{12.04.2013 - 19.02.2022} ԱՐՅԱՆ ՀԱՎԱՔՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԿՈ ...

12/04/2013 - 19/02/2022

100.0007.210313

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ

                                      «21»        03            2013 Թ.

                                        ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 10013101

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ ՀՐԱՄԱՆ

8 փետրվարի 2013 թվականի N 07-Ն

ԱՐՅԱՆ ՀԱՎԱՔՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅԱՄԲ ԱՐՅԱՆ ՎԵՐՑՄԱՆ, ՊԻՏԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ԵՎ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ՈՒՂԱՐԿԵԼՈՒ ԿԱՐԳԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Մարդու արյան և դրա բաղադրամասերի դոնորության և փոխներարկումային բժշկական օգնության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասը`

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`

1. Հաստատել`

1) արյան հավաքման դեպքում բժշկական կազմակերպության կողմից անհրաժեշտ քանակությամբ արյան վերցման, պիտակավորման և հետազոտության ուղարկելու կարգը` համաձայն Հավելված 1-ի,

2) արտագնա պայմաններում դոնորական արյան հավաքման պահանջները` համաձայն Հավելված 2-ի:

2. Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության աշխատակազմի իրավաբանական վարչության պետ Ի. Աբգարյանին` սույն հրամանը սահմանված կարգով ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարություն` պետական իրավական փորձաքննության և պետական գրանցման:

Հավելված 1

ՀՀ առողջապահության նախարարի

2013 թվականի փետրվարի 8-ի

N 07-Ն հրամանի

ԿԱՐԳ

ԱՐՅԱՆ ՀԱՎԱՔՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅԱՄԲ ԱՐՅԱՆ ՎԵՐՑՄԱՆ, ՊԻՏԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ԵՎ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ՈՒՂԱՐԿԵԼՈՒ

1. Սույն կարգը կարգավորում է դոնորական արյան հավաքման դեպքում բժշկական կազմակերպության կողմից անհրաժեշտ քանակությամբ արյան վերցման, պիտակավորման և հետազոտության ուղարկելու հետ կապված հարաբերությունները:

2. Դոնորական արյան հավաքումն իրականացվում է արյան դոնորության գործընթաց իրականացնող կազմակերպություններում, ինչպես նաև արտագնա պայմաններում` դոնորական արյան բաղադրամասերի պահանջարկը բավարարելու և պաշարների համալրման նպատակով, սույն հրամանի Հավելված 2-ով հաստատված պահանջների համաձայն:

3. Դոնորական արյան հավաքումը, արյան բաղադրամասերի անջատումը ֆիզիկական մեթոդներով իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ի N 21-Ն հրամանի համաձայն:

(3-րդ կետը փոփ. 03.02.2022 թիվ 08-Ն հրաման)

4. Ամբողջական արյան վերցման (այսուհետ` արյունատվություն) գործընթացը դոնորության գործընթաց իրականացնող կազմակերպության կողմից իրականացվում է հետևյալ փուլերով`

1) բուժաշխատողի կողմից լրացվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի N 02-Ն հրամանով հաստատված դոնորական արյան հավաքման մատյանը, ստուգվում է արյան հավաքման համար նախատեսված պարկերի պիտանելիությունը (դեֆեկտների կամ հակամակարդիչ լուծույթի տեսանելի փոփոխության առկայության դեպքում խոտանվում է համակարգը սահմանված կարգի համաձայն,) պարկերի պիտակների վրա նշվում է դոնորական արյան հավաքման մատյանի կարգահամարը, դոնորի անունը, ազգանունը, արյունատվության օրը, ամիսը, տարին,

2) բուժաշխատողի կողմից լրացվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի N 02-Ն հրամանով հաստատված փորձանոթների գրանցման մատյանը, փորձանոթների վրա` փորձանոթների գրանցման մատյանի կարգահամարը, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի N 02-Ն հրամանով հաստատված դոնորական արյան հետազոտությունների իրականացման ուղեգիրը,

3) արյան հավաքման պարկերի պիտանելիության ժամկետի և ամբողջականության կրկնակի ստուգումից հետո, բուժաշխատողի կողմից ընդհանուր խողովակի վրա կապվում է երկու թույլ հանգույցներ հակամակարդիչ լուծույթ պարունակող պարկից 15 և 25 սանտիմետր հեռավորության վրա (հանգույցների միջև խողովակի երկարությունը` 10 սանտիմետր է),

4) հակամակարդիչ լուծույթ պարունակող պարկը տեղադրվում է կշեռք-ճոճանակի վրա` արյան ծավալը հսկելու և պարկի մեջ պարունակվող հակամակարդիչ լուծույթն արյան հետ հավասարաչափ խառնելու համար,

5) դոնորին առաջարկվում է օճառով լվանալ իր արմնկային ծալքերը, ընտրվում երակը և ծակման տեղից 10 սանտիմետր բարձր դրվում և ձգվում է լարանը,

6) ընտրված երակի 4 սանտիմետր և ավելի մաշկի տարածքը մշակվում է հականեխիչ լուծույթով` երկու անգամ 30 վայրկյան ընդմիջումով, երակը ծակվում է համակարգի ընդհանուր խողովակի ասեղով,

7) հավաքվում է պարկի պիտակի վրա նշված քանակի արյուն, ձգվում է նախապես դրված հանգույցները, փորձանոթի (վակուտայներ) մեջ հավաքվում է 10 միլիլիտր արյուն հետազոտությունների իրականացման համար և կտրվում է խողովակը վերին հանգույցից 1,5-2 սանտիմետր վեր, հեռացվում է ասեղը, կետածակման տեղում դրվում է մանրէազերծ խծուծ և ճնշող վիրակապ` բացատրելով դոնորին, որ ճնշող վիրակապը պետք է թողնել երկու ժամից ոչ պակաս,

8) արյան պարկը վերցվում է կշեռքից և դրվում ցենտրիֆուգայի բաժակի մեջ` դեմ առ դեմ գտնվող բաժակները պետք է հավասարակշռված լինեն (հստակորեն հավասարակշռված բաժակների առկայությունը լավացնում է արյան բաժանումը) և ցենտրիֆուգվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ի N 21-Ն հրամանով սահմանված կարգով,

9) արյան պարկը հանվում է ցենտրիֆուգայից և տեղադրվում պլազմաբաժանիչի (պլազմաէքստրակտորի) մեջ` խուսափելով կտրուկ շարժումներից արյուն պարունակող պարկը տեղափոխելու ժամանակ, որպեսզի չխախտվի պլազմայի և բջիջների անջատման սահմանը,

10) կապվում է երկու թույլ հանգույց արյան պարկից դեպի դատարկ պարկը տանող խողովակի վրա` մեկը արյան պարկին մոտ, մյուսը` դատարկ պարկին մոտավորապես 10 սանտիմետր հեռավորության վրա, զգուշությամբ պլազման տեղափոխվում է դատարկ պարկի մեջ թողնելով 1.0 սանտիմետր պլազմայի շերտ էրիթրոցիտային զանգվածի վրա, պլազմայի անհրաժեշտ ծավալը ստանալուց հետո ձգվում են նախապես դրված թույլ հանգույցները և հեռացվում էրիթրոցիտային զանգված պարունակող պարկը պլազմաբաժանիչից, խողովակը կտրվում է երկու կողմից հանգույցներին մոտ (խողովակների փակման համար կարող են օգտագործվել այլ միջոցներ, որոնք կիրառվում են ըստ արտադրող հիմնարկների հրահանգների):

(4-րդ կետը փոփ. 03.02.2022 թիվ 08-Ն հրաման)

4.1 Առաջին անգամ արյան դոնոր հանդիսացող անձի մոտ որոշվում է արյան խմբային պատկանելիությունը և նախնական արդյունքը գրանցվում արյան հավաքման պարկի պիտակի վրա:

(4.1-ին կետը լրաց. 03.02.2022 թիվ 08-Ն հրաման)

5. Արյան հետազոտությունների իրականացման համար դոնորական արյան փորձանմուշներն ուղարկվում են համապատասխան լաբորատորիաներ դոնորական արյան հետազոտությունների իրականացման ուղեգրի, դոնորի բժշկական թերթիկ/ակտիվ դոնորի բժշկական քարտի հետ միասին: Փորձանմուշները մինչ լաբորատորիա ուղարկելը պահպանվում են սառնարանում +2 +60C ջերմաստիճանում: Փորձանմուշները հետազոտվում են Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի օգոստոսի 7-ի N 12-Ն հրամանով հաստատված արյան պարտադիր հետազոտությունների ցանկի, իրականացման կարգի ու մեթոդների համաձայն:

6. Մինչ հետազոտությունների արդյունքների ստացումը արյան բաղադրամասերը պահպանվում են Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 25-ի N 03-Ն հրամանով հաստատված արյան կամ դրա բաղադրամասերի որակական հատկանիշների ապահովման նպատակով հատուկ ջերմային և անվտանգության պայմաններում պահպանման կարգի համաձայն:

7. Եթե հետազոտման արդյունքները թույլ են տալիս համարել դոնորական արյունն օգտագործման համար պիտանի, պատասխանատու բժիշկը լրացնում և ստորագրում է էրիթրոցիտային զանգվածի և պլազմայի պարկերի վրա փակցվող լրացուցիչ պիտակները, որոնց վրա նշվում են հետևյալ տվյալները`

1) արյան բաղադրամասը պատրաստող բժշկական կազմակերպության անվանումը,

2) արյունատվության համարը,

3) խմբային և ռեզուս պատկանելիությունը,

4) բաղադրամասի անվանումը և քանակը,

5) պատրաստման ամսաթիվը,

6) պիտանիության ժամկետը,

7) պատասխանատու բժշկի ազգանունը և ստորագրությունը:

8. Եթե հետազոտման արդյունքները թույլ չեն տալիս համարել դոնորական արյունն օգտագործման համար պիտանի, այդ դոնորական արյունից ստացված բաղադրամասերը ենթարկվում են խոտանման սահմանված կարգի համաձայն:

9. Արյան բաղադրամասերը ստացվում են նաև դոնորական աֆերեզի (պլազմաֆերեզ, թրոմբոֆերեզ) միջոցով:

10. Դոնորական պլազմաֆերեզը գործընթաց է, որի ժամանակ ամբողջական արյունից ստանում են պլազմա` վերադարձնելով դոնորին արյան ձևավոր տարրերը: Պլազմայի հեռացված ծավալը լրացվում է 0.9% նատրիում քլորիդի լուծույթով:

11. Ընդհատվող եղանակով դոնորական պլազմաֆերեզի գործընթացը`

1) հեղուկների ներարկման համար նախատեսված համակարգով ծակվում է 0.9% նատրիում քլորիդի (տաքացված մինչև մարմնի ջերմաստիճանը) լուծույթի պարկը և հեռացնելով օդը` խողովակը լցվում է լուծույթով,

2) արյան հավաքման համար նախատեսված ամեն պարկի վրա գրվում է դոնորի անուն-ազգանունը և առաջարկվում է, որ վերջինս ստորագրի պարկերի վրա,

3) արյան հավաքման գործընթացը իրականացվում է սույն կարգի 3-րդ կետի համաձայն,

4) արյան բաղադրամասերի անջատման ընթացքում դոնորին ներարկվում է նախապես պատրաստված ֆիզիոլոգիական լուծույթը` առաջին 5 րոպեների ընթացքում ֆիզիոլոգիական լուծույթը ներարկվում է արագ կաթիլներով, հետագայում` րոպեում 30-40 կաթիլ,

5) արյան բաղադրամասերի անջատումից հետո դոնորի անուն-ազգանունով և ստորագրությամբ նշագրված էրիթրոցիտային զանգվածի պարկը ցույց է տրվում դոնորին, որպեսզի նա համոզվի, որ նրան փոխներարկվում է իր սեփական էրիթրոցիտային զանգվածը, էրիթրոցիտային զանգված պարունակող պարկի մեջ ավելացվում է 100 միլիլիտր ֆիզիոլոգիական լուծույթ (ռեոլոգիական հատկությունը լավացնելու համար) և զգուշությամբ խառնվում է պարկի պարունակությունը, ծակվում է պարկն արյան փոխներարկման համար նախատեսված համակարգով, համակարգը լցվում է էրիթրոցիտային զանգվածով և այն միացվում է ընդհանուր խողովակին, նախապես մշակելով այդ հատվածը ախտահանիչ լուծույթով: Ֆիզիոլոգիական լուծույթի համակարգը փակվում է և կրկնակի նույնականացում կատարելուց հետո բացվում է էրիթրոցիտների ուղին, կատարվում է կենսաբանական փորձը և արյան անհամատեղելիության կլինիկական նշանների բացակայության դեպքում փոխներարկումը շարունակվում է,

6) էրիթրոցիտային զանգվածի փոխներարկումից հետո կարելի է սկսել ամբողջական արյան երկրորդ պարկի հավաքումը:

12. Չընդհատվող աֆերեզի եղանակով (պլազմաֆերեզ, թրոմբոֆերեզ) արյան բաղադրամասերի ստացումն իրականացվում է ավտոմատ սարքերի միջոցով` սարքի օգտագործման ուղեցույցի համաձայն:

Հավելված 2

ՀՀ առողջապահության նախարարի

2013 թվականի փետրվարի 8-ի

N 07-Ն հրամանի

ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ ԱՐՏԱԳՆԱ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՒՄ ԴՈՆՈՐԱԿԱՆ ԱՐՅԱՆ ՀԱՎԱՔՄԱՆ

1. Արտագնա պայմաններում դոնորական արյան հավաքումն իրականացնող բժշկական կազմակերպության տնօրենի հրամանով ստեղծվում է աշխատանքային խումբ հետևյալ կազմով`

1) երկու բժիշկ,

2) երեք բուժքույր,

3) կրտսեր բուժաշխատող,

4) վարորդ:

2. Աշխատանքային խմբի թիվը կարող է փոփոխվել կապված նախատեսվող արյունատվության ծավալից:

3. Դոնորական արյան հավաքումն իրականացվում է արյան հավաքման շարժական կայանում (մասնագիտացված ավտոմեքենա, որը հագեցված է սույն պահանջների 5-րդ կետով նախատեսված սարքավորումներով, նյութերով և պարագաներով) կամ տարածքում, որտեղ հնարավոր է կազմակերպել դոնորի ընտրություն/զննումը, փաստաթղթերի ձևակերպումը և արյունատվությունը, ընդ որում դոնորների ընտրության/զննման տարածքը պետք է լինի առանձնացված:

4. Հատկացված տարածքը պետք է լինի մաքուր, լուսավոր, ջեռուցվող, ապահովված լինի հոսող ջրով, էլեկտրական հոսանքով:

5. Հատկացված տարածքում արյունատվության կազմակերպման համար անհրաժեշտ են`

1) սարքավորումներ` կշեռք-ճոճանակ, զոդիչ, +2+60 C ջերմաստիճան ապահովող ջերմամեկուսիչ արկղեր (կոնտեյներներ), դոնորական բազկաթոռ (ծալվող) կամ բժշկական թախտ, ավտոնոմ էլեկտրամատակարարման սարք, հեմոգլոբինը որոշելու սարք,

2) նյութեր` հականեխիչ լուծույթ, սպիրտ, հակաշոկային դեղեր, բամբակ, բինտ, բախիլներ,

3) պարագաներ` արյան հավաքման պարկեր, փորձանոթներ, լարան, սավաններ, ծածկոց:

6. Արյան հավաքման պահից մինչև արյան մշակումը (արյան բաղադրամասերի ստացումը) ընկած ժամանակահատվածը չպետք է գերազանցի 6 ժամը:

7. Դոնորի կենսաբանական և էներգետիկ կարողությունների վերականգնման նպատակով տրվող սնունդ (2000-2200 կիլոկալորիա) յուրաքանչյուր դոնորի հաշվարկով:

8. Աշխատանքային խմբի, սարքավորումների, նյութերի և պարագաների տեղափոխման համար փոխադրամիջոց: