Սեղմել Esc փակելու համար:
ՀՀ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔԻ 187-ՐԴ ՀՈԴՎ...
Քարտային տվյալներ

Տեսակ
Գործում է
Ընդունող մարմին
Ընդունման ամսաթիվ
Համար

ՈՒժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
ՈՒժը կորցնելու ամսաթիվ
Ընդունման վայր
Սկզբնաղբյուր

Ժամանակագրական տարբերակ Փոփոխություն կատարող ակտ

Որոնում:
Բովանդակություն

Հղում իրավական ակտի ընտրված դրույթին X
irtek_logo
 

ՀՀ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔԻ 187-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

 

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

 

    ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական         Քաղաքացիական գործ թիվ ԱՎԴ/0594/02/09

    դատարանի որոշում                                               2010 թ.

Նախագահող դատավոր` Ն. Հովսեփյան

դատավորներ` Ն. Բարսեղյան

Ա. Մկրտչյան

 

ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական

պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

 

                   նախագահությամբ             Ս. Սարգսյանի

                   մասնակցությամբ դատավորներ  Վ. Աբելյանի

                                              Ս. Անտոնյանի

                                              Վ. Ավանեսյանի

                                              Ա. Բարսեղյանի

                                              Մ. Դրմեյանի

                                              Ե. Խունդկարյանի

                                              Է. Հայրիյանի

                                              Ե. Սողոմոնյանի

 

2010 թվականի հունիսի 25-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Ավետիս Գալստյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 05.03.2010 թվականի որոշման դեմ` ըստ Փորսոր (Հասմիկ) Ավդոյանի հայցի ընդդեմ Ավետիս Գալստյանի` ձեռքբերման վաղեմության ուժով անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջի մասին,

 

ՊԱՐԶԵՑ

 

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Փորսոր Ավդոյանը պահանջել է ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչել սեփականության իրավունքը ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկ գյուղում գտնվող 978 քմ մակերեսով տնամերձ հողամասի նկատմամբ:

ՀՀ Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 18.09.2009 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 05.03.2010 թվականի որոշմամբ Դատարանի 18.09.2009 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ավետիս Գալստյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

 

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով:

Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածով նախատեսված` ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքի ձեռքբերման հիմքերը, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի պահանջները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի իմաստով քաղաքացին կամ իրավաբանական անձը, որն անշարժ գույքի սեփականատեր չէ, կարող է դրա նկատմամբ սեփականության իրավունք ձեռք բերել, եթե տասը տարվա ընթացքում բարեխղճորեն, բացահայտ, անընդմեջ որպես սեփական գույք տիրապետում է այն: Վերաքննիչ դատարանը չի հետազոտել և օբյեկտիվ չի գնահատել գործում առկա մի շարք ապացույցներ, մասնավորապես այն, որ Ավետիս Գալստյանը հոր մահից հետո` 2009 թվականին, որպես ժառանգություն ընդունել է վիճելի 978 քմ մակերեսով տնամերձ հողամասը, դարձել է դրա սեփականատերը, և նշված հողամասը գտնվում է Ավետիս Գալստյանի տիրապետման և օգտագործման ներքո:

Տվյալ դեպքում անհասկանալի է, թե Փորսոր Ավդոյանը որ ժամանակահատվածում է օգտագործել վիճելի հողամասը, և ինչ հիմքով է ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչվել նրա սեփականության իրավունքը հողամասի նկատմամբ, քանի որ նա տնամերձ հողամասը չի տիրապետել որպես սեփական գույք:

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել և փոփոխել Վերաքննիչ դատարանի 05.03.2010 թվականի որոշումը` Փորսոր Ավդոյանի հայցը մերժել:

 

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը`

1) ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկ համայնքի 978 քմ տնամերձ հողամասի սեփականատերն էր Ավետիս Գալստյանի հայրը` Հայրիկ Գալստյանը (գ.թ. 12):

2) 23.06.1998 թվականի նոտարական վավերացում չստացած առուվաճառքի պայմանագրով Հասմիկ Ավդոյանը գնել է ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկ համայնքի 978 քմ տնամերձ հողամասը (գ.թ. 10):

3) ՀՀ Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի 26.06.2009 թվականի վճռով մերժվել է Փորսոր Ավդոյանի հայցը` նոտարական վավերացում չստացած առուվաճառքի պայմանագիրը վավեր ճանաչելու և Ավետիս Գալստյանի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը, սեփականության իրավունքի գրանցամատյանում կատարված գրառումն անվավեր ճանաչելու պահանջները (գ.թ. 27):

4) 31.03.2009 թվականին տրված ժառանգության իրավունքի վկայագրի հիման վրա ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկ համայնքի 978 քմ տնամերձ հողամասի նկատմամբ գրանցվել է Ավետիս Գալստյանի սեփականության իրավունքը (գ.թ. 5,6):

5) ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկի գյուղապետարանի 29.07.2009 թվականի տեղեկանքի համաձայն` Փորսոր Ավդոյանը 1998 թվականից մինչև 2008 թվականը մշակել է Հայրիկ Գալստյանին պատկանող տնամերձ հողամասը (գ.թ. 12):

 

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքը հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` քաղաքացին կամ իրավաբանական անձը, որն անշարժ գույքի սեփականատերը չէ, սակայն այն տասը տարվա ընթացքում բարեխղճորեն, բացահայտ և անընդմեջ տիրապետում է որպես սեփական գույք, այդ գույքի նկատմամբ ձեռք է բերում սեփականության իրավունք (ձեռքբերման վաղեմություն):

Վերոնշյալ հոդվածից հետևում է, որ ձեռքբերման վաղեմությունն իրենից ներկայացնում է օրենքով նախատեսված որոշակի ժամկետի լրանալու և որոշակի պայմանների վրա հասնելու ուժով մեկ անձի կողմից սեփականության իրավունքի ձեռքբերման, իսկ մյուսի կողմից այդ իրավունքի դադարման միջոց:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի 1-ին մասի վերլուծությունից հետևում է, որ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքի ձեռքբերման համար անհրաժեշտ է մի շարք վավերապայմանների միաժամանակյա առկայությունը: Մասնավորապես դրանք են`

1. տիրապետումը պետք է լինի բարեխիղճ: Տիրապետման բարեխղճությունը գնահատվում է գույքն անձի փաստացի տիրապետմանն անցնելիս: Տիրապետողի մոտ պետք է առկա լինի այն համոզմունքը, որ նա գույքը ձեռք է բերում օրինական հիմքերով: Տիրապետումը պետք է հիմնված լինի այնպիսի փաստի վրա, որը տիրապետողին կարող է տալ բավարար հիմքեր ենթադրելու, որ նա այդ գույքը տիրապետելու է որպես սեփականություն:

2. Փաստացի տիրապետողը գույքը պետք է տիրապետի որպես սեփականը, այսինքն` գույքը փաստացի տիրապետողը պետք է մասնակցի գույքի կառավարմանը, հոգ տանի դրա պահպանման համար, ինչպես իր սեփական գույքի դեպքում: Անձը պետք է գույքը տիրապետի ինչպես սեփականը նաև երրորդ անձանց հետ հարաբերություններում:

3. Տիրապետումը պետք է լինի 10 տարի և անընդմեջ: Այսինքն` 10 տարվա ընթացքում գույքի տիրապետումը չպետք է ընդհատվի: Տիրապետումը կարող է ընդհատվել կամ տիրապետողի կամքով, երբ նա հրաժարվում է գույքի հետագա տիրապետումից (գույքը դուրս է գալիս նրա տիրապետումից), կամ գույքի սեփականատիրոջ կամ այլ անձանց գործողություններով, որոնք ուղղված են գույքը վերադարձնելուն:

4. Տիրապետումը պետք է լինի բացահայտ, այսինքն` փաստացի տիրապետողը գույքը չպետք է տիրապետի երրորդ անձանցից գաղտնի եղանակով (տես, օրինակ` Վոլոդյա և Միշա Նիկողոսյաններ ընդդեմ Մանվել, Սոֆիկ, Մելանյա, Սամվել Սարիբեկյաններ և Քնարիկ Աղազարյան, Մանվել Սարիբեկյան և Քնարիկ Աղազարյան ընդդեմ Վոլոդյա և Միշա Նիկողոսյաններ` ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքը ճանաչելու, ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը և սեփականության իրավունքի վկայականը մասնակի անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին թիվ 3-1435/ՎԴ քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 10.10.2007 թվականի որոշումը):

Սույն քաղաքացիական գործի փաստերի համաձայն` վիճելի հողամասի սեփականատերն էր Ավետիս Գալստյանի հայրը` Հայրիկ Գալստյանը: 23.06.1998 թվականի նոտարական վավերացում չստացած առուվաճառքի պայմանագրով Հասմիկ (Փորսոր) Ավդոյանը ՀՀ Արարատի մարզի Բերդիկ համայնքի 978 քմ մակերեսով տնամերձ հողամասը գնել է Հայրիկ Գալստյանից: Հետագայում Փորսոր Ավդոյանը պահանջել է նոտարական վավերացում չստացած առուվաճառքի պայմանագիրը վավեր ճանաչել: ՀՀ Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի 26.06.2009 թվականի վճռով նշված հայցը մերժվել է: Գյուղապետի տեղեկանքի համաձայն Փորսոր Ավդոյանը 1998 թվականից մինչև 2008 թվականը մշակել է Հայրիկ Գալստյանին պատկանող 0.097 հա տնամերձ հողամասը: Հայրիկ Գալստյանի մահից հետո 31.03.2009 թվականին տրված ժառանգության իրավունքի վկայագրի հիման վրա Ավետիս Գալստյանը որպես ժառանգություն ընդունել է վիճելի հողամասը և ստացել սեփականության իրավունքի վկայական: 06.08.2009 թվականին Փորսոր Ավդոյանը, դիմելով Դատարան, պահանջել է ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչել սեփականության իրավունքը, Ավետիս Գալստյանին սեփականության իրավունքով պատկանող 978 քմ մակերեսով տնամերձ հողամասի նկատմամբ:

Վերաքննիչ դատարանը, վճռի հիմքում դնելով Գյուղապետի տեղեկանքը, հաստատված է համարել, որ «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածով նախատեսված բոլոր պայմանների միաժամանակյա առկայությունը սույն իրավահարաբերությունում առկա է, ինչը հիմք է արձանագրելու, որ հայցվոր Փորսոր Ավդոյանի սեփականության իրավունքը ձեռքբերման վաղեմության ուժով կարող է ճանաչվել վիճելի գույքի նկատմամբ»:

Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ Գյուղապետի տեղեկանքի համաձայն Փորսոր Ավդոյանը վիճելի հողամասը մշակել է 1998 թվականից մինչև 2008 թվականը, այսինքն` վիճելի հողամասի փաստացի տիրապետումը սկսվել է 1998 թվականից և ավարտվել մինչև 2008 թվականը: Գյուղապետի տեղեկանքում նշված է միայն վիճելի հողամասի փաստացի տիրապետման սկիզբ համարվող տարեթիվը (1998 թվականը) և ավարտը (մինչև 2008 թվականը), հստակ նշված չէ հողամասի փաստացի տիրապետման սկիզբ և վերջ համարվող տարվա ամիսը և օրը: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Փորսոր Ավդոյանի կողմից վիճելի գույքի փաստացի տիրապետման սկիզբը պետք է համարել 23.06.1998 թվականի նոտարական վավերացում չստացած առուվաճառքի պայմանագրի կնքման օրը, ինչից սկսվել է գույքի փաստացի տիրապետումը, ուստի 10 տարվա տիրապետման ավարտը կլիներ 23.06.2008 թվականը: Մինչդեռ, Գյուղապետի տեղեկանքի համաձայն Փորսոր Ավդոյանի կողմից վիճելի գույքի փաստացի տիրապետումը եղել է մինչև 2008 թվականը, այսինքն` վիճելի գույքի տիրապետման 10 տարվա վավերապայմանը չի հիմնավորվել:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի ուժով չի կարող ճանաչվել Փորսոր Ավդոյանի սեփականության իրավունքը վիճելի հողամասի նկատմամբ, քանի որ գործով չի հիմնավորվել այն 10 տարի անընդմեջ տիրապետելու հանգամանքը:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքերի հիմնավոր լինելը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով վերանայվող դատական ակտը բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն քաղաքացիական գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն քաղաքացիական գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված` անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է:

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241.2-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

 

ՈՐՈՇԵՑ

 

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 05.03.2010 թվականի որոշումը և այն փոփոխել` Փորսոր Ավդոյանի հայցը մերժել:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

 

Նախագահող` Ս. Սարգսյան

Դատավորներ` Վ. Աբելյան

Ս. Անտոնյան

Վ. Ավանեսյան

Ա. Բարսեղյան

Մ. Դրմեյան

Ե. Խունդկարյան

Է. Հայրիյան

Ե. Սողոմոնյան

 

 

pin
Վճռաբեկ դատարան
25.06.2010
N ԱՎԴ/0594/02/09
Որոշում