ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ
25 օգոստոսի 2011 թվականի N 33
22. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿՈՄԻՏԵԻ ԱՎԵԼԱՑՎԱԾ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՐԿԻ ԱՎՏՈՄԱՏԱՑՎԱԾ ՎԵՐԱԴԱՐՁԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՖՈՒՆԿՑԻՈՆԱԼ ՆԿԱՐԱԳՐԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(1-ին մաս)
Հավանություն տալ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի ավելացված արժեքի հարկի ավտոմատացված վերադարձի համակարգի ֆունկցիոնալ նկարագրին` համաձայն հավելվածի:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2011 ԹՎԱԿԱՆԻ ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 6-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2011 թվականի օգոստոսի 25-ի
նիստի N 33 արձանագրային
որոշման
ՖՈԻՆԿՑԻՈՆԱԼ ՆԿԱՐԱԳԻՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿՈՄԻՏԵԻ ԱՎԵԼԱՑՎԱԾ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՐԿԻ ԱՎՏՈՄԱՏԱՑՎԱԾ ՎԵՐԱԴԱՐՁԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ
Կազմված է
ՀՎԲՕՏԱ ծրագրի կողմից
1 Ներածություն
Սույն ֆունկցիոնալ նկարագրությունը (այսուհետ` ՖՆ) սահմանում է ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտեում (այսուհետ` ՊԵԿ) ԱԱՀ-ի վերադարձի ավտոմատացված համակարգի (այսուհետ` ԱԱՀ ՎԱՀ) հիմնական ֆունկցիաների պահանջները: Ֆունկցիոնալ նկարագրությունը կազմված է ԱՄՆ ՄԶԳ/ՀՎԲՕՏԱ (1) ծրագրի կողմից հիմնվելով ՀՎԲՕՏԱ և ՊԵԿ-ի կողմից համատեղ մշակված «Ռիսկային չափորոշիչների և վերջինների դասակարգման աղյուսակներ» և «ՈՒղենիշներ ԱԱՀ-ի վերադարձի ավտոմատացված համակարգի ներդրման» փաստաթղթերի վրա: Միաժամանակ ՖՆ փաստաթուղթը նպատակ ունի հստակ սահմանել ԱԱՀ ՎԱՀ-ի իրականացման մոտեցումը, համակարգի աշխատանքի համար անհրաժեշտ տվյալները և իրականացվող ֆունկցիաները, ինչպես նաև ծրագրի վերջնական արդյունքներն օգտագործողների համար:
-----------------------
1) ՀՎԲՕՏԱ - Հարկային վարչարարության բարեփոխումներին օժանդակող տեխնիկական աջակցություն
ՖՆ-ն հիմք է հանդիսանում համակարգի նախագծման և մշակման համար: Օգտագործելով ՖՆ-ն որպես ուղեցույց` ծրագրավորողները կկազմեն ավալների բազաներ և կմշակեն օպերացիոն ծրագրեր` բավարարելու ՖՆ-ում նկարագրված պահանջները: ՖՆ-ն կհանդիսանա ՊԵԿ-ում ԱԱՀ ՎԱՀ-ի վերջնական ներդրման որակի երաշխավորման (թեստավորման) և ՏՏ-ի տեսանկյունից համակարգի հաստատման ընթացակարգ:
2 ԱԱՀ-ի վերադարձի ավտոմատացված համակարգի նկարագրությունը
ՊԵԿ-ի ԱԱՀ-ի վերադարձի ներկայումս գործող կարգը հիմնված է հարկային մարմնի կողմից ԱԱՀ-ի վերադարձի ոչ ավտոմատացված գործընթացի հիման վրա: Այս մոտեցման մեջ բացակայում են հետևյալ կարևոր հատկանիշները, ինչպես օրինակ` տեղեկությունների կենտրոնացված հավաքագրում, ռիսկային չափորոշիչների սահմանում, ԱԱՀ-ի հաշվարկի ռիսկայնության վերհանում, ավտոմատ վերադարձի հաստատում կամ ուսումնասիրությունների միջոցով հաստատում/մերժում և տեղեկատվության վերլուծություն տարբեր տեսանկյուններից:
2.1) Համակարգի նպատակը
ԱԱՀ ՎԱՀ-ն նպատակ ունի ավտոմատացնել ԱԱՀ-ի վերադարձի գործընթացը և աջակցել ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ-ի համապատասխան աշխատանքին, որն ուղղված է հարկ վճարողների հաշվարկներում ներկայացված տեղեկությունների վերլուծությանը, ինչպես նաև ավտոմատացնել ԱԱՀ-ի վերադարձի հաստատման կամ մերժման գործընթացը: Համակարգի նախագծումը ներառում է ավտոմատացված համակարգի մշակումը` ապահովելու ռիսկային չափորոշիչների մշակման, հարկային հաշվարկների գնահատման և դասակարգման, հաստատման կամ մերժման, ինչպես նաև գործիքներ ստանդարտ և հատուկ հաշվետվությունների կազմման համար:
2.2) Համակարգի տարրերը
Համակարգի հիմնական նպատակները նկարագրված են ստորև.
1. ԱԱՀ ՎԱՀ-ի տվյալների բազա,
2. ռիսկային չափորոշիչներ,
3. բանաձևերի կազմում և կառավարում,
4. ԱԱՀ-ի հաշվարկների գնահատում և դասակարգում,
5. հաստատման գործընթաց,
6. ստուգման գործընթաց,
7. մերժման գործընթաց,
8. ստանդարտ և հատուկ հաշվետվությունների գեներացում:
2.3) Համակարգի մոտեցումը
ԱԱՀ ՎԱՀ-ի ներդրման մոտեցումը հիմնված է հետևյալ բաղադրիչների վրա.
1. Վերլուծական մոդուլի իրականացում ռիսկային չափորոշիչների, բանաձևերի և շեմի ստեղծման և կառավարման համար:
2. Հաշվարկի գնահատման և դասակարգման մոդուլ ԱԱՀ-ի հաշվարկների գնահատման և դասակարգման համար:
3. Հաստատման մոդուլ ԱԱՀ-ի վերադարձի հաստատումներին ընթացք տալու համար:
4. Ստուգման մոդուլ ուսումնասիրություններ նախաձեռնելու, ուսումնասիրության արդյունքները դիտելու և հաստատմանը/մերժմանն ընթացք տալու համար:
5. Հաշվետվությունների գեներացման մոդուլ տվյալների ճկուն և արդյունավետ վերլուծության համար:
2.4) Համակարգի շրջանակը
ԱԱՀ ՎԱՀ համակարգի ընդհանուր կառուցվածքը ներկայացված է Գծապատկեր 1-ում: Սխեման ցույց է տալիս տվյալների հոսքը` սկսած ելակետային տվյալների սահմանումից Վերլուծական մոդուլի միջոցով, հաշվարկների գնահատում և դասակարգում` ելնելով սահմանված շեմի արժեքից Հաշվարկների գնահատման և դասակարգման մոդուլի միջոցով, հաստատված վերադարձների մասին տեղեկությունների դիտում Վերադարձների հաստատման մոդուլի միջոցով, ստուգման արդյունքների դիտում Ստուգումների մոդուլի միջոցով և ավարտվում է տվյալների վերջնական վերլուծությամբ Հաշվետվությունների մոդուլի միջոցով:
.____________.
|Հաստատման |
|մոդուլ |
| ._____________.
.__|.Հաստատված |
.___________. .____________. | ԱԱՀ |
|Վերլուծական| |Հաշվարկի | | հաշվարկներ |
|մոդուլ | |գնահատման և | |.Տվյալների | .___________.
| .__________. |դասակարգման | | ուղարկում | |Հաշվետվու- |
._|.Չափորոշիչ|___>|մոդուլ | | գանձապետարան| |թյունների |
| բանաձև | | .____________.___> |.Ծանուցում | |մոդուլ |
|.Բանաձևի | .__|.ԱԱՀ | | հարկ | | .____________.
| արդյունք | | հաշվարկներ |__. | վճարողին | .__|.Ստանդարտ |
|.Շեմ | |.Հաշվարկների| | ._____________. | հաշվետվու- |
.__________. | գնահատում | \/ /\ _____> | թյուններ |
|.Հաշվարկների| | |.Հատուկ |
| դասակարգում| .____________. | հաշվետվու- |
.____________. |Ստուգման | | թյուններ |
|մոդուլ | |.Հաշվետվու- |
| .____________. | թյուններ |
.__|.ԱԱՀ | | չափորոշիչ- |
| հաշվարկներ | | ների |
| ուղարկված | | ամփոփում |
| ուսումնա- | .____________.
| սիրության |
|.ՈՒսումնա- |
| սիրության |
| արդյունքներ|
|.Մերժված ԱԱՀ|
| հաշվարկներ |
.____________.
-------------------------------------------------------------------------
| Վերլուծական մոդուլ |
| ._____________. .___________. .________. ._________. ._________.|
|Ռիսկային |_> |Չափորոշիչը |_> |Բանաձևի |_> |Բանաձևը |_> |Արդյունք-|
| |չափորոշիչների| |սահմանված է| |կազմում | |կազմված է| |ների ||
|կառավարում | | | | | | | |սահմանում|
| ._____________. .___________. .________. ._________. ._________.|
._________.
| |Շեմի | |
|սահմանում|
| ._________. |
-------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
| Հաշվարկների գնահատման և դասակարգման մոդուլ |
| .___________. .___________. |
.____________. .>|Հաշվարկը |____>|Գնահատման |
| |Հաշվարկի |. ._________.| |գնահատված է| | |արդյունքներ| |
|տվյալներ || |Հաշվարկի |. .___________. | .___________.
| .____________.|_>|գնահատում| .__________. | .___________. |
.____________.| ._________. |Շեմի արժեք|_____>|Հաշվարկների|
| |Ռիսկային |. | | |դասակարգում| |
|չափորոշիչներ| .__________. .___________.
| .____________. |
-------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
| Հաստատման մոդուլ |
.______________.
| .____________. .___________. .__________. .__>|Տվյալների | |
|Դասակարգված |__>|Պարտավորու-|__>|Վերադարձի |_>| |ուղարկում |
| |հաշվարկ | |թյունների | |հաստատում | | |գանձապետարան | |
.____________. |մարում | .__________. | .______________.
| .___________. | .______________. |
.__>|Ծանուցում հարկ|
| |վճարողին | |
.______________.
-------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
| Ստուգման մոդուլ |
.____________.
| |Տվյալների | |
.>|ուղարկում |
| | |գանձապետարան| |
._________.| .____________.
| .___________. ._________. ._________. ._>|Մարել || .____________. |
|Դասակարգված|_>|ՈՒղարկել |_>|Ստանալ |_>| |պարտավո- || |Ծանուցում |
| |հաշվարկ | |ուսումնա-| |ուսումնա-| | |րություն-|.>|հարկ | |
.___________. |սիրության| |սիրության| | |ները | |վճարողին |
| ._________. |արդյունք-| | ._________. .____________. |
|ները | | ._________. .____________.
| ._________. ._>|Վերադարձի| |Ծանուցում | |
|մերժում |_>|հարկ |
| ._________. |վճարողին | |
.____________.
