ԱՐՏՈՆՅԱԼ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՎ ԿԵՆՍԱԹՈՇԱԿԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔ ՏՎՈՂ ԱՌԱՆՁՆԱՊԵՍ ԾԱՆՐ, ԱՌԱՆՁՆԱՊԵՍ ՎՆԱՍԱ ...

115.0066.310712

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ

                                      «31»        07            2012 Թ.

                                        ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 11512303

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ ՀՐԱՄԱՆ

20 հուլիսի 2012 թվականի N 66-Ն

ԱՐՏՈՆՅԱԼ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՎ ԿԵՆՍԱԹՈՇԱԿԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔ ՏՎՈՂ ԱՌԱՆՁՆԱՊԵՍ ԾԱՆՐ, ԱՌԱՆՁՆԱՊԵՍ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ, ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԻ ԵՎ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ N 1 ՑՈՒՑԱԿԸ ԵՎ ԱՐՏՈՆՅԱԼ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՎ ԿԵՆՍԱԹՈՇԱԿԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔ ՏՎՈՂ ԾԱՆՐ, ՎՆԱՍԱԿԱՐ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ, ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԻ ԵՎ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ N 2 ՑՈՒՑԱԿԸ ԿԻՐԱՌԵԼՈՒ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2008 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 11-Ի N 153-Ն ՀՐԱՄԱՆԸ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

(6-րդ մաս)

21. ՍՆՆԴԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ (ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XIX)

563. Սննդի արդյունաբերությունը սննդամթերք, ծխախոտե իր, օճառ, օծանելիքագեղարարային արտադրանք թողարկող ենթաճյուղերի ամբողջություն է:

564. Թիվ 2 ցուցակի XIX բաժինը ներառում է ջրածնի, ձեթալուծահանման, պղնձանիկելային կատալիզատորի, ծխախոտի և վերականգնված ծխախոտի, խմորման (ֆերմենտացիոն), մախորկայի և նիկոտինի, կիտրոնային և գինեքարային թթուների, սինթետիկ հոտավետ նյութերի, օծանելիքային-գեղարարական, սովելիտային, ացետոնաբուտիլային, աղիքի, մսի կոմբինատներում և գյուղատնտեսական կազմակերպություններում մորթու սկզբնական մշակման, ոսկրամշակման սոսնձի արտադրությունները, աղի վերամշակումը, մսի արդյունաբերությունը:

565. Սննդի արդյունաբերության կազմակերպությունների բանվորները և վարպետները, ովքեր կատարում են սույն բաժնոմ չնշված քիմիական արտադրանք թողարկելու աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 և թիվ 2 ցուցակների «Քիմիական արտադրություն» բաժիններով, օրինակ` գլիֆտալի և գլիֆտալային օլիֆի արտադրության բանվորները:

566. Ճնշակային (կոմպրեսորային) կայանքների (գազային) մեքենավարներն ուղղակիորեն նշված են թիվ 2 ցուցակի XIX բաժնի 1-ին ենթաբաժնում («Ջրածնի արտադրություն»): Բայց սա չի նշանակում, որ նրանք արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում, եթե աշխատում են սննդի արդյունաբերության այլ արտադրություններում: Ճնշակային կայանքի մեքենավարներին, ովքեր աշխատում են սննդի արդյունաբերության կազմակերպություններում, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով (»Ընդհանուր մասնագիտություններ»), եթե նրանք իրենց աշխատանքի ընթացքում օգտագործում են վտանգավորության 3-րդ դասից ոչ ցածր վնասակար նյութեր:

567. Ջրածնի արտադրություն (1-ին ենթաբաժին): Ջրածին ստանում են երկու եղանակով` ջրից (էլեկտրատարրալուծման (էլեկտրալիզի) ճանապարհով) և գազից:

568. Սննդի արդյունաբերության կազմակերպությունների ջրածնի արտադրության բանվորներին, ղեկավարներին և մասնագետներին թիվ 2 ցուցակի XIX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում` ըստ տվյալ բաժնի 1-ին ենթաբաժնում նշված մասնագիտությունների և պաշտոնների ցանկի: Դրանք են` գազ մաքրող ապարատավարներ, էթանոլամինային կայանքների ապարատավարներ, ջրածնագործներ, գեներատորագործներ, ճնշակային (կոմպրեսորային) կայանքների (գազային) մեքենավարներ:

569. Ջրածնի արտադրության ղեկավարներից այդ իրավունքն ունեն միայն վարպետները և ավագ վարպետները:

570. Ջրածնի արտադրություն կա նաև քիմիական և նավթաքիմիական արդյունաբերության ճյուղի կազմակերպություններում, որոնց աշխատողները նույնպես արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակով:

571. Ծխախոտի արտադրություն և վերականգնված ծխախոտի արտադրություն (5-րդ ենթաբաժին): Ծխախոտի արտադրությունը ներառում է արտադրության մի քանի տեսակ` սիգարի, պապիրոսի, սիգարեթի, ծխելու և հոտառնական մախորկայի արտադրությունները:

572. Պապիրոս և սիգարեթ պատրաստելու տեխնոլոգիական գործընթացը վարում են հոսքամեքենայացված ծխախոտասիգարեթային գծի և մեքենայի մեքենավարները, ովքեր արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակով:

573. Սիգարները պատրաստում են «սիգարներ պատրաստող» մասնագիտության բանվորները: Նրանք այդ աշխատանքը կատարում են ինչպես ձեռքով, այնպես էլ փաթաթող մեքենաներով: Թեև սիգարի, պապիրոսի, սիգարեթի արտադրության աշխատանքները կարող են կատարվել մեկ արտադրամասում, այնուամենայնիվ սիգար պատրաստողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

574. Ծխախոտի արտադրություն և վերականգնված ծխախոտի արտադրությունում (5-րդ ենթաբաժին) նշված են ծխախոտ կշռաբաշխողները, ովքեր տուփերի մեջ ծխախոտ կշռաբաշխելու աշխատանքները կատարում են ձեռքով: Ծխախոտե իրերի արտադրությունում կան նաև «հոտառնական մախորկա և ծխախոտ կշռաբաշխող» մասնագիտությամբ աշխատողներ, ովքեր կշռաբաշխում են հոտառնական մախորկա և հոտառնական ծխախոտ: Այդ աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XIX բաժնի 7-րդ ենթաբաժնով («Նիկոտինի արտադրություն»):

575. Ծխախոտի արտադրության ոչ բոլոր տեսակավորողներն ունեն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք: Եթե ծխախոտ և մախորկա տեսակավորողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակով, ապա սիգարի համար ծխախոտի տերև տեսակավորողներին և խմորման (ֆերմենտացիոն) արտադրությունում ծխախոտ տեսակավորողներին այդպիսի կենսաթոշակ չի նշանակվում:

576. Աղիքի արտադրություն (13-րդ ենթաբաժին): Սույն ենթաբաժնում նշված է մեկ մասնագիտություն` «երշիկի բնական թաղանթ պատրաստողներ», բայց թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում ոչ միայն մսի կոմբինատում այդ մասնագիտությամբ աշխատող բանվորներին, այլև նրանց, ովքեր աշխատում են երշիկ արտադրող կազմակերպությունում, որտեղ աղիք է մշակվում:

577. Աղիքի արտադրության ղեկավարներից և մասնագետներից թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն մսի կոմբինատի, սննդի կոմբինատի, երշիկի գործարանի և այլ կազմակերպությունների արտադրական տեղամասերի (արտադրամասերի) վարպետները, որտեղ աղիք է մշակվում:

578. Փոքր եղջերավոր անասունների` մսի կոմբինատում մշակված աղիքներից այլ կազմակերպություններում պատրաստվում է աղելար: Այդ արտադրության աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

579. Մորթու սկզբնական մշակում մսի կոմբինատում և գյուղատնտեսական ձեռնարկությունում (14-րդ ենթաբաժին): Մորթու սկզբնական մշակման աշխատանքներ կատարող բանվորների արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքի հարցը քննարկելիս (սույն ենթաբաժնում մասնագետներ և ղեկավարներ նշված չեն) հարկ է ուշադրություն դարձնել այն բանին, որ մորթի աղակալողներին, մորթի մշակողներին և մորթի տեսակավորողներին թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում` անկախ այն բանից, թե որ կազմակերպությունում և որ կառուցվածքային ստորաբաժանումում է կատարվում մորթու սկզբնական մշակումը:

580. Կաշին մսեղիքից (լեշից) անջատելուց հետո մորթու մորթեփառային կողմին մնացած մկանային և ճարպային հյուսվածքները (մնացորդները) կտրող և հեռացնող մորթազերծող բանվորներ (մորթազերծողներ) կան ոչ միայն մսի կոմբինատում և գյուղատնտեսական կազմակերպությունում, այլ նաև թեթև արդյունաբերության կաշվի կազմակերպությունում: Նրանց նույնպես արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակով, բայց XIX բաժնի 14-րդ ենթաբաժնով:

581. Մորթի աղաջրողներին թիվ 2 ցուցակի XIX բաժնի 14-րդ ենթաբաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե նրանք աշխատում են մսի կոմբինատում և գյուղատնտեսական կազմակերպությունում:

582. Օծանելիքային-գեղարարական արտադրություն: Բաղադրանյութերի (կոմպոզիցիաների), հոտավորիչների և բաղադրանյութ-հիմքերի արտադրություն, որոնք պարունակում են վտանգավորության 1-3-րդ դասերի վնասակար նյութեր: Սույն ենթաբաժնում նշված է սինթետիկ հոտավետ նյութերի արտադրությունը: Հոտավետ նյութերն օգտագործվում են օծանելիք, օդեկոլոն, օճառ, լվացող սինթետիկ նյութ արտադրելու համար և այլն: Դրանք կարող են լինել երկու տեսակի` բնական հոտավետ նյութեր, որոնք ստանում են եթերային յուղերից (օրինակ` գինձի, անիսոնի, խորդենու և այլն) և սինթետիկ հոտավետ նյութեր, որոնք ստանում են քիմիական նյութերից:

583. Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն բոլոր անվանումների ապարատավարները, լվացող մեքենայի մեքենավարները, փականագործ-նորոգողները, լցնողներն ու դատարկողները և տեղամասերի վարպետներն ու ավագ վարպետները, ովքեր աշխատում են սինթետիկ անուշահոտ նյութերի հետևյալ արտադրությունում` քլորացված օրգանական միացությունների, անուշահոտ, ալիֆատիկ պարզ ու բարդ եթերների, ճարպային, հոտավետ, հետերացիկլային օրգանական հումքի, ալդեհիդի, կետոնի, սպիրտի, դրանց ածանցյալների, ճարպային սինթետիկ թթվի հիման վրա ստացվող արտադրանքների: Այլ անուշահոտ սինթետիկ նյութերի արտադրության աշխատողները սույն բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

22. ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (ԹԻՎ 1 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XVI ԵՎ ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XXI)

584. Թիվ 1 ցուցակի XVI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են առողջապահական հիմնարկների այն աշխատողները, որոնք մշտապես և անմիջականորեն աշխատում են աշխատավայրում ռադիում 226-ի ավելի քան 10 միլիկյուրի ակտիվության կամ ճառագայթաակտիվ նյութերի ճառագայթաթունավորությամբ համարժեք քանակության ճառագայթաակտիվ նյութերով, ինչպես նաև գամմա-թերապևտիկ սարքերով: Առողջապահական հիմնարկների այն աշխատողները, ովքեր մշտապես և անմիջականորեն աշխատում են աշխատատեղում ռադիում 226-ի առնվազն 0,1 միլիկյուրի ակտիվության կամ ճառագայթաակտիվ նյութերի ճառագայթաթունավորությամբ համարժեք քանակության ճառագայթաակտիվ նյութերով, նշված են թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնում: Ճառագայթաակտիվ նյութերով աշխատողներից են այն բուժաշխատողները, ովքեր պատրաստում և բաց են թողնում ռադոն, սպասարկում են ճառագայթաակտիվ նյութերով վարակված հիվանդներին, աշխատում են հիվանդանոցների ճառագայթագիտական (ռադիոլոգիական) բաժանմունքներում և այլն:

585. Թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում այն բժիշկներին և միջին բժշկական անձնակազմի անդամներին, ովքեր մշտապես աշխատում են ռենտգենավիրահատական և անոթագրության (անգիոգրաֆիական) առանձնասենյակներում, ինչպես նաև ռենտգենային բաժանմունքների (առանձնասենյակների) միջին բժշկական անձնակազմի անդամներին: Բժիշկռենտգենաբանի պարագայում նշանակություն չունի, թե առողջապահական հիմնարկի որ առանձնասենյակում և բաժանմունքում է նա աշխատում: Հարկ է նկատի ունենալ, որ ռենտգեն առանձնասենյակները (բաժանմունքները) դրանցում կատարվող աշխատանքների բնույթով ռենտգենային են:

586. Թիվ 1 ցուցակում նշված են առողջապահական հիմնարկների այն աշխատողները, ովքեր մշտապես և անմիջականորեն աշխատում են գամմա-թերապևտիկ սարքերով: Այդ աշխատողները հիվանդներին բուժում են անմիջականորեն ճառագայթային բուժման եղանակով` կիրառելով ճառագայթաակտիվ նյութեր: Ընդ որում, նրանք ռենտգեն սարքը նախապատրաստում են աշխատանքի, կատարում են այլ աշխատանքներ, որոնք անմիջականորեն առնչվում են գամմա-թերապևտիկ սարքերի սպասարկմանը: Այդ աշխատողներից են բժիշկ-ճառագայթաբանը (բժիշկ-ռադիոլոգը), բուժագործության (պրոցեդուրային) քույրը և ուրիշներ:

587. Գամմա-թերապևտիկ առանձնասենյակների սանիտարուհիներն անմիջականորեն չեն աշխատում գամմա-թերապևտիկ սարքերով: Նրանց պարտականությունների մեջ մտնում են առանձնասենյակներն աշխատանքի նախապատրաստելը, բուժական սեանսից հետո հիվանդներին ուղեկցելը, սպիտակեղենը մաքրելու տալը և օժանդակ այլ աշխատանքներ, որոնք անմիջականորեն չեն առնչվում գամմա-թերապևտիկ սարքերով կատարվող աշխատանքներին, ուստի գամմա-թերապևտիկ առանձնասենյակների սանիտարուհիներին թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ չի նշանակվում:

588. Թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են նաև ռենտգենալաբորանտները, ովքեր աշխատում են ռենտգենային լաբորատորիաներում, բաժանմունքներում, առանձնասենյակներում, ինչպես նաև ռենտգենավիրահատական, անոթագրության (անգիոգրաֆիական), ֆլյուորոգրաֆիական և այլ առանձնասենյակներում և բաժանմունքներում: Ռենտգենային լաբորատորիաների ավագ լաբորանտներն այդ իրավունքից օգտվում են, եթե մշտապես աշխատում են ռենտգենային առանձնասենյակներում (բաժանմունքներում, ռենտգենավիրահատական, անոթագրության առանձնասենյակներում):

589. Ռենտգենային բաժանմունքներում կան ռենտգենաանոթաբանության (ռենտգենաանգիոլոգիական) առանձնասենյակներ, որոնք կարող են նաև ինքնուրույն լինել: Դրանք հագեցված են ռենտգեն սարքով, որով կատարվում են ռենտգենահակադրական միջոցների ներանոթային ներարկմանն առնչվող բարդագույն հետազոտություններ: Այդ առանձնասենյակների աշխատողները մշտապես գտնվում են ռենտգենային ճառագայթման միջավայրում, այդ պատճառով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն թիվ 1 ցուցակով:

590. Թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն այն աշխատողները, որոնք հիվանդներին անմիջականորեն սպասարկում են առողջապահական և սոցիալական ապահովության (բնակչության սոցիալական պաշտպանության) հիմնարկներում: Այդ իրավունքից օգտվում են ոչ միայն հակաժանտախտային հիմնարկների այն աշխատողները, որոնք անմիջականորեն սպասարկում են հիվանդներին, այլև նրանք, ովքեր այդ հիմնարկների հաստիքային աշխատողներ են, օրինակ` տնտեսական բաժնի աշխատողները, վարչատնտեսական աշխատողները և այլն:

591. Հիվանդներին անմիջականորեն խնամելն այնպիսի աշխատանք է, երբ բուժաշխատողը և բուժվող հիվանդն անմիջականորեն շփվում են: Մի շարք ախտորոշիչ (դիագնոստիկ) և բուժական ընթացակարգեր (պրոցեդուրաներ) կատարելը, հիվանդների խնամքի միջոցառումները, համապատասխան բուժավարչական ապրելակարգ (ռեժիմ) ստեղծելը պահանջում են անձնակազմի և բուժվող հիվանդի անմիջական շփում:

592. Թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն բժիշկները, կրտսեր և միջին բժշկական անձնակազմի անդամները, ովքեր աշխատում են ուռուցքաբանական հիմնարկների (ստորաբաժանումների) քիմիաբուժության (քիմիաթերապիայի) բաժանմունքներում և առանձնասենյակներում:

593. Արյան ուռուցքաբանական հիվանդությունները քիմիական բուժամիջոցներով նույն եղանակով բուժող քիմիաբուժական ստորաբաժանումներ կան ոչ միայն ուռուցքաբանական, այլ նաև արյունաբանական (հեմատոլոգիական) հիմնարկներում (բաժանմունքներում):

594. Արյունաբանական հիմնարկների (ստորաբաժանումների) այն բժիշկներին, կրտսեր և միջին բուժանձնակազմի անդամներին, որոնք մշտապես կատարում են արյան համակարգի ուռուցքները քիմիական պատրաստուկներով բուժելու աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով:

595. Թիվ 2 ցուցակում նշված են հիվանդապահ կրտսեր բուժքույրերը, ովքեր աշխատում են ռենտգեն բաժանմունքներում (առանձնասենյակներում):

596. Արյան շրջանառության խախտմամբ պայմանավորված սրտային, թոքային և այլ հիվանդություններով տառապող հիվանդների մասնագիտական բժշկական օգնությունը բարելավելու նպատակով ժամանակակից մակարդակով համալիր ռենտգենագործառնական (ռենտգենաֆունկցիոնալ) հետազոտություններ անցկացնելու համար բուժկանխարգելակիչ հիմնարկների ռենտգենային բաժանմունքներում ստեղծված են հակադրական (կոնտրաստային) և ներսրտային եղանակներով ռենտգենաբանական հետազոտության (անոթագրության) կենտրոններ:

597. Հակադրական և ներսրտային եղանակներով հետազոտման անձնակազմի անդամները (անոթագրության առանձնասենյակի աշխատողները) ռենտգենային բաժանմունքի աշխատողներ են և իրենց աշխատանքները կատարելիս ղեկավարվում են ռենտգենային բաժանմունքի հրահանգներով, կանոնադրություններով և պաշտոնեական փաստաթղթերով:

598. Անոթագրության առանձնասենյակի անձնակազմի ճառագայթային ծանրաբեռնվածությունն աշխատանքային օրվա ընթացքում փոքր չէ ռենտգենային բաժանմունքի անձնակազմի ճառագայթային ծանրաբեռնվածությունից, ուստի այդ առանձնասենյակի կրտսեր բուժանձնակազմի ամդամներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով:

599. Բնակչությունը հոգեբուժական օգնություն է ստանում ինչպես ինքնուրույն մասնագիտացված հոգեբուժական հիվանդանոցներում և դիսպանսերներում, այնպես էլ հոգեբուժական և հոգենյարդաբանական բաժանմունքներում, որոնք մտնում են բազմամասնագիտական (բազմապրոֆիլ) հիվանդանոցների կազմի մեջ:

600. Հոգեբուժական, մարմնահոգեբուժական բաժանմունքների և առանձնասենյակների կրտսեր և միջին բուժանձնակազմերը, աշխատանքի բերումով, մշտապես սպասարկում են հիվանդներին, այդ պատճառով այդ բուժանձնակազմերի անդամներին նույնպես արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով` որպես հոգեբուժական և հոգենյարդաբանական հիմնարկների կրտսեր և միջին բուժանձնակազմերի անդամների, որոնք անմիջականորեն սպասարկում են հոգեկան հիվանդներին:

601. Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են երեխայի տների և հոգենյարդաբանական ու հոգեբուժական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների կրտսեր և միջին բուժանձնակազմերի անդամները: Ընդ որում, նշանակություն չունի, թե այդ հիմնարկների որ կառուցվածքային ստորաբաժանումում են աշխատում նրանք: Օրինակ` հոգեբուժական հիվանդանոցների դատահոգեբուժական (փորձագիտական) և ընդունման բաժանմունքների կրտսեր և միջին բուժանձնակազմերի անդամները նույնպես, ովքեր սպասարկում են հոգեկան հիվանդներին, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք են ձեռք բերում թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով:

602. Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են կրտսեր և միջին բժշկական անձնակազմերի այն անդամները, ովքեր հիվանդներին անմիջականորեն սպասարկում են վարակիչ հիմնարկներում, բաժանմունքներում և առանձնասենյակներում: Այդ հիմնարկներում, բաժանմունքներում և առանձնասենյակներում խնամվում են այն վարակիչ հիվանդները, որոնց բուժումը պահանջում է նրանց մեկուսացնել հիվանդության (օրինակ` ժանտախտի, խոլերայի, որովայնային տիֆի և այլնի) տարածումը կանխելու նպատակով:

603. Այն վարակիչ հիվանդները, որոնց խնամքը նրանց մեկուսացնել չի պահանջում, խնամվում են ընդհանուր տեսակի բուժկանխարգելիչ հիմնարկների կամ դիսպանսերների մասնագիտացված բաժանմունքներում (մաշկային, մաշկաբանական և այլն): Այդ բաժանմունքների բժշկական անձնակազմերի անդամները թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

604. Հոգենյարդաբանական դիսպանսերներին և բժշկական այլ հիմնարկներին կից կան բուժաշխատանքային արհեստանոցներ, որտեղ հիվանդը բուժվում է աշխատանքով: Աշխատանքով բուժելու (թերապիայի) հրահանգիչները հիվանդներին աշխատանքով բուժում են բժշկի նշանակումով, հիվանդների համար աշխատատեղ են պատրաստում, ապահովում են այն հումքով, նյութերով, գործիքներով, վերահսկում են, որ հիվանդների համար ապահովվեն աշխատանքի անվտանգ պայմաններ և այլն:

605. «Աշխատանքային թերապիայի հրահանգիչ» պաշտոնը միջին բժշկական անձնակազմի պաշտոն է, ուստի եթե աշխատանքային թերապիայի հրահանգիչը թիվ 2 ցուցակում նշված առողջապահական հիմնարկներում աշխատաժամանակի առնվազն 80%-ի ընթացքում սպասարկում է հիվանդներին, ապա նրան տրվում է արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք: Բուժական ֆիզկուլտուրայի հրահանգիչները նույնպես միջին բժշկական անձնակազմի անդամներ են, այդ պատճառով, վերը նշված պայմանի առկայության դեպքում, նրանք արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXI բաժնով:

606. Արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է սահմանված այն բժիշկների համար, ովքեր մշտապես և անմիջականորեն կատարում են թիվ 1 ցուցակի XVI և թիվ 2 ցուցակի XXI բաժիններում նշված աշխատանքները:

607. Ինտերնատուրան սկզբնական տարեկան ետբուհական մասնագիտացում է: Գործնական հմտություններ ձեռք բերելու նպատակով ինտերնատուրայում ուսումն անց է կացվում բժշկական ինստիտուտի դասախոսների հսկողությամբ, անմիջականորեն աշխատատեղում (հիվանդանոցում, համաբուժարանում (պոլիկլինիկայում) և առողջապահական այլ հիմնարկում): Սովորողը միաժամանակ նշանակվում է բժիշկ-ինտերնի պաշտոնի, ինչն արտացոլվում է աշխատանքային գրքույկում: Բժիշկ-ինտերնը բժիշկի գործառույթներ է կատարում բժիշկ-մասնագետի ղեկավարությամբ, ունի իրավունքներ և իր գործողությունների համար պատասխանատվություն է կրում ինքնուրույնաբար աշխատող բժիշկներին հավասար, կատարում է սահմանված ծավալի մասնագիտական աշխատանք, իսկ ուսումն ավարտելուց հետո հանձնում է ավարտական քննություն` ստանալով բժշկի որակավորում: Ինտերնատուրայում ուսանելու ժամանակահատվածը հաշվառվում է արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք տվող ստաժում, եթե փաստաթղթերով հաստատվում է, որ այդ ընթացքում մշտապես և անմիջականորեն կատարվել են այն աշխատանքները, որոնք նշված են թիվ 1 ցուցակի XVI և թիվ 2 ցուցակի XXI բաժիններում:

23. ՇԵՆՔԵՐԻ, ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐԻ ԵՎ ԱՅԼ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐԻ ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ, ՎԵՐԱԿԱՌՈՒՑՈՒՄ, ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՎԵՐԱԶԻՆՈՒՄ, ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄ ԵՎ ՆՈՐՈԳՈՒՄ` (ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XXIV)

608. Այս բաժինը տարածվում է ոչ միայն այն աշխատողների վրա, ովքեր կատարում են շենքեր, կառույցներ և այլ օբյեկտներ կառուցելու, վերակառուցելու, տեխնիկապես վերազինելու, վերանորոգելու և նորոգելու, այլ նաև սարքավորումները տեխնիկապես վերազինելու և նորոգելու աշխատանքներ:

609. Մետրոպոլիտենի, ստորգետնյա կառույցների շինարարության ստորգետնյա աշխատանքներ կատարող բանվորների մասնագիտությունները (բացի այն մասնագիտություններից, որոնք նշված են թիվ 1 ցուցակում) թվարկված են թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնի 1-ին ենթաբաժնում:

610. Ստորգետնյա կառույցների շինարարության, վերակառուցման, տեխնիկական վերազինման և կապիտալ նորոգման աշխատանքներ նշված են նաև թիվ 1 ցուցակում: Այսպես, այն աշխատողներին, ովքեր կատարում են հանքերի, հանքարանների, հանքավայրերի շինարարության և նորոգման աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 1 ցուցակի I բաժնով («Լեռնային աշխատանքներ»): Ընդ որում, ստորգետնյա տեղամասերի այն աշխատողներին, ղեկավարներին և մասնագետներին, ովքեր ստորգետնյա շինարարությունում աշխատում են ամբողջ աշխատանքային օրվա ընթացքում, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում` անկախ մասնագիտության և պաշտոնի անվանումից: Այստեղ խոսքը միայն հանքերի, հանքարանների, հանքավայրերի, այն է` օգտակար հանածոներ արդյունահանող օբյեկտների շինարարության մասին է:

611. Այն բանվորներին, ղեկավարներին և մասնագետներին, ովքեր կատարում են լեռնային շինությունների` մետրոպոլիտենների, ստորգետնյա ջրանցքների, թունելների և ստորգետնյա այլ կառույցների շինարարության, վերակառուցման, տեխնիկական վերազինման և կապիտալ նորոգման ստորգետնյա աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 1 ցուցակի I բաժնի 1-ին ենթաբաժնի «ա» և «բ» ենթակետերով:

612. Այն բանվորները, ովքեր ստորգետնյա աշխատանքներ են կատարում լրիվ աշխատանքային օրվա ընթացքում, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 ցուցակով` ըստ տվյալ բաժնում նշված մասնագիտությունների ցանկի, օրինակ` ամրանագործներ, բետոնագործներ, պայթանցքեր հորատողներ և այլն:

613. Թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում թվարկված են աշխատանքների տեսակները, բայց նշված չէ, թե այդ աշխատանքները որ կազմակերպությունում են կատարվում: Կազմակերպություն անվան տակ պետք է հասկանալ այն ամենը, ինչը որևէ գործունեության վայր է, այդ պատճառով` աշխատողների արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքի հարցը որոշելիս նշանակություն չունի, թե նրանք ինչ են կառուցում, վերականգնում, վերակառուցում, վերազինում կամ նորոգում (արդյունաբերական, էներգետիկ, ջրատեխնիկական, ճանապարհակամրջային, գյուղատնտեսական, բնակարանային, մշակութակենցաղային, տրանսպորտի և կապի օբյեկտներ, հանքի, հանքարանի, հանքավայրի վերգետնյա շենքեր ու շինություններ և այլն): Նշանակություն չունի նաև, թե որ կազմակերպություններն են կատարում նշված աշխատանքները: Դրանք կարող են լինել ինչպես ընդհանուր շինարարական կազմակերպություններ (շինարարական, նորոգման, մոնտաժային վարչություններ, վերականգնող արհեստանոցներ), որոնք իրագործում են շինմոնտաժային և այլ աշխատանքների ողջ պարբերաշրջանը, այնպես էլ կազմակերպության շինարարական և նորոգման արտադրամաս, տեղամաս, բաժին, բրիգադ և այլն:

614. Այն կազմակերպությունները, որոնք կատարում են որոշակի տեսակի աշխատանքներ (օրինակ` միայն հողային աշխատանքներ, միայն սանիտարատեխնիկական աշխատանքներ, միայն հորատման և պայթեցման աշխատանքներ, միայն գծային շինարարության աշխատանքներ և այլն), կոչվում են մասնագիտացված կազմակերպություններ: Այդ կազմակերպությունների աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են ըստ մասնագիտությունների և պաշտոնների այն ցանկի, որը նշված է թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում:

615. Գործարկող և կարգավորող կազմակերպությունները, որոնք գործարկում և կարգավորում են մոնտաժված սարքավորումը, կոչվում են մասնագիտացված շինարարական կազմակերպություններ, և դրանց աշխատողներին նույնպես արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում ըստ մասնագիտությունների և պաշտոնների այն ցանկի, որը նշված է սույն բաժնում:

616. Շինարարական կազմակերպությունների` մայրուղային գազամուղի և նավթամուղի շինարարության աշխատողների արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքի հարցը քննարկելիս պետք է նկատի ունենալ, որ նշված մայրուղային խողովակաշարերը խողովակաշարային տրանսպորտի կառույցներ են, և այդպիսի օբյեկտների շինարարության աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են, եթե նրանց մասնագիտությունները և պաշտոնները նշված են թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում:

617. Շատ կազմակերպություններում կան շինարարական կամ շինվերանորոգման ինչպես ինքնուրույն, այնպես էլ հիմնական շինարարության բաժինների և վարչությունների կազմում գտնվող արտադրամասեր և տեղամասեր, որոնք կատարում են նոր շինարարական աշխատանքներ, ինչպես նաև շենքերի և սարքավորումների նորոգման աշխատանքներ: Այդ ստորաբաժանումների աշխատողներին թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում` անկախ այն բանից, թե նրանք ինչ աշխատանքներ են կատարում (նո՞ր շինարարության, թե՞ նորոգման աշխատանքներ):

618. Սարքավորում նորոգելու աշխատանքներ են կատարվում տնտեսության տարբեր ճյուղերի կազմակերպություններում (մեքենաշինության և մետաղամշակման, մետաղագործության, քիմիական արդյունաբերության և այլն): Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում այդ կազմակերպությունների այն աշխատողներին, որոնց մասնագիտությունները և պաշտոնները նշված են թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում: Օրինակ` ջերմամեկուսացնողները, ջրամեկուսացնողները, մեկուսացնող-ժապավենագործներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք են ձեռք բերում ոչ միայն անմիջականորեն օբյեկտի շինարարությունում կառուցվածքներ (կոնստրուկցիաներ) կամ սարքավորումներ մեկուսացնելու աշխատանքներ կատարելու, այլև մեքենաշինական և մետաղամշակման կազմակերպություններում դրանք պատրաստելու և նորոգելու դեպքում:

619. Եթե շինարարական կամ շինվերանորոգման կազմակերպություններում կան ասֆալտի և ասֆալտբետոնի գործարաններ, ապա այդ կազմակերպությունների ասֆալտբետոնագործները, ասֆալտբետոն եփողները, ավտոձյութապատիչի մեքենավարները, բոցամուղավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով` անկախ այն բանից, թե կազմակերպության որ կառուցվածքային ստորաբաժանումում են աշխատում:

620. Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է սահմանված քարտաշների համար: Այդ աշխատողները կատարում են կառուցվող, վերականգնվող կամ վերանորոգվող օբյեկտները բնական քարերով երեսպատելու աշխատանքներ: Այդ աշխատանքների մեջ մտնում են նաև քարի մակերեսը և եզրերը ձեռքով ու մեքենայացված գործիքով մշակելու (տաշելու) գործառնություններ: Եթե քարտաշն աշխատում է այնպիսի օբյեկտում, որտեղ կառուցվում, վերականգնվում կամ վերանորոգվում է շենք (շինություն), ապա արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքը որոշելու համար նշանակություն չունի, թե ինչպիսի օբյեկտում է նա աշխատում:

621. Զանազան օբյեկտների շինարարության, վերանորոգման, վերականգնման, վերակառուցման և տեխնիկական վերազինման ժամանակ կատարվում են մոնտաժման մի շարք աշխատանքներ: Այդ աշխատանքներից է երկաթբետոնե և մետաղական կառուցվածքներ, ուժային շինություններ, տեխնոլոգիական, էներգետիկական, մեխանիկական, պոմպաճնշակային և այլ սարքավորումներ, ազդանշանային համակարգեր, հսկիչ-չափիչ սարքեր, ավտոմատիկայի միջոցներ մոնտաժելը:

622. Թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է սահմանված պողպատե և երկաթբետոնե կառուցվածքներ մոնտաժողների համար: Որոշ դեպքերում նրանք, բացի իրենց հիմնական գործառույթներից, մոնտաժում են նաև շինարարական զանազան մեքենաներ և մեխանիզմներ (աշտարակային կռունկ, ամբարձիչ, բետոն խառնող մեքենա, քար ջարդող կայանք և այլն): Այդ աշխատանքները, որպես կանոն, կրում են դրվագային բնույթ և մոնտաժման աշխատանքների ընդհանուր ծավալի մեջ աննշան մաս են կազմում, ուստի այդ հանգամանքը պողպատե և երկաթբետոնե կառուցվածքներ մոնտաժողներին չի զրկում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից: Եթե աշխատողները մոնտաժում են միայն շինարարական մեքենաներ և սարքավորումներ, ապա նրանց արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք չի տրվում:

623. Արդյունաբերական կազմակերպությունների շենքերը կառուցելուց, վերակառուցելուց և վերանորոգելուց հետո այդ շենքերում մոնտաժվում են տեխնոլոգիական սարքավորումներ: Այդ աշխատանքները կատարում են այն բանվորները, ովքեր, պայմանավորված կառուցվող օբյեկտով, ունեն հետևյալ մասնագիտությունները` «սննդի արդյունաբերական կազմակերպությունների սարքավորում մոնտաժող», «մանածագործական արդյունաբերական կազմակերպությունների սարքավորում մոնտաժող», «կապի սարքավորում մոնտաժող»: Այդ մասնագիտությունները թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում նշված չեն:

624. Վթարային-վերականգնողական աշխատանքներ կատարող փականագործները թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք են ձեռք բերում, եթե այդ աշխատանքները մշտապես կատարում են ստորգետնյա կոյուղային ցանցում: Տվյալ դեպքում նկատի են առնվում այն բանվորները, ովքեր աշխատանքներ են կատարում մայրուղային ստորգետնյա ցանցի ներսում: Այդ աշխատողներին ղեկավարող վարպետները նույնպես արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով («Ընդհանուր մասնագիտություններ»):

625. Թիվ 2 ցուցակում նշված է ղեկավարների պաշտոնի անվանումը` «շինարարական և մոնտաժային աշխատանքների վարպետ», որը պաշտոնի լրիվ անվանումն է: Եթե անձն աշխատել է այդ պաշտոնում, ապա արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի նրա իրավունքը որոշելու ժամանակ անհրաժեշտ չէ հաստատել արդյունաբերական և այլ շենքերի և շինությունների շինարարությունում նրա աշխատելու հանգամանքը: Նրան արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակով: Բացի նշված վարպետներից, շինարարական և շինվերանորոգման կազմակերպություններում կարող են աշխատել այլ վարպետներ (սարքավորում նորոգող վարպետ, հիդրոկառույց նորոգող վարպետ, հարդարման աշխատանքներ ղեկավարող վարպետ և այլն), որոնք սույն բաժնում նշված չեն:

626. Բիտում եփողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում` անկախ նրանից, թե շինարարական որ կարիքների համար է օգտագործվում բիտումը: Այդ իրավունքից օգտվում են նաև թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնում նշված` շինարարական օբյեկտների կտուրները մեկուսացնելու նպատակով բիտում եփողները:

627. Թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրված շենքերի և կառույցների շինարարությունում աշխատող մեկուսացնողներին: Արդյունաբերության տարբեր ճյուղերի կազմակերպություններում նորոգման աշխատանքներ կատարող մեկուսացնողներն այդ բաժնում նշված չեն և արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

628. Թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են ավտոձյութապատիչի մեքենավարները, ովքեր լրիվ աշխատանքային օրվա ընթացքում մշտապես կատարում են այդ խմբի աշխատողների համար նախատեսված աշխատանքներ:

629. Քանի որ ճանապարհների շինարարության աշխատանքները կրում են գործաշրջանային (սեզոնային) բնույթ, ապա ասֆալտագործները, ասֆալտաբետոնագործները, ավտոձյութապատիչի մեքենավարները ձմռան ամիսներին փոխադրվում են տարբեր աշխատանքների, որոնք արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք չեն տալիս: Այս դեպքում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքի հարցը քննության առնելիս արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք տվող ստաժը պետք է հաշվարկել փաստաթղթերով, այսինքն` միայն ասֆալտագործ, ասֆալտաբետոնագործ, ավտոձյութապատիչի մեքենավար աշխատելու ժամանակաշրջանները` փաստացի տևողությամբ: Ճանապարհների շինարարության աշխատանքներով բանվորների տարեկան զբաղվածությունը պետք է հիմնավորվի աշխատանքների ծավալների կատարման մասին հաշվապահական հաշվետվությունների հիման վրա:

630. Մասնագիտացված քարամշակման կազմակերպություններում քարը ձեռքով մշակող հղկողներին և փայլեցնողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով:

631. Շարժական մասնագիտացված վարչությունը համարվում է ենթակապալային շինարարական կազմակերպություն, որը մասնագիտացված է հարդարման աշխատանքների կատարմամբ: Այդ կազմակերպությունում քար հղկելու և փայլեցնելու աշխատանքներ կատարողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով:

632. Խողովակներ, շինարարական իրեր և կառուցվածքներ մեկուսացնելու աշխատանքներն անմիջականորեն կատարվում են շինարարական հրապարակներում: Այդ աշխատանքները կատարողներից արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են մեկուսացնողները, բիտում եփողները և օպերատորները:

633. Կազմակերպությունների կապիտալ շինարարության առանձին վարչություններ և բաժիններ կառուցում են շենքեր և շինություններ: Աշխատողների` մշտապես շինարարական աշխատանքներ կատարելը հիմնավորվում է համապատասխան փաստաթղթերով` պլանների կատարման մասին հաշվետվություններ, կառուցված օբյեկտներն ընդունելու և հանձնելու մասին ակտեր և այլն: Այս վարչությունների և բաժինների բանվորների, ղեկավարների և մասնագետների աշխատանքի բնույթը և պայմանները նույն են, ինչ շինարարական կազմակերպությունների բանվորներինը, ղեկավարներինը և մասնագետներինը, ովքեր օգտվում են արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից: Ոստի կազմակերպությունների կապիտալ շինարարության բաժինների և կապիտալ շինարարության վարչությունների աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն թիվ 2 ցուցակի XXIV բաժնով:

634. Շինարարական կազմակերպությունների վարպետները և աշխղեկները (այդ թվում` կապիտալ շինարարության բաժինների և կապիտալ շինարարության վարչությունների ենթակայության տակ գտնվող) արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են` անկախ նրանից, թե ինչ մասնագիտության բանվորների են ղեկավարում: Այդ իրավունքից օգտվում են նաև մոնտաժային և շինմոնտաժային կազմակերպությունների սարքավորումներ մոնտաժող վարպետները և աշխղեկները:

24. ԿԱՊ (ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XXVI)

635. Թիվ 2 ցուցակի XXVI բաժնում նշված է աշխատանքների երկու տեսակ` կապարապատված մալուխների և պոլիէթիլենային ու պոլիքլորվինիլային թաղանթներով պատված մալուխների զոդում, ինչպես նաև միջքաղաքային և քաղաքային հեռախոսակապի սպասարկում:

636. Մալուխները զոդում են «մալուխագործ-զոդող», «կապի մոնտաժող-զոդող», «հեռախոսակապի ռադիոֆիկացման գծային կառույցի էլեկտրամոնտյոր» մասնագիտության բանվորները: Նրանց թիվ 2 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե նրանք մշտապես կատարում են կապարապատված մալուխներ և պոլիէթիլենային ու պոլիքլորվինիլային թաղանթներով պատված մալուխներ զոդելու աշխատանքներ:

637. Թիվ 2 ցուցակի XXVI բաժնում նշված են միայն մալուխներ զոդելու աշխատանքները, բայց դա չի նշանակում, որ մալուխագործ-զոդողներին, կապի մոնտաժող-զոդողներին և հեռախոսային կապի ռադիոֆիկացման գծային կառույցների էլեկտրամոնտյորներին կենսաթոշակային արտոնություններ են տրվում, եթե նրանք կատարում են միայն սույն բաժնում նշված` մալուխներ զոդելու աշխատանքներ:

638. Մալուխային կցորդիչները կապարով լցնելու և կապարը մալուխից անջատելու աշխատանքները սերտորեն առնչվում են այդ մալուխները զոդելու գործառնություններին, ուստի այդպիսի աշխատանքներ կատարելը նշված մասնագիտություններով աշխատող բանվորներին չի զրկում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից:

639. Թիվ 2 ցուցակով այդ իրավունքից օգտվում են ոչ միայն կապի կազմակերպությունների մալուխագործ-զոդողները, կապի մոնտաժող-զոդողները և հեռախոսային կապի ռադիոֆիկացման գծային կառույցների էլեկտրամոնտյորները, այլև արդյունաբերական և այլ կազմակերպությունների կապի ստորաբաժանումների մալուխագործ-զոդողները, կապի մոնտաժող-զոդողները և հեռախոսային կապի ռադիոֆիկացման գծային կառույցների էլեկտրամոնտյորները, ովքեր կապ են ապահովում այդ կազմակերպությունների ներսում:

640. Մալուխներ զոդելու աշխատանքներ են կատարում ոչ միայն կապի կազմակերպությունների համապատասխան ստորաբաժանումների աշխատողները, այլև շինարարական և շինմոնտաժային կազմակերպությունների` կապի նոր մալուխային գծեր անցկացնողները:

641. Մալուխագործ-զոդողները և կապի էլեկտրամոնտյորները, բացի իրենց հիմնական աշխատանքից (կապարապատված մալուխների զոդում), նույն շինություններում և նույն աշխատատեղերում կատարում են նաև պոլիէթիլենային և պոլիքլորվինիլային թաղանթներում մալուխ զոդելու աշխատանքներ:

642. Քանի որ կապի կազմակերպություններում նախատեսված չեն այնպիսի աշխատողներ, որոնք պետք է կատարեն պոլիէթիլենային և պոլիքլորվինիլային թաղանթներում մալուխ զոդելու աշխատանքներ, և հաշվի առնելով այդ աշխատանքների փոքր ծավալը` այն ժամանակաշրջանը, որի ընթացքում էլեկտրամոնտյորները և մալուխագործ-զոդողները, բացի կապարապատված մալուխներ զոդելու, մալուխների միացնող կցորդիչները կապարով լցնելու և մալուխի վրայից կապար հեռացնելու աշխատանքներից, միաժամանակ կատարում են պոլիէթիլենային և պոլիքլորվինիլային թաղանթներում մալուխ զոդելու աշխատանքներ, ապա այդ աշխատանքները կատարելու ժամանակահատվածը կարող է հաշվարկվել թիվ 2 ցուցակ XXVI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք տվող ստաժում:

643. Թիվ 2 ցուցակի XXVI բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են երեք խմբի հեռախոսավարներ.

1) միջքաղաքային հեռախոսային կապի հեռախոսավարները,

2) շուրջօրյա գործողությամբ խոսակցության կետերի հեռախոսավարները,

3) 300 հեռախոսահամար և ավելի ծավալով քաղաքային հեռախոսային կայանների հեռախոսավարները:

644. Փոխարկչային դահլիճների հեռախոսավարները, իմա` ապարատուրային ծառայության հեռախոսավարները, աշխատում են հեռախոսային լրակազմով (գարնիտուրով): Նրանք կատարում են փոխարկչային դահլիճի միջքաղաքային հեռախոսային խոսակցությունների պատվերները մշակելու աշխատանքներ (միջքաղաքային, պատվիրված, տեղեկատվական, տարանցիկ և հանգուցային փոխարկիչների, վաղօրոք գնած կտրոնների հիման վրա պատվերներ մշակելը, պատվերների հսկողությունը, պատվերների ուշացման մասին բաժանորդներին զգուշացնելը և այլն):

645. Միջքաղաքային հեռախոսային կայանների ապարատային ծառայության հեռախոսավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXVI բաժնով:

646. Միջքաղաքային հեռախոսային կայանների հեռախոսավարները, ովքեր գանձում են բաժանորդների հեռախոսավարձը, դասակարգում են պատվերները, հաշվարկում են հեռախոսավարների աշխատանքային ժամերը, պատվերները բաշխում են ըստ աշխատատեղերի, հեռախոսային լրակազմով չեն աշխատում և արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

647. Միջքաղաքային հեռախոսային կայանների հեռախոսավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են անկախ նրանից, թե որտեղ և որ կազմակերպությունում է գործում այդ կայանը: Ընդ որում` միջքաղաքային կայանը պետք է լինի կառուցվածքայնորեն մեկուսացված կամ առանձնացված:

648. Միջքաղաքային հեռախոսային կապի հեռախոսավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում նույնիսկ այն դեպքում, երբ սպասարկում են 300 և ավելի հեռախոսահամարներ, եթե չկա կառուցվածքայնորեն առանձնացված միջքաղաքային հեռախոսային կայան կամ շուրջօրյա հեռախոսակցության կետ:

649. Միջքաղաքային հեռախոսային կայանների բրիգադավարների (ավագ հեռախոսավարների) համար, ովքեր աշխատում են հեռախոսավարների բրիգադում և անմիջականորեն կատարում են միջքաղաքային հեռախոսային կապ միացնելու աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք սահմանված չէ:

650. Քաղաքային հեռախոսային կայանների (անկախ նրանց ձևից) տեղեկատվական ծառայության հեռախոսավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXVI բաժնով: Նրանց արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում` ինչպես քաղաքային հեռախոսային կայաններում 300 և ավելի հեռախոսահամար սպասարկող հեռախոսավարներին:

651. Շուրջօրյա խոսակցության հեռախոսային կետերի հեռախոսավարներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են անկախ նրանից` այդ կետերը կառուցվածքայնորեն առանձնացված են, թե ոչ:

25. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (ԹԻՎ 1 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XX, ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XXX)

652. Հաշվի առնելով ամբարների (ռեզերվուարների), անոթների (բաքերի), գլանատակառների (ցիստեռնների) ներսում կատարվող աշխատանքների հատուկ պայմանները` որոշակի խմբի աշխատողների համար արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է սահմանված թիվ 1 ցուցակով: Այդ աշխատողներից են գազահատողները, գազաեռակցողները, ձեռքով էլեկտրաեռակցողները և նշված տարողությունների ներսը մաքրող բանվորները: Այդ աշխատողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում նշված աշխատանքներով նրանց մշտական զբաղվածությունը փաստաթղթերով (օրինակ` տարողությունների ներսի աշխատանքներին ամրագրելու մասին հրամանով) հաստատելու դեպքում:

653. Ամբարներ, անոթներ, գլանատակառներ պատրաստելու ժամանակ էլեկտրաեռակցման աշխատանքները կատարվում են դրանց ներսում, աննշան ժամանակ է ծախսվում դրսի կարերը այն տեղերում ձուլակցելու համար, որտեղ տեխնոլոգիապես չի կարելի կիրառել ինքնաշխատ (ավտոմատ) էլեկտրաեռակցում: Դա այդ աշխատանքները կատարողներին չի զրկում թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից, եթե այդ աշխատանքները կատարելու ժամանակահատվածը կազմում է նրանց աշխատաժամանակի 20 տոկոսից ոչ ավելին:

654. Գոյություն ունի ամբարների, անոթների, գլանատակառների ներսը մաքրելու երկու եղանակ: Առաջին եղանակը ամբարները, անոթները, գլանատակառները նավթամթերքներից և քիմիական նյութերից հատուկ քիմիական բաղադրություններով մաքրելն է: Այդ աշխատանքները կատարողների պարագայում պետք է ղեկավարվել այնպիսի փաստաթղթերով, որոնք հաստատում են, որ վերը նշված տարողությունների մեջ եղել են քիմիական նյութեր և նավթամթերքներ: Երկրորդ եղանակի ժամանակ օգտագործվում է կամ մետաղական ավազ (կոտորակ), կամ քվարցային ավազ, որի դեպքում բանվորները պարտադիր կարգով օգտագործում են սկաֆանդրեր կամ հակագազեր: Այդ աշխատողների շարքն են դասվում նաև նրանք, ովքեր կատարում են ոչ թե տարողությունների ներսը մաքրելու աշխատանքներ, այլ կոտորակաշիթային խցերի (կամերաների) ներսի մանրամասերը և իրերը մաքրելու աշխատանքներ` դարձյալ սկաֆանդրերով և հակագազերով: Ընդ որում, սկաֆանդրերը և հակագազերն օգտագործվում են բանվորների անվտանգության նպատակով, և դրանց բացակայությունը աշխատողներին չի զրկում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից:

655. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնում նշված են նաև մետաղներ, ձուլվածքներ, իրեր և մանրամասեր մաքրողները, ովքեր մետաղները և մետաղյա իրերը մաքրում են չոր քվարցային ավազով: Դա պայմանավորված է նրանով, որ չոր քվարցային ավազով աշխատելու ժամանակ գոյանում է առողջության համար վնասակար սիլիկոզավտանգ փոշի: Ձուլվածքի մեխանիկական արտադրամասերում մաքրելու աշխատանքներ կատարող բանվորները (եթե այդ ձուլվածքը ձուլման արտադրությունում անցել է սկզբնական մշակման փուլ) թիվ 1 ցուցակի այդ բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են, եթե աշխատում են չոր քվարցային ավազով:

656. Մետաղը կոտորակով կամ մետաղական ավազով մաքրող բանվորների համար (բացի այն աշխատողներից, որոնք այդ աշխատանքները կատարում են կոտորակաշիթային խցերում և տարողությունների ներսում) արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք սահմանված չէ:

657. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնում նշված են տաք եղանակով զոդողները և անագապատողները: Զոդողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք են ձեռք բերում, եթե մշտապես զոդում են կապար, ինչպես նաև վտանգավորության 1-2-րդ դասերի վնասակար նյութեր կամ քաղցկեղածին նյութեր պարունակող զոդանյութերով: Տաք եղանակով անագապատողների համար այդ իրավունքը սահմանելիս ոչ մի այլ լրացուցիչ պայման չի պահանջվում, քանի որ նրանք զոդանյութերով չեն աշխատում: Տաք եղանակով անագապատողներին և զոդողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում` անկախ նրանից, թե որ կազմակերպությունում են նրանք աշխատում:

658. Ռադիոսարքերի և էլեկտրոնային տեխնիկայի արտադրության կազմակերպություններում անագապատելու (այդ թվում` տաք եղանակով) և զոդելու աշխատանքներ կատարող բանվորները սույն բաժնում նշված չեն և թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

659. Թիվ 1 ցուցակով այդ իրավունքն ունեն կապարապատողները: Նրանց հավասարեցված են կաշեփողեր մամլող-կապարապատողները, ովքեր կաշեփողերը մամլում են ռետինատեխնիկական իրերի գործարաններում: Նրանք կապարը հալում են կապարահալման գուռերում, իսկ հետո կապարե թաղանթը տեղադրում են կաշեփողերի վրա:

660. Սնդիկով աշխատանքներ կատարող բանվորներին և վարպետներին թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե նրանք սնդիկ պարունակող սարքերի և իրերի արտադրություններում անմիջականորեն կատարում են այնպիսի աշխատանքներ, որոնց ժամանակ օգտագործվում է մետաղական սնդիկ, կամ էլ նորոգում և սպասարկում են սարքեր և սարքավորումներ` աշխատելով բաց մետաղական սնդիկով: Այդպիսի սարքեր և սարքավորումներ պատրաստելիս աշխատողներն անմիջականորեն շփվում են մետաղական սնդիկի հետ, քանի որ նրանք կատարում են փորձանոթները փոխելու, սնդիկը մաքրելու և դրանով սարքերի փորձանոթները լցնելու աշխատանքներ: Մետաղական սնդիկ պարունակող սարքերով և սարքավորումներով աշխատողները, ինչպես նաև նրանք, ովքեր աշխատում են այնպիսի արտադրամասերում (տեղամասերում), որտեղ անմիջականորեն սնդիկով կատարվող աշխատանքներով զբաղված են այլ աշխատողներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

661. Սնդիկով աշխատանքներ կատարող վարպետներին թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե նրանց ղեկավարած բոլոր բանվորները լրիվ աշխատանքային օրվա ընթացքում կատարում են սարքերը, սարքավորումները և ագրեգատները սնդիկով լցնելու, դրանցից սնդիկը հեռացնելու և մետաղական սնդիկով կատարվող այլ աշխատանքներ:

662. Սնդիկային ուղղիչների վերամշակման աշխատանքներ կատարող բանվորներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով:

663. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով այդ իրավունքից օգտվում են ջրասուզակները, ավագ ջրասուզակները, ջրասուզակային ավագները, հրահանգիչ ջրասուզակները, ջրասուզակային կայանների ավագները (բրիգադավարները), եթե նրանք կատարել են օրացուցային տարում ջրի տակ գտնվելու սահմանված նորման` առնվազն 275 ժամ (ամսական` 25 ժամ), որը պետք է հիմնավորվի ջրասուզակի անձնական գրքույկի գրառումներով: 275 ժամվա մեջ հաշվառվում են նաև ջրասուզակային որակավորման պահպանման համար ուսուցողական, մարզումային ջրասուզումները և խեղդվողներին փրկելու նպատակով ջրասուզումները:

664. Օրացուցային տարում ջրի տակ 275 ժամից պակաս գտնվելու դեպքում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք տվող ստաժում հաշվառվում են այն ամիսները, որոնց ընթացքում ջրի տակ կատարվող աշխատանքը մեկ ամսում կազմել է առնվազն 25 ժամ: Արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքը տրվում է անկախ գերատեսչական պատկանելությունից, ջրասուզակային աշխատանքների մասնագիտացման խմբից, դրանց կատարման ժամանակահատվածներից:

665. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են մետաղը, մետաղյա իրերը և մանրամասերը չոր եղանակով մաքրող ավազաշիթագործները: Նրանց հավասարեցված են ավազաշիթային սարքերի ապարատավարները և ավազաշիթագործների ենթակայությամբ աշխատող այն բանվորները, որոնք կատարում են մետաղը, մետաղյա իրերը և մանրամասերը չոր եղանակով մաքրելու աշխատանքներ:

666. Ավազաշիթագործների, ձուլվածքներ և կիսաֆաբրիկատներ մաքրողների արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքի հարցը քննության առնելիս պետք է նկատի ունենալ, որ թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով այդ իրավունքն ունեն այն ավազաշիթագործները, որոնք կատարում են մետաղը, մետաղյա իրերը և մանրամասերը չոր եղանակով մաքրելու աշխատանքներ, ենթադրվում է` ավազով (այն է` լեռնային հանքաքարի բեկորներով, որոնք կազմված են քվարցային ավազից, դաշտային շպատից, փայլարից, հրաբխային ապակուց և այլ հանքանյութերից):

667.Մետաղյա իրերը և մանրամասերը մաքրվում են կոտորակաշիթային խցիկներում և կոտորականետման ապարատներում` օգտագործելով մետաղյա կոտորակներ կամ մետաղաթեփ: Այս եղանակով մաքրելու աշխատանքներ կատարող բանվորները կոչվում են «ձուլվածք և կիսաֆաբրիկատ մաքրողներ», ում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով («Ընդհանուր մասնագիտություններ») և թիվ 2 ցուցակի XI բաժնով (»Մետաղամշակում»):

668. Ռետինատեխնիկական իրերի գործարաններում կատարվում են նաև կաշեփողերի վրայից կապարե թաղանթ հանելու աշխատանքներ: Այդ աշխատանքները կատարում են կապարե թաղանթ հանողները:

669. Կապարե թաղանթ հանողների աշխատանքի բնույթը և պայմանները համապատասխանում են այն կապարապատողների աշխատանքի բնույթին և պայմաններին, որոնք արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով, ուստի ռետինատեխնիկական իրերի գործարաններում կաշեփողերի վրայից կապարե թաղանթ հանողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով:

670. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն այն խածատողները, որոնք կատարում են պողպատե և պղնձե թիթեղներ, սև մետաղի կիսահումք, գործիքներ և այլ իրեր խածատելու աշխատանքներ: Նրանցից պետք է տարբերել այն խածատողներին, ովքեր կատարում են ճշգրիտ խածատման աշխատանքներ, ինչպես նաև ռադիոտեխնիկական արտադրությունում կիսահաղորդիչներ խածատողներին, ովքեր արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում: Բացի դրանից, կարող են լինել այլ խածատողներ (օրինակ` ժամացույցների արտադրությունում քարեր, կերամիկական և ապակե իրեր խածատողները և այլն), ովքեր արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

671. Խածատողների ենթակայությամբ աշխատող բանվորները` մետաղը և մետաղյա իրերը թթուներում թթվեցնողները, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով:

672. Ռետինե խառնուրդ գրտնակողներին թիվ 2 ցուցակով կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե նրանք մշտապես կատարում են փափուկ անոթներ (բաքեր) պատրաստելու և նորոգելու աշխատանքներ կամ աշխատում են ավտոդողերի նորոգման կազմակերպություններում (այս դեպքում նշանակություն չունի, թե նրանք ինչ գործառնություններ են կատարում): Այդ իրավունքից օգտվում են նաև ռետինապատողները, ինչպես նաև ռետինե իրեր նորոգողները, ովքեր կատարում են ռետինապատման աշխատանքներ: Մանրամասեր պատողներին թիվ 2 ցուցակով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում, եթե նրանք պատրաստում են փափուկ անոթներ (բաքեր) և աշխատում են ավտոդողերի նորոգման կազմակերպություններում: Մանրամասեր պատողները, ովքեր նորոգում են փափուկ անոթներ (բաքեր), արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից չեն օգտվում:

673. Ավտոդողերի նորոգման կազմակերպություններում, ինչպես նաև ավտոտնտեսություններում և այլ կազմակերպություններում վերացվում են ռետինե իրերի (այդ թվում` ավտոդողերի) թերությունները: Այդ աշխատանքները կատարում են «ռետինե իր նորոգող» մասնագիտության բանվորները: Ավտոդողերը նորոգելու և դրանց թերությունները վերացնելու տեխնոլոգիական գործընթացի մեջ մտնում են մի շարք գործառնություններ` վնասված մասերը զննելը և կտրել-հեռացնելը, վնասված մասերը ռետինե խառնուրդով կցելը, շտկված մասերը համապատասխան սարքերով ռետինապատելը և այլն:

674. Ռետինե իր նորոգողները թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են, եթե կատարում են միայն ռետինե իր (ավտոդող) ռետինապատելու աշխատանքներ:

675. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնում նշված են ացետիլենային կայանքների գեներատորագործները, ովքեր սպասարկում են ացետիլենային գազագեներատորները, ացետիլենի` տարբեր արտադրողականություն ունեցող կայանքները կամ կայանները: Ացետիլենային կայանքների գեներատորագործներն աշխատում են ոչ միայն արդյունաբերությունում և տրանսպորտում, այլ նաև առևտրում (բաշխիչ սառնարանների և սառցակոմբինատների ճնշակային (կոմպրեսորային) արտադրամասեր) և տնտեսության այլ ճյուղերում: Բոլոր դեպքերում նրանք արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք են ձեռք բերում թիվ 2 ցուցակով:

676. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են այն ակումուլյատորագործները (ուժակուտակչագործները), ովքեր կատարում են ակումուլյատորները (ուժակուտակիչները) լիցքավորելու աշխատանքներ:

677. ՈՒժակուտակչագործների արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքը պայմանավորված չէ նրանց սպասարկած ուժակուտակիչների տեսակից, քանի որ ցուցակով այդպիսի պայման նախատեսված չէ: Նրանց արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքն անհրաժեշտ է քննության առնել` ելնելով ուժակուտակիչների լիցքավորման աշխատանքներով նրանց մշտական զբաղվածությունից:

678. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն բակելիտագործները (տոգորողները), ովքեր կատարում են բակելիտով մանրամասեր տոգորելու աշխատանքներ:

679. Բակելիտագործների աշխատանքների մեջ մտնում են մանրամասեր տոգորելը և դրանք բակելիտային և գլիֆտալիտային լաքով շերտապատելը, տոգորելուց և շերտապատելուց առաջ մանրամասերը յուղազրկելը և չորացնելը: Սակայն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են միայն այն բակելիտագործները (բակելիզագործները), ովքեր վարում են մանրամասերը բակելիտային լաքով տոգորելու գործառնություններ, ինչը պետք է հիմնավորվի փաստաթղթերով: Բակելիտացված ձուլվածքներ և իրեր չորացնելը բակելիտագործներին չի զրկում արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից:

680. Առանցքակալները, սռնակալները և մետաղյա այլ իրեր գազայրիչներով բաբիտով գազաեռակցողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով:

681. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն արդյունաբերության և տրանսպորտի կազմակերպությունների ամիակասառնարանային սարքեր սպասարկող մեքենավարները (շարժիչագործները և ճնշակագործները):

682. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են այն աշխատողները, ովքեր զբաղված են ՈՒԿՎ (գերկարճ ալիքների), ՈՒՎՉ (ուլտրաբարձր հաճախականության), ՍՎՉ (գերբարձր հաճախականության) ճառագայթման աղբյուրներով կատարվող աշխատանքներով, որոնք պահանջում են այդ ճառագայթումից անհատական պաշտպանության միջոցների պարտադիր օգտագործում: Գերկարճ ալիքների, ուլտրաբարձր հաճախականության ճառագայթման աղբյուրների շարքն են դասվում բարձր հաճախականության սարքերը, որոնց հաճախականությունը 30 մեգահերց ու բարձր է, իսկ գերբարձր հաճախականության աղբյուրների շարքը` այն սարքերը, որոնց հաճախականությունը 300 մեգահերց ու բարձր է: Ընդ որում` աշխատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն նաև այն դեպքում, երբ աշխատանքներ են կատարում ՈՒԿՎ, ՈՒՎՉ, ՍՎՉ ճառագայթման ոչ բոլոր աղբյուրներով: Ճառագայթումից անհատական պաշտպանության միջոցների պարտադիր օգտագործում չպահանջող աշխատանքներն այդպիսի իրավունք չեն տալիս: Նշված աշխատողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ նշանակելիս հաճախ հաշվի չի առնվում շատ կարևոր մի հանգամանք, այն է` ՈՒԿՎ, ՈՒՎՉ, ՍՎՉ ճառագայթման աղբյուրներով աշխատող ղեկավարներն այդպիսի կենսաթոշակի իրավունք չունեն, օրինակ` գլխավոր ճարտարագետները (ինժեներները), վարպետները, տեղամասերի պետերը և այլն: Այդ իրավունքից օգտվում են բանվորները և մասնագետները: Մասնագետների շարքն են դասվում ճարտարագետները (ինժեներները) և ավագ ճարտարագետները (ինժեներները), տեխնիկները և ավագ տեխնիկները, ռադիոտեխնիկները և ավագ ռադիոտեխնիկները և այլն:

683. Արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակային ապահովության համար նշանակություն չունի ՈՒԿՎ, ՈՒՎՉ, ՍՎՉ ճառագայթման աղբյուրներ ունեցող սարքերով կատարվող աշխատանքի բնույթը: Այսպես, այդ իրավունքից օգտվում են այդ սարքերով եռակցման աշխատանքներ կատարողները` անկախ նրանից, թե ինչ նյութերից պատրաստված իրեր են եռակցում, այդ թվում` պոլիվինիլքլորիդային պլաստիկատից:

684. Թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում գազաեռակցողներին և ձեռքով եռակցող էլեկտրաեռակցողներին: Եթե անձի աշխատանքային գրքույկում գրառված է, որ նա աշխատել է որպես եռակցող և այդ աշխատանքները կատարել է շինարարական կազմակերպությունում, ապա նրան արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք է տրվում թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնով:

685. Թիվ 1 ցուցակի XX բաժնում և թիվ 2 ցուցակի XXX բաժնում նշված աշխատողներին արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակ է նշանակվում` անկախ նրանից, թե տնտեսության որ ճյուղերում են նրանք աշխատում: Օրինակ` թիվ 1 ցուցակի XX բաժնում նշված խածատողներն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն անկախ նրանից` աշխատում են մետաղագործական, թե մեքենաշինական արտադրությունում, կենցաղային տնտեսությունում, երկաթուղային տրանսպորտում, թե կապի կազմակերպություններում և այլն:

26. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏ (ԹԻՎ 1 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XVIII ԵՎ ԹԻՎ 2 ՑՈՒՑԱԿ, ԲԱԺԻՆ XXV)

686. Թիվ 1 ցուցակի XVIII բաժնի և թիվ 2 ցուցակի XXV բաժնի 1-ին ենթաբաժիններով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են երկաթուղային տրանսպորտի համակարգի այն աշխատողները, որոնք աշխատում են դեպոյում, նորոգման գործարանում և այլ կազմակերպություններում, որոնք անմիջականորեն չեն մասնակցում բեռներ տեղափոխելու և երկաթուղային տրանսպորտում երթևեկության անվտանգությունը կազմակերպելու աշխատանքներին:

687. Թիվ 1 ցուցակի XVIII բաժնի 1-ին ենթաբաժնով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են կալանդագործները, կապարաանագային համաձուլվածք լցնողները, խողովակ ծակոտող-ներփչողները, շարժակազմ նորոգող փականագործները, ովքեր գլանատակառներից (ցիստեռններից) էթիլային հեղուկը բեռնաթափելուց հետո դրանք նորոգում են, ինչպես նաև լցնում, նորոգում և փոխում են դրանց կափույրները:

688. Այն աշխատողները, անկախ մասնագիտության անվանումից, որոնք կատարում են գլանատակառների ներսը նավթամթերքներից և քիմիական նյութերից մաքրելու աշխատանքներ, արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից օգտվում են թիվ 1 ցուցակի XX բաժնով («Ընդհանուր մասնագիտություններ»):

689. Շարժակազմ նորոգող փականագործները թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունք ունեն, եթե նորոգում են էթիլային հեղուկի գլանատակառները կամ կատարում են դրանք լցնելու և դրանց կափույրները փոխելու աշխատանքներ, որոնք կատարվում են լվացման-շոգեհարման կայաններում և տեխնիկական սպասարկման կետերում: Գլանատակառները նորոգելուն, լցնելուն և դրանց կափույրները փոխելուն նախորդող մաքրելու և շոգեհարելու աշխատանքներ կատարելը շարժակազմ նորոգող փականագործներին չի զրկում թիվ 1 ցուցակով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի իրավունքից:

------------------------------------------------------------

ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասում