15.06.2024 -
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
ՀՐԱՄԱՆ
22 մայիսի 2024 թվականի N 170-Ն
ՅՈԴԻ ԱՆԲԱՎԱՐԱՐՈՒԹՅԱՄԲ ԵՎ ՀԱՄԱՆՄԱՆ ՎԻՃԱԿՆԵՐՈՎ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ՎԱՀԱՆԱՁԵՎ ԳԵՂՁԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը`
Հրամայում եմ
1. Հաստատել յոդի անբավարարությամբ և համանման վիճակներով պայմանավորված վահանաձև գեղձի հիվանդություններով մեծահասակ պացիենտի վարման գործելակարգը` համաձայն hավելվածի:
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
Ա. Ավանեսյան
Հավելված
ՀՀ առողջապահության նախարարի
22 մայիսի 2024 թվականի
N 170-Ն հրամանի
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ՅՈԴԻ ԱՆԲԱՎԱՐԱՐՈՒԹՅԱՄԲ ԵՎ ՀԱՄԱՆՄԱՆ ՎԻՃԱԿՆԵՐՈՎ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ՎԱՀԱՆԱՁԵՎ ԳԵՂՁԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի.
| Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանում |
| 1) |
E01 |
Վահանաձև գեղձի հիվանդություններ` պայմանավորված յոդի անբավարարությամբ և համանման վիճակներով |
| 2) |
E01.0 |
Դիֆֆուզ (էնդեմիկ) խպիպ` պայմանավորված յոդի անբավարարությամբ |
| 3) |
E01.1 |
Բազմահանգույց (էնդեմիկ) խպիպ, պայմանավորված յոդի անբավարարությամբ |
| 4) |
E01.2 |
Էնդեմիկ խպիպ պայմանավորված յոդի անբավարարությամբ` չճշտված էնդեմիկ խպիպ` ԱՀՃ |
| 5) |
E01.8 |
Վահանաձև գեղձի տարբեր հիվանդություններ` պայմանավորված յոդի անբավարարությամբ և համանման վիճակներով |
2. Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է` ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1–ի.
Ձև 1
| 1) |
Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ) |
Մեծահասակ |
| 2) |
Սեռ (արական, իգական) |
Արական, իգական |
| 3) |
Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)) |
Բ` կոմպրեսիոն սինդրոմ, յոդ-խթանված թիրեոտոքսիկոզ, հիպոթիրեոզ, կոգնիտիվ ֆունկցիաների խանգարում |
| 4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
ա. յոդի խիստ անբավարարություն,
բ. յոդի անբավարարություն` միջին աստիճանի,
գ. յոդի թեթև անբավարարություն,
դ. յոդի նորմալ մակարդակ |
| 5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում) |
Արտահիվանդանոցային պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում |
| 6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային) |
Պլանային |
| 7) |
Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը) |
Էնդոկրինոլոգ, թերապևտ, ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ, ճառագայթային ախտորոշման բժիշկ, վիրաբույժ |
| 8) |
Գանգատներ |
Կլինիկական ախտանշանները կարող են բացակայել կամ դրսևորվել որպես շնչափողի և կերակրափողի կոսմետիկ արատ կամ շնչափողի սեղմման համախտանիշ` կախված վահանաձև գեղձի ծավալի ավելացման աստիճանից: Մեծ ծավալի ռետրոստերնալ հանգուցավոր խպիպի դեպքում կարող է նկատվել պարանոցային հատվածի դեֆորմացիա, երբեմն, կոմպրեսիոն համախտանիշի արդյունքում` պարանոցի երակների այտուցվածություն: |
| 9) |
Անամնեզ |
Անամնեզ հավաքելիս խորհուրդ է տրվում գնահատել տեղային նշանները (ձայնի փոփոխությունները), վահանաձև գեղձի ֆունկցիայի խանգարման նշանները, վահանաձև գեղձի հետ կապված միջամտությունների բժշկական պատմությունը, ընտանեկան պատմությունը` ներառյալ հարազատների շրջանում հանգուցային խպիպի և մեդուլյար քաղցկեղի առկայությունը, գլխի և պարանոցի շրջանում նախկինում կատարված ճառագայթումը, յոդի անբավարարության պայմաններում ապրելը: |
| 10) |
Զննման արդյունք/Ցուցում |
Շոշափման միջոցով հնարավոր է որոշել վահանաձև գեղձի ծավալի մեծացումը և հայտնաբերել հանգուցավոր նորագոյացությունները: |
| 11) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
Պլանային հոսպիտալացման ցուցում` նախապատրաստում վիրաբուժական միջամտության համար: |
3. Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը).
Ձև 2
| Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը |
| ԱԲ |
Բ |
| 1) |
Էնդոկրինոլոգ |
1 |
1 |
| 2) |
Էնդոկրինոլոգ-վիրաբույժ |
0.1-0,2 |
0,2-0,5 |
4. Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը: Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը:
5. Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են` ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը).
Ձև 3
| |
Լաբորատոր հետազոտություններ |
| Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք |
| ԱԲ |
Բ |
|
| 1) |
Առկա չէ |
Արյան մեջ թիրեոտրոպ հորմոնի մակարդակի որոշում |
0,7-1 |
1 |
Վահանաձև գեղձի ֆունկցիոնալ վիճակի գնահատում |
| 2) |
Առկա չէ |
Մեզի մեջ յոդի պարունակությունը որոշող հետազոտություն (մկգ/լ) |
1 |
1 |
Պացիենտի կողմից յոդի ընդունումը գնահատելու նպատակով (յոդի անբավարարությունը և յոդի անբավարարության աստիճանը որոշելու համար): Այս մեթոդը հարմար է միայն համաճարակաբանական ուսումնասիրությունների համար. |
| 3) |
Առկա չէ |
Արյան մեջ կալցիտոնի մակարդակի որոշում |
0,2-0.4 |
0,2-0.4 |
Այս հետազոտությունը կատարվում է վահանաձև գեղձի հանգուցային նորագոյացությունների դեպքում` մեդուլյար քաղցկեղի բացառման համար |
| 4) |
Առկա չէ |
Արյան շիճուկում ազատ թիրոքսինի (ազատ T4) մակարդակի ուսումնասիրություն |
0,1-0,3 |
0.3-0.8 |
Այս հետազոտությունները կատարվում են թիրեոթրոպ հորմոնի ցածր կամ բարձր մակարդակի դեպքում` թիրեոտոքսիկոզի կամ հիպոթիրեոզի դիֆերենցիալ ախտորոշման համար: |
| 5) |
Առկա չէ |
Արյան մեջ թիրեոթրոպ ընկալիչների նկատմամբ հակամարմինների պարունակության որոշում |
0,1-0,3 |
0.3-0.8 |
Այս հետազոտությունը կատարվում է միայն վահանաձև գեղձի ֆունկցիայի բարձրացման դեպքում: |
| 6) |
Առկա չէ |
Արյան մեջ վահանաձև գեղձի պերօքսիդազի նկատմամբ հակամարմինների մակարդակի որոշում |
0.1-0.3 |
0.3-0.8 |
Այս հետազոտությունները կատարվում են թիրեոթրոպ հորմոնի բարձր ցուցանիշների դեպքում` հիպոթիրեոզի դիֆերենցիալ ախտորոշման նպատակով |
| 7) |
|
Արյան շիճուկում թիրոգլոբուլինի որոշում |
0.1-0.3 |
0.3-0.8 |
| |
Գործիքային հետազոտություններ |
| 8) |
Առկա չէ |
Վահանաձև գեղձի գերձայնային հետազոտություն |
0,8-1 |
1 |
Հաստատել դիֆուզային/ դիֆուզային հանգուցավոր/բազմահանգուցավոր խպիպի առկայությունը |
| 9) |
Առկա չէ |
Վահանաձև գեղձի հյուսվածքային նորագոյացությունների բարակ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիա |
0.1-0,4 |
0.2-0.4 |
Չարորակ նորագոյացությունների հյուսվածաբանական հետազոտության համար |
| 10) |
Առկա չէ |
Վահանաձև գեղձի սցինտիգրաֆիա |
0.05-0.1 |
0.1-0.4 |
Վահանաձև գեղձի ֆունկցիոնալ ինքնավարության կասկածի առկայության դեպքում |
| 11) |
Առկա չէ |
Պարանոցի համակարգչային տոմոգրաֆիա |
0,05-0,2 |
0,1-0.4 |
Կոմպրեսիոն համախտանիշի բացառման համար, ինչպես նաև վահանաձև գեղձի չարորակ նորագոյացության առկայության դեպքում, եթե կասկածվում են տեղային մետաստազներ |
| 12) |
Առկա չէ |
Պարանոցի միջուկամագնիսային-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիա |
0,05-0,2 |
0,1-0.4 |
6. Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը: Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը:
7. Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը).
Ձև 4
| Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջինացված ցուցանիշ` տրամադրման հաճախա-կանություն |
Միջին օրական չափա-քանակ |
Բուժման կուրսի միջին չափաքանակ |
Օրերի քանակ |
| 1) |
Լևոթիրօքսին նատրիում25մկգ, 50մկգ, 75մկգ, 100մկգ, 125մկգ, 150մկգ |
Լևոթիրօքսին նատրիում 25մկգ, 50մկգ, 75մկգ, 100մկգ, 125մկգ, 150մկգ |
դեղահատեր |
0.2-0,5 |
Օրեկան 1 անգամ |
Թերապիայի տևողությունը` 6–12 ամիս, այնուհետև` ըստ ցուցումների |
Ամեն օր` 6-12 ամիս, հետագայում` ըստ ցուցումների |
| 2) |
Կալիումի յոդիդ 40մգ,125մգ, 200մգ |
Կալիումի յոդիդ 40մգ, 125մգ, 200մգ |
դեղահատեր |
0,4 -0.8 |
Օրեկան 1 անգամ |
Թերապիայի տևողությունը` 6–12 ամիս |
Ամեն օր` 6-12 ամիս, հետագայում` ըստ ցուցումների |
8. Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված`
1) նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ,
2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը: Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը:
9. Յոդացված աղը յոդի անբավարարության կանխարգելման հիմնական միջոցն է ամբողջ աշխարհում,
10. Հանգուցային ոչ թունավոր խպիպի պահպանողական բուժման մեթոդներ գոյություն չունեն:
11. Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը).
Ձև 5
| Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը |
| ԱԲ |
Բ |
| 1) |
Հանգուցավոր խպիպի վիրաբուժական բուժում, որը խորհուրդ է տրվում հետևյալ դեպքերում`
ա. վահանաձև գեղձի չարորակ նորագոյացությունների կամ դրանց կասկածի դեպքում` բարակ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիայի արդյունքների հիման վրա,
բ. ռետրոստինալ հանգուցավոր կամ բազմահանգուցավոր խպիպի դեպքում` տեղային կոմպրեսիոն համախտանիշի առաջացմամբ,
գ. հանգուցավոր/բազմահանգուցավոր թունավոր խպիպի առկայության դեպքում,
դ. կոսմետիկ դեֆեկտի դեպքում, որը բացասական ազդեցություն ունի կյանքի որակի վրա |
0,1-0,3 |
0,2-0,4 |
| 2) |
Յոդաթերապիա |
0,05 -0,2 |
0,2-0,4 |
| 3) |
Էթանոլի ներմաշկային ներարկումների իրականացում` հանգուցավոր խպիպի որոշ տեսակների դեպքում |
0.05-0.2 |
0.05-0,2 |
10. Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը: Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը:
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. The Iodine Deficiency Disorders Creswell J Eastman, M.D. and Michael B Zimmermann, M.D./Author Information and Affiliations/Last Update: February 6, 2018.
Յոդդեֆիցիտային խանգարումներ Կրասվել Իսթման և Միքայել Զիմերման /հեղինակային տվյալներ և պատկանելիություն/ վերջին թարմացում, փետրվարի 6. 2018
2. Euthyroid Goiter With and Without Nodules—Diagnosis and Treatment Dagmar Führer, Prof. Dr. Dr. med.,*,1 Andreas Bockisch, Prof. Dr. med. Dr. rer. nat,2 and Kurt Werner Schmid,/ Dtsch Arztebl Int. 2012 Jul; 109(29-30): 506–516.PubMed Central.
Էութիրեոիդային խպիպ հանգույցներով և առանց հանգույցների- ախտորոշում և բուժում Դագմար Ֆյուրեր բ.գ.դ., Անդրեա Բոսկիշ բ.գ.դ. և Կուրտ Վերներ Շմիդ, /2012 հուլիս 109(29-30): 506–516.PubMed Central.
3. КЛИНИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ «ЗАБОЛЕВАНИЯ И СОСТОЯНИЯ, СВЯЗАННЫЕ С ДЕФИЦИТОМ ЙОДА» /Проблемы эндокринологии / Problems of Endocrinology; 2021
Կլինիկական առաջարկություններ «իվանդացություն և վիճակներ կապված յոդի դեֆիցիտի հետ»/էնդոկրինոլոգիական խնդիրներ/ 2021
Պաշտոնական հրապարակման օրը` 5 հունիսի 2024 թվական: