11/11/2018 - 23/10/2021
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
ՀՐԱՄԱՆ
18 հոկտեմբերի 2018 թվականի N 22-Ն
i
ՓՈԽՆԵՐԱՐԿՈՒՄԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Մարդու արյան և դրա բաղադրամասերի դոնորության և փոխներարկումային բժշկական օգնության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի 16-րդ կետը և 28-րդ հոդվածի 4-րդ մասը`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
Հաստատել փոխներարկումային բժշկական օգնության իրականացման կարգը` համաձայն հավելվածի:
Հավելված
Առողջապահության նախարարի
2018 թ. հոկտեմբերի 18-ի
N 22-Ն հրամանի
ԿԱՐԳ
ՓՈԽՆԵՐԱՐԿՈՒՄԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ
1. Սույն կարգով կարգավորվում են փոխներարկումային բժշկական օգնության իրականացմանը ներկայացվող պահանջների ու պայմանների հետ կապված հարաբերությունները:
2. Արյան բաղադրամասերի փոխներարկումն իրականացվում է բուժական նպատակով հիվանդանոցային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող լիցենզավորված բժշկական կազմակերպություններում:
3. Արյան բաղադրամասերի փոխներարկումը պետք է լինի բուժական տեսանկյունից հիմնավորված և հնարավորինս անվտանգ: Փոխներարկումային բժշկական օգնության անվտանգության ապահովման նպատակով դոնորական արյունը պարտադիր հետազոտվում է` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի օգոստոսի 7-ի թիվ 12-Ն հրամանով հաստատված արյան պարտադիր հետազոտությունների ցանկի, իրականացման կարգի ու մեթոդների համաձայն:
4. Արգելվում է փոխներարկել սահմանված կարգով չստուգված, ժամկետանց կամ անվտանգության պայմաններին չհամապատասխանող արյան բաղադրամասեր:
5. Փոխներարկումային բժշկական օգնություն իրականացնող բժշկական կազմակերպությունն ապահովում է արյան բաղադրամասերի պաշարների առկայությունը` ելնելով յուրաքանչյուր 10 (վիրաբուժական, մանկաբարձագինեկոլոգիական և վերակենդանացման ուղղվածության) մահճակալին` չորս միավոր արյան բաղադրամաս համամասնության հաշվարկից:
6. Արյան բաղադրամասերի փոխներարկում իրականացնելու վերաբերյալ որոշումը կայացվում է բուժող բժշկի կողմից` հաշվի առնելով յուրաքանչյուր կոնկրետ ռեցիպիենտի համար այդ բժշկական օգնության նպատակահարմարությունը և հնարավոր ռիսկերը:
7. Արյան բաղադրամասերի փոխներարկումը թույլատրվում է ռեցիպիենտի կամ նրա օրինական ներկայացուցչի գրավոր համաձայնությամբ` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի թիվ 02-Ն հրամանի Հավելված 15-ով հաստատված ռեցիպիենտի ծանուցման ձևի կամ բժշկական խորհրդակցության (կոնսիլիումի) արդյունքում ընդունված որոշմամբ, իսկ դրա անհնարինության դեպքում բժշկի կողմից` հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 16-րդ հոդվածը և համապատասխան գրառում կատարելով բժշկական փաստաթղթում:
8. Արյան բաղադրամասերը փոխներարկվում են հետևյալ փուլերով`
1) արյան բաղադրամասերի փոխներարկման հիմնավորումից հետո բժշկի կողմից լրացվում է` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի N 02-Ն հրամանի Հավելված 11-ով հաստատված արյան բաղադրամասերի պահանջագիրը, որը ներկայացվում է արյան բաղադրամասերի պատրաստմամբ և պահպանմամբ զբաղվող լիցենզավորված բժշկական կազմակերպություն.
2) փոխներարկում իրականացնող բժիշկը պարտավոր է`
ա. ստուգել արյան բաղադրամասի պարկի ամբողջականությունը, պիտակի տեղեկատվության ճշտությունը, մակրոսկոպիկ գնահատել բաղադրամասի որակը.
բ. փոխներարկումից առաջ կրկնակի որոշել պացիենտի և փոխներարկվող արյան բաղադրամասի խմբային և ռեզուս պատկանելությունը` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012թ. օգոստոսի 7-ի թիվ 12-Ն հրամանով հաստատված արյան պարտադիր հետազոտությունների ցանկի, իրականացման կարգի ու մեթոդների 8-րդ և 9-րդ կետերի համաձայն.
գ. կատարել փոխներարկվող արյան բաղադրամասի և ռեցիպիենտի արյան համատեղելիության որոշման հետազոտություն` առողջապահության բնագավառում պետական կառավարման լիազոր մարմնի կողմից հաստատված կարգով.
3) միջին բուժաշխատողների կողմից իրականացվում է փոխներարկվող արյան բաղադրամասի նախապատրաստում`
ա. թարմ սառեցված պլազմայի, կրիոպրեցիպիտատի հալեցում ջրային բաղնիքում կամ հալեցման համար նախատեսված հատուկ սարքերում, +35+37oC ջերմաստիճանի պայմաններում: Նշված սարքերի բացակայության դեպքում պլազմայի հալեցումը կատարվում է ջրով լցված տարայում: Ջրի ջերմաստիճանը պետք է լինի +35+37oC: Արգելվում է հալեցումը կատարել ոչ ջրային տարայում/արևի տակ, ձեռքերի մեջ, ջեռուցիչի վրա և այլն/: Փոխներարկումն անհրաժեշտ է անցկացնել պլազման հալեցնելուց անմիջապես հետո,
բ. էրիթրոցիտային զանգվածի տաքացում 18-25oC ջերմաստիճանում, 30-60 րոպեի ընթացքում: Գերադասելի է օգտագործել հատուկ տաքացուցիչներ: Անմիջապես փոխներարկումից առաջ էրիթրոցիտային զանգվածի ռեոլոգիական հատկությունների լավացման համար, դրա վրա կարելի է ավելացնել 50-100 մլ 0,9% նատրիումի քլորիդի լուծույթ.
4) արյան բաղադրամասը փոխներարկվում է միանգամյա օգտագործման ֆիլտրով` ներերակային, կաթիլային եղանակով.
5) փոխներարկում իրականացնող բժիշկը պարտավոր է անկախ փոխներարկվող բաղադրամասերի ծավալից` կատարել կենսաբանական համատեղելիության փորձ: Հիվանդին միանվագ ներարկվում է 10 մլ արյան բաղադրամաս` 2-3 մլ/րոպե (40-60 կաթիլ/րոպե) արագությամբ, որից հետո փոխներարկումն ընդհատվում է: Երեք րոպեի ընթացքում բժիշկը հսկում է ռեցիպիենտի ընդհանուր վիճակը, գնահատում է պուլսի և շնչառության հաճախականության, զարկերակային ճնշման, մարմնի ջերմաստիճանի ցուցանիշները, մաշկի գույնը: Այս գործողությունները պետք է կրկնվեն ևս 2 անգամ: Եթե այդ ժամանակահատվածում հայտնաբերվում է ստորև թվարկված կլինիկական ախտանիշներից (դող, սարսուռ, ցավեր գոտկատեղում, կրծոսկրի ետևում սեղմման զգացողություն, գլխացավ, սրտխառնոց կամ փսխում) որևէ մեկը, ապա անհրաժեշտ է անմիջապես ընդհատել տվյալ բաղադրամասի փոխներարկումը:
9. Ընդհանուր անզգայացման ժամանակ արյան բաղադրամասերի փոխներարկումից առաջացած բարդությունների մասին վկայում են վիրահատական վերքից չպատճառաբանված արյունահոսությունը, զարկերակային ճնշման անկումը, պուլսի հաճախացումը, միզապարկի կաթետրավորմամբ ստացված մեզի գույնի փոփոխությունը: Այդպիսի դեպքերում տվյալ բաղադրամասի փոխներարկումն անհրաժեշտ է ընդհատել:
i
10. Արյան բաղադրամասերի փոխներարկման ամբողջ ընթացքում փոխներարկման ենթարկվող պացիենտը գտնվում է բժշկի հսկողության տակ` հնարավոր բարդությունները վաղ ախտորոշելու և արագ բժշկական օգնություն ցուցաբերելու նպատակով: Հսկվում են պացիենտի ընդհանուր վիճակը, անոթազարկը, շնչառության հաճախականության, զարկերակային ճնշման և մարմնի ջերմաստիճանի ցուցանիշները, մաշկի գույնը, որի արդյունքում հայտնաբերված բարդությունները գրանցվում են հիվանդության պատմագրում: Բարդությունների առաջացման առաջին իսկ նշանների դեպքում փոխներարկումը դադարեցվում է: Փոխներարկումից հետո պացիենտն առնվազն 3 ժամ գտնվում է բժշկի հսկողության տակ:
(10-րդ կետը փոփ. 11.10.2021 թիվ 79-Ն հրաման)
11. Փոխներարկում իրականացնող բժշկի կողմից յուրաքանչյուր արյան բաղադրամասի փոխներարկման մասին գրառում է կատարվում հիվանդության պատմագրում կամ լրացվում է սույն հավելվածով սահմանված արյան բաղադրամասերի փոխներարկման արձանագրության Ձևը (այսուհետ` փոխներարկման արձանագրություն): Փոխներարկված արյան բաղադրամասի պիտակը և փոխներարկման արձանագրությունը փակցվում են հիվանդության պատմագրի մեջ:
(11-րդ կետը փոփ. 11.10.2021 թիվ 79-Ն հրաման)
12. Յուրաքանչյուր փոխներարկված արյան բաղադրամասի վերաբերյալ գրառում է կատարվում` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2012 թվականի հունվարի 24-ի թիվ 02-Ն հրամանի Հավելված 14-ով հաստատված արյան բաղադրամասերի փոխներարկման մատյանում:
13. Փոխներարկված արյան բաղադրամասի պարկը և փոխներարկման համակարգը պահպանվում է սառնարանային պայմաններում` +2-+6oC, 48 ժամ:
Ձև
i
ԱՐՅԱՆ ԲԱՂԱԴՐԱՄԱՍԵՐԻ ՓՈԽՆԵՐԱՐԿՄԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅԱՆ
._____________________________________________________________________.
|Փոխներարկման ժամը, օրը, ամիսը, տարին| | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Հիվանդության պատմագրի համարը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Պացիենտի արյան խումբը և ռեզուս | | | | | | | | | | | |
|գործոնը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Արյան բաղադրամասի անվանումը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Դոնորի արյան խումբը և ռեզուս | | | | | | | | | | | |
|գործոնը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Արյան բաղադրամասի փաթեթի համարը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Պատրաստման ժամկետը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Պատրաստող բժշկական կազմակերպության | | | | | | | | | | | |
|անվանումը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Պիտանելիության ժամկետը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Խմբային համատեղելիությունը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Ռեզուս համատեղելիություն | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Կենսաբանական փորձի տվյալները | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Փոխներարկվող արյան բաղադրամասի | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Ռեակցիաները և բարդությունները | | | | | | | | | | | |
|____________________________________|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|Բժշկի ստորագրությունը | | | | | | | | | | | |
._____________________________________________________________________.
(ձևը լրաց. 11.10.2021 թիվ 79-Ն հրաման)