ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
ՀՐԱՄԱՆ
13 ապրիլի 2021 թվականի N 1209-Լ
«ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» ԱԽՏԱՀԱՆԻՉ ՄԻՋՈՑԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՀՐԱՀԱՆԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
i
Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի 2018 թվականի հունիսի 11-ի թիվ 728-Լ որոշմամբ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կանոնադրության 18-րդ կետի 20-րդ ենթակետը և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2015 թվականի սեպտեմբերի 10-ի թիվ 48-Ն հրամանի հավելվածի 20-րդ կետը`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`
1. Հաստատել` «ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» ախտահանիչ միջոցի կիրառման հրահանգը` համաձայն հավելվածի:
2. Առողջապահության նախարարության հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետ Լիլիթ Բաբախանյան` հրամանը տեղադրել առողջապահության նախարարության պաշտոնական կայքում:
3. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:
Ա. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ
Հավելված
ՀՀ առողջապահության նախարարի
2021 թ. ապրիլի 13-ի
1209-Լ հրամանի
ՀՐԱՀԱՆԳ «ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» ԱԽՏԱՀԱՆԻՉ ՄԻՋՈՑԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. «ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» միջոցը (այսուհետ` միջոց) իրենից ներկայացնում է կիրառման համար պատրաստի դեղին գույնի յուրահատուկ հոտով թափանցիկ հեղուկ: Որպես ազդող նյութ` միջոցը պարունակում է գլուտարալդեհիդ (2,5%), ինչպես նաև ֆունկցիոնալ բաղադրիչներ (կոռոզիայի ինհիբիտոր, ներկանյութ և այլն): Միջոցի pH-ը կազմում է 7,0+-0,5: Միջոցի պիտանելիության ժամկետը արտադրողի չբացված փաթեթավորմամբ 3 տարի է, աշխատանքային լուծույթինը` 45 օրից ոչ ավելի: Միջոցը թողարկվում է 5 լ տարողությամբ պլաստիկե կանիստրներով:
2. Միջոցն օժտված է ակտիվությամբ գրամդրական և գրամբացասական մանրէների (ներառյալ տուբերկուլոզի միկոբակտերիան` թեստավորված M. Terrae և M. avium), վիրուսների (այդ թվում` հեպատիտների, ՄԻԱՎ, պոլիոմիելիտի հարուցիչները), Կանդիդա ցեղի սնկերի և դերմատոֆիտների նկատմամբ, ինչպես նաև` սպորների նկատմամբ:
3. Միջոցն ամրակցում է օրգանական աղտոտվածությունները, չի փչացնում մշակվող արտադրատեսակները, օժտված չէ կոռոզիոն ակտիվությամբ:
4. Ըստ սուր թունավորության չափանիշների (ԳՕՍՏ 12.1.007-76)` միջոցը պատկանում է քիչ վտանգավոր նյութերի 4-րդ դասին` ստամոքս ներմուծելիս, մաշկի վրա լցվելիս և միջոցի ցնդող բաղադրիչների ներշնչական ազդեցության ժամանակ, գործնականում ոչ թունավոր նյութերի 5-րդ դասին` որովայնի խոռոչ ներմուծելիս: Միջոցը մաշկի վրա միանվագ ազդեցության ժամանակ ցուցաբերում է թույլ տեղային- գրգռիչ ազդեցություն, բազմակի ազդեցության ժամանակ` չափավոր: Միջոցը ցուցաբերում է չափավոր գրգռիչ ազդեցություն աչքերի լորձաթաղանթի վրա, օժտված չէ մաշկային-ռեզորբտիվ և գերզգայունացնող ազդեցությամբ:
5. Միջոցը նախատեսված է ցանկացած ուղղվածության բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում (այսուհետ` բժշկական կազմակերպություն) կիրառման համար, ներառյալ` մանկական բաժանմունքները և նեոնատոլոգիական բաժանմունքները.
1) Տարբեր նյութերից բժշկական նշանակության արտադրատեսակների` վիրաբուժական, ատամնաբուժական (այդ թվում պտտվող) գործիքների, ճկուն և կոշտ էնդոսկոպների և դրանց կից գործիքների ախտահանման համար,
2) Տարբեր նյութերից բժշկական նշանակության արտադրատեսակների` վիրաբուժական, ատամնաբուժական (այդ թվում պտտվող) գործիքների, ճկուն և կոշտ էնդոսկոպների և դրանց կից գործիքների մանրէազերծման համար,
3) Ճկուն էնդոսկոպների բարձր մակարդակի ախտահանման (ԲՄԱ) համար:
2. ՄԻՋՈՑԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄ
6. Միջոցը կիրառում են տարբեր նյութերից (ռետինե, պլաստմասե, ապակյա, մետաղյա) բժշկական նշանակության արտադրատեսակների, այդ թվում` վիրաբուժական, ատամնաբուժական գործիքների, ճկուն և կոշտ էնդոսկոպների, էնդոսկոպներին կից գործիքների ախտահանման (այդ թվում` ԲՄԱ) և մանրէազերծման համար:
7. Միջոցը ախտահանման (այդ թվում` ԲՄԱ) և մանրէազերծման համար օգտագործվում է (սույն հրահանգում ներկայացված ռեժիմներին համապատասխան) բազմակի, 45 օրը չգերազանցող ժամկետում, եթե նրա արտաքին տեսքը չի փոխվել: Աշխատանքային լուծույթի բազմակի օգտագործման ժամանակ միջոցի պիտանելիության արագ-հսկման համար օգտագործում են ինդիկատորային թեստ-շերտիկներ` դրանց կցվող կիրառման հրահանգին համապատասխան: Նշված ինդիկատորները նախատեսված չեն ախտահանման կամ մանրէազերծման գործընթացների հուսալիությունն ապացուցելու համար: Դրանք հանդիսանում են կիսաքանակական քիմիական ինդիկատորներ, որոնք թույլ են տալիս գնահատել աշխատանքային լուծույթի մեջ գլուտարալդեհիդի պարունակության մակարդակը (չի՞ իջել արդյոք նվազագույն արդյունավետ խտությունից (ՆԱԽ) ցածր):
Գլուտարալդեհիդի նվազագույն արդյունավետ խտությունը (ՆԱԽ)-ը հավասար է 2,3%-ի: Միջոցի աշխատանքային լուծույթի արտաքին տեսքի փոփոխության առաջին նշանների (գույնի փոփոխություն, պղտորություն և այլն) ի հայտ գալու ժամանակ կամ նրա մեջ ինդիկատորների միջոցով ՆԱԽ-ի մեծությունից ցածր գլուտարալդեհիդի խտության նվազման հայտնաբերման ժամանակ լուծույթը փոխարինվում է նորով:
8. Արտադրատեսակների ախտահանումը կամ մանրէազերծումն իրականացնում են էմալապատ (առանց էմալի վնասման) կամ պլաստմասե, կափարիչով փակվող տարաների մեջ: Մանրէազերծման իրականացման ժամանակ բոլոր գործողություններն իրականացվում են ասեպտիկ պայմաններում, օգտագործելով մանրէազերծ տարաներ:
9. Ճկուն էնդոսկոպների բարձր մակարդակի ախտահանումը միջոցով իրականացվում է նաև ավտոմատացված` տարբեր մակնիշի լվացող-ախտահանող մեքենաների (ԼԱՄ) մեջ, որոնք նախատեսված են էնդոսկոպների մեքենայացված եղանակով մշակման համար և սահմանված կարգով թույլատրված են օգտագործման` սարքի օգտագործման հրահանգին համապատասխան կամ «ԿՐՈՆՏ-ՈՒԴԷ-1» և այլ սարքերում:
3. ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԴՐԱՏԵՍԱԿՆԵՐԻ, ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ԵՎ ԱՏԱՄՆԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾԻՔՆԵՐԻ ՄՇԱԿՈՒՄ
10. Միջոցով ախտահանման կամ մանրէազերծման ենթարկում են միայն մաքուր արտադրատեսակները: Նախնական մաքրումը և նախամանրէազերծումը (կամ եզրափակիչ մաքրումը) իրականացնում են ցանկացած, գրանցված և այդ նպատակի համար բժշկական կազմակերպություններում օգտագործման թույլատրված միջոցով, խմելու ջրով այդ միջոցի մնացորդներից հետագա պարզաջրումով` կոնկրետ միջոցի կիրառման հրահանգին (մեթոդական ուղեցույցին) համապատասխան: Միջոցի մեջ ընկղմելուց առաջ արտադրատեսակների վրայից հեռացնում են հեղուկի մնացորդները (չորացնում են):
11. Բժշկական նշանակության արտադրատեսակները (նախապատրաստված սույն հրահանգի 10-րդ կետի համաձայն) ամբողջությամբ ընկղմում են միջոցով տարայի մեջ, օժանդակ միջոցներով (կաթոցիկ, ներարկիչ) լուծույթով լցնելով արտադրատեսակների խողովակներն ու խոռոչները, հեռացնելով օդի պղպջակները: Քանդվող արտադրատեսակները մշակվում են քանդված վիճակում: Փականային մասեր ունեցող արտադրատեսակները (մկրատ, կորնցանգ, սեղմակ և այլն) ընկղմում են բաց վիճակում, նախապես լուծույթի մեջ դրանցով մի քանի աշխատանքային շարժում անելով` դեպի արտադրատեսակի դժվարամատչելի տեղերը լուծույթի լավ թափանցման համար: Լուծույթի հաստությունը արտադրատեսակների վրա պետք է լինի առնվազն 1 սմ:
12. Ախտահանման կամ մանրէազերծման պահաժամից հետո արտադրատեսակները հանում են միջոցի լուծույթի միջից և ջրով լվանում, նախապես հեռացնելով միջոցի մնացորդները խոռոչներից ու խողովակներից: Քիմիական մանրէազերծումից հետո արտադրատեսակների լվացման ժամանակ օգտագործվում է միայն մանրէազերծ ջուր:
13. Մանրէազերծված գործիքները լվանում են, պահպանելով ասեպտիկայի կանոնները` օգտագործում են մանրէազերծ գործիքներ (ներարկիչ, կորնցանգ), աշխատանքն իրականացվում է մանրէազերծ ձեռնոցով:
14. Լվացման ժամանակ հետևում են հետևյալ կանոններին.
1) արտադրատեսակներն ամբողջությամբ ընկղմվում են մանրէազերծ ջրի մեջ` ջրի ծավալը արտադրատեսակների զբաղեցրած ծավալի առնվազն 3:1 հարաբերությամբ,
2) արտադրատեսակները լվանում են հաջորդաբար երկու ջրերում,
3) մետաղյա, ապակե, ռետինե և պլաստմասե արտադրատեսակները` 5-ական րոպե,
4) արտադրատեսակների խողովակների միջով մանրէազերծ ներարկիչով կամ էլեկտրաարտածծիչով բաց են թողնում 20 մլ ծավալով մանրէազերծ ջուր` առնվազն 3-5 րոպե յուրաքանչյուր տարայում,
5) լվացման ժամանակ օգտագործված ջուրը չպետք է լցվի լվացվող արտադրատեսակներով տարայի մեջ:
15. Միջոցի մնացորդներից լվացված մանրէազերծ արտադրատեսակները հանում են ջրից և տեղավորում մանրէազերծ գործվածքի վրա, դրանց խողովակներից ու խոռոչներից ջուրը հեռացնում են մանրէազերծ ներարկիչով կամ այլ սարքով և դասավորում մանրէազերծ գործվածք փռված մանրէազերծ տուփի մեջ:
16. Բժշկական նշանակության արտադրատեսակների, այդ թվում վիրաբուժական և ատամնաբուժական, ախտահանումը տարբեր վարակների ժամանակ, ինչպես նաև դրանց մանրէազերծումն իրականացվում է սույն հրահանգի աղյուսակներ 1-ում և 2-ում ներկայացված ռեժիմներին համապատասխան:
4. ԿՈՇՏ ԵՎ ՃԿՈՒՆ ԷՆԴՈՍԿՈՊՆԵՐԻ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԿԻՑ ԳՈՐԾԻՔՆԵՐԻ ՄՇԱԿՈՒՄ
17. Էնդոսկոպների և դրանց կից գործիքների ախտահանումն ու մանրէազերծումը (ԲՄԱ), ինչպես նաև այդ արտադրատեսակների մաքրումը (նախնական, եզրափակիչ կամ նախամանրէազերծում) նշված մշակման գործողություններից առաջ իրականացվում է գործող նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջների համաձայն: Ախտահանումը կամ մանրէազերծումը (ԲՄԱ) ձեռքային եղանակով իրականացնում են, արտադրատեսակները միջոցի մեջ ընկղմելով և ապահովելով լուծույթի ամբողջական շփումը արտադրատեսակների բոլոր մակերեսների հետ: Դրա համար բոլոր խողովակները հարկադրաբար լցնում են միջոցով:
18. Ախտահանիչ կամ մանրէազերծման (ԲՄԱ) պահաժամից հետո էնդոսկոպի խողովակներից միջոցը հեռացնում են մանրէազերծ ներարկիչով կամ հատուկ սարքով օդ մղելով:
19. ԲՄԱ-ից հետո էնդոսկոպների լվացման ժամանակ օգտագործվում է մանրէազերծ ջուր (թույլատրվում է օգտագործել եռացրած խմելու ջուր): Բրոնխոսկոպներն ու ցիստոսկոպները լվանում են թորած ջրով, իսկ գաստրոդուադենոսկոպները, կոլոնոսկոպները և ռեկտոսկոպները լվանում են խմելու ջրով:
20. Քիմիական մանրէազերծումից հետո էնդոսկոպները և դրանց կից գործիքները միջոցի մնացորդներից լվանում են մանրէազերծ ջրով, պահպանելով ասեպտիկայի կանոնները` օգտագործում են մանրէազերծ գործիքներ (ներարկիչ, կորնցանգ), աշխատելիս ձեռքերը մանրէազերծ ձեռնոցով պաշտպանելով: Լվացման ժամանակ հետևում են հետևյալ կանոններին`
1) արտադրատեսակներն ամբողջությամբ ընկղմվում են մանրէազերծ ջրի մեջ` ջրի ծավալը արտադրատեսակների զբաղեցրած ծավալի առնվազն 3:1 հարաբերությամբ,
2) արտադրատեսակները լվանում են հաջորդաբար երկու ջրերում,
3) մետաղյա, ապակե, ռետինե և պլաստմասե արտադրատեսակները` 5-ական րոպե,
4) արտադրատեսակների խողովակների միջով մանրէազերծ ներարկիչով կամ էլեկտրաարտածծիչով բաց են թողնում առնվազն 20 մլ ծավալով մանրէազերծ ջուր` առնվազն 3-5 րոպե յուրաքանչյուր տարայում,
5) լվացման ժամանակ օգտագործված ջուրը չպետք է լցվի լվացվող արտադրատեսակներով տարայի մեջ:
21. Միջոցի մնացորդներից լվացված մանրէազերծ էնդոսկոպները և դրանց կից գործիքները հանում են ջրից և դնում մանրէազերծ գործվածքի վրա: Դրանց խողովակներից ու խոռոչներից ջուրը հեռացնում են մանրէազերծ ներարկիչով կամ այլ սարքով (էնդոսկոպների խողովակների միջով հեղուկի ամբողջական հեռացման համար հնարավորության դեպքում բաց են թողնում իզոպրոպիլ սպիրտի 70%-ոց լուծույթ) և արտադրատեսակները դասավորում մանրէազերծ գործվածք փռված մանրէազերծման տուփի մեջ: Ախտահանված կամ մանրէազերծված էնդոսկոպը, մանրէազերծված գործիքները պահում են մանրէներով երկրորդային բաղարկումը բացառող պայմաններում, հատուկ պահարանի մեջ: Մանրէազերծված արտադրատեսակների պահպանման ժամկետը` 3 օրից ոչ ավելի:
22. էնդոսկոպների և դրանց կից գործիքների ախտահանումը և մանրէազերծումը (ԲՄԱ) կարելի է իրականացնել ավտոմատացված սարքերում (ՄԴՄ / ռեպրոցեսոր էնդոսկոպների համար), որոնք նախատեսված են էնդոսկոպների` մեքենայացված եղանակով մշակման համար և թույլատրված են օգտագործման` սարքերի կիրառման հրահանգներին համապատասխան:
23. Տարբեր վարակների ժամանակ կոշտ և ճկուն էնդոսկոպների և դրանց կից գործիքների ախտահանումը, մանրէազերծումը (այդ թվում ԲՄԱ) իրականացնում են սույն հրահանգի աղյուսակներ 1-ում և 2-ում ներկայացված ռեժիմներին համապատասխան:
Աղյուսակ 1
Բժշկական նշանակության արտադրատեսակների (ներառյալ կոշտ, ճկուն
էնդոսկոպները և դրանց կից գործիքները) ախտահանման և մանրէազերծման
ռեժիմներ միջոցով
._____________________________________________________________________.
|Մշակվող արտադրատեսակ|Մշակման տեսակ և |Մշակման ռեժիմներ |
| |կիրառման ցուցում |________________________|
| | |Լուծույթի |Պահաժամ,|
| | |ջերմաստիճան, oC|րոպե |
|____________________|_______________________|_______________|________|
|1. Ապակյա, մետաղյա, |Ախտահանում մանրէային, | 20+-2 | 5 |
|պլաստմասե, ռետինե |վիրուսային (ներառյալ | | |
|(բնական և սիլիկոնե |ՄԻԱՎ, հեպատիտներ) | | |
|կաուչուկի հիմքի |վարակների ժամանակ | | |
|վրա) արտադրատեսակներ|_______________________|_______________|________|
|(ներառյալ փականային |Ախտահանում մանրէային | 20+-2 | 15 |
|մասեր, խողովակներ, |(ներառյալ տուբերկու- | | |
|խոռոչներ ունեցող) |լոզը), վիրուսային | | |
|2. Կոշտ և ճկուն |(հեպատիտներ, ՄԻԱՎ, | | |
|էնդոսկոպներ |պոլիոմիելիտ) և սնկային| | |
|3. Կոշտ և ճկուն |(կանդիդոզներ, | | |
|էնդոսկոպներին կից |դերմատոֆիտիաներ) | | |
|գործիքներ |վարակների ժամանակ | | |
|4. Վիրաբուժական |_______________________|_______________|________|
|գործիքներ |Էնդոսկոպների բարձր | 20+-2 | 5 |
| |մակարդակի ախտահանում | | |
| |_______________________|_______________|________|
| |Մանրէազերծում | 20+-2 | 30 |
._____________________________________________________________________.
Աղյուսակ 2
Ատամնաբուժական բժշկական նշանակության արտադրատեսակների ախտահանման
և մանրէազերծման ռեժիմներ միջոցով
._____________________________________________________________________.
|Մշակվող արտադրատեսակ|Մշակման տեսակ և |Մշակման ռեժիմներ |
| |կիրառման ցուցում |________________________|
| | |Լուծույթի |Պահաժամ,|
| | |ջերմաստիճան, oC|րոպե |
|____________________|_______________________|_______________|________|
|1. Փականային մասեր |Ախտահանում մանրէային, | 20+-2 | 5 |
|չունեցող |վիրուսային (ներառյալ | | |
|ատամնաբուժական |ՄԻԱՎ, հեպատիտներ) | | |
|գործիքներ (հայելի |վարակների ժամանակ | | |
|և այլն), այդ թվում |_______________________|_______________|________|
|պտտվող (բորեր և |Ախտահանում մանրէային | 20+-2 | 15 |
|հղկող սկավառակներ, |(ներառյալ տուբերկու- | | |
|այդ թվում ալմաստե, |լոզը), վիրուսային | | |
|դրիլբորեր) |(հեպատիտներ, ՄԻԱՎ, | | |
|2. Փականային մասեր |պոլիոմիելիտ) և սնկային| | |
|և աքցաններ ունեցող |(կանդիդոզներ, | | |
|ատամնաբուժական |դերմատոֆիտիաներ) | | |
|գործիքներ |վարակների ժամանակ | | |
|3. Թերմոլաբիլ |_______________________|_______________|________|
|ատամնաբուժական |Մանրէազերծում | 20+-2 | 30 |
|բժշկական | | | |
|նշանակության | | | |
|արտադրատեսակներ | | | |
._____________________________________________________________________.
5. ՆԱԽԱԶԳՈՒՇԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ
24. Միջոցով չի թույլատրվում աշխատել մինչև 18 տարեկան անձանց, ինչպես նաև քիմիական նյութերի նկատմամբ բարձր զգայունություն ունեցող և ալերգիկ հիվանդություններ ունեցող անձանց:
25. Միջոցով բոլոր աշխատանքներն իրականացվում են ռետինե ձեռնոցով ձեռքերի պաշտպանությամբ, լավ օդափոխվող սենքում:
26. Միջոցի հետ աշխատանքները իրականացվում են առանց շնչառական օրգանների պաշտպանության, մարդկանց ներկայությամբ:
27. Խուսափել միջոցի` աչքերի մեջ և մաշկի վրա լցվելուց:
28. Միջոցը պահվում է դեղերից առանձին, երեխաների համար անհասանելի տեղերում:
6. ԱՌԱՋԻՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆ ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ԹՈՒՆԱՎՈՐՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ
29. Նախազգուշական միջոցառումները չպաշտպանելու ժամանակ հնարավոր է մաշկի և աչքերի լորձաթաղանթի գրգռվածության նշանների առաջացում (կարմրություն, մաշկի և աչքերի քոր, արցունքահոսություն):
30. Միջոցը մաշկի վրա լցվելու դեպքում այն լվացվում է մեծ քանակությամբ ջրով:
31. Միջոցն աչքերի մեջ լցվելու դեպքում լվանում են հոսող ջրով 10-15 րոպե, իսկ այնուհետև կաթացնում նատրիումի սուլֆացիլի 30%-ոց լուծույթ:
32. Ալերգիկ ռեակցիաների առաջացման ժամանակ դիմել բժշկի:
33. Միջոցը ստամոքսի մեջ լցվելու ժամանակ, տուժածին խմելու են տալիս 1,5-2 բաժակ ջուր` ակտիվացված ածուխի 10-20 մանրացված հաբերով: Փսխում չառաջացնել:
7. ՏԵՂԱՓՈԽՈՒՄ ԵՎ ՊԱՀՈՒՄ
34. Միջոցը տեղափոխվում է տրանսպորտի բոլոր տեսակներով` արտադրողի բնօրինակ հերմետիկ փակ տարաներով:
35. Միջոցը պահվում է արտադրողի փաթեթավորմամբ` խոնավությունից և արևի ճառագայթներից պաշտպանված, տաքացուցիչ սարքերից հեռու, +5 oC-ից մինչև +25 oC ջերմաստիճանում:
36. Բժշկական կազմակերպություններում միջոցը պահվում է մութ, երեխաների համար անհասանելի տեղերում, դեղերից առանձին:
8. ՄԻՋՈՑԻ ՈՐԱԿԻ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ՖԻԶԻԿԱՔԻՄԻԱԿԱՆ ԵՎ ԱՆԱԼԻՏԻԿ ՄԵԹՈԴՆԵՐ
37. Միջոցը հսկվում է որակի հետևյալ ցուցանիշներով` արտաքին տեսք, գույն, հոտ, ջրածնային իոնների խտության ցուցանիշ (pH), խտությունը 20 oC-ում, գլուտարալդեհիդի զանգվածային բաժին (տիտրիմետրիկ և ինդիկատորային թեստ- շերտիկներով): Սույն հրահանգի աղյուսակ 3-ում ներկայացված են հսկվող ցուցանիշները և նորմաները:
Աղյուսակ 3
Միջոցի որակի ցուցանիշներ
._________________________________________________.
|Հսկվող ցուցանիշներ |Նորմաներ |
|________________________|________________________|
|Արտաքին տեսք, գույն, հոտ|Թափանցիկ, դեղին գույնի, |
| |յուրահատուկ հոտով հեղուկ|
|________________________|________________________|
|Միջոցի ջրածնային իոնների|7,0+-0,5 |
|խտության ցուցանիշ (pH) | |
|________________________|________________________|
|Խտությունը 200 oC |1,033-1,043 |
|ժամանակ, գ/սմ3 | |
|________________________|________________________|
|Գլուտարալդեհիդի | 2,38-2,63 |
|զանգվածային բաժին, % | |
._________________________________________________.
38. Միջոցի արտաքին տեսքը գնահատվում է ակնադիտորեն: Դրա համար 30-32 մմ ներքին տրամագիծ ունեցող անգույն ապակուց փորձանոթի մեջ կիսով չափ լցնում են միջոց և դիտում անցնող կամ արտացոլված լույսի տակ: Հոտը գնահատում են օրգանոլեպտիկ:
39. Ջրածնային իոնների խտության ցուցանիշը (pH) չափում են պոտենցիոմետրիկ մեթոդով:
40. Խտության որոշումը 20 oC ջերմաստիճանում իրականացնում են պիկնոմետրով կամ արեոմետրով (գ/սմ3):
41. Գլուտարալդեհիդի զանգվածային բաժնի որոշում (մեթոդն առաջարկվել է արտադրող ընկերության կողմից).
1) Սարքավորումներ, ռեակտիվներ.
ա. Կշեռք լաբորատոր ընդհանուր նշանակության 2-րդ դասի, կշռման առավելագույն սահմանը` 200 գ,
բ. Բյուրետ 1-1-2-25-0,1 ԳՕՍՏ 29251-91,
գ. Կոլբա Կն-1 -100-29/32 ԳՕՍՏ 25336-82,
դ. Կաթոցիկներ 4-1-1 ԳՕՍՏ 29227-91,
ե. Կաթոցիկ 2-1 -5 ԳՕՍՏ 29227-91,
զ. Բրոմֆենոլային կապույտ, ինդիկատոր` 0,1% զանգվածային բաժնով լուծույթ,
է. Հիդրօքսիլամին աղաթթվային` 7% զանգվածային բաժնով լուծույթ,
ը. Աղաթթու C (HC1) = 0,1 մոլ/դմ3 մոլյար խտության,
թ. Նատրիումի հիդրօքսիդ C (NaOH)=0,1 մոլ/դմ3 մոլյար խտության և C (NaOH) = 0,5 մոլ/դմ3 մոլյար խտության,
ժ. Թորած ջուր:
2) Հետազոտության իրականացում. միջոցի 0,8-ից մինչև 1,2 գ կշռուկ, վերցված մինչև 0,0002 գ ճշտությամբ, լցնում են 250 սմ3 տարողությամբ կոնաձև կոլբայի մեջ, ավելացնում են 20 մլ թորած ջուր և բրոմֆենոլային կապույտ ինդիկատորի 0,2 սմ3 լուծույթ, իսկ այնուհետև աղաթթվի լուծույթ, մինչև դեղին գունավորման առաջացումը: Դրանից հետո կաթիլ առ կաթիլ ավելացնում են նատրիումի հիդրօքսիդի լուծույթ, 0,1 մոլ/դմ3 մոլյար խտության, մինչև կապտամանուշակագույն (յասամանագույն) գունավորման առաջացումը: Այնուհետև կոլբայի մեջ լցնում են աղաթթվային հիդրօքսիլամինի 25 սմ3 լուծույթ, փակում են խցանով և 10-20 րոպեով թողնում սենյակային ջերմաստիճանում (լուծույթը ձեռք է բերում դեղին գունավորում): Իրականացնում են տիտրում նատրիումի հիդրօքսիդի 0,5 մոլ/դմ3 մոլյար խտության լուծույթով` մինչև կայուն կապտամանուշակագույն (յասամանագույն) գունավորման առաջացումը:
3) Հետազոտության արդյունքների մշակում. Գլուտարալդեհիդի զանգվածային բաժինը (X) տոկոսներով հաշվում են հետևյալ բանաձևով.
V . 0.02503 X = ----------- . 100 M
Որտեղ. 0,02503` գլուտարալդեհիդի զանգվածային բաժինն է, որը
համապատասխանում է նատրիումի հիդրօքսիդի 1 սմ3 լուծույթին, C (NaOH) = 0,5 մոլ/դմ3 խտության,
V` նատրիումի հիդրօքսիդի լուծույթի ծավալն է` C (NaOH) = 0,5 մոլ/դմ3 խտության, որը ծախսվել է նմուշի տիտրման համար, մլ,
M` հետազոտվող նմուշի զանգվածն է, գ:
4) Որպես հետազոտության արդյունք` ընդունում են երեք մեծությունների միջին թվաբանականը, որոնց միջև տարբերությունը չի գերազանցում թույլատրելի տարբերությունը` հավասար 0,8%-ի: Հետազոտության թույլատրելի հարաբերական գումարային սխալը +-10,0% է` 0,95 վստահական հավանականության դեպքում:
42. Միջոցի պիտանելիության արագ-հսկման համար կիրառում են ինդիկատորային թղթե թեստ-շերտիկներ` միջոցին կից «ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» ախտահանիչ միջոցի (2,5% լուծույթի տեսքով) համար ինդիկատորային թեստ-շերտիկների կիրառման հրահանգին համապատասխան («Կրիստայնս Ֆրանս», Ֆրանսիա):
ՀՐԱՀԱՆԳ «ՖԱԳՈՑԻԴ-Դ» ԱԽՏԱՀԱՆԻՉ ՄԻՋՈՑԻ (2,5% ԼՈՒԾՈՒՅԹԻ ՏԵՍՔՈՎ) ՀԱՄԱՐ ԻՆԴԻԿԱՏՈՐ QUANTOFIX ԹԵՍՏ-ՇԵՐՏԻԿՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. Ինդիկատորային թեստ-շերտիկները (այսուհետ` թեստ-շերտիկներ) նախատեսված են միջոցի աշխատանքային լուծույթի մեջ ազդող նյութի պարունակության արագ-հսկման համար:
2. Թեստ-շերտիկները իրենցից ներկայացնում են ուղղանկյուն պոլիմերային շերտեր` գլուտարալդեհիդի համար հատուկ ռեագենտով (ազդանյութ) ներծծված դեղնանարնջագույն թղթե հատվածով:
3. Թեստ-շերտիկները` կիսաքանակական քիմիական ինդիկատորներ են` նախատեսված միջոցի աշխատանքային լուծույթում (այսուհետ` լուծույթ) գլուտարալդեհիդի խտությունը որոշելու համար, առնվազն 2,3% մակարդակի վրա:
4. Թեստ-շերտիկները հանդիսանում են մեկանգամյա կիրառման արտադրատեսակ: Թեստ-շերտիկների պիտանելիության ժամկետը արտադրողի չբացված փաթեթավորմամբ (պենալ) չոր տեղում +4 oC-ից մինչև +30 oC ջերմաստիճանում պահելու ժամանակ 2 տարի է: Սրվակը բացելուց հետո նույն պայմաններում պահելու դեպքում թեստ-շերտիկների պիտանելիության ժամկետը չի փոխվում:
2. ԿԻՐԱՌՈՒՄ
5. Աշխատանքն սկսելուց առաջ անհրաժեշտ է հավաստիանալ, որ թեստ-շերտիկների պիտանելիության ժամկետը չի սպառվել:
6. Վերցնում են միջոցի աշխատանքային լուծույթի 75 մլ ծավալով նմուշ և այն տեղափոխում 100 մլ ծավալով քիմիական չափիչ բաժակի մեջ:
7. Պենալից հանում են շերտիկը և անմիջապես սերտ փակում կափարիչով: Շերտիկի եզրը ինդիկատորային հատվածով ընկղմում են միջոցով լցված քիմիական չափիչ բաժակի մեջ այնպես, որպեսզի ամբողջապես թրջվի ինդիկատորի դեղնանարնջագույն հատվածը: Ինդիկատորը միջոցից հանում են և դնում ներծծող թղթի վրա` լուծույթի ավելցուկը հեռացնելու համար:
8. Արդյունքը գնահատում են 15 վայրկյան անց:
9. Թեստ-շերտիկի ինդիկատորային գոտու հավասարաչափ գունավորումը ծիրանագույնի վկայում է այն մասին, որ գլուտարալդեհիդի խտությունը թեստավորվող լուծույթի մեջ գտնվում է 2,3%-ի սահմաններում:
10. Ինդիկատորային գոտու գունավորումը նարնջագույն կամ վարդագույն նշանակում է, որ գլուտարալդեհիդի խտությունը թեստավորվող լուծույթի մեջ 2,3%-ից ցածր է և այն պիտանի չէ սառը մանրէազերծման նպատակով օգտագործելու համար:
11. Աշխատանքային լուծույթի խտության որոշումը իրականացնում են երեք կրկնություններով: Որոշման արդյունքը համարվում է հավաստի, եթե այն միատեսակ է ստացվել առնվազն երկու կրկնություններում: Լուծույթի մեկ բաժնեմասում կարելի է իրականացնել միայն երեք թեստ: Հետազոտությունը կրկնելու անհրաժեշտության դեպքում օգտագործում են լուծույթի թարմ մասնաբաժին:
12. Ոչ միանշանակ արդյունքների ստացման դեպքում գլուտարալդեհիդի խտության որոշումը իրականացնում են տիտրման մեթոդով, որը ներկայացված է միջոցի կիրառման հրահանգում:
3. ՆԱԽԱԶԳՈՒՇԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ
13. Սերտ փակել սրվակը յուրաքանչյուր թեստ-շերտիկի հանելուց հետո:
14. Թեստ-շերտիկները պաշտպանել խոնավության և լույսի ազդեցությունից:
4. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ
15. Թեստ-շերտիկները դեպի շրջակա միջավայր չեն արտազատում թունավոր նյութեր և անմիջական շփման ժամանակ չեն ցուցաբերում վնասակար ազդեցություն մարդու օրգանիզմի վրա: Թեստ-շերտիկներով աշխատելու ժամանակ չեն պահանջվում անվտանգության հատուկ միջոցառումներ և շրջակա միջավայրի պաշտպանություն: Օգտագործելուց հետո թեստ-շերտիկները ենթակա են օգտահանման, որպես կենցաղային թափոն: