Ե5<10%=3
0% ≤Ե5<5%=2
0%>Ե5=1 |
Հարաբերակցությունը գնահատում է ֆինանսական ներդրումների եկամտաբերությունը:
Ֆինանսական ներդրումները ներառում են ավանդները բանկերում, տրամադրված փոխառությունները, ռեպո համաձայնագրերը, արժեթղթերը, ոչ ընթացիկ ներդրումները այլ անձանց կանոնադրական կապիտալում, այլ ներդրումները` անվանական արժեքով:
Ֆինանսական ներդրումների հաշվարկը կատարվում է տարեսկզբից` միջին ամսական հաշվարկով: Ֆինանսական ներդրումների գծով եկամուտները տարեկանացվում են: Տարեկանացման ժամանակ գործակիցը բազմապատկվում է 12/n ցուցանիշով, որտեղ n-ը 1 տարուց ավելի գործունեություն ծավալած ընկերությունների համար տարվա սկզբից ամիսների քանակն է, իսկ մեկ տարուց քիչ գործունեություն ծավալած ընկերությունների համար` գործունեության իրականացման ամիսների քանակն է: Ընդ որում, եթե ընկերությունը գործել է ոչ ամբողջական ամիս, ապա սույն հարաբերակցության հաշվարկում այն համարվում է 1:
Եթե հարաբերակցության հայտարարը 0 է, ապա այս հարաբերակցությունը չի մասնակցում Ե տարրի գնահատմանը: Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 5 և թիվ 7 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա: |
Լ-Իրացվելիություն
Այս բաժնի հարաբերակցությունները բնութագրում են ապահովագրական ընկերության` առանց կորուստների և ժամանակին ապահովադիրների պահանջները բավարարելու, պատշաճ ձևով իրացվելիության հնարավոր տատանումները կառավարելու ունակությունը: Լ տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Լ1-Լ2 բաղադրիչ հարաբերակցություններ:
Հարաբե-
րակցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Լ1 |
((Ցպահանջ ակտիվներ+մինչև մեկ տարի մարման ժամկետայնություն ունեցող ակտիվներ + մեկ տարուց ավելի մարման ժամկետայնություն ունեցող ՀՀ պետական և ՀՀ ԿԲ-ի կողմից թողարկված արժեթղթեր)/ (Ժամկետանց պարտավորու-թյուններ + ցպահանջ պարտավորություններ + մինչև մեկ տարի մարման ժամկետով պարտավորություններ))*100 |
150%<Լ1=5
120%<Լ1≤150%=4
100%<Լ1≤120%=3
90%<Լ1≤100%=2
Լ1≤90%=1 |
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 7 հաշվետվության տվյալների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Եթե հարաբերակցության հայտարարը և համարիչը 0 են, ապա այս հարաբե-րակցությունը չի մասնակցում Լ տարրի գնահատմանը: Սակայն, եթե միայն հարա-բերակցության հայտարարն է 0, ապա Լ1 հարաբերակցությունը գնահատվում է 5, իսկ, եթե միայն համարիչն է 0` ապա 1: |
| Լ2 |
(Բարձր իրացվելի ակտիվներ / (Ժամկետանց պարտավորու-թյուններ + Ցպահանջ պարտավորություններ + մինչև 30օր մարման ժամկետով պարտավորություններ))*100 |
Լ2≥150%=5
150%>Լ2≥120%=4
120%>Լ2≥100%=3
100%>Լ2≥80%=2
Լ2<80%=1 |
Հարաբերակցության հաշվարկը կատարվում է Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3, թիվ 7 հաշվետվությունների տվյալների հիման վրա` հաշվետու եռամսյակի վերջին օրվա դրությամբ:
Եթե հարաբերակցության հայտարարը և համարիչը 0 են, ապա այս հարաբերակցությունը չի մասնակցում Լ տարրի գնահատմանը: Սակայն, եթե միայն հարաբերակցության հայտարարն է 0, ապա Լ2 հարաբերակցությունը գնահատվում է 5, իսկ, եթե միայն համարիչն է 0` ապա 1: |
Ս-Շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունություն
Սույն բաժնի հարաբերակցությունները գնահատում են ապահովագրական ընկերության զգայունությունը շուկայական ռիսկերի նկատմամբ: Ս տարրի գնահատման համար հաշվարկվում են Ս1 և Ս2 բաղադրիչ հարաբերակցությունները:
Հարաբե-
րակցություն |
Հարաբերակցության սահմանումը |
Հարաբերակցության միջակայքը և դրա համապատասխան գնահատականը |
Հարաբերակցության բնութագիրը |
| Ս1 |
(Արտարժութային համախառն դիրք/ Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ)*100 |
Ս1≤4%=5
4%<Ս1≤6%= 4
6%<Ս1≤8%= 3
8%<Ս1≤10%=2 |
Հարաբերակցությունը հանդիսանում է Ն6.1 տնտեսական նորմատիվը: Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/02-ի համաձայն: Ս1 հարաբերակցությունը հաշվարկվում է հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական հաշվարկով:
Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
| Ս2 |
(Առանձին արտարժույթի բաց դիրք/ Ընդհանուր նորմատիվային կապիտալ)*100 |
Ս2≤2%= 5
2%<Ս2≤3%= 4
3%<Ս2≤5%= 3
5%<Ս2≤7%= 2 |
Հարաբերակցությունը հանդիսանում է Ն6.2 տնտեսական նորմատիվը: Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/02-ի համաձայն: Ս2 հարաբերակցությունը հաշվարկվում է հաշվետու եռամսյակի վերջին ամսվա միջին օրական հաշվարկով: Հարաբերակցության ցուցանիշները հաշվարկվում են Կանոնակարգ 3/04-ի թիվ 3 հաշվետվության տվյալների հիման վրա: |
(1-ին հավելվածը խմբ. 04.11.09 թիվ 317-Ն, խմբ. 24.05.11 թիվ 155-Ն, 22.01.13 թիվ 18-Ն որոշումներ)
Հավելված 2
«Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող ապահովագրական
ընկերությունների գործունեության ցուցանիշների ամփոփ գնահատականի
(ՔԱՌԱՄԵԼՍ) հաշվարկման մեթոդաբանությունը» կանոնակարգ 3/08-ի հավելվածի
Ք-Կապիտալի համարժեքությունը ճշգրտող գործոններ
| Ք տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Ք1-Ք5 բաղադրիչ հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` ներառելով այն սպասվելիք կամ տեղի ունեցած իրադարձությունների բացահայտումը, որոնք կարող են բացասական ազդեցություն թողնել այդ ցուցանիշների վրա: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Կապիտալի մակարդակի փոփոխությունները և միտումները, դրանք պայմանավորող գործոնները և դրանց բնույթը, ընդ որում, ճշգրտող գնահատականը կարող է նվազել կապիտալի մակարդակի բացասական փոփոխության միտումների դեպքում, մասնավորապես, երբ կապիտալի համարժեքության նվազումը պայմանավորված է կապիտալի նվազմամբ, |
| 2. Ակտիվների հնարավոր դասակարգումների և դասակարգված ակտիվների դասերի խստացման հետևանքով հնարավոր կորուստների գծով սպասվող լրացուցիչ հատկացումների ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 3. Փոխկապակցված ապահովագրության օբյեկտները ծածկող ապահովագրության պայմանագրերի գծով ապահովագրական ընկերության ստանձնած պարտավորությունների մեծությունը, փոփոխման միտումները, ապահովագրության օբյեկտները փոխկապակցված համարելու չափանիշների խստացման հնարավոր հետևանքները, |
| 4. Ոչ համարժեք տեխնիկական պահուստների ձևավորումը և դրա ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 5. Ապահովագրավճարների, ապահովագրական հատուցումների աճի կամ նվազման ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 6. Ակտիվների կենտրոնացվածությունը (օրինակ` ըստ տնտեսության ճյուղերի, ըստ պարտապանների և այլն), ակտիվների ռիսկայնությունը (օրինակ` ըստ ներդրումների տեսակների, ըստ պարտապանների վարկարժանության և այլն), փոփոխման միտումները, դրանց հետ կապված հնարավոր կորուստների ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 7. Խոշոր ապահովադիրների և (կամ) ապահովագրական ընկերության հետ կապված անձանց ռիսկերի միտումները, դրանց ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 8. Վերաապահովագրողներից ստացվելիք հատուցումների և այլ գումարների փոփոխման միտումները, վերաապահովագրողներից ստացվելիք գումարների վճարումը հավաստող գործիքների առկայությունը (ակրեդետիվ, սառեցված միջոցներ և այլն), դրանց հետ կապված ռիսկերը և հնարավոր ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
| 9. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
| 10. Վարկային, գործառնական, իրացվելիության, շուկայական, տոկոսադրույքի և այլ ռիսկերի հետ կապված ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 11. Ապահովագրական ընկերության` որևէ խմբի (միության) անդամ լինելու դեպքում, այդ խմբի ռիսկերի հետ կապված ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը կապիտալի համարժեքությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 12. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված ապահովագրական ընկերության վճարունակության և մյուս նորմատիվների ու ցուցանիշների հաշվարկի հետ: |
Ա-Ակտիվների որակը ճշգրտող գործոններ
| «Ա» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Ա1-Ա6 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` արտացոլելով ապահովագրական ընկերության ակտիվների իրական ծավալների և դրանց որակի փոփոխության կանխատեսումները: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Ապահովագրական ընկերության ընդհանուր ակտիվներում հիմնական միջոցների, ոչ նյութական ակտիվների և ստացվելիք գումարների տեսակարար կշիռների փոփոխությունները և միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 2. Ապահովագրական ընկերության ընդհանուր ակտիվներում ֆինանսական ներդրումների տեսակարար կշռի փոփոխությունները և միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 3. Ակտիվների ապահովվածության աստիճանի և այդ ապահովվածության որակի փոփոխությունները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 4. Ակտիվների դասակարգման և հաշվառման հուսալիությունը, ակտիվների դասերի սպասվող փոփոխությունները և միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 5. Տնտեսության այն ճյուղերի կամ ոլորտների վիճակը, որտեղ կատարվել են ներդրումները և կենտրոնացվել են ակտիվները, դրա փոփոխությունների և այլ իրադարձությունների հավանական հետևանքը ապահովագրական ընկերության ակտիվների որակի վրա, |
| 6. Ակտիվների կենտրոնացման աստիճանը, փոփոխությունները և միտումները, դրանց հետ կապված ռիսկերը և հնարավոր ազդեցությունը ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 7. Տնտեսության ընդհանուր զարգացման միտումները, իրադարձությունները, որոնք կարող են էական ազդեցություն թողնել ապահովագրական ընկերության ակտիվների որակի վրա, |
| 8. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված ապահովագրական ընկերության տեխնիկական պահուստներին համարժեք ակտիվների տեղաբաշխման ուղղությունների և սահմանաչափերի, ինչպես նաև ակտիվների նկատմամբ սահմանված այլ պահանջների փոփոխությունների հետ, |
| 9. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը ընկերության ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 10. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության ակտիվների որակը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
Ռ-Վերաապահովագրությունը ճշգրտող գործոններ
| «Ռ» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Ռ1-Ռ6 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` արտացոլելով ապահովագրական ընկերության վերաապահովագրության ռիսկայնության և արդյունավետության փոփոխությունների կանխատեսումները: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես` վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Վերաապահովագրողի ռիսկայնության մակարդակը, վերաապահովագրողի վարկանիշի հնարավոր փոփոխությունները և դրա հետևանքով ապահովագրողի հնարավոր կորուստները, |
| 2. Վերաապահովագրողին փոխանցվող ապահովագրավճարների տեսակարար կշիռը ընդհանուր ապահովագրավճարներում, փոփոխման միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 3. Ապահովագրական հատուցումներում վերաապահովագրողի բաժնի տեսակարար կշիռը ընդհանուր ապահովագրական հատուցումներում, փոփոխման միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 4. Վերաապահովագրողին փոխանցվող ապահովագրավճարների տեսակարար կշիռն ընդհանուր ապահովագրավճարների մեջ, փոփոխման միտումները և հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 4.1 Զուտ վերաապահովագրավճարների և վերաապահովագրական գումարների հարաբերակցության, ինչպես նաև զուտ ապահովագրավճարների և ապահովագրական գումարների հարաբերակցության փոփոխման միտումները և հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 5. Սեփական պահման պարտավորությունների ծավալը, փոփոխման միտումները և հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 6. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված վերաապահովագրության պահանջների, վերաապահովագրողների մասով ապահովագրական ընկերության վարկային ռիսկի գնահատման չափանիշների հետ, հնարավոր ազդեցությունները վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 7. Ապահովագրական ընկերության կախվածության աստիճանը և բնույթը վերաապահովագրողներից, ապահովագրական ընկերության կողմից իր պարտավորությունները կատարելու հնարավորությունը` վերաապահովագրողի ֆինանսական վիճակի հնարավոր վատթարացման դեպքում, |
| 8. Վերաապահովագրության ձևերը, տեսակներն ու առանձնահատկությունները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 9. Ապահովագրության առանձին դասերի և դրանց գծով իրականացրած վերաապահովագրության առանձնահատկությունները և դրանց հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
10. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-
տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 11. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության վերաապահովագրությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
Ա (ԱՊ) - Ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները ճշգրտող գործոններ
| «Ա» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող ԱՊ1-ԱՊ3 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` արտացոլելով ապահովագրական ընկերության տեխնիկական պահուստների և ապահովագրական սակագների համարժեքությունը ստանձնած պարտավորություններին, դրանց կայունության և միտումների գնահատականը: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Ապահովագրական հատուցումների, ապահովագրավճարների փոփոխությունները և միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 2. Տեխնիկական պահուստների, տեխնիկական պահուստներում վերաապահովագրողի մասնաբաժնի փոփոխությունները և միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 3. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված տեխնիկական պահուստների ձևավորման կարգի հետ, դրա հետևանքով ապահովագրական ընկերության ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները բնութագրող ցուցանիշների հնարավոր փոփոխությունները, |
| 4. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը ընկերության` ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 5. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության ակտուարական հաշվարկները և տեխնիկական պահուստները բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
Ե-Եկամտաբերությունը ճշգրտող գործոններ
| «Ե» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Ե1-Ե5 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` արտացոլելով ապահովագրական ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների կայունության և միտումների գնահատականը: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Եկամուտների մակարդակի փոփոխությունները և միտումները, դրանց կայունությունը և բնույթը, |
| 2. Ընդհանուր ակտիվներում եկամտաբեր ակտիվների տեսակարար կշռի փոփոխությունները և միտումները, դրանց ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 3. Եկամուտների կենտրոնացվածությունը (օրինակ` ըստ տնտեսության ճյուղերի, ըստ ստացման աղբյուրների և այլն), փոփոխման միտումները, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 4. Ծախսերի մակարդակի փոփոխությունները և միտումները, դրանք պայմանավորող գործոնները և դրանց բնույթը, |
| 5. Ակտիվների հնարավոր դասակարգումների և դասակարգված ակտիվների դասերի խստացման հետևանքով հնարավոր կորուստների գծով սպասվող լրացուցիչ հատկացումների ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
| 6. Տարեկանացման արդյունքում ստացվող ցուցանիշների գնահատականները կարող են ճշգրտվել` հաշվի առնելով ապահովագրական ընկերության գործարար ծրագրով նախատեսված ցուցանիշները, օրինակ` եթե շահույթի ցածր մակարդակը պայմանավորված է սեզոնային տատանումներով (կամ նոր ծառայությունների ներդրմամբ) և կանխատեսված է գործարար ծրագրով, ապա այն կարող է չդիտարկվել որպես բացասական երևույթ, |
| 7. Ապահովագրության առանձին դասերի առանձնահատկությունները և դրանց հնարավոր ազդեցությունը եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
8. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-
տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 9. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
| 10. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված տեխնիկական պահուստների հաշվարկի և այլնի հետ, դրանց հնարավոր ազդեցությունը եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
Լ-Իրացվելիությունը ճշգրտող գործոններ
| «Լ» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Լ1-Լ2 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտելիս հաշվի են առնվում ապահովագրական ընկերության` ժամանակին և առանց էական ծախսերի պարտավորությունների բավարարման և ակտիվների ֆինանսավորման իրական հնարավորությունների, դրանց միտումների և սպասվող փոփոխությունների վերլուծության արդյունքները: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
| 1. Ապահովագրական ընկերության բարձր իրացվելի ակտիվների մեծության սպասվող փոփոխությունները և միտումները: Ճշգրտումները կարող են խստացվել ապահովագրական ընկերության բարձր իրացվելի ակտիվների մեծության բացասական միտումների դեպքում, եթե ապահովագրական ընկերության իրացվելիության նորմատիվը սահմանայինին մոտ է, |
| 2. Ապահովագրական ընկերության պարտավորությունների մեծության փոփոխությունները և միտումները, ընդհանուր պարտավորություններում ժամկետանց, ցպահանջ և մինչև 30 օր մարման ժամկետով պարտավորությունների, տեխնիկական պահուստների տեսակարար կշիռների և բարձր իրացվելի ակտիվների ծավալների միտումների համադրելիությունը, |
| 3. Բարձր իրացվելի ակտիվների իրական մակարդակը, քանի որ որոշ դեպքերում ապահովագրական ընկերությունը իրականում կարող է հնարավորություն չունենալ տիրապետել իր բարձր իրացվելի համարվող միջոցներին: Այս դեպքում վերահսկողը պետք է համապատասխան ճշգրտումներ իրականացնի իրացվելիությունը բնութագրող համապատասխան ցուցանիշների հաշվարկի մեջ` չներառելով տվյալ ակտիվների մեծությունը բարձր իրացվելի ակտիվների հաշվարկի մեջ, |
| 4. Տեղաբաշխված միջոցների կենտրոնացվածության աստիճանը ըստ գործիքի տեսակի և փոխառուների: Այս առումով անհրաժեշտ է վերլուծել հնարավոր անբարենպաստ իրադարձության ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության իրացվելիության իրական մակարդակի վրա, |
| 5. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված ապահովագրական ընկերության իրացվելիության հաշվարկի հետ, դրանց հետևանքով ապահովագրական ընկերության իրացվելիության մակարդակի սպասվող փոփոխությունները, |
| 6. Ապահովագրական ընկերության` լրացուցիչ իրացվելիություն ներգրավելու հնարավորությունը` ապահովագրական ընկերության իրացվելիության հնարավոր վատթարացման դեպքում, |
| 7. Ապահովագրված օբյեկտների փոխկապակցվածությունը, մեկ ապահովագրական պատահարի արդյունքում մեծ ծավալի ապահովագրական հատուցումների վճարման հավանականությունը, միաժամանակ մեծ թվով ապահովագրական պատահարների տեղի ունենալու արդյունքում մեծ ծավալի ապահովագրական հատուցումների վճարման հավանականություն և դրանց հնարավոր ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության իրացվելիությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա, |
8. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը ընկերության իրացվելիությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-
տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
| 9. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության իրացվելիությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
Ս-Շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունությունը ճշգրտող գործոններ
|
«Ս» տարրի գծով ըստ սույն կանոնակարգի Հավելված 1-ի հաշվարկվող Ս1 և Ս2 հարաբերակցությունների հաշվարկման մեջ օգտագործվող ցուցանիշները ճշգրտվում են` հաշվի առնելով վերահսկողի կարծիքը ապահովագրական ընկերության շուկայական ռիսկերին ենթակա լինելու աստիճանի վերաբերյալ` կապված ապահովագրական ընկերության գործունեության առանձնահատկությունների և իրականացվող գործարքների բնույթի հետ: Այս բաժնի վերլուծությունը ընդհանուր առմամբ հիմնված է նախորդ բաժիններում բացահայտված տեղեկությունների վրա: Այդ ճշգրտումները կատարվում են` մասնավորապես վերլուծելով և գնահատելով հետևյալը. |
|
1. Արտարժութային ակտիվների կամ պարտավորությունների սպասվող փոփոխություններն ու միտումները, դրանց ազդեցությունը ապահովագրական ընկերության արտարժութային դիրքի վրա: Այստեղ պետք է ներառել նաև այն ակտիվները և/կամ պարտավորությունները, որոնք ապահովագրական ընկերությունը համարել է արտարժությաին ռիսկ չպարունակող, բայց վերահսկողի հիմնավորված կարծիքով դրանք պարունակում են արտարժութային ռիսկ, |
|
2. (2-րդ կետն ուժը կորցրել է 11.03.2013 թվականից` 22.01.13 թիվ 18-Ն որոշում) |
|
3. Ռիսկերի զսպման նպատակով օգտագործվող գործիքների արդյունավետությունը և հուսալիությունը, |
|
4. Ակնկալվող կորուստների հավանականությունը, դրանց մեծությունը և հնարավոր ազդեցությունը ընկերության` շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունությունը բնութագրող ցուցանիշի վրա (նման վերլուծությունների և գնահատումների իրականացման համար կարող են օգտագործվել նաև ապահովագրական ընկերությունների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից մշակված համապատասխան ստրես-տեստերի արդյունքները (առկայության դեպքում): Ընդ որում, ճշգրտման համար ստրես-տեստերի արդյունքները կարող են օգտագործվել միայն բարձր հավանականություն ունեցող սցենարների դեպքում, ինչը պետք է հիմնավորվի վերահսկողի կողմից), |
|
5. Վերահսկողին նոր տեղեկատվության հիման վրա հայտնի դարձած, սակայն ապահովագրական ընկերության հաշվետվություններում դեռևս չարտացոլված փաստերը և միտումները, որոնք կարող են ազդել ապահովագրական ընկերության` շուկայական ռիսկերի նկատմամբ զգայունությունը բնութագրող ցուցանիշի վրա: |
|
6. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների փոփոխությունները` կապված կապիտալի, արտարժութային դիրքի և այլնի հետ, դրանց հնարավոր ազդեցությունը եկամտաբերությունը բնութագրող ցուցանիշների վրա: |
(2-րդ հավելվածը խմբ. 04.11.09 թիվ 317-Ն, 24.05.11 թիվ 155-Ն, 22.01.13 թիվ 18-Ն որոշումներ)
Հավելված 3
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում
գործող ապահովագրական ընկերությունների
գործունեության ցուցանիշների ամփոփ գնահատականի
(ՔԱՌԱՄԵԼՍ) հաշվարկման մեթոդաբանությունը»
կանոնակարգ 3/08-ի հավելվածի
Մ-Կառավարում
1. Կառավարման գնահատականն արտացոլում է ապահովագրական ընկերության ներքին հսկողության համակարգի արդյունավետությունը, ապահովագրական ընկերության կառավարման մարմինների ունակությունը կառավարել ապահովագրական ընկերության ռիսկերը, ապահովել ապահովագրական ընկերության գործունեության անընդհատությունը:
2. «Մ» տարրի գնահատականը հաշվարկվում է սույն հավելվածում սահմանվող հարցերին տրվող բալերի հանրագումարի միջոցով: Ընդ որում, յուրաքանչյուր հարցին տրվում է «0», «1», «2», կամ «3» բալ: Ամենաբարձր գնահատականը «3»-ն է, իսկ ամենացածրը` «0»-ն:
3. Բալային համակարգով գնահատելու ժամանակ վերահսկողը պետք է հաշվի առնի նաև այս կամ այն հարցի կարևորությունը: Օրինակ, եթե ապահովագրական ընկերությունն ամբողջությամբ բավարարում է որևէ հարցադրման պահանջներին, սակայն այն մեծ կարևորություն չի ներկայացնում կոնկրետ ապահովագրական ընկերության «Մ» տարրի գնահատականի որոշման համար, ապա վերահսկողը հարցին կարող է տալ 3-ից պակաս բալ, դրանով իսկ ցույց տալով հարցի հարաբերականորեն պակաս կարևորությունը:
4. Կախված բալերի հանրագումարի մեծությունից` «Մ» տարրին տրվում են ներքոհիշյալ գնահատականները.
ա) Մ-ին տրվում է «5» գնահատական, միայն այն դեպքում, եթե ներքոհիշյալ հարցերին տրվել են միայն «2» կամ «3» գնահատականներ: Ընդ որում, Մ-ին տրվում է «5» գնահատական, եթե բալերի հանրագումարը մեծ կամ հավասար է 81-ի:
բ) Մ-ին տրվում է «4» գնահատական, եթե բալերի հանրագումարը կազմում է 72-ից 80 միավոր:
գ) Մ-ին տրվում է «3» գնահատական, եթե բալերի հանրագումարը կազմում է 54-ից 71 միավոր:
դ) Մ-ին տրվում է «2» գնահատական, եթե բալերի հանրագումարը կազմում է 36-ից 53 միավոր:
ե) Մ-ին տրվում է «1» գնահատական, եթե բալերի հանրագումարը փոքր է 36-ից:
| N |
Հարցադրումը |
Բալեր`
(0-ից 3 բալ) |
| 1. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության կառուցվածքը համապատասխանում է ապահովագրական ընկերության կողմից իրականացվող գործառնությունների առանձնահատկություններին: |
|
| 2. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերությունում առկա է կառավարման տարբեր մարմինների (մասնավորապես` ապահովագրական ընկերության խորհուրդ, գործադիր տնօրեն և այլ) միջև իրավասությունների և պարտականությունների հստակ տարանջատում: |
|
| 3. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության կառավարման մարմինները և ղեկավարները պատշաճ կերպով իրականացնում են օրենքով և այլ իրավական ակտերով սահմանված իրենց իրավասությունները: |
|
| 4. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության խորհուրդը ստանում է բավարար տեղեկատվություն ապահովագրական ընկերության գործադիր մարմնի գործունեությունը վերահսկելու, ինչպես նաև խելամիտ և արդյունավետ որոշումներ ընդունելու համար: |
|
| 5. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության խորհուրդը հետևում է արտաքին աուդիտորների, ներքին աուդիտի կամ Կենտրոնական բանկի վերահսկողների կողմից ստացված դիտողությունների և առաջարկությունների իրականացմանը: |
|
| 6. |
Որքանո՞վ է ապահովագրական ընկերության կառավարման տեղեկատվական համակարգը ապահովում ապահովագրական ընկերության գործադիր ղեկավարությանն այն տեղեկատվությամբ, որն անհրաժեշտ է ապահովագրական ընկերության արդյունավետ կառավարման և ապահովագրական ընկերության աշխատակիցների գործողությունները հսկելու համար: |
|
| 7. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության գործադիր մարմինը կարողանում է բավարար հավասարակշռվածություն ապահովել ապահովագրական ընկերության ֆինանսական կայունության և ֆինանսական գործունեության արդյունքների միջև (այսինքն` արդյո՞ք ապահովագրական ընկերությունը չի վտանգում իր ֆինանսական վիճակը կամ համբավը` չափից ավելի ռիսկային գործառնություններ իրականացնելով):
Գնահատականը կարող է լինել «0» կամ «3»: |
|
| 8. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության տարածքային և կառուցվածքային ստորաբաժանումների միջև տեղեկատվության փոխանակման արդյունավետությունը: |
|
| 9. |
Գնահատել որքանո՞վ են ապահովագրական ընկերության գործունեության առանձին ոլորտներին վերաբերող ներքին ակտերը և/կամ գրավոր քաղաքականությունները բավարարում վերջիններիս նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի իրավական ակտերով սահմանված պահանջներին, որքանո՞վ են համարժեք ապահովագրական ընկերության գործունեության առանձնահատկություններին ու ռիսկայնությանը, և որքանո՞վ է ապահովագրական ընկերությունը գործում վերոնշյալ ակտերի և (կամ) գրավոր քաղաքականությունների համաձայն: |
|
| 10. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերության ղեկավարներն իրականացնում են ներքին ակտերի և/կամ քաղաքականությունների պահանջների պահպանման ուղղությամբ պատշաճ վերահսկողություն և որքանո՞վ է այն արդյունավետ: |
|
| 11. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության սակագնային քաղաքականությունը, որքանո՞վ են հիմնավորված ապահովագրական ընկերության կողմից կիրառվող սակագները: |
|
| 12. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության` Կենտրոնական բանկի կողմից տրված հանձնարարականների կատարման ընթացքը և արդյունքները: |
|
| 13. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության համագործակցությունը վերաապահովագրողների հետ` վերաապահովագրողների հուսալիության, դիվերսիֆիկացիայի, վերաապահովագրության պայմանագրերի պայմանների, վերաապահովագրողների հետ հարաբերությունների արդյունավետության և այլ տեսանկյուններից: |
|
| 14. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության հարաբերությունները և համագործակցության մակարդակը ապահովագրական շուկայի մասնակիցների (ապահովագրական բրոքերներ, ապահովագրական գործակալներ, ակտուարական, աուդիտորական կազմակերպություններ, վնասը գնահատող կազմակերպություններ և այլն) հետ: Որքանո՞վ է այդ համագործակցությունը ազդեցություն ունենում ապահովագրական ընկերության գործունեության արդյունավետության վրա: |
|
| 15. |
Արդյո՞ք ապահովագրական ընկերությունում առկա են ղեկավարների մասնագիտական որակի բարձրացման և ղեկավարների նոր «սերնդի» պատրաստման ծրագրեր:
Գնահատականը կարող է լինել «0» կամ «3»: |
|
| 16. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության ներքին հսկողության համակարգի արդյունավետությունը, որքանո՞վ է այն բավարարում ներքին հսկողության համակարգին Կենտրոնական բանկի իրավական ակտերով սահմանված նվազագույն պահանջներին: |
|
| 17. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության ներքին աուդիտի գործունեության արդյունավետությունը, արդյո՞ք ներքին աուդիտի ղեկավարն ու անդամներն ունեն անհրաժեշտ որակական և մասնագիտական հմտություններ իրենց պարտականությունները պատշաճ կերպով իրականացնելու համար, արդյո՞ք ներքին աուդիտը հնարավորություն ունի անկախ և անկողմնակալ դատողություններ կատարել իր կողմից կատարված ուսումնասիրությունների և ստուգումների արդյունքների վերաբերյալ: |
|
| 18. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության աշխատակիցների, հատկապես միջին և բարձր օղակի ղեկավարների մասնագիտական պատրաստվածությունը (կրթություն, մասնագիտական փորձ, դասընթացներ): |
|
| 19. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության ղեկավար պաշտոններում ժամանակավոր պաշտոնակատարների քանակը, ժամանակավոր պաշտոնակատար աշխատելու տևողությունը, ժամանակավոր պաշտոնակատար լինելու պատճառները, ապահովագրական ընկերությունում ղեկավարների փոփոխման հաճախականությունը: |
|
| 20. |
Որքանո՞վ է ապակենտրոնացված ապահովագրական ընկերությունում որոշումների ընդունման գործընթացը` ապահովագրական ընկերության աշխատակիցների և տարբեր կառուցվածքային ստորաբաժանումների ֆունկցիաներին համապատասխան: |
|
| 21. |
Որքանո՞վ են ապահովագրական ընկերության աշխատակիցների որակը և քանակը համապատասխանում ապահովագրական ընկերության կողմից իրականացվող գործառնությունների ծավալին և բարդությանը: |
|
| 22. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության գործարար ծրագիրը, դրա իրատեսականությունը, մասնավորապես, արդյո՞ք գործարար ծրագրերով ծրագրավորված և ապահովագրական ընկերության փաստացի ցուցանիշները ընդհանուր առմամբ համադրելի են: |
|
| 23. |
Արդյո՞ք Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկ ներկայացվող հաշվետվությունները և փաստաթղթերը ներկայացվում են Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված ժամկետներում և առանց սխալների:
Գնահատականը կարող է լինել «0» կամ «3»: |
|
| 24. |
Գնահատել հաշվետու ժամանակաշրջանում ապահովագրական ընկերության կողմից թույլ տրված օրենքների և այլ իրավական ակտերի խախտումները:
Եթե հաշվետու ժամանակաշրջանում ապահովագրական ընկերությունը կատարել է ոչ ավելի, քան 2 խախտում, ապա տրվում է «3» գնահատական, 3-5 խախտում` «2», 6-10 խախտում` «1», 10-ից ավելի խախտումների դեպքում` «0» գնահատական |
|
| 25. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերությունների ղեկավարների աշխատավարձերի և ապահովագրական ընկերության միջին աշխատավարձի մակարդակի միջև առկա տարբերությունը:
Գնահատել «0», եթե աշխատավարձերի մակարդակների միջև առկա տարբերությունը չափազանց մեծ է: |
|
| 26. |
Գնահատել ապահովագրական ընկերության կողմից իրականացվող մարկետինգային քաղաքականության արդյունավետությունը` ապահովագրական ընկերության դիրքը շուկայում ուժեղացնելու առումով: |
|
| 27. |
Արդյո՞ք առկա են ապահովագրական ընկերության գործադիր ղեկավարների կողմից ապահովագրական ընկերության միջոցների օգտագործման և (կամ) ապահովագրական հատուցումների ստացման փաստեր: |
|
| 28. |
Գնահատել զուտ ապահովագրավճարների աճի տեմպը և համախառն ապահովագրավճարների աճի տեմպը նախորդ ժամանակաշրջանի նկատմամբ (ընդունելի միջակայքը -30%-ից մինչև +30%) և դրա հետ կապված ընկերության հնարավոր ռիսկերի կառավարումը:
Այս ցուցանիշի կտրուկ տատանումը կարող է նշանակել վերաապահովագրության քաղաքականության փոփոխություն (զուտ ապահովագրավճարների մասով), կամ ապահովագրության ծավալների զգալի աճ/նվազում: Ցանկացած դեպքում բիզնեսի ռիսկը մեծանում է: Գործունեության զգալի աճի դեպքում որպես կանոն ընկերությունում թուլանում է հսկողության մակարդակը, հատուցումների ծավալը աճում է, ապահովագրավճարները թերագնահատվում են (ապահովագրական վկայագրերը վաճառվում են ավելի ցածր սակագներով): Գործունեության ծավալների կտրուկ անկումը կարող է վկայել ապահովագրական ծառայությունների ցածր որակի, իրացման ոլորտում խնդիրների մասին: |
|
| 29. |
Գնահատել «ընդհանուր ակտիվներ/ աշխատակիցների թիվ» հարաբերակցությունը և դրա փոփոխման միտումները, որը կարող է ցույց տալ ապահովագրական ընկերությունում ակտիվների կառավարման արդյունավետությունը: |
|
| 30. |
Գնահատել «համախառն ապահովագրավճարներ/ աշխատակիցների թիվ» հարաբերակցությունը և դրա փոփոխման միտումները, որը կարող է ցույց տալ ապահովագրական ընկերության հիմնական գործունեության իրականացման արդյունավետությունը: |
|
| 31. |
Այս կետով պետք է սահմանվեն ապահովագրական ընկերության կառավարմանն առնչվող այն խնդիրները (կամ խնդիրը), որոնք չեն բացահայտվում սույն աղյուսակով, սակայն կարող են հաշվի առնվել մենեջմենթը գնահատելիս: Խնդիրը պետք է մանրամասն նկարագրվի: |
|
| Ընդամենը` բալեր |
|
| «Մ» տարրի գնահատականը |
|
(3-րդ հավելվածը խմբ. 04.11.09 թիվ 317-Ն որոշում)
|