ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
ՀՀ վարչական դատարանի վճիռ Վարչական գործ թիվ ՎԴ/7505/05/08
Վարչական գործ թիվ ՎԴ/7505/05/08 2009 թ.
Նախագահող դատավոր` Ա. Աբովյան
ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական
պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)
նախագահությամբ Ս. Սարգսյանի
մասնակցությամբ դատավորներ Ե. Խունդկարյանի
Վ. Աբելյանի
Ս. Անտոնյանի
Վ. Ավանեսյանի
Ա. Բարսեղյանի
Մ. Դրմեյանի
Է. Հայրիյանի
Տ. Պետրոսյանի
Ե. Սողոմոնյանի
2009 թվականի դեկտեմբերի 25-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի (այսուհետ` Կոմիտե) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական դատարանի 07.09.2009 թվականի վճռի դեմ` ըստ Արմեն Բաղդասարյանի հայցի ընդդեմ Կոմիտեի` մաքսային ծառայության հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի «Քրեական գործի հարուցումը մերժելու և վարչական տույժ նշանակելու մասին» որոշման` 100 հատ «19» LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորների մաքսային արժեքի` 8.269.530 ՀՀ դրամի չափով տուգանք նշանակելու մասն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,
ՊԱՐԶԵՑ
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը
Դիմելով դատարան` Արմեն Բաղդասարյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել մաքսային ծառայության հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի «Քրեական գործի հարուցումը մերժելու և վարչական տույժ նշանակելու մասին» որոշման` 100 հատ «19» LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորների մաքսային արժեքի` 8.269.530 ՀՀ դրամի չափով տուգանք նշանակելու մասը:
ՀՀ վարչական դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 07.09.2009 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Կոմիտեն:
Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Արմեն Բաղդասարյանը:
2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
Դատարանը չի կիրառել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 4-րդ, 9-րդ, 128-րդ, 131-րդ, 132-րդ, 164-րդ և 189-րդ հոդվածները, «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածը, որոնք պետք է կիրառեր, սխալ է մեկնաբանել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածը, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածը, 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետը:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Դատարանը վճռում թեև նշել է, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով նախատեսված պատասխանատվությունն օրենսդիրը չի պայմանավորում վրա հասած հետևանքներով, այնուհանդերձ հոդվածի պահանջը մեկնաբանել է ոչ տառացի նշանակությամբ` գալով անհիմն եզրահանգման: ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի բովանդակությունից բխում է, որ վերջինիս կիրառումն ինքնանպատակ չէ և այն կիրառելու համար պարտադիր չէ հոդվածում նշված` ճշգրիտ տեղեկությունները սահմանված ձևով հայտարարագրում կատարելուց հետո վրա հասած հետևանքների առաջացման կամ չառաջացման փաստը: Այսինքն` հետևանքը, օրինակ` խախտման հետևանքով ֆինանսական պարտավորություն չառաջացնելը, հսկողությունից խուսափելը, մաքսային վճարներ չվճարելը տվյալ պարագայում պարտադիր չէ, որպեսզի զանցանքն ավարտված համարվի:
Դատարանը գտել է, որ Կոմիտեի կողմից կիրառման ենթակա էր Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 21-րդ հոդվածը, մինչդեռ նման եզրահանգումն անհիմն է, և Դատարանը պետք է հաշվի առներ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 4-րդ և 9-րդ հոդվածների դրույթները, մասնավորապես, որ ապրանքի ծագման երկրի ճշգրիտ նշման անհրաժեշտությունն ունի կարևոր նշանակություն և կատարված վարչական իրավախախտումը նվազ նշանակություն չունի, քանի որ ապրանքի ծագման երկրի անվանումը սխալ նշելու կապակցությամբ իրականացված վարչարարությունն ուղղված է ՀՀ մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված որոշակի նպատակների իրագործմանը: Ծագման երկրի ճշգրիտ տվյալները թույլ են տալիս գնահատել մաքսային հսկողության առումով ռիսկայնության աստիճանը և կիրառել մաքսային հսկողության համապատասխան ընթացակարգ (կանաչ, դեղին, կարմիր): Վերոգրյալ պահանջը կարևոր նշանակություն ունի նաև այն առումով, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի մի ողջ գլուխ է հատկացված ծագման երկրի որոշման կանոններին: Միաժամանակ, որևէ իրավանորմ իրավունք չի վերապահում կողմին ձևական համարելու օրենսդրի կողմից հստակ սահմանված պարտավորության կատարման պահանջը: Տվյալ պարագայում, անկախ զանցանքի կատարումից հետո վրա հասած հետևանքների առաջացումից անձը ենթակա է պատասխանատվության ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով սահմանված մաքսային կանոնների խախտման համար, եթե նույնիսկ ապրանքի ծագման երկրի նշման հետ կապված կարող է չառաջանալ մաքսային վճարների պակաս կամ ավել վճարում:
Եթե նույնիսկ Արմեն Բաղդասարյանը չի կանխատեսել իր գործողության վնասակար հետևանքների առաջացման հնարավորությունը, թեև պարտավոր էր և կարող էր կանխատեսել դրանք, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 11-րդ հոդվածով սահմանված կարգով միևնույն է ենթակա է վարչական պատասխանատվության, որպես զանցանքն անզգուշությամբ կատարած անձ, իսկ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 132-րդ հոդվածը, կանոնակարգելով հայտարարագրման փուլում հայտարարատուի իրավունքները և պարտականությունները, սահմանում է, որ մինչև հայտարարագրումը հայտարարատուն իրավունք ունի մաքսային հսկողության ներքո զննել և չափել ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները: Տվյալ դեպքում հայցվորը զրկված չի եղել վերը նշված իրավունքից օգտվելու հնարավորությունից, որի արդյունքում կարող էր պարզել ապրանքի ծագման երկիրը և հայտարարագրում նշել ճշգրիտ տեղեկություններ դրա վերաբերյալ:
Դատարանը չի կիրառել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 164-րդ հոդվածը, որի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով հայտարարագրման ենթակա ապրանքների տեղափոխման ժամանակ հայտարարատուն, այլ տեղեկությունների հետ մեկտեղ, հայտարարագրում է տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը, իսկ 189-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք մաքսային կանոնները դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտելու համար ենթակա են պատասխանատվության:
Դատարանը գործում առկա ապացույցները չի գնահատել լրիվ, օբյեկտիվ և բազմակողմանի, վճռի պատճառաբանական մասում չի նշել պարզված գործի հանգամանքները, ապացույցները, որոնց վրա հիմնված են Դատարանի հետևությունները, այս կամ այն ապացույցները մերժելու փաստարկները, ինչի հետևանքով հանգել է սխալ եզրահանգման:
Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 07.09.2009 թվականի վճիռը և այն փոփոխել` հայցը մերժել:
2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմքերը և փաստարկները
Արմեն Բաղդասարյանը ծագման երկրի ոչ ճիշտ հայտարարագրմամբ արտոնություն ստանալու, որևէ պարտականության կամ որևէ պարտավորության կատարումից խուսափելու նպատակ չի հետապնդել: Մասնավորապես, եթե Կոմիտեն համակողմանիորեն, լրիվ և օբյեկտիվորեն քններ գործի հանգամանքները, ապա վերջինս անպայմանորեն կպարզեր, որ Արմեն Բաղդասարյանը բովանդակային առումով կատարել է իր վրա դրված հայտարարագրման պարտականությունը, ուստի Դատարանն էլ արդարացիորեն եզրահանգել է, որ Կոմիտեի իրականացրած վարչարարությունը և դրա արդյունքում ընդունված որոշումը չեն բխում համաչափության սկզբունքի պահանջներից:
Բացի այդ, հարկ է նշել, որ 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորներն ի սկզբանե հայտարարագրվել են 8.269.530 ՀՀ դրամ մաքսային արժեքով: Վարչական վարույթի ընթացքում մաքսային մարմնի կողմից որոշված մաքսային արժեքը նույնն է եղել, և դրանք վերահայտարարագրվել ու մաքսային ձևակերպում են ստացել այդ նույն մաքսային արժեքով: Նշված մոնիտորները պետական հատվածի արդիականացման համար են ներմուծվել, ինչի հետևանքով ապրանքների 90 տոկոսն ԱԱՀ-ից ազատված են եղել: Ավելին, Արմեն Բաղդասարյանի կողմից կատարվել են բոլոր անհրաժեշտ մաքսային վճարումները պետական բյուջե, և մաքսային բոլոր վճարումները որևէ փոփոխություն չեն կրում` կապված կոնկրետ ապրանքի արտադրության երկիրը նշելու հետ:
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը`
1) «Կոմպաս» ՍՊԸ-ն (այսուհետ` Ընկերություն) 12.09.2008 թվականի թիվ 523298 փոխադրման ամփոփագրով Միացյալ Արաբական Էմիրություններից Հայաստանի Հանրապետություն է ներմուծել համակարգչային տեխնիկա:
2) Ընկերության լիազոր ներկայացուցիչ Արմեն Բաղդասարյանն Արարատյան տարածաշրջանային մաքսատանը 17.09.2008 թվականի թիվ C 27414 բեռնամաքսային հայտարարագրով հայտարարագրել է նշված համակարգչային տեխնիկան, մասնավորապես` հայտարարագրվել է 84 հատ «E-TECH ePRO UPS 1200 VA» տեսակի անխափան սնուցման սարք (այսուհետ` Սնուցման սարք), 420 հատ «17» BENQ G700A LCD» տեսակի մոնիտոր (այսուհետ` 17 դույմանոց մոնիտոր), 100 հատ «19» LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտոր (այսուհետ` 19 դույմանոց մոնիտոր):
3) Հայտարարագիրը կազմելուց հետո Արմեն Բաղդասարյանի կողմից կատարվել են մաքսային վճարումները:
4) 16.10.2008 թվականին Կոմիտեի նախաբացթողումային հսկողության վարչության աշխատակից Կարեն Պետրոսյանի կողմից կազմվել է մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ արձանագրություն, որի համաձայն` պարզվել է, որ Արմեն Բաղդասարյանի կողմից հայտարարագրված 84 հատ Սնուցման սարքի փոխարեն առկա է 94 հատ, 420 հատ 17 դույմանոց մոնիտորի փոխարեն` 421 հատ, իսկ 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորը հայտարարագրված է որպես չինական արտադրանք, այնինչ դրանք իրականում ինդոնեզիական արտադրության են:
5) ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտեի հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի կողմից 30.10.2008 թվականին կայացվել է որոշում, որով Արմեն Բաղդասարյանը ճանաչվել է զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով և նրա նկատմամբ նշանակվել է տուգանք` «ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով` որպես չինական արտադրության հայտարարագրված, Ինդոնեզիայի արտադրության 100 հատ «19» LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորի, չհայտարարագրված 10 հատ «E-TECH ePRO UPS 1200 VA» տեսակի անխափան սնուցման սարքի և 1 հատ «17» BENQ G700A LCD» տեսակի մոնիտորի մաքսային արժեքի չափով` 8.637.031 դրամ»:
Նշված տուգանքի գումարից 8.269.530 ՀՀ դրամն ապրանքի ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով հայտարարագրված 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքն է:
18.11.2008 թվականին մոնիտորները վերահայտարարագրվել են և մաքսային ձևակերպում են ստացել C 35641 բեռնամաքսային հայտարարագրով:
6) Սույն գործով վիճարկվում է ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտեի հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի որոշման իրավաչափությունը ապրանքի ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով հայտարարագրված 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքի` 8.269.530 ՀՀ դրամ տուգանքի մասով:
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները
Քննելով վճռաբեկ բողոքը վերը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի «ժե» կետի համաձայն` մաքսային ձևակերպում է համարվում նույն օրենսգրքին և այլ իրավական ակտերին համապատասխան ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների բացթողման համար սահմանված անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացումը` մինչև որոշակի մաքսային ռեժիմով դրանց բացթողումը:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 114-րդ հոդվածի համաձայն` ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային ձևակերպումն իրականացվում է նույն օրենսգրքով և Հայաստանի Հանրապետության այլ իրավական ակտերով սահմանված կարգով:
Նույն օրենսգրքի 128-րդ հոդվածի համաձայն` ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի, ենթակա են հայտարարագրման տարածաշրջանային կամ մասնագիտացված մաքսատներում կամ մաքսային կետերում վերադաս մաքսային մարմնի սահմանած կարգով: Հայտարարագրումն իրականացվում է վերադաս մաքսային մարմնի սահմանած ձևով` գրավոր կամ բանավոր` նշելով ճշգրիտ տեղեկություններ` ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների, դրանց տեղափոխման նպատակի մասին, ինչպես նաև մաքսային հսկողության և ձևակերպման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի համաձայն` որպես հայտարարատու կարող է հանդես գալ ապրանքներ տեղափոխող անձը կամ նրա կողմից լիազորված անձը, ընդ որում, հայտարարատուն նույն օրենսգրքի համաձայն կրում է պատասխանատվություն` հայտարարագրված տեղեկությունների հավաստիության համար:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 2-րդ կետի «ա» ենթակետի համաձայն` հայտարարատուն պարտավոր է իրականացնել ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների հայտարարագրում` նույն օրենսգրքով նախատեսված կարգով: Ընդ որում, հայտարարագրման ժամանակ մաքսային մարմիններ ներկայացվում են մաքսային նպատակների համար պահանջվող փաստաթղթեր և տեղեկություններ` համաձայն նույն օրենսգրքի 133-րդ հոդվածի 1-ին կետի:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 158-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` ապրանքի ծագման երկիր է համարվում այն երկիրը, որտեղ դա ամբողջությամբ արտադրվել է կամ վերջին անգամ ենթարկվել է բավարար վերամշակման` համաձայն նույն բաժնով սահմանված չափանիշների:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 159-րդ հոդվածը սահմանում է ապրանքի ծագման երկրի որոշման նպատակները, որի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը որոշվում է դրանց նկատմամբ սակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման, մաքսային վիճակագրության վարման և ծագման երկրի վկայականների և (կամ) հավաստագրերի տրամադրման նպատակով:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 164-րդ հոդվածի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով հայտարարագրման ենթակա ապրանքների տեղափոխման ժամանակ հայտարարատուն, այլ տեղեկությունների հետ մեկտեղ, հայտարարագրում է տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը:
Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքով սահմանված կարգով ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների հայտարարագրումը հայտարարատուի պարտականությունն է, և այդ հայտարարագրման ընթացքում հայտարարատուն պարտավոր է ճշգրիտ տեղեկություններ նշել ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների, դրանց տեղափոխման նպատակի մասին, ինչպես նաև ներկայացնել մաքսային հսկողության և ձևակերպման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ: Ընդ որում, նշված տեղեկությունների շարքում, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի ուժով, հայտարարատուն պարտավոր է հայտարարագրել նաև տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկրի մասին ճշգրիտ տեղեկությունը:
ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի համաձայն` մաքսային կանոնների խախտում է համարվում անձի կողմից կատարված անօրինական գործողությունը կամ անգործությունը, որն ուղղված է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային օրենսդրությամբ և մաքսային ոլորտին առնչվող Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային հսկողության և մաքսային ձևակերպման սահմանված կարգի դեմ, և որի համար նույն օրենսգրքով նախատեսված է պատասխանատվություն: Ընդ որում, ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք մաքսային կանոնները դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտելու համար ենթակա են պատասխանատվության:
Նույն օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը, այսինքն` դրանց մասին ճշգրիտ տեղեկությունները սահմանված ձևով չհայտարարագրելը, ինչպես նաև հայտարարագրումը ոչ իրենց անվանմամբ` հանցագործության հատկանիշների բացակայության դեպքում, առաջացնում է տուգանքի նշանակում` այդ ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային արժեքի չափով:
Վերը նշված նորմերից հետևում է, որ այն ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք, որոնք դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտել են մաքսային կանոնները, ենթակա են պատասխանատվության միայն այն դեպքում, եթե ՀՀ մաքսային օրենսգրքով նման արարքի համար նախատեսված է պատասխանատվություն: Ընդ որում, ՀՀ մաքսային օրենսգրքով մաքսային կանոնների խախտում է համարվում նաև Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը, որը կարող է դրսևորվել նաև դրանց մասին ճշգրիտ տեղեկություններ սահմանված ձևով չհայտարարագրելով, որի համար էլ նախատեսված է պատասխանատվություն:
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատարանը նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով հավաքված ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով պարզում է գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը:
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատարանը, անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը` բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` դատարանը վճռի մեջ պետք է պատճառաբանի նման համոզմունքի ձևավորումը:
Վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ դատարանը գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը պարզում է ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով: Ընդ որում գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատված լինելու հարցը դատարանը պարզում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:
Սույն գործի փաստերից հետևում է, որ Ընկերությունը 12.09.2008 թվականի թիվ 523298 փոխադրման ամփոփագրով Միացյալ Արաբական Էմիրություններից Հայաստանի Հանրապետություն է ներմուծել համակարգչային տեխնիկա, և Ընկերության լիազոր ներկայացուցիչ Արմեն Բաղդասարյանն Արարատյան տարածաշրջանային մաքսատանը 17.09.2008 թվականի թիվ C 27414 բեռնամաքսային հայտարարագրով հայտարարագրել է նշված համակարգչային տեխնիկան, որպիսի տեխնիկայի մեջ եղել է նաև 100 հատ «19» LG L1954SM LCD» տեսակի ինդոնեզիական արտադրության մոնիտոր, որը, սակայն, հայտարարատու Արմեն Բաղդասարյանի կողմից հայտարարագրվել է որպես չինական արտադրության ապրանք: Նշված ապրանքի մասով ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություն հայտարարագրելու կապակցությամբ Արմեն Բաղդասարյանը ճանաչվել է զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով, և նրա նկատմամբ նշանակվել է 8.269.530 ՀՀ դրամ տուգանք` 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքի չափով:
Սույն գործով հայցը բավարարելով` Դատարանը պատճառաբանել է, որ «Արմեն Բաղդասարյանը, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 3-րդ մասին համապատասխան, պատասխանատու լինելով հայտարարագրով իր ներկայացրած տեղեկությունների հավաստիության համար, Ինդոնեզիայի արտադրության 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորները հայտարարագրել է որպես չինական արտադրության: Այսինքն` նրա գործողությունները հակասել են ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 128-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջին», «100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորներն ի սկզբանե հայտարարագրվել են 8.269.530 ՀՀ դրամ մաքսային արժեքով: Վարչական վարույթի ընթացքում մաքսային մարմնի կողմից որոշված դրանց մաքսային արժեքը նույնն է եղել: Ի վերջո, դրանք վերահայտարարագրվել և մաքսային ձևակերպում են ստացել այդ նույն մաքսային արժեքով: Դրանից հետևում է, որ Արմեն Բաղդասարյանը ծագման երկրի ոչ ճիշտ հայտարարագրմամբ չի հետապնդել արտոնություն ստանալու, որևէ պարտականության կամ որևէ պարտավորության կատարումից խուսափելու նպատակ», և եկել է եզրահանգման, որ Արմեն Բաղդասարյանի նկատմամբ տուգանքի նշանակումը խախտում է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով սահմանված վարչարարության համաչափության սկզբունքը:
Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Դատարանի վերը նշված պատճառաբանություններն անհիմն են, քանի որ ապրանքի ծագման երկրի մասին տեղեկության ճշգրիտ նշումը ձևական պահանջ չէ, այլ այն որոշվում է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների նկատմամբ սակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման, մաքսային վիճակագրության վարման և ծագման երկրի վկայականների և (կամ) հավաստագրերի տրամադրման նպատակով: Հետևաբար Արմեն Բաղդասարյանը, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 3-րդ կետի հիմքով պատասխանատու լինելով հայտարարագրով ներկայացված տեղեկությունների հավաստիության համար, ինդոնեզիական արտադրության 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորները հայտարարագրել է որպես չինական արտադրության ապրանք, որը ՀՀ մաքսային օրենսդրության համաձայն` համարվում է մաքսային կանոնների խախտում և դրա համար ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով նախատեսված է պատասխանատվություն:
Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արդեն իսկ արտահայտել է իրավական դիրքորոշում ապրանքի ծագման երկիրը ոչ ճիշտ հայտարարագրելու համար ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի հիմքով պատասխանատվության կիրառման իրավաչափության մասին (տե՛ս «Ոստանիկ Հայրենյաց» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ ԿԱ մաքսային պետական կոմիտեի` բաց թողնված ժամկետը հարգելի համարելու և որոշումը վերացնելու պահանջի մասին Վճռաբեկ դատարանի 17.11.2006 թվականի թիվ 3-1702 (ՏԴ) որոշումը):
Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ, 118.3-րդ հոդվածների, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ-228-րդ հոդվածների ուժով Դատարանի վճիռը բեկանելու համար:
Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու ՀՀ վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.
ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և Կոնվենցիայի վերը նշված հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից:
Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241.2-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը
ՈՐՈՇԵՑ
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վարչական դատարանի 07.09.2009 թվականի վճիռը և այն փոփոխել` Արմեն Բաղդասարյանի հայցը մերժել:
2. Արմեն Բաղդասարյանից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ` վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրքի գումարը:
3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:
Նախագահող` Ս. Սարգսյան
Դատավորներ` Ե. Խունդկարյան
Վ. Աբելյան
Ս. Անտոնյան
Վ. Ավանեսյան
Ա. Բարսեղյան
Մ. Դրմեյան
Է. Հայրիյան
Տ. Պետրոսյան
Ե. Սողոմոնյան