-------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
| Հաշվետվությունների մոդուլ |
| ._____________. ._____________. .___________. ._____________. |
|Հաշվետվության|__>|Ստանդարտ | |Պարամետրեր |__>|Հատուկ |
| |տեսակ | |հաշվետվության| | | |հաշվետվության| |
| | |գեներացիա | | | |գեներացիա |
| ._____________. ._____________. .___________. ._____________. |
-------------------------------------------------------------------------
Գծապատկեր 1. ԱԱՀ ՎԱՀ համակարգի տվյալների հոսք
3 Ֆունկցիոնալ պահանջներ
Այս բաժնում նկարագրվում են ԱԱՀ-ի վերադարձի ավտոմատացված համակարգի ֆունկցիոնալ պահանջները, որոնց մանրամասնումը շատ կարևոր է հավաստիանալու, որ մշակված համակարգը բավարարում է օգտագործողի կարիքները:
3.1) Համակարգում կիրառվող տերմիններ`
.________________________________________________________________.
|Dropdown |Բացվող ցանկ |
|____________________________|___________________________________|
|Text box |Մուտքագրման դաշտ |
|____________________________|___________________________________|
|Button |Կոճակ |
|____________________________|___________________________________|
|Column |Սյունակ |
|____________________________|___________________________________|
|Icon |Պատկերակ |
|____________________________|___________________________________|
|Check box |Նշման դաշտ |
|____________________________|___________________________________|
|Disabled |Պասիվացված |
|____________________________|___________________________________|
|Text box; multi-line |Մուտքագրման դաշտ; բազմակի տողերով |
|____________________________|___________________________________|
|Tree |Ծառ |
|____________________________|___________________________________|
|Calendar box |Օրացուցային դաշտ |
|____________________________|___________________________________|
|Row |Տող |
|____________________________|___________________________________|
|Radio button |Ընտրման դաշտ |
|____________________________|___________________________________|
|3-tier web-based application|Եռաշերտ ցանցային ծրագիր |
|____________________________|___________________________________|
|related web technologies |Համապատասխան ցանցային տեխնոլոգիաներ|
.________________________________________________________________.
3.2) Համակարգի հիմնական ֆունկցիոնալությունը
ԱԱՀ ՎԱՀ համակարգը պետք է ներդնել` հաշվի առնելով նախապես սահմանված պահանջները, որոնք կապահովեն համակարգի պատշաճ աշխատանքը: Տեղեկությունները ներկայացվում են երկու տեսակի էջերում` դիտման էջեր, որոնք ցույց են տալիս համակարգում արդեն պահպանված տեղեկատվությունը և նոր տվյալների ստեղծման էջեր` համակարգում նոր տեղեկություններ հավելելու համար: Դիտման էջերի մեծ մասում պետք է կիրառել որոնման տարբերակը` օգտագործողներին օգնելու ընդհանուր աղյուսակից հեշտությամբ որոնելու տվյալները: Որոնման պարամետրերը տարբերվում են ըստ էջերի և սահմանվում են դիտման աղյուսակի տվյալների հիման վրա:
Համակարգը պետք է դիտարկի Հարկատու 3-ի տվյալների բազայում առկա բոլոր չլուծարված հարկ վճարողներին:
ԱԱՀ-ի վերադարձի ավտոմատացված համակարգի ներդնումից հետո այն ավտոմատ կերպով կգործարկվի յուրաքանչյուր ամսվա 20-ին: Ապա համակարգն անմիջապես կգնահատի հաշվարկները և դասակարգված հաշվարկները կհայտնվեն համակարգում:
Համակարգում ԱԱՀ-ի հաշվարկի համար ժամանակաշրջան պետք է դիտարկել ԱԱՀ հաշվարկի վերադարձի բաժնում (ԱԱՀ հաշվարկ, կետ 21) նշված ժամանակաշրջանը: Այդ ժամանակաշրջանը պետք է համակարգի կողմից դիտարկվի որպես հիմք համակարգի մշակման ընթացքում: Այն դեպքում, երբ ԱԱՀ հաշվարկի ժամանակաշրջանը ներկա ժամանակաշրջանն է, և համակարգում առկա են ճշգրտված հաշվարկներ, ապա համակարգի կողմից որպես վերջին հաշվարկ պետք է դիտարկի այն հաշվարկը, որը վերջինն է հանձնվել ՊԵԿ մինչև տվյալ ամսվա 20-ը:
3.3) Օգտագործողի դերերը և հասանելիությունը
ԱԱՀ ՎԱՀ-ն պետք է սահմանել, որպես օգտագործողից կախված համակարգ, որի հիմնական օգտագործողները կարող են լինել միայն ՊԵԿ-ի աշխատակիցները: Վերջիններս բաժանվում են երեք խմբի`
ա) օգտագործողներ, որոնք պատասխանատու են համակարգում ռիսկային չափորոշիչների սահմանման և բանաձևերի կազմման համար, ինչպես նաև գնահատված հաշվարկների չափորոշիչների ամփոփ տվյալների դիտման համար,
բ) օգտագործող, որը պատասխանատու է շեմի սահմանման համար և պետք է համակարգի կողմից ապահովվի անվտանգության բարձր աստիճանի ստուգում մինչ համակարգ մուտք գործելը,
գ) օգտագործողներ, որոնք պատասխանատու են վերադարձի հաստատման (2), ստուգումների արդյունքների ուսումնասիրության, և այդ արդյունքների հիման վրա հաստատման/մերժման, ինչպես նաև ստանդարտ և հատուկ հաշվետվությունների գեներացման համար:
------------------------
2) Համակարգի ներդրման նախնական փուլում ենթադրվում է ունենալ մասամբ ավտոմատացված համակարգ, այն է` օգտագործողը պետք է հաստատի ԱԱՀ-ի վերադարձը կամ ուսումնասիրության ուղարկի հաշվարկը: Սույն մոտեցման կիրառելիությունը կապահովվի միայն համակարգի թեստավորման փուլում:
3.4) Վերլուծական մոդուլի իրականացում
ԱԱՀ ՎԱՀ-ի այս մոդուլն օգնում է ապահովել նախնական տվյալների ստեղծումը և կառավարումը, որն առնչվում է ռիսկային չափորոշիչների և շեմի սահմանման հետ: Այս մոդուլը բաղկացած է չորս հիմնական ենթամոդուլներից, այն է` Ռիսկային չափորոշիչների կառավարում, Բանաձևերի կազմում, Արդյունքների սահմանում և Շեմի սահմանում: Ստորև նկարագրվում է Վերլուծական մոդուլի յուրաքանչյուր ենթամոդուլի ֆունկցիոնալությունը:
3.4.1 Ռիսկային չափորոշիչների կառավարման ենթամոդուլը (Չափորոշիչների ցանկ էջ) հնարավորություն է տալիս դիտել արդեն սահմանված չափորոշիչները, սահմանել նոր ռիսկային չափորոշիչ, սահմանել ընտրված չափորոշչի բանաձևը, ակտիվացնել/ապաակտիվացնել այն և նորացնել չափորոշչի տեղեկությունները, համակարգի կողմից թույլտվություն ունենալու դեպքում: Կախված օգտագործողի տեսակից` համակարգն օգտագործողին կապահովի երկու տեսակի թույլտվությամբ, մասնավորապես արդեն պահպանված տվյալների դիտում կամ տեղեկությունների ստեղծում/նորացում: Համակարգն ապահովում է ռիսկային չափորոշիչների հետ կապված հետևյալ ֆունկցիոնալությունը.
. Ռիսկային չափորոշիչների դիտում, օգտագործողը հնարավորություն կունենա դիտել համակարգում արդեն պահպանված ռիսկային չափորոշիչները Չափորոշիչների դիտում բաժնի միջոցով: Այդ էջը հնարավորություն կտա, ըստ չափորոշչի, դիտել կամ նորացնել չափորոշչի տվյալները, ակտիվացնել/ապաակտիվացնել չափորոշիչը, ստեղծել, նորացնել կամ դիտել ընտրված չափորոշչի բանաձևերը և ունենալ համապատասխան դրոշակ, եթե չափորոշիչն արդեն ունի իր համար սահմանված բանաձև:
Դիտման էջը ներառում է Որոնում բաժինը, որտեղ որոնման պարամետրերը հիմնականում դիտման աղյուսակում ներկայացված տվյալներն են, ինչպես օրինակ` չափորոշչի անվանում, առավելագույն միավորների միջակայքը և մերժման կարգավիճակը: Որոնում ֆունկցիան հնարավորություն է տալիս զտել դիտման աղյուսակում պահպանված տեղեկատվությունը կամ սահմանել որոնման պարամետրեր իրենց նախնական տվյալներով:
. Չափորոշչի սահմանում, օգտագործողը պետք է տեղեկություններ տրամադրի ռիսկային չափորոշչի վերաբերյալ, այն է` անվանումը, առավելագույն միավորը և մերժման կարգավիճակը: Չափորոշչի անվանման և առավելագույն միավորի դաշտերը պարտադիր են, սակայն մերժման կարգավիճակը ոչ: Ընտրելով Պահպանել կոճակը` նոր ստեղծված չափորոշիչը կհայտնվի դիտման աղյուսակում վերը նշված բոլոր պատկերակներով (icons), ապահովելով ֆունկցիոնալությունը, բացառությամբ դրոշ պատկերակից:
. Չափորոշչի նորացում, կախված օգտագործողի տեսակից, համակարգը պետք է օգտագործողին հնարավորություն ընձեռի նորացնել չափորոշչի մասին տեղեկատվությունը: Ընտրելով չափորոշչի նորացնել կոճակը, չափորոշչի մասին տեղեկությունները կհայտնվեն էջի Չափորոշիչի սահմանում բաժնում: Օգտագործողը հնարավորություն կունենա փոփոխել միայն առավելագույն միավորի արժեքը և մերժման կարգավիճակը, իսկ այնուհետ պահպանի տեղեկատվությունը: Չափորոշչի նորացված տվյալները պետք է ավտոմատ կերպով հայտնվեն չափորոշչի դիտման աղյուսակում: Չափորոշչի մասին տեղեկությունները կարելի է խմբագրել, եթե այն նախկինում չի կիրառվել համակարգում, այն է` չափորոշիչը երբևէ չի ակտիվացվել:
. Ակտիվացնել/ապաակտիվացնել չափորոշիչը. չափորոշիչը հասանելի է գնահատման ընթացքում, եթե այն ակտիվացված է: Չափորոշիչը կարելի է ակտիվացնել այն ժամանակ երբ օգտագործողը սահմանել է բանաձև այդ չափորոշչի համար: Չափորոշչի ստեղծման նախնական փուլում, եթե դրա համար գոյություն չունի սահմանված բանաձև, այն չի կարող ակտիվացվել: Ապաակտիվացման գործընթացը պետք է իրականացնել համակարգում չափորոշիչներն անհասանելի դարձնելու համար, այսպիսով հաշվարկների գնահատման գործընթացում պետք է դիտարկել միայն ակտիվացված չափորոշիչները:
. Չափորոշչի տվյալների կամայական փոփոխության ժամանակ, համակարգը պետք է պահպանի չափորոշչի հին և նոր տվյալները բազայում, ինչպես նաև օգտագործողի անվանումը, ով կատարել է փոփոխությունը, և փոփոխման ժամանակը: Այսպիսով չափորոշչի ամբողջական պատմական տվյալները պետք է պահպանված լինեն բազայում և հասանելի լինեն համակարգի կառավարիչներին ըստ անհրաժեշտության: Այս ֆունկցիան կիրառելի է ինչպես չափորոշչի տվյալների և կարգավիճակի փոփոխման ժամանակ, այդպես էլ երբ փոփոխության է ենթարկվում չափորոշչի բանաձևը կամ բանաձևի արդյունքը:
Ստեղծել/Նորացնել/Դիտել բանաձևը. սա կապ է հանդիսանում համակարգի Բանաձևերի կազմման մոդուլի հետ: Կախված օգտագործողի իրավասություններից, նա պետք է հնարավորություն ունենա ստեղծել, նորացնել կամ դիտել բանաձևը:
Ստորև տրվում են Չափորոշիչների ցանկ էջի դաշտերի սահմանումները.
Աղյուսակ 1. Չափորոշիչների ցանկ էջ
._____________________________________________________________________.
| Դաշտ | Տիպ |Ատրիբուտ |Նախնական|Նկարագրություն, |
| | | |արժեք |վավերացման կանոններ |
|_____________________________________________________________________|
| Որոնման բաժին |
|_____________________________________________________________________|
|Չափորոշիչի |Dropdown |Ոչ պարտադիր|«Բոլորը»|Սահմանում է չափորոշչի |
|անվանումը | | | |անվանումը: Ցուցակը |
| | | | |ներառում է բոլոր |
| | | | |չափորոշիչների |
| | | | |անվանումները, որոնք |
| | | | |պահպանված են համակարգում|
| | | | |և «Բոլորը» արժեքը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Առավելագույն |Text box |Ոչ պարտադիր| |Սահմանում է առավելագույն|
|միավորների | | | |միավորների միջակայքը: |
|միջակայքը | | | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավտոմատ |Dropdown |Ոչ պարտադիր|«Բոլորը»|Սահմանում է չափորոշչի |
|մերժում | | | |մերժման կարգավիճակը: |
| | | | |Ցուցակի արժեքներն են` |
| | | | |- Բոլորը |
| | | | |- Այո |
| | | | |- Ոչ |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ակտիվացման |Dropdown |Ոչ պարտադիր|«Բոլորը»|Սահմանում է չափորոշչի |
|կարգավիճակ | | | |ակտիվացման կարգավիճակը: |
| | | | |Ցուցակի արժեքներն են` |
| | | | |- Բոլորը |
| | | | |- Ակտիվ |
| | | | |- Ոչ ակտիվ |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Որոնում |Button | | |Կատարել որոնում |
| | | | |աղյուսակում ելնելով |
| | | | |սահմանված որոնման |
| | | | |պարամետրերի արժեքներից: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Նոր որոնում |Button | | |Սահմանել որոնման |
| | | | |պարամետրերը նախնական |
| | | | |արժեքներով: |
|_____________________________________________________________________|
| Աղյուսակ |
|_____________________________________________________________________|
| # |Column | | |Ցուցադրում է հերթական |
| | | | |համարը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Չափորոշիչի |Column | | |Ցուցադրում է չափորոշչի |
|անվանում | | | |անվանումը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Առավելագույն |Column | | |Ցուցադրում է չափորոշչի |
|միավոր | | | |առավելագույն միավորի |
| | | | |արժեքը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավտոմատ |Column | | |Ցուցադրում է չափորոշչի |
|մերժում | | | |մերժման կարգավիճակը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ակտիվացման |Column | | |Ցուցադրում է չափորոշչի |
|կարգավիճակ | | | |ակտիվացման կարգավիճակը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Խմբագրել |Button | | |Էջի Չափորոշիչի սահմանում|
|չափորոշիչը | | | |բաժնում, լրացնել դաշտերի|
| | | | |արժեքները ընտրված |
| | | | |չափորոշչի տվյալներով: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ակտիվացնել/ |Button | | |Փոխել չափորոշչի |
|ապաակտիվացնել| | | |կարգավիճակը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Բանաձևի |Button | | |Բացել Չափորոշիչի |
|ստեղծում/ | | | |բանաձևի ստեղծում էջը: |
|խմբագրում/ | | | |Խմբագրման կամ դիտման |
|դիտում | | | |ժամանակ, էջը լրացնել |
| | | | |նախապես սահմանված |
| | | | |տվյալներով: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Դրոշակ |Icon | | |Եթե առկա է, ապա այդ |
| | | | |չափորոշիչն ունի |
| | | | |սահմանված բանաձև: |
|_____________________________________________________________________|
| Չափորոշչի սահմանում |
|_____________________________________________________________________|
|Չափորոշիչի |Text box |Պարտադիր | |Մուտքագրման դաշտ: |
|անվանում | | | |Մուտքագրվող նիշերի |
| | | | |քանակը չպետք է գերազանցի|
| | | | |255-ը: Դաշտի արժեքը |
| | | | |համակարգում պետք է լինի |
| | | | |ունիկալ: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Առավելագույն |Text box |Պարտադիր | |Մուտքագրման դաշտ: |
|միավոր | | | |Մուտքագրվող արժեքները |
| | | | |պետք է լինեն 0-999 |
| | | | |միջակայքում: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավտոմատ |Check Box| |Ընտրված |Նշում է չափորոշչի |
|մերժում | | |չէ |մերժման կարգավիճակը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Պահպանել |Button | | |Չափորոշիչը պահպանել |
| | | | |համակարգում: |
._____________________________________________________________________.
3.4.2 Համակարգի Բանաձևերի կազմման ենթամոդուլն օգտագործողին հնարավորություն է տալիս սահմանել բանաձևը ընտրված ռիսկային չափորոշչի համար: Չափորոշչի էջից ընտրելով ռիսկային չափորոշիչը` համակարգը պետք է բացի Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծում էջը: Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծման էջի Բանաձևի ստեղծում բաժնի ֆունկցիոնալությունը նկարագրված է ստորև.
. Համակարգը պետք է ցուցադրի ընտրված չափորոշչի անվանումը էջի վրա, որի համար պետք է սահմանել բանաձևը:
. Փաստաթղթերի ծառ մասը պետք է ցույց տա ԱԱՀ-ի հաշվարկը (այսուհետ` փաստաթուղթ) տողերով և սահմանված ծրագրային օբյեկտները իրենց համապատասխան ենթաօբյեկտներով: Փաստաթղթի անվանումը կսահմանվի հետևյալ կերպ` փաստաթղթի անվանումը = փաստաթղթի կոդ + փաստաթղթի անվանում: Փաստաթղթի տողի անվանումը կսահմանվի հետևյալ ձևով, տողի անվանում = տողի կոդ + տողի անվանում: Ավելացնելու համար (փաստաթուղթ -> տող) կամ (օբյեկտ -> ենթաօբյեկտ) զույգը էջի Բանաձևի դիտման բաժին, զույգը պետք է ընտրել և սեղմել Ավելացնել տողը կոճակը:
. Համակարգը պետք է հնարավորություն ընձեռի ստեղծել բանաձևեր` կիրառելով մաթեմատիկական և տրամաբանական օպերատորներ, ինչպես նաև ֆունկցիաներ: Համակարգում այդ օպերատորները պետք է ցուցադրվեն կոճակների ձևով:
. Ընտրելով (փաստաթուղթ -> տող) կամ (օբյեկտ -> ենթաօբյեկտ) զույգերը Փաստաթղթերի ծառ բաժնից և օգտագործելով նախօրոք սահմանված մաթեմատիկական օպերատորները, համակարգը պետք է հնարավորություն ապահովի ստեղծել մաթեմատիկական արտահայտություններ Բանաձևի դիտման բաժնում:
Ստորև տրվում են դաշտերի սահմանումները Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծման էջի Բանաձևի ստեղծում բաժնի համար:
Աղյուսակ 2. Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծում էջ Բանաձևի ստեղծում բաժին
._____________________________________________________________________.
| Դաշտ | Տիպ |Ատրիբուտ |Նախնական|Նկարագրություն, |
| | | |արժեք |վավերացման կանոններ |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Չափորոշչի |Text box;| | |Ցուցադրում է ընտրված |
|անվանում |Disabled | | |չափորոշչի անվանումը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Փաստաթղթերի |Tree | | |Ցուցադրում է փաստաթուղթն|
|ծառ | | | |իր տողերով, ինչպես նաև |
| | | | |ծրագրային օբյեկտները, |
| | | | |իրենց ենթաօբյեկտներով: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավելացնել |Button | | |Փաստաթղթերի ծառից |
|տողը | | | |ընտրված տողը ավելացնել |
| | | | |Բանաձևի դիտման բաժին: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Բանաձևի |Text box;| | |Ցուցադրում է բանաձևի |
|դիտման բաժին |multi- | | |սահմանումը ընտրված ծառի |
| |line | | |տողերի և մաթեմատիկական |
| | | | |օպերատորների միջոցով: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Մաթեմատիկական|Buttons | | |Մաթեմատիկական |
|օպերատորներ | | | |օպերատորների ցուցակը |
| | | | |հետևյալն է. |
| | | | |- գումարում |
| | | | |- հանում |
| | | | |- բազմապատկում |
| | | | |- բաժանում |
| | | | |- տոկոս |
| | | | |- փակագծեր |
| | | | |- հավասարման նշան |
| | | | |- մեծի/փոքրի նշան |
| | | | |- բուլեան օպերատորներ |
| | | | | (And/Or) |
| | | | |- միջին արժեքի |
| | | | | հաշվարկման ֆունկցիա |
| | | | | (AVR) |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Հաջորդը |Button | | |Անցնել Բանաձևի կիրառման|
| | | | |արդյունքներ էջը: |
| | | | |Պահպանել սահմանված |
| | | | |բանաձևը: |
._____________________________________________________________________.
3.4.3 Համակարգում Արդյունքների սահմանման ենթամոդուլը պետք է հնարավորություն ընձեռի օգտագործողին նշելու արդյունքի տեսակը և սահմանված բանաձևի արժեքները: Արդյունքները պետք է ցուցադրվեն երեք տեսակով` բանաձևի եզակի արժեք, բանաձևի արժեքների միջակայք և արժեքների բազմակի տեսակներ: Ստորև տրվում է Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծման էջի Բանաձևի կիրառման արդյունքներ բաժնի հիմնական ֆունկցիոնալությունը.
. Համակարգը պետք է ցուցադրի չափորոշչի անվանումը և ընտրված չափորոշչի առավելագույն միավորի արժեքը, որոնք սահմանված էին Չափորոշիչների ցանկ էջում:
. Համակարգը պետք է ստուգի Միավոր դաշտերի արժեքները, երբ օգտագործողի կողմից մուտքագրված միավորները չպետք է գերազանցեն չափորոշչի առավելագույն միավորը և չպետք է լինեն 0-ից ցածր:
. Բանաձևի եզակի արժեք ենթաբաժնում Այո և Ոչ դաշտերը դիտարկվում են որպես բանաձևի արդյունքներ և Միավոր դաշտը պետք է սահմանի չափորոշչի արժեքը համապատասխան արդյունքի համար: Որպես նախնական արժեքներ, Այո-ի համար Միավոր դաշտը պետք է սահմանել չափորոշչի առավելագույն միավորով, Ոչ-ի համար Միավոր դաշտը պետք է սահմանել 0:
. Էջի Բանաձևի արժեքների միջակայք ենթաբաժնում համակարգը պետք է հնարավորություն ապահովի սահմանել արդյունքի տեսակը, հատկապես արդյունքը կարող է արտահայտվել որպես տոկոս, քանակ կամ գումար: Օգտագործողը պետք է հնարավորություն ունենա ավելացնել այնքան արժեքների միջակայք որքան պահանջում է սահմանված բանաձևը և ջնջել դրանք: Սկիզբ և Վերջ դաշտերը պետք է սահմանեն բանաձևի արդյունքի միջակայքերը, և Միավոր դաշտը համապատասխան արդյունքի միջակայքի համար պետք է սահմանի չափորոշչի միավորը:
. Էջի Արժեքների բազմակի տեսակներ ենթաբաժնի միջոցով օգտագործողին հնարավորություն է տրվում սահմանել չափորոշչի միավորներ, որոնց համար բանաձևերի արդյունքները պետք է ցուցադրվեն որպես քանակի և տեսակի զույգ: Քանակի դաշտը պետք է ցուցադրի բանաձևի քանակական արդյունքը, իսկ տեսակի դաշտը պետք է սահմանի բանաձևի արդյունքի տեսակը, որի համար քանակն ապահովված է: Օգտագործողին պետք է հնարավորություն ընձեռել սահմանելու բանաձևի բազմակի արժեքներ Ավելացնել տող կոճակի միջոցով:
Ստորև տրվում են դաշտերի սահմանումները Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծում էջի Բանաձևի կիրառման արդյունքներ բաժնի համար.
Աղյուսակ 3. Չափորոշիչի բանաձևի ստեղծում էջ Բանաձևի կիրառման արդյունքներ բաժին
._____________________________________________________________________.
| Դաշտ | Տիպ |Ատրիբուտ |Նախնական| Նկարագրություն, |
| | | |արժեք | վավերացման կանոններ |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Չափորոշիչի |Text box;| | |Ցուցադրում է ընտրված |
|անվանումը |Disabled | | |չափորոշչի անվանումը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Չափորոշիչի |Text box;| | |Ցուցադրում է ընտրված |
|առավելագույն |Disabled | | |չափորոշչի առավելագույն |
|միավորը | | | |միավորը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Բանաձևի |Check Box| |Ընտրված |Ընտրում է բանաձևի |
|եզակի արժեք | | |է |արդյունքի տեսակը: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Արժեք` Այո |Text Box |Պարտադիր, |Չափորոշ-|Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված|չի |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Եզակի |առավելա-|պետք է լինեն ամբողջ թվեր|
| | |արժեքը |գույն |0-999 միջակայքում: |
| | | |միավորը | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Արժեք` Ոչ |Text Box |Պարտադիր, | «0» |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Եզակի | |պետք է լինեն ամբողջ թվեր|
| | |արժեքը | |0-999 միջակայքում: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Բանաձևի |Check Box| |Ընտրված |Ընտրում է բանաձևի |
|արժեքների | | |չէ |արդյունքի տեսակը: |
|միջակայք | | | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Սկիզբ |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Արժեքների| |պետք է լինեն ամբողջ |
| | |միջակայքը | |թվեր: Սկիզբ դաշտի արժեքը|
| | | | |պետք է լինի ավելի փոքր |
| | | | |Վերջ դաշտի արժեքից: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Վերջ |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Արժեքների| |պետք է լինեն ամբողջ |
| | |միջակայքը | |թվեր: Վերջ դաշտի արժեքը |
| | | | |պետք է մեծ լինի Սկիզբ |
| | | | |դաշտի արժեքից: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Միավոր |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Արժեքների| |պետք է լինեն ամբողջ թվեր|
| | |միջակայքը | |0-999 միջակայքում: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ջնջել |Button | | |Ջնջել տողը Բանաձևի |
| | | | |արժեքների միջակայք |
| | | | |բաժնից: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավելացնել տող|Button | | |Ավելացնել նոր տող |
| | | | |Բանաձևի արժեքների |
| | | | |միջակայք բաժնում: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Արժեքների |Check Box| |Ընտրված |Ընտրում է բանաձևի |
|բազմակի | | |չէ |արդյունքի տեսակը: |
|տեսակներ | | | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Քանակ |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Արժեքների| |պետք է լինեն ամբողջ |
| | |բազմակի | |դրական թվեր: |
| | |տեսակները | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Տեսակ |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող նիշերի |
| | |է Արժեքների| |քանակը չպետք է գերազանցի|
| | |բազմակի | |255-ը: |
| | |տեսակները | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Միավոր |Text Box |Պարտադիր, | |Մուտքագրման դաշտ: |
| | |եթե ընտրված| |Մուտքագրվող արժեքները |
| | |է Արժեքների| |պետք է լինեն ամբողջ թվեր|
| | |բազմակի | |0-999 միջակայքում: |
| | |տեսակները | | |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ջնջել |Button | | |Ջնջել տողը Արժեքների |
| | | | |բազմակի տեսակներ բաժնից:|
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Ավելացնել տող|Button | | |Ավելացնել նոր տող |
| | | | |Արժեքների բազմակի |
| | | | |տեսակներ բաժնում: |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Պահպանել |Button | | |Տվյալները պահպանել |
| | | | |համակարգում: |
._____________________________________________________________________.
3.4.4 Համակարգում Շեմի սահմանման ենթամոդուլը պետք է օգտագործողին հնարավորություն ընձեռի սահմանելու շեմի արժեքը, որը կիրառվելու է գնահատված հաշվարկների դասակարգման ժամանակ: Համակարգի այս մոդուլն պետք է ունենա բարձր մակարդակի անվտանգության ապահովում: Վերը նշված անվտանգության պահանջները բավարարելու նպատակով արդեն համակարգ մուտք գործած օգտագործողը պետք է տրամադրի լրացուցիչ մուտքի տեղեկատվություն, որը կօգնի վերահսկել օգտագործողի հասանելիության մակարդակը այդ մոդուլի համար: Վերջինս պետք է պատասխանատու լինի համակարգում շեմի արժեքի սահմանման/վերասահմանման համար: Ստորև տրվում է Շեմի սահմանում էջի հիմնական ֆունկցիոնալությունը.
. Համակարգը պետք է հնարավորություն ապահովի սահմանել կամ վերասահմանել համակարգում կիրառվող շեմի արժեքը: Շեմի արժեքը հանդիսանում է գնահատված հաշվարկների միավորների վրա հիմնված դասակարգման շեմը: Ելնելով շեմի արժեքից համակարգը կսահմանի հաշվարկի կարգավիճակը, ինչպես օրինակ` դասակարգված ենթակա ավտոմատ վերադարձի կամ ենթակա ստուգման:
. Համակարգը պետք է պահի շեմի վերաբերյալ պատմությունը, հատկապես, երբ օգտագործողը համակարգում վերասահմանում է շեմի արժեքը, համակարգը պետք է պահի ամբողջ տեղեկատվությունը, որն առնչվում է շեմի սահմանման հետ: Պատմական ֆայլը պետք է ներառի օգտագործողի տվյալները, նրա կողմից համակարգ մուտք գործելու ամսաթիվը և ժամը, ինչպես նաև նոր և հին շեմերի արժեքները:
Ստորև տրվում են Շեմի սահմանում էջի դաշտերի սահմանումները.
Աղյուսակ 4. Շեմի սահմանում էջ
._____________________________________________________________________.
| Դաշտ | Տիպ |Ատրիբուտ |Նախնական| Նկարագրություն, |
| | | |արժեք | վավերացման կանոններ |
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Շեմի արժեքը |Text Box |Պարտադիր | |Սահմանում է շեմի արժեքը:|
|_____________|_________|___________|________|________________________|
|Պահպանել |Button | | |Համակարգում պահպանել |
| | | | |սահմանված շեմի արժեքը: |
| | | | |Պահպանել մուտքի |
| | | | |տեղեկատվությունը, |
| | | | |մասնավորապես օգտագործողի|
| | | | |տվյալները, ամսաթիվը և |
| | | | |ժամը, թե երթ է |
| | | | |օգտագործողը մուտք գործել|
| | | | |համակարգ, ինչպես նաև |
| | | | |շեմի նոր և հին |
| | | | |արժեքները: |
._____________________________________________________________________.
3.5) Հաշվարկի գնահատման և դասակարգման մոդուլ
Հաշվարկի գնահատման և դասակարգման մոդուլն օգտագործողին հնարավորություն է տալիս մեկ տեղում ունենալ գնահատված և դասակարգված հաշվարկներ: Այս մոդուլի իրականացումը պետք է հիմնված լինի նախապես սահմանված պայմանի վրա, այն է` համակարգը պետք է ավտոմատ ձևով սկսի աշխատել յուրաքանչյուր ամսվա 20-ին: Պետք է իրականացնել հետևյալ հաջորդական քայլերը բավարարելու վերը նշված պահանջները.
1. Յուրաքանչյուր ամսվա 20-ին համակարգը պետք է ավտոմատ կերպով ԱԱՀ ՎԱՀ-ի տվյալների բազա վերբեռնի ԱԱՀ-ի վերադարձի բոլոր այն հաշվարկները, որոնք առկա են Հարկատու 3 համակարգում,
2. Համակարգը պետք է գնահատի յուրաքանչյուր հաշվարկ նախապես սահմանված ռիսկային չափորոշիչների հիման վրա,
3. Սխալների դեպքում համակարգը պետք է գեներացնի գնահատման արդյունքները,
4. Գնահատված հաշվարկները պետք է դասակարգվեն ըստ համակարգում նախապես սահմանված շեմի:
Որպես վերջնական արդյունք համակարգը պետք է գեներացնի երկու տեսակի ցանկեր` հաշվարկներ, որոնք ենթակա են ավտոմատ վերադարձման և հաշվարկներ, որոնք ենթակա են ստուգման: Հետևաբար օգտագործողը, որը մուտք ունի Գնահատված հաշվարկներ` դասակարգված ըստ շեմի էջին, պետք է ունենա հաշվարկների ցանկ իրենց գնահատված միավորներով և կարգավիճակներով` որոշելով, թե արդյոք հաշվարկը դասակարգված է ենթակա ավտոմատ վերադարձի կամ ստուգման:
Հաշվարկի գնահատման և դասակարգման մոդուլը բաղկացած է երկու հիմնական ենթամոդուլներից, մասնավորապես հաշվարկների գնահատում և դասակարգում Գնահատված հաշվարկներ` դասակարգված ըստ շեմի էջ և սխալների դեպքում գնահատման արդյունքների դիտում Գնահատման արդյունքը էջ:
---------------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում