040.1495.240314
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
26 դեկտեմբերի 2013 թվականի N 1495-Ն
«ԶՎԱՐԹՆՈՑ» ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՕԴԱՆԱՎԱԿԱՅԱՆԻ ԿՈՆՑԵՍԻՈՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎԱԾ 2013-2017 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՄԱՍՏԵՐ ՊԼԱՆԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(2-րդ մաս)
6.3.3. Երկրորդ հրշեջ կայան
Երկրորդ հակահրդեհային կայան ստեղծելուն ուղղված աշխատանքներ են կատարվում վազքուղու վրա` պատահարների դեպքում օպերատիվ արձագանքի և օժանդակության համար:
Ներկայիս երկրորդ հակահրդեհային կայանը հնացած է և խարխուլ: Այն նորմերին չի համապատասխանում իր դիրքի պատճառով և տեղափոխման կարիք ունի:
Նոր երկրորդ հակահրդեհային կայանը տեղակայված կլինի պատշաճ տարածքում` համապատասխանելով թռիչքուղուց նվազագույն հեռավորության պահանջներին: Հնացած կայանի փոխարեն կլինի նոր կառույց, որտեղ կգտնվեն արագ արձագանքման թիմը և օժանդակ դիտակետը: Սարքավորումները և ենթակառուցվածքը կնորացվեն աշխատակիցների կարիքներին համապատասխան:
Ընդհանուր ծախսը կկազմի 500,000 ԱՄՆ դոլար:
6.3.4. Վառելիքալցավորման կայանի արդիականացում
Ավիավառելիքի լցակայանի վառելիքի տարաները կհամալրվեն ևս երկուսով` յուրաքանչյուրը 2,000 տոննա տարողությամբ:
Աշխատանքները կիրականացվեն 2015-ից 2016թթ ընթացքում: Նախատեսվում է ամեն տարի ծախսել 1,000,000 ԱՄՆ դոլար: Այսպիսով, ընդհանուր ծախսը կկազմի 2,000,000 ԱՄՆ դոլար:
6.3.5. Գազի մատակարարման գծի և կաթսայատան կառուցում
Զվարթնոց օդանավակայանի կենտրոնական կաթսայատունը կառուցվել է 1980թ և աշխատում է 1981թ հունվարից: Այն նախատեսված էր Զվարթնոց օդանավակայանի և Սիփան ընկերության շինությունների ջեռուցման համար: Այնուհետև, վերջինս առանձնացվեց կաթսայատնից: 1996թ Բեռնային համալիրի և Զվարթնոց հենդլինգի ջեռուցման ցանցերը միացվեցին Կաթսայատանը: Այս շենքերը գտնվում են կաթսայատնից մեծ հեռավարության վրա` Բեռնային համալիրը գտնվում է 690 մ, իսկ Զվարթնոց Հենդլինգը` 1850 մ հեռավարության վրա: Բացի այդ, կաթսայատունը մյուս ջեռուցվող շինությունների համեմատ ավելի բարձր դիրք ունի, ինչը շահագործման ժամանակ լրացուցիչ դժվարություններ է առաջացնում: Կենտրոնական կաթսայատան հետագա շահագործումը նպատակահարմար չէ, քանի որ.
Կաթսայատունը շահագործվում է արդեն ավելի քան 30 տարի և ֆիզիկապես գտնվում է հին վիճակում: Կաթսայատան վերանորոգման վերջին աշխատանքները կատարվել են 2009թ: Երեք կաթսաներից մեկը և որոշ սարքավորումներ մասամբ են վերանորոգվել: Կաթսայատունը չունի ապահովության ժամանակակից տեխնոլոգիաներ: Կաթսայատան վերանորոգման և արդիականացման համար անհրաժեշտ են ավելի շատ ֆինանսական միջոցներ:
Կաթսայատունը գործարկման ժամանակ շատ էներգիա է արձակում` ժամում 170 կվ: Մենք ունենք բազմաթիվ վերգետնյա ջեռուցման ցանցեր (մոտ 1,400 մ), որոնք հանգեցնում են ջեռուցման 5% կորստի: Բեռնային համալիրի ջեռուցման 159 մմ x 2 տրամագծով և 590 գծամետր երկարությամբ խողովակը և Զվարթնոց Հենդլինգի 108 մմ x 2 տրամագծով 650 մ գծամետր երկարությամբ խողովակը հիմնական վերանորոգման կարիք ունեն:
Առաջարկվում է հրաժարվել կենտրոնական կաթսայատնից և կառուցել 3 փոքր կաթսայատներ Զվարթնոց Հենդլինգի, Բեռնային համալիրի և վարչական հատվածի ջեռուցման ցանցերի համար: Նման կերպ հնարավոր է կրճատել 2,340 մ խողովակաշարի օգտագործումը և գազի ու էլեկտրաէներգիայի մատակարարման ծախսը:
Բեռնային համալիրի համար անհրաժեշտ է կառուցել գազի մատակարարման գիծ (մոտ 650 մ երկարությամբ) և տեղադրել նոր կաթսաներ` դրանք միացնելով արդեն առկա ցանցին, վարչական տարածքի համար անհրաժեշտ է կառուցել գազի մատակարարման գիծ (մոտ 400 մ երկարությամբ) և տեղադրել նոր կաթսաներ` դրանք միացնելով արդեն առկա ցանցին:
Զվարթնոց Հենդլինգի համար նախատեսված է երկու տարբերակ.
կառուցել կաթսայատուն, անցկացնել գազի մատակարարման գիծ (մոտ 1,000 մ երկարությամբ, ապագայում հնարավոր է գազի մատակարարումը հասցնել մինչև համալիրի հին շենքը), տեղադրել նոր կաթսաներ և կառուցել նոր ներքին ցանց:
Զվարթնոց Հենդլինգի շենքերի և շինությունների ջեռուցումը իրականացնել էլեկտրական սարքավորումների միջոցով (օրինակ` օդորակիչների միջոցով):
Գազի մատակարարման գծի և կաթսայատան կառուցման ծախսերը կկազմեն 1,400,000 ԱՄՆ դոլար:
6.3.6. Պահեստների վերանորոգում
Այս մաստեր պլանի շրջանակներում ներկայիս վարչական շենքի մոտ գտնվող պահեստները կվերանորոգվեն: Վերանորոգման ծախսերը կկազմեն 1,800,000 ԱՄՆ դոլար:
6.3.7. Ավտոտնտեսություն
2014թ ԱՄՕ-ի ավտոտնտեսությունը կվերանորոգվի ԱՄՕ-ի մեքենաների, այդ թվում` ավտոբուսների, բեռնատարների և այլնի տեխնիկական սպասարկման նպատակների համար:
7. ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ
Սույն մաստեր պլանի շրջանակներում կատարված և կատարվելիք ներդրումները հետևյալն են.
._____________________________________________________________________.
|Ներդրումների ցանկը | |
|__________________________________________________________|__________|
|Վերահսկելի գոտու շինություններ | |
|__________________________________________________________|__________|
|Նախագահական համալիր | 4,500,000|
|__________________________________________________________|__________|
|«Ա» և «Բ» ղեկուղիների միջև վազքուղու հակառակ | 500,000|
|շրջադարձային գոտի | |
|__________________________________________________________|__________|
|Կառամատույցի և վազքուղու ծածկույթի վերանորոգում | 2,700,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Նստեցման հատվածի ընդլայնում |45,000,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Ոչ վերահսկելի գոտու շինություններ | |
|__________________________________________________________|__________|
|Վառելիքալցավորման կայանի արդիականացում | 2,000,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Ենթակառուցվածք և ծառայություններ | |
|__________________________________________________________|__________|
|Հին շենքերի քանդում | 2,500,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Երկրորդ հրշեջ կայան | 500,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Գազի մատակարարման գծի և կաթսայատան կառուցում | 1,400,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Պահեստների վերանորոգում | 1,800,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Ավտոտնտեսություն | 500,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Օդանավակայանի օժանդակ շինություններ և այլ ներդրումներ | |
|__________________________________________________________|__________|
|Ազատ տնտեսական գոտի |15,000,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Սառնարանային համալիր | 5,383,800|
|__________________________________________________________|__________|
|Բնակելի շենքեր |12,000,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Պետական մարմինների համար նախատեսված շենք | 6,000,000|
|__________________________________________________________|__________|
|Մուտքային ճանապարհի և կայանատեղերի վերանորոգում ու | |
|ասֆալտապատում | 1,400,000|
._____________________________________________________________________.
Վերոնշյալ ներդրումների արդյունքում IRR կկազմի 15.48%:
8. եԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ
Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանի III փուլի հիմնական ներդրումներն ուղղված են Ազատ տնտեսական գոտու ստեղծմանը և զարգացմանը, Սառնարանային համալիրի զարգացմանը, ուղևորային համալիրի հարևանությամբ գտնվող շենքերի բնակիչների տեղափոխման համար բնակելի շենքերի կառուցմանը, նստեցման հատվածի ընդլայնմանը և պետական մարմինների համար նախատեսված շենքի կառուցմանը: Կկատարվեն նաև կարևոր ներդրումներ օդանավակայանի շահագործումը բարելավելու` օրինակ կառամատույցի և վազքուղու վերանորոգման և ծածկի նորացման, երկրորդ հրշեջ կայանի, կոյուղատար համակարգի, գազի գծի և կաթսայատան կառուցման, պահեստների և ավտոտնտեսության վերանորոգման համար:
9. ԵՐԿԱՐԱԺԱՄԿԵՏ ՊԼԱՆԱՎՈՐՈՒՄ
9.1. Վերահսկվող գոտու շինություններ
Երկարաժամկետ պլանավորումը ենթադրում է վերանորոգված, կամ նոր շինությունների վերլուծությունը ըստ մաստեր պլանի բոլոր փուլերի` կրիտիկական պահանջների վրա հիմնվելով: Այս պահանջները կարող են առաջանալ երթևեկության պահանջի զգալի աճի, կամ էլ նոր, չնախատեսված հանգամանքների դեպքում: Ցանկացած լայնածավալ փոփոխություն օդանավակայանի նոր միտումների պայմաններում, գործունեության ընդլայնումը և կոմերցիոն զարգացումները նույնպես կհաստատվեն նախագծում:
9.1.1. Վազքուղի 09-27
Հիմնվելով չափերի ճշգրտումների վրա, որոնք զետեղված են «Օդանավակայանի Հնարավորություններ և ՈՒշացումներ» 150/5060-5 ԴԱԻ-ի խորհրդատվական շրջաբերականում` ներկայիս վազքուղու ենթակառուցվածքը բավարար է ամբողջ կոնցեսիոն ժամանակահատվածի ընթացքում երթևեկության աճը սպասարկելու համար: Կատարվել է վերլուծություն վազքուղու նոր հնարավորությունները և նոր ղեկուղու շահագործումը հաշվարկելու նպատակով, որն ընդգրկված է «Վազքուղու և ղեկուղու հնարավորությունների հաստատում» վերնագրի ներքո: Ամեն դեպքում, երկրորդ վազքուղու հնարավոր ապագա կառուցումը կոնցեսիոն ժամանակահատվածի շրջանակներից դուրս պահանջում է, որպեսզի օդանավակայանի ներքին և հարակից տարածքները զբաղեցված լինեն այս նպատակով:
Պլանավորման բոլոր փուլերի ընթացքում պետք է կատարվի վազքուղու կանխարգելիչ տեխսպասարկում` օդանավակայանի գործունեության շարունակականությունը երաշխավորելու նպատակով: Վազքուղու այլ ընդլայնումներ կամ փոփոխություններ անհրաժեշտ չեն համարվում:
9.1.2. Ծառայողական ճանապարհները և օդանավակայանի պարիսպը
Հնարավոր է, որ քննարկվի բեռնային, վառելիքի և վարչական տարածքները միմյանց կապող ավելի արդյունավետ ներքին ճանապարհային համակարգի կառուցման հնարավորությունը: Նոր ներքին ճանապարհային համակարգի կառուցումը օդանավակայանին կապահովի անսահմանափակ մուտքային ճանապարհով դեպի զարգացման ենթակա նոր կոմերցիոն և վարչական տարածքներ` առկա ճանապարհային համակարգը միայն լիազորված անձնակազմի սահմանափակ մուտքի համար թողնելով:
Քանի որ առկա պարիսպը որոշ տարածքներում մասնակիորեն կառուցված է երկաթբետոնից, իսկ մյուսներում` մետաղական ցանցից, այն խոչընդոտում է մուտքը դեպի օդանավակայանի մոտեցման և անցումային գոտի: Այն տարածքներում, որտեղ պարիսպը խոչընդոտ է հանդիսանում այս երկու երևակայական մակերեսների վրա, այն կփոխարինվի ավելի ճկուն մետաղական ցանցով` ինչպես նախատեսված է ԻԿԱՕ-ի շահագործման անվտանգության չափանիշներով:
Կտեղադրվի և կշահագործվի անվտանգության կամ հսկողության համակարգ:
Դրա հետ մեկտեղ կկիրառվի կանխարգելիչ տեխսպասարկման ծրագիր պարսպի և եզրագծային ճանապարհի համար` ենթակառուցվածքի պատշաճ պայմաններն ապահովելու նպատակով:
9.1.3. Օդանավակայանային օժանդակ գործընթացներ և ենթակառուցվածքային ուղեցույցներ
9.1.3.1. Բեռնային համալիր
Բեռնային համալիրը սպասարկում է տարեկան մոտավորապես 10.000 տոննա բեռ և փոստ, իսկ դրա ամբողջական տարողությունը կարող է նույնիսկ ավելին լինել: Ներկայիս 10,350 քառ. մետր տարածքի մակերեսը լիովին բավարարում է երթևեկության պահանջներին և ընդլայնումների հնարավորությունը կքննարկվի միայն այն դեպքում, եթե երթևեկությունն ավելի մեծ թողունակություն պահանջի: Առկա բեռնային համալիրը կարող է ստորաբաժանվել Ազատ տնտեսական գոտու հնարավոր ստեղծումն ապահովելու համար: Այնուամենայնիվ, անկանխատեսելի բեռնային երթևեկության աճի հնարավորությունը հաշվի առնելով, զբաղեցվել է օդանավակայանին առընթեր մի տարածք` ապագա ընդլայնման գործողությունները զարգացնելու համար:
Կզբաղեցվեն համապատասխան տարածքներ Ազատ տնտեսական գոտու, արդյունաբերական կայանի, ներքին ճանապարհային համակարգի և կայանատեղերի զարգացման նպատակով:
9.1.3.2. Յուղի և քիմիական տարրերի տարանջատման համակարգեր
Կներդրվի տարանջատման համակարգ, որը միացած կլինի վազքուղու և կառամատույցի դրենաժային համակարգերին:
Քանի որ դրենաժային համակարգն անմիջականորեն միացված է բնական ջրի կոլեկտորին, համակարգն օդանավերից կամ կառամատույցի սարքավորումներից արտահոսած վառելիքը կամ այլ քիմիական հոսակորուստը կառանձնացնի ջրից մի շարք հատուկ խցերի շնորհիվ:
Քիմիական հեղուկներն այնուհետև կառանձնացվեն և կփոխադրվեն համապատասխան տնօրինման նպատակով «Բնապահպանական վերահսկողության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն:
Պայթյուններից խուսափելու համար` յուղը և քիմիական նյութերը կպահվեն առանձին պահեստարաններում, որոնք կկահավորվեն համապատասխան օդափոխանակման և անվտանգության ապահովման միջոցներով:
10. ՄԱՍՏԵՐ ՊԼԱՆԻ III ԵՎ IV ՓՈՒԼԵՐ
10.1. Ընդհանուր ամփոփում
Մաստեր պլանի III փուլ: 12-20-րդ տարիներ, 2017-2021թթ.
Մաստեր պլանի IV փուլ: 21-30-րդ տարիներ, 2022-2031թթ.
Մաստեր պլանի III և IV փուլերը ներառում են կոնցեսիայի վերջին տարիները, սկսած 12-րդ տարվանից մինչև 30-րդ տարին` 2013թ մինչև 2031թ:
Նախագծի համար առաջնային են նոր ուղևորային համալիրի IV փուլը, կոմերցիոն կառամատույցի ընդլայնումը, իսկ այլ զարգացումները կորոշակվեն օդային երթևեկության իրական զարգացման համաձայն:
Կառամատույցը կվերանորոգվի, կվերափոխվի և կունենա նոր համալիրին կից ինքնաթիռների կայանատեղեր, որոնք կներառվեն նոր համալիրի չորրորդ փուլի ընդլայնման շրջանակներում: IV փուլի վերջում կառամատույցը կունենա չորս ֆիքսված կայանատեղ, որոնց թիվը հետագայում կհասնի 9-ի` այլընտրանքային նշանագրման կիրառմամբ (ՏՎԳՀ համակարգի փոխտեղադրվածություն 3 կայանատեղերի համար):
Աշխատանքները կիրականացվեն 14,500 ք.մ. մակերեսի վրա:
10.2. Ծածկույթներ
Տարիների ընթացքում կիրականացվեն վազքուղու, ղեկուղիների և կառամատույցի ծածկույթի վերականգնման աշխատանքներ` կախված ծածկույթի շահագործման գործունեության ժամկետից:
10.3. ՈՒղևորային համալիր-Փուլ IV
4-րդ փուլում վերահսկվող գոտին կըդլայնվի հետագայում մեկ նստեցման ելք ստեղծելու նպատակով: Այն կձգվի մինչև Արևելք:
Մեկնման սրահը կվերաձևավորվի: Նախատեսված է, որ 4-րդ փուլում համալիրի ընդհանուր մակերեսը կկազմի մոտավորապես 4,000 քառակուսի մետր:
10.4. Մուտքային ճանապարհներ և մեքենաների կայանատեղեր
Կայանավայրերի թիվը կավելանա երթուղային պահանջներին համապատասխան:
3-րդ և 4-րդ փուլերի ընթացքում համալիրի դիմաց կարող են կառուցվել նոր շինություններ, որոնք կմիանան ուղևորային համալիրին փակ անցուղիներով:
10.5. Ենթակառուցվածք և ծառայություններ
Բոլոր ծառայությունների համակարգերի մատակարարման և բաշխման համապատասխան ինժեներական նախագծերը մշակվում են ճարտարապետական նախագծին զուգահեռ:
Բոլոր ենթակառուցվածքային համակարգերը մանրամասնորեն կնկարագրվեն անհրաժեշտ փաստաթղթերում:
10.5.1. Ենթաէլեկտրակայան
Վերահսկվող գոտու լուսավորման համակարգի սնուցումն ապահովող ենթաէլեկտրակայանը կտեղափոխվի` ԻԿԱՕ-ի կողմից օդանավակայանի սերտիֆիկացում ստանալու նպատակով:
Կանխարգելիչ տեխսպասարկման աշխատանքներ են իրականացվելու բոլոր առկա էլեկտրական համակարգերում:
10.5.2. Առկա շենքեր
Օդանավակայանի չվերահսկվող գոտում կան մի շարք շենքեր և փոքր պահեստներ, ավտոտնակներ և արհեստանոցներ:
Շենքերի վերակառուցման և քանդման հետ կապված հարցերը կքննարկվեն` ելնելով օդանավակայանի և օդային տրանսպորտի գործունեության հետագա զարգացումներից: Կախված հետագա զարգացումների տարածքային և դիրքային պահանջներից` յուրաքանչյուր շենք կգնահատվի առանձին` դրանց արժեքը ո`չ միայն կառուցվածքային և ճարտարապետական տեսքի, այլ նաև շահագործման ֆունկցիոնալության և օդանավակայանի համար հնարավոր տույժերի հանգեցնելու տեսանկյունից որոշարկելու նպատակով:
Առկա շենքերը կամ կառույցները, հիմնականում օդանավակայանի` առաջնային նշանակություն ունեցող տարածքներում տեղակայվածները, պետք է քանդվեն որևէ էական թերությունների հայտնաբերման դեպքում` օդային տրանսպորտի գործունեության և օժանդակ ծառայությունների հետ կապված նոր զարգացումների համար տարածքներ ստեղծելու նպատակով: Կքննարկվեն այնպիսի նախագծեր, ինչպիսիք են վարչական գրասենյակների, հանգարների և ազատ տնտեսական գոտիների կառուցումը:
11. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ
11.1. Ներածություն
Հաշվի պետք է առնվեն շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությանը վերաբերող հարցերը: Օդանավակայանային առումով ընդհանուր բնույթ կրող ազդեցություններից են`
- աղմուկի ազդեցությունը
- մթնոլորտային օդի աղտոտումը
- ջրային ռեսուրսների աղտոտումը
- կոշտ թափոնների տնօրինումը
Զվարթնոց օդանավակայանի մաստեր պլանի մշակման ընթացքում վերլուծվել են առաջարկվող գործողությունները` հաշվի առնելով հնարավոր ազդեցությունը վերը նշված շրջակա միջավայրի գործոններին:
11.2. Շրջակա միջավայրը
11.2.1. Օդի որակը
Հայաստանի Հանրապետությունում մթնոլորտային օդի պահպանության հարցերը կարգավորվում են «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» ՀՀ օրենքով և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրական այլ ակտերով: Համաձայն «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» ՀՀ օրենքի 10-12 հոդվածների` սահմանվում են մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի խտությունների և ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի նորմատիվները:
Զվարթնոց օդանավակայանը չպետք է իր շահագործման օբյեկտներում գերազանցի հաստատված արտանետումների չափաքանակը:
11.2.2. Աղմուկի ազդեցությունը
Օդանավի թույլատրելի աղմուկի մակարդակները Հայաստանում հաստատված են օդանավի աղմուկի թիվ 22283-76-ի ուսումնասիրությունում: Բնակելի շենքերով տարածքների համար սահմանված ստանդարտները հետևյալն են`
.____________________________________________________________.
|օրվա ժամը |աղմուկի առավելագույն |համարժեք աղմուկի|
| |մակարդակը La(dB) |մակարդակը |
| | |(dB LAEQU (dB) |
|_____________________|_____________________|________________|
|07:00-ից մինչև 23:00| 85 | 65 |
|_____________________|_____________________|________________|
|23:00-ից մինչև 07:00| 75 | 55 |
.____________________________________________________________.
Դժբախտաբար, օդանավակայանային շրջակայքի համար օդանավի աղմուկի մասին գրառումներ առկա չեն: Խորհուրդ է տրվում աղմուկի մոնիտորինգի ծրագրեր իրականացնել նման տարածքներում:
11.2.3. Ջրի որակը
Հայաստանը զգալիորեն կախված է իր ջրային ռեսուրսներից, քանի որ գյուղատնտեսությունը ոռոգմամբ է զարգանում, իսկ հիդրոէներգիան կազմում է ընդհանուր էներգիայի արտադրության 35 տոկոսը: Ստորգետնյա ջրային ռեսուրսները բարձր որակ ունեն և ընդհանուր առմամբ լավ են պաշտպանված աղտոտումից: Մակերևութային ջրային ռեսուրսները և աղբյուրի ջուրը նույնպես բարձ որակի են, սակայն ավելի խոցելի են աղտոտման տեսանկյունից:
11.3. Իրավական ոլորտը
Իրավական իրավիճակի վերաբերյալ պետք է նշել, որ սկսած 1990թ-ից Հայաստանը ստեղծել է շրջակա միջավայրի պահպանության նոր իրավական համակարգ: 1995թ-ի Սահմանադրությունը պետությանը պարտավորեցնում է պատասխանատվություն կրել շրջակա միջավայրի պահպանության և նրա կայուն զարգացման համար:
Հայաստանի Հանրապետությունում բնապահպանության ոլորտը կարգավորող օրենքներից կարելի է առանձնացնել հետևյալ օրենքները`
«Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 01.11.1994թ
«Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 12.12.1995թ.
«Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 30.12.1998
«Բուսական աշխարհի մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 22.12.1999թ.
«Կենդանական աշխարհի մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 03.05.2000թ.
«Թափոնների մասինև ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 24.11.2004թ.
«նապահպանական վերահսկողության մասին» ՀՀ օրենք, որն ընդունվել է 11.04.2005թ.
Առկա են նաև 4 օրենսգրքեր, որոնք ներառում են շրջակա միջավայրի պահպանությանը վերաբերող հարցեր`
«ՀՀ հողային օրենսգիրք», որն ընդունվել է 02.05.2001թ.
«ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգիրք», որն ընդունվել է 06.11.2002թ.
«ՀՀ անտառային օրենսգիրք», որն ընդունվել է 24.10.2005թ.
«ՀՀ ջրային օրենսգիրք», որն ընդունվել է 04.06.2002թ.
Շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերով զբաղվող ազգային լիազոր մարմիններն են ՀՀ Բնապահպանության նախարարությունը, ՀՀ Գյուղատնտեսության և ՀՀ Առողջապահության նախարարությունները:
11.4. Առաջարկվող գործողություններ և շրջակա միջավայրի վերաբերյալ եզրակացություններ
Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանի համար մաստեր պլանում նախատեսված հիմնական գործողությունները և կառույցները կարելի է բաժանել չվերահսկվող և վերահսկվող գոտիների նախագծերի.
Չվերահսկվող գոտի
- նոր ուղևորային համալիր
- անցորդների համար նախատեսված տարածքների վերակառուցում և ընդհանուր կանաչապատում
- կանգառներ և մուտքի ճանապարհներ
Վերահսկելի գոտի
- վազքուղու ծածկույթի նորացում, հարթեցում
- մոտեցման լուսազդանշանային համակարգի որակի բարձրացում և տեսողական նոր սարքեր
- ղեկուղու համակարգի վերանորոգում և նորացում
- կոմերցիոն կառամատույցի վերակառուցում և նորոգում
- կոմերցիոն կառամատույցի կառուցվածքային ձևափոխում
Հաշվի առնելով, որ նոր վազքուղիներ չկան, հիմնական վազքուղու ընդլայնումը, հանրային ճանապարհների զգալի վերափոխումները, որոնք կարող են զգալի աղմուկ առաջացնել, վերը նշված գործողություններն ըստ ԴԱԻ AC 5050/4Ա ստանդարտի որակավորվում են որպես 2-րդ կարգախմբի գործողություններ, ինչը կտրականապես բացառում է նրանց գնահատումը շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության տեսանկյունից:
11.5. Շրջակա միջավայրի ազդեցության գնահատում (ՇՄԱԳ)
ՇՄԱԳ-ը նպատակ ունի ուսումնասիրել նախագծի հնարավոր ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա, ինչպես նաև որոշարկելու այն ընթացակարգերը, որոնք հնարավոր է կիրառել մեղմացնելու համար այդ ազդեցությունները: Այս ՇՄԱԳ-ը պետք է նաև որոշարկի այն մեթոդները, որոնք օպտիմալացնում են դրական ազդեցությունը և նվազեցնում են բացասականը:
ՇՄԱԳ-ի հիմնական նպատակն է կանխատեսել նախագծով պայմանավորված ազդեցությունը և նրա պոտենցիալ ազդեցությունը: Այս կանխատեսումները պետք է հաշվի առնեն առաջարկվող նախագծի բոլոր փուլերը:
ՇՄԱԳ-ը համապատասխանում է տեղի իշխանությունների և ֆինանսական հաստատությունների պահանջներին:
1995թ. նոյեմբերի 20-ին ընդունված «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն օդանավակայանն իրականացրել է ՇՄԱԳ և ստացել է հետևյալ նախագծերի իրագործման համաձայնությունը`
Նոր համալիրի կառուցում (Հ3)
Զվարթնոց օդանավակայանի վազքուղու մի մասի (1,500 մ) վերակառուցում:
Գյումրու Շիրակ օդանավակայանի վազքուղու (3,220 մ) վերակառուցում (մաստեր պլանի II փուլ)
օդանավակայանի նոր համալիրի շինարարություն (մաստեր պլանի II փուլ)
անձրևաջրերի մաքրման կայանների կառուցում:
11.5.1. Բովանդակություն
ՇՄԱԳ-ի պատրաստման ժամանակ հաշվի կառնվեն հետևյալ նվազագույն հարցերը.
1. Համառոտ ամփոփագիրը. հիմնական ասպեկտների համառոտ բնութագիրը և գնահատման հիմնական բացահայտումները
2. Քաղաքական, իրավական և ինստիտուցիոնալ շրջանակը. շրջակա միջավայրի վրա ներգործության տեսանկյունից նախագծի հետ կապված իրավական և վարչական պահանջների նկարագիրը (հատկապես ստանդարտների ապահովման և թույլտվությունների ձեռքբերման առնչությամբ):
3. Նախագծի նպատակը և նկարագրությունը. նախագծի մանրամասն նկարագրությունը, շեշտադրումը դնելով այն գործունեության վրա, որը ռիսկային գործոն է ենթադրում, հաշվի առնելով բոլոր փուլերը (շինարարություն, կիրառում, շահագործում, ավարտ)
Պետք է ներառվեն հետևյալ կետերը`
ա) նախագծի նկարագրությունը և նրա դիզայների որոշարկումը, ներդրումների տեսակը և մեծությունը, փուլերը, տեխնոլոգիաները, նպատակները և պարզաբանումները, հատակագիծը,
բ) նախագծի աշխարհագրական և քաղաքական-վարչական տեղակայվածության հիմնավորում և դրանից բխող շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը,
գ) շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության տեսանկյունից ազդեցության ոլորտների հաստատում, նախագծի մեծությունը, արտադրական ծավալը, աշխատողների քանակը, էլեկտրականություն և ջրի պահանջարկ, առողջապահական հարցեր, ճանապարհներ և փոխադրում,
դ) օգտագործվող հումքը և դրա քանակությունը, էներգիայի ռեսուրսներ, կոշտ թափոնների քանակությունը և որակը (վտանգավոր և ոչ վտանգավոր), առաջացած գազային կամ հեղուկ արտանետումները, թափոնների առաջացման չափը և նրանց տնօրինումը, ռեսուրսների տնօրինման պլան:
4. ՈՒսումնասիրվող ոլորտի շրջակա միջավայրի նկարագիրը. նախագծի ազդեցության գոտիների մանրամասն նկարագիր, որը ներառում է հետևյալը.
ա) ֆիզիկական միջավայր. մթնոլորտային տարրերի նկարագիրը, ներառյալ կլիմայական և օդի որակի տվյալները, հողի ֆիզիկական բաղկացուցիչները, ներառյալ տոպոգրաֆիան, երկրաբանությունը, հիդրոլոգիան, ստորգետնյա ջրային ռեսուրսները և սեյսմիկ ակտիվությունը, ճահճային հատվածները, ջրային հատվածի ֆիզիկական բաղկացուցիչները, ներառյալ բաթիմետրիկան/գեոմորֆոլոգիան, հիդրոդինամիկան, ջրի որակը, նստվածքները:
բ) շրջակա կենսաբանական միջավայրը. տեղանքի, ֆլորայի և ֆաունայի նկարագրությունը, էկոհամակարգի բնութագիրը և նրա ներկայացուցիչները, տեսակների միգրացիոն նմուշները, էկոլոգիապես զգայունակ և կարևոր ոլորտները,
գ) սոցիալ և մշակութային տարրերը. դեմոգրաֆիական պարամետրերի նկարագիրը, ներառյալ` բնակչությունը, կյանքի որակը և աշխատուժը, սոցիալ-տնտեսական ասպեկտները, տնտեսությունը, հողի անցյալ, ներկայիս և ապագա օգտագործումը, սովորույթները և մշակութային առանձնահատկությունները և արժեքները, փոխադրումները և հարակից ենթակառույցները, առողջապահական հարցեր և անվտանգության նկատառումներ, աղմուկի մակարդակը, ազգային հուշահամալիրներ, էսթետիկական, պատմական, ճարտարագիտական տարածքներ և մշակութային արժեքներ,
դ) թափոնների տնօրինումը, հողի ներկայիս օգտագործումը և արժեքը, սեփականության մասնաբաժին, արտադրական առաջընթացի աստիճանը, հողի օգտագործման հնարավորությունները, տոպոգրաֆիա, հիմնական սարքավորումները և ենթակառույցը, և այլն:
5. Այլընտրանքային մոտեցումների որոշարկում և վերլուծություն. նախագծային այլընտրանքների գնահատում, որոնք պետք է ներառեն զրոյի և «ոչինչ չանելու» այլընտրանքի միջև համեմատությունը:
6. Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը և նվազեցման միջոցառումները. շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նկարագիրը` հաշվի առնելով հետևյալ գործոնները.
ա) հիմնական առանձնահատկությունները և այլ տվյալներ` ներառյալ նրանց հուսալիության առկա թերությունների մասին մեկնաբանություններ,
բ) նախագծային տարբեր փուլերի ազդեցության բնութագիրը (շինարարություն, կիրառում, շահագործում, ավարտ), բացասական, ուղղակի, անուղղակի, փոփոխման ենթակա կամ ոչ ենթակա, կարճաժամկետ և երկարաժամկետ, և այլն,
գ) շրջակա միջավայրի ֆիզիկական-բնական, սոցիալ-տնտեսական, մշակութային և էսթետիկ բաղկացուցիչների վրա ազդեցությունը մեղմացնելու կամ նվազեցնելու համար որոշարկված միջոցառումները,
դ) ռեսուրսների քանակական որոշարկում և բաշխում կամ մեղմացնող միջոցառումների և շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության տնտեսական գնահատում,
ե) տեղեկատվական պակասը լրացնելուն օգնող ուսումնասիրությունների բնութագիրը
7. Շրջակա միջավայրի կառավարման պլան, որը պետք է ընդգրկի
ա) նախագծի շինարարության, կիրառման, շահագործումների ընթացքում և ավարտից հետո շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցության մեղմացման ծրագիր,
բ) ռիսկային գործոնի կանխման և հսկման ծրագիր` այնպիսի միջոցառումներով, որոնք ուղղված են ենթակառույցում հնարավոր աղետներին կամ նախագծի որևէ փուլի փոփոխություններին,
գ) անկանխատեսելի իրավիճակների պլան, որը նկարագրում է նախորդ կետում նկարագրված ռիսկային գործոնի վերացմանն ուղղված գործողությունները,
դ) հետագա գործողությունների, գնահատման և հսկման` անհրաժեշտ հիմնական տեղեկություններով ծրագիր, որն ուղղված է շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության ստուգմանը, հիմնական նմուշի պատշաճ պահպանմանը, մեղմացնող գործողությունների վերանայմանը և փոխհատուցման գործողությունների և նախագծային աուդիտի իրականացմանը` նախագիծը շրջակա միջավայրի պայմաններին հարմարեցնելու համար:
8. Եզրակացություններ և երաշխավորություններ
9. Օգտագործված գրականություն
10. Այնպիսի հավելվածներ, ինչպիսիք են. ներածականը, հանրային մասնակցության ծրագիր, համապատասխան օրենքներ,կանոնակարգեր, քաղաքականություն, ազդեցության հաշվարկ, քարտեզներ, նմուշներ, մեթոդներ:
11.6. Շրջակա միջավայրի կառավարման ծրագիր
Շրջակա միջավայրի կառավարման պլանը հաշվի է առնում երկու հիմնական հարցադրումներ` շրջակա միջավայրի նկատմամբ պարտավորությունների տեսանկյունից հնարավոր ռիսկային գործոնի նվազեցում և շրջակա միջավայրի կառավարման համակարգի մշակում:
11.6.1. Շրջակա միջավայրին առնչվող պարտավորությունների կառավարում
ՀՀ կառավարության և Կորպորասիոն Ամերիկա Ս.Ա.-ի միջև ստորագրված պայմանագրով ամրագրվել է, որ.
- ՀՀ կառավարությունն երաշխավորում է, որ գոյություն չունեն շրջակա միջավայրի նախնական այնպիսի իրավիճակներ, որոնք կարող են օդանավակայանի ղեկավարության դեմ որևէ բողոք առաջացնել և:
Հնարավոր ֆինանսական միջոցների տրամադրման դեպքում, ուսումնասիրություններ կանցկացվեն` որոշարկելու շրջակա միջավայրի վիճակը: Օդանավակայանին հատուկ շրջակա միջավայրի առանձնահատկությունները սահմանելու նպատակով` անհրաժեշտ է հատուկ ուսումնասիրություններ, որոնք պետք է ներառեն հետևյալը.
- օդանավակայանի շրջապատի նկարագիրը
- օդանավակայանի հատակագծի նկարագիրը
- կրիտիկական տարածքների որոշում
- որոշ կրիտիկական տարածքների հատուկ նշագրում
- աղմուկի ազդեցության ուսումնասիրություններ օդանավակայանի շրջակայքում
- համապատասխանությունը թափոնների տնօրինման և արտանետումների կանոնակարգերին
- թերությունների և եզրակացությունների վերաբերյալ զեկույց
Եթե անհրաժեշտ են վերականգնիչ բնույթի աշխատանքներ, ապա կօգտագործվեն ազգային օրենքների ստանդարտները` որոշարկելու համար իրականացման ենթակա գործողությունները: Եթե նման ստանդարտներ չկան ազգային օրենսդրության շրջանակներում, կօգտագործվեն միջազգայնորեն ճանաչված արժեքները կամ ռիսկի գնահատման մոտեցումները: