ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ
3 ապրիլի 2014 թվականի N 13
i
24. ՍԵՎԱՆԱ ԼՃՈՒՄ ԻՇԽԱՆԻ ՊԱՇԱՐՆԵՐԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ԵՎ ՁԿՆԱԲՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԾՐԱԳՐԻ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 14-րդ հոդվածի պահանջներով`
1. Հավանություն տալ Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագրին (այսուհետ` ծրագիր)` համաձայն N 1 հավելվածի` հաշվի առնելով Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագրի վերաբերյալ շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության և անկախ տնտեսական փորձաքննության եզրակացությունները:
2. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարին` եռամսյա ժամկետում մշակել և Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն ծրագրի իրականացման շրջանակներում Սևանա լճում տեղադրվող ցանցավանդակային տնտեսությունների կողմից արտանետումների թույլատրելի նորմերի և բնական պաշարների օգտագործման վերաբերյալ:
3. Առաջարկել Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամին «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն» փակ բաժնետիրական ընկերության համաձայնությամբ վերջինիս հետ կնքել ծրագրի կառավարչի պայմանագիր` դրանում նախատեսելով հիմնական պայմաններ` համաձայն N 2 հավելվածի:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2014 ԹՎԱԿԱՆԻ ԱՊՐԻԼԻ 10-ԻՆ
Հավելված
i
ՀՀ կառավարության
2016 թվականի ապրիլի 21-ի նիստի
N 15 արձանագրային որոշման
Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության
զարգացման համալիր ծրագիր
Բովանդակություն
Ծրագրի սեղմագիր
ԳԼՈՒԽ 1. |
Ձկնաբուծության զարգացման հնարավորությունները Սևանա լճում 1.1. Սևանա լճի ընդհանուր նկարագիրը 1.2. Իրավիճակի նկարագրությունը 1.1. Հայաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի արտահանման պոտենցիալ շուկաները 1.3.1. Համաշխարհային ձկնարտադրության ընդհանուր նկարագիրը |
ԳԼՈՒԽ 2. |
Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագրի ամփոփ նկարագրությունը 2.1. Համալիր ծրագրի տնտեսական բաղադրիչի նկարագիրը 2.2. Համալիր ծրագրի բնապահպանական բաղադրիչի նկարագիրը |
ԳԼՈՒԽ 3. |
Սևանի իշխանի արտադրության և իրացման գործընթացում ներգրավված կառույցները և դրանց գործառույթները 3.1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն 3.2. Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հարցերով խորհուրդ 3.3. ՀՀ բնապահպանության նախարարություն և «Սևան» ազգային պարկ 3.4. Պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմիններ 3.5. Սևանա լճի հիմնահարցերի հանձնաժողով 3.6. Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամ 3.7. Ծրագրի կառավարիչ 3.8. «Սևանի իշխան» ՓԲԸ 3.9. «Սևան Ակվա» ՓԲԸ |
ԳԼՈՒԽ 4. |
Ծրագրից ակնկալվող արդյունքները 4.1. Ծրագրի ֆինանսական արդյունքները 4.2. Բնապահպանական արդյունքները 4.3. Սոցիալ-տնտեսական արդյունքները 4.4. Ծրագրի ռիսկերը և դրանց նվազեցման ուղիները Հավելված 1.»Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ի և «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի 2016-2024 թվականների դրամական հոսքերի և ֆինանսական արդյունքների կանխատեսում |
Ներածություն
1. «Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագիրը» (այսուհետ` ծրագիր) անցել է բնապահպանական, պետական և անկախ տնտեսագիտական փորձաքննություններ և 2014 թվականի ապրիլի 3-ին հավանության է արժանացել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից: Ծրագիրը ներառել էր 2014-2023 թվականները: 2014-2015 թվականներին ծրագրի զարգացումներով պայմանավորված` այն լրամշակվել է և այժմ ներկայացվում է 2016-2024 թվականների համար:
2. Ծրագրի ռազմավարական նպատակը Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնումն է և լճի հիմնախնդիրների լուծումը: Նպատակի իրագործման համար նախատեսվում է.
- իշխանի էկոլոգիապես կայուն արտադրության կազմակերպում, բնական պաշարների վերականգնում,
- իշխանի բնական վերարտադրության պայմանների ստեղծում,
- Սևանա լճի հիմնախնդիրների լուծման համար միջոցների ձևավորում:
3. Համալիր ծրագիրն իրականացվում է` հիմնվելով հետևյալ առաջնահերթությունների վրա.
- Ծրագրի իրականացման ընթացքում լճի էկոհամակարգի վիճակի մշտական բարելավում, այդ թվում` ձկնապաշարների մշտական ավելացում,
- Ժամանակակից տեխնոլոգիաների և միջազգային փորձի կիրառում Սևանա լճի բնապահպանական խնդիրների լուծման գործում,
- Ձկան և ձկնամթերքի արտադրության ծավալների ամենամյա ճշգրտում` կախված լճի մշտադիտարկումների արդյունքներից,
- Միջազգային ստանդարտների ներդրում (այդ թվում` բնապահպանական) ձկան և ձկնամթերքի արտադրության ողջ արժեշղթայում,
- Միջազգային փորձի և ակվակուլտուրայի զարգացման ժամանակակից միտումների ուսումնասիրություն և դրա հիման վրա ձկան և ձկնամթերքի արտադրության արժեշղթայի արդյունավետության անընդհատ բարձրացում` հաշվի առնելով ծրագրի փաստացի արդյունքների ուսումնասիրությունը Հայաստանի Հանրապետությունում,
- Ձկան բուծում տեսակին հատուկ բնական պայմաններին հնարավորինս մոտ պայմաններում,
- Ժամանակակից տեխնոլոգիաների և միջազգային փորձի տեղայնացում Սևանի իշխանի կենսունակ մանրաձկան արտադրության նպատակով:
Ծրագրի սեղմագիր
4. Սևանա լիճը Հայաստանի բնության հրաշալիքներից և հայ ժողովրդի ազգային խորհրդանիշներից է, որն ունի հանրապետական և տարածաշրջանային բացառիկ տնտեսական ու էկոլոգիական նշանակություն: Սևանա լիճն իր եզակի ու հարուստ ֆլորայով և ֆաունայով կարևոր տեղ ունի հանրապետության կենսաբազմազանության համակարգում, իսկ կենսապաշարները` մասնավորապես ձկնային պաշարները, կարևոր տեղ են գրավում մարզի և հանրապետության բնակչության սննդաբաժնում: Տարաբնույթ անբարենպաստ մարդածին գործոնների ազդեցության ներքո անցյալ դարի կեսերից իշխան ձկնատեսակի գլխաքանակը կտրուկ նվազել է և տեսակը կորցրել է իր արդյունագործական նշանակությունը: ՀՀ կառավարության կողմից վերջին տարիներին ձեռնարկվում են Սևանա լճի մակարդակի բարձրացմանը և ջրային պաշարների ավելացմանն ուղղված միջոցառումներ, որոնք բացառիկ կարևորություն ունեն լճի էկոհամակարգի վերականգնման համար: Սակայն, ինչպես ցույց է տալիս նախորդ տարիների փորձը, միայն ձեռնարկված միջոցառումներով Սևանի խախտված էկոհամակարգը չի կարող վերականգնվել:
5. Հաշվի առնելով Սևանա լճի տնտեսական և էկոլոգիական նշանակությունը, ինչպես նաև լճի հիմնախնդիրների լուծման համար առավել համակարգված և կայուն միջոցառումների անհրաժեշտությունը` մշակվել է «Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման» համալիր ծրագիրը:
6. Ծրագրի մշակման համար հիմք են հանդիսացել
- մանրաձկան` ջրի շրջանառության փակ համակարգով աշխատող արտադրության ուսումնասիրությունը, որի հիմնական առավելությունը հոսանքային համակարգի նկատմամբ պայմանավորված է ջրի վերօգտագործման հնարավորությամբ (97.5 - 98%),
- ցանցավանդակային եղանակով ապրանքային ձկան արտադրության ուսումնասիրությունը,
- ձկան խորը վերամշակման լավագույն միջազգային փորձը,
- առկա ձկնաբուծական տեխնոլոգիաների ուսումնասիրությունը, ինչպես նաև ոլորտի ճանաչված փորձագետների հետ համագործակցությունը:
7. Ծրագրի իրականացման նպատակով ստեղծվել են մի շարք կազմակերպություններ, որոնք կապահովեն ծրագրի կայուն և հավասարակշռված իրականացումը: Նշված կազմակերպություններից առանցքային են «Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացմանը հիմնադրամը» (այսուհետ Հիմնադրամ), (ստեղծվել է ՀՀ կառավարության 19.12.2013 թվականի N 1442-Ն որոշմամբ), «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ը (հիմնվել է 07.04.2014 թվականին) և «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ը (հիմնվել է 20.11.2015 թվականին): Ընկերությունները ստեղծվել են հիմնադրամի կողմից հարյուր տոկոս մասնակցությամբ, ինչը հնարավորություն կտա ապահովել ծրագրով նախատեսվող արժեշղթայի օղակների ինտեգրացված կառավարումը: Ծրագրի իրականացման նպատակով Հիմնադրամը կարող է ստեղծել տնտեսական ընկերություններ` դրանց բաժնետոմսերի (բաժնեմասերի) 100 տոկոսի սեփականատեր հանդիսանալու և բաժնետոմսերը (բաժնեմասերը) չօտարելու պայմանով:
8. Ծրագրի կառավարիչն է «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն» ՓԲԸ-ն (նշանակվել է ՀՀ կառավարության 2014 թվականի ապրիլի 3-ի N Ն-13 որոշմամբ):
9. Ծրագրի ռազմավարական նպատակը Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնումն ու լճի հիմնախնդիրների լուծումն է: Նպատակի իրագործման համար ծրագիրը միավորել է տնտեսական և բնապահպանական բաղադրիչները` ստեղծելով ձկան արտադրության ինտեգրացված արժեշղթա, որն ապահովում է ծրագրի` վերը նշված նպատակների իրականացման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների ստեղծումը: ՈՒստի, ստեղծվում է մի համակարգ, որը հավասարակշռում է տնտեսական և բնապահպանական շահերը` միաժամանակ ապահովելով ծրագրի կայուն զարգացումը:
10. Ծրագրի տնտեսական բաղադրիչը նախատեսում է Սևանա լճի ավազանում ձկնաբուծական համալիրի ստեղծում, որն իր մեջ ներառում է ձկան արտադրության արժեշղթայի հետևյալ օղակները. մանրաձկան տնտեսություն, լճում տեղակայված տնտեսություններ և վերամշակման գործարան: Արժեշղթայի վերը նշված օղակներում կկազմակերպվի Սևանի իշխանի էնդեմիկ ենթատեսակների (գեղարքունի և ամառային իշխան) արտադրությունից մինչև իրացում ողջ գործընթացը: Տնտեսական բաղադրիչի իրականացման արդյունքում ձևավորված ֆինանսական միջոցների մի մասը կուղղվի ծրագրի բնապահպանական բաղադրիչի իրագործմանը, որը ներառում է լճի հիմնախնդիրների լուծմանն աջակցություն ու Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնում: Այս նպատակով ծրագրի շրջանակներում հիմնադրամի կողմից արդեն իսկ իրականացվում է մոնիթորինգ` գույքագրելու լճի հիմնախնդիրները, գնահատելու տնտեսական գործունեությամբ պայմանավորված բնապահպանական ռիսկերը և պարզելու դրանց կանխարգելման համար անհրաժեշտ միջոցների չափը:
11. Տնտեսական բաղադրիչ: Մանրաձկան արտադրությամբ և ձկան վերամշակմամբ զբաղվում է «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ն, իսկ ապրանքային ձկան արտադրությամբ` «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ն:
12. Մանրաձկան արտադրության կազմակերպման նպատակով ըստ ծրագրի ձևավորվել է ամառային և գեղարքունի իշխանի ծնողական կազմը: Արտադրված մանրաձկան մի մասը կիրացվի լճում տեղակայված տնտեսություններին, իսկ մյուս մասը` տնտեսություններ լցվող մանրաձկան քանակի 25%-ի չափով, բաց կթողնվի Սևանա լիճ բնական պաշարների վերականգնման նպատակով: Մանրաձկից ապրանքային ձկան ստացումը կիրականացվի լճում տեղակայված տնտեսություններում: Ապրանքային քաշի հասնելուց հետո ձուկը պլանավորվում է ամբողջությամբ իրացնել վերամշակման գործարանին, որտեղ էլ կընթանան ձկան հետագա մթերման և վերամշակման գործընթացները: Վերամշակման գործարանը համալրված կլինի ժամանակակից լավագույն տեխնոլոգիաներով և կարտադրի ձկնամթերքի լայն տեսականի` թարմ պաղեցված ձկից մինչև ձկան ֆիլե և պահածոներ: Ինտեգրացված արժեշղթայի ձևավորումը հնարավորություն կտա արժեշղթայի օղակներից յուրաքանչյուրում օպտիմալացնել ծախսերը, ինչպես նաև արտադրանքը ներկայացնել մեկ ապրանքանիշի ներքո, ինչը կնպաստի միջազգային շուկայում արտադրանքի մրցունակության աճին և պայմաններ կստեղծի արտահանման ծավալների ընդլայնման համար: Ընդ որում, սկզբնական տարիներին քանի դեռ Սևանի իշխանի արտադրության ծավալներն ամբողջությամբ չեն ապահովի վերամշակման գործարանի լրիվ բեռնվածությունը, գործարանում կվերամշակվի հայկական արտադրության ծիածանափայլ իշխան և թառափ` վաճառվելով այլ ապրանքանիշի ներքո:
13. Բնապահպանական բաղադրիչ: Համալիր ծրագրի արդյունքում ձևավորված միջոցների մի մասը կուղղվի հիմնադրամին Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և լճի հիմնախնդիրների լուծման նպատակով: Բնապահպանական խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ գումարները կգոյանան «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի կողմից յուրաքանչյուր իրացված մեկ կիլոգրամ ձկան համար վճարվելիք 200 դրամներից, հասույթի 1.5%-ի չափով հատկացվող միջոցներից, ինչպես նաև հիմնադրամի կողմից հիմնված ընկերություններից ստացվող շահաբաժիններից: Նման մոտեցումը թույլ կտա համատեղել տնտեսական և բնապահպանական շահերը` օգտագործելով բնական միջավայրը հենց այդ միջավայրի խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցներ ձևավորելու համար: Բնապահպանական խնդիրների լուծմանն աջակցելու համար կպահպանվի միջոցառումների հետևյալ հերթականությունը. Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման նպատակով Սևանի էկոլոգիական խնդիրների հավաքագրում, խնդիրների դասակարգում` ըստ որոշակի չափորոշիչների, լուծումների մշակում, միջոցառումների իրականացում, արդյունքների մշտադիտարկում:
14. Բնապահպանական բաղադրիչը նախատեսում է սահմանված պարբերականությամբ ծրագրի բնապահպանական մոնիթորինգի իրականացում մոնիթորինգի խորհրդի կողմից, որի կազմում պարտադիր ընդգրկված են ներկայացուցիչներ ՀՀ ԳԱԱ Կենդանաբանության և Հիդրոէկոլոգիայի Գիտական Կենտրոնից, ՀՀ ԳԱԱ էկոլոգոնոոսֆերային հետազոտությունների կենտրոնից, ՀՀ ԲՆ Շրջակա միջավայրի վրա ներգործության մոնիթորինգի կենտրոնից, ՀՀ ԲՆ Սևան ազգային ՊՈԱԿ-ից: Մոնիթորինգի խորհուրդը յուրաքանչյուր տարի կամփոփի Սևանա լճի բնապահպանական վիճակը, այդ թվում «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի նախորդ տարիների գործունեության` շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության մոնիթորինգի արդյունքները և կտեղեկացնի լճում նոր տնտեսություն տեղակայելու նպատակահարմարության մասին: Մոնիթորինգի սկզբունքները հիմնված կլինեն լավագույն բնապահպանական ստանդարտների վրա, իսկ խորհրդի որոշումները կկայացվեն կոլեգիալ, ինչը հնարավորություն կտա ապահովելու վերջինիս եզրակացությունների առավելագույն գիտական և մասնագիտական անկախությունը:
15. Կայուն և բնաներդաշնակ արտադրություն կազմակերպելու համար կօգտագործվի աշխարհի լավագույն արտադրողների կողմից առաջարկվող անվտանգ ձկան կեր, որի բաղադրության 60-70%-ը կազմում են տարբեր մշակաբույսեր, ձկան ալյուր և ձկան յուղ, և որը չի պարունակում գենետիկորեն ձևափոխված օրգանիզմներ:
16. Համալիր ծրագրի ներդրումները գնահատվում են մոտ 50 մլրդ. դրամ: Ընդ որում, ծրագիրն իրականացվելու է երկու փուլով: Առաջինը մեկնարկային փուլն է, որով նախատեսվում է, որ արժեշղթայի նշված օղակների հիմնադրման և գործունեության կազմակերպման համար անհրաժեշտ շրջանառու միջոցների ֆինանսավորումը կիրականացվի մեծ մասամբ պետբյուջեից` հիմնադրամի կողմից ներդրվելով ընկերությունների կանոնադրական կապիտալում: Մեկնարկային փուլի ներդրումները կազմում են մոտ 15 մլրդ դրամ, որից 9.1 մլրդ դրամը պետական բյուջեից: Առաջին փուլում հնարավոր կլինի ապահովել մոտ 10,000 տոննա Սևանի իշխանի արտադրություն, որը հնարավորություն կտա ընկերություններին շուկայում լինել մրցունակ և կազմակերպել կայուն արտադրություն:
17. Երկրորդ փուլը ենթադրում է այդ օղակների հետագա ընդլայնում ու զարգացում, ինչն արդեն կապահովվի տնտեսությունների գործունեության արդյունքում ձևավորված ներքին ռեսուրսների, հիմնադրամի կողմից տրամադրվող փոխառությունների կամ ներգրավվող վարկային միջոցների հաշվին: Երկրորդ փուլի ներդրումների ընդհանուր ծավալը գնահատվում է 35 մլրդ դրամ:
18. ՈՒսումնասիրվել են նաև ձկան արտադրությունից մինչև սպառում արժեշղթայի լավագույն միջազգային ստանդարտները, ուստի կտարվեն շարունակական աշխատանքներ այդ ստանդարտներն արժեշղթայի` ծրագրով նախատեսվող օղակներում ներդնելու համար: Ընդհանուր առմամբ, ծրագիրն ունի դինամիկ բնույթ, և պայմանավորված դրա հետագա զարգացումներով, մրցակիցների փորձի, ոլորտի զարգացման միտումների ուսումնասիրություններով ու գործունեության ընթացքում ձեռքբերումներով` անընդհատ կիրականացվեն միջոցառումներ ընկերությունների մրցունակության և գործունեության արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ: Ծրագրի շրջանակներում իրականացվում են նաև գենետիկական հետազոտություններ, սելեկցիոն աշխատանքներ, աշխատանքներ ուղղված հիվանդությունների կանխարգելմանը, ախտորոշմանը, բուժմանը և այլն: Նշված աշխատանքների կատարման նպատակն է Սևանա լիճ բաց թողնել առողջ մանրաձուկ և, հետևաբար, լճում ունենալ նվազագույն անկում, ինչպես նաև ստանալ բարձրորակ ապրանքային ձուկ, որը մրցունակ կլինի ձկնամթերքի միջազգային շուկայում:
19. Արդյունքում, ծրագրի իրագործումը հնարավորություն կտա`
- Ստեղծել գեղարքունի և ամառային իշխանի պաշարների վերականգնման բնաներդաշնակ համակարգ և ապահովել վերականգնման կայուն ու արագ ընթացք, նպաստել Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնմանը` յուրաքանչյուր տարի լիճ բաց թողնելով տնտեսություններ լցվող մանրաձկան քանակի շուրջ 25%-ի չափով:
- Ձկան արտադրության արժեշղթայի նախատեսվող օղակների գործունեության արդյունավետ կազմակերպման արդյունքում ձևավորել միջոցներ և ուղղել Սևանա լճի հիմնախնդիրների լուծմանը:
- Ստեղծվող տնտեսություններում և ձկնաբուծության ընդհանուր արժեշղթայում ստեղծել 4-5 հազար աշխատատեղ (որից 2-2,5 հազարը` ուղղակի արտադրությունում):
- Հայաստանում ստեղծել ձկան կերի արտադրության հնարավորություններ, ինչպես նաև զարգացնել այդ կերի բաղադրության մեջ օգտագործվող գյուղատնտեսական մշակաբույսերի արտադրությունը:
- Նոր տեխնոլոգիաների և գիտափորձի կիրառմամբ նպաստել նոր ձկնաբուծական փորձի ներդրմանը, որի արդյունքում այդ տեխնոլոգիաները հասանելի կլինեն ՀՀ տարածքում գործող այլ ձկնաբուծական տնտեսությունների համար` նպաստելով արտադրական ցուցանիշների բարելավմանը:
- Հայկական ձկնաբուծական արտադրանքը միջազգային շուկաներում ներկայացնել նոր որակով ու լուծումներով, նպաստել այդ շուկաներում հայկական ձկնամթերքի առաջմղմանը:
ԳԼՈՒԽ 1. |
Ձկնաբուծության զարգացման հնարավորությունները Սևանա լճում |
1.1. Սևանա լճի ընդհանուր նկարագիրը
20. Սևանա լիճ
Տեղադրությունը` ՀՀ, Գեղարքունիքի մարզ
Լճի բարձրությունը ծովի մակարդակից` 1900,4 մ
Լճի առավելագույն երկարությունը` 70 կմ
Լճի առավելագույն խորությունը` 79,4 մ
Լճի մակերեսը` 1276,418 կմ2
Ջրի միջին ջերմաստիճանը ամռանը` +18o+23o`
Ջրի ծավալը` 38,0 միլիարդ մ3
Հեռավորությունը Երևանից (մինչև Սևան քաղաք)` 55 կմ
Լիճը շրջապատող լեռներ` արևմուտքից` Գեղամա լեռներ, հյուսիսից` Արեգունյաց լեռներ, արևելքից` Սևանա լեռներ, հարավից` Վարդենիսի լեռներ
Սևան ազգային պարկում առանձնացված արգելավայրեր` Գավառագետի և Գիհի-կաղնուտային ռելիկտային
Արգելոցներ` Նորաշենի, Լիճք-Արգիչի, Գիլլի, Արտանիշի
21. Սևանա լիճն աշխարհի ամենամեծ բարձր լեռնային լճերից է, Հայաստանի ամենախոշոր լիճն է և մաքուր ջրի ամենամեծ ավազանը Կովկասյան տարածաշրջանում. լճի ջրհավաք ավազանի ընդհանուր մակերեսը կազմում է շուրջ 4890 կմ2: Այն տեղակայված է Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս-արևելքում` Գեղարքունիքի մարզում:
22. Լիճը բաղկացած է երկու անհավասար մասերից, որոնք պայմանականորեն անվանում են Մեծ Սևան և Փոքր Սևան: Դրանք իրար են միանում մոտ 5 կմ լայնության նեղուցով: Լիճ են թափվում 28 փոքր գետեր և միայն Հրազդան գետն է սկիզբ առնում լճից: Լճի ջրի միջին տարեկան ջերմաստիճանը տատանվում է +4 oC-ից մինչև +6 oC:
23. Սևանա լիճը Հայաստանի ջրային հաշվեկշռում բացառիկ տեղ է գրավում: Մինչև լճի մակարդակի արհեստական իջեցումը այստեղ էր կուտակված հանրապետության ջրային պաշարների ավելի քան 80 տոկոսը (58,5 միլիարդ մ3), որը 5 անգամ ավելի էր հանրապետության մակերևութային ջրային հոսքից և մոտ 35 անգամ ավելի էր մնացած ջրամբարներում կուտակված ջրային պաշարներից:
24. Սևանա լիճն իր ֆիզիկական, քիմիական, կենսաբանական ցուցանիշներով համարվում է քաղցրահամ ջրի ռազմավարական պաշար: Սևանա լիճը մեծ ներդրում ունի տարածաշրջանի (Հարավային Կովկաս, Թուրքիա և Իրանի հյուսիսային մասեր) խմելու ջրի պաշարների ապահովման գործում:
25. Սևանի ավազանի կլիման ամռանը չափավոր տաք է, իսկ ձմռանը` չափավոր ցուրտ: Բնութագրվում է ամենամյա և հաստատուն ձյունածածկույթով: Ամռանը գերիշխում են քիչ ամպամած եղանակները: Օդի հունվարյան միջին ջերմաստիճանը -4 oC-ից -8 oC է, իսկ հուլիսյանը` +10 oC-ից +22 oC: Տարեկան միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ +5 oC: Ամառային առավելագույն ջերմաստիճանը հասնում է +32 oC աստիճանի, իսկ ձմեռային նվազագույնը` -32 oC աստիճանի: Տարվա ընթացքում լինում է մոտավորապես 240 օր, երբ օրվա միջին ջերմաստիճանը մոտ է զրոյին:
26. Սևանա լճի երկրաբանական կառուցվածքը բնութագրվում է իբրև «pull apart» ավազան (երկրաբանական ճեղքվածք, որտեղ ջրի շարժը տեղի է ունենում ճեղքվածքի երկայնքով): Լճի մակերևույթից մեթանի արտանետումը կորելացվում է ջրի ֆիզիկական ու քիմիական հատկությունների հետ և ցույց է տալիս, որ լճի հատակի ակտիվ ճեղքվածքների տարածքում հատակի օրգանական մնացորդների խմորումից առաջացող բիոգենիկ մեթանի արտանետումն առաջնային դեր է խաղում:
1.1.1. Ձկնատեսակները, ձկան պաշարները
27. Սևանա լիճն իր եզակի ու հարուստ ֆլորայով և ֆաունայով արժեքավորվում է հանրապետության կենսաբազմազանության համակարգում, իսկ կենսապաշարները` մասնավորապես ձկնային պաշարները, կարևոր տեղ են գրավում մարզի և հանրապետության բնակչության սննդաբաժնում:
28. Սևանա լճի ձկները ներկայացված են Սաղմոնազգի (Salmonidae), Սիգազգի (Coregonidae) և Ծածանազգի (Cyprinidae) ընտանիքներով:
29. Սաղմոնազգիներին է պատկանում էնդեմիկ տեսակ Սևանի իշխանը (Sevan Trout-Salmo ischchan Kessler) իր 4 էկոլոգիական ենթատեսակներով`
- Ամառային բախտակ (S. ischchan aestivalis),
- Ձմեռային բախտակ (S. ischchan ischchan),
- Գեղարքունի (S. ischchan gegarkuni),
- Բոջակ (S. ischchan danilewskii):
30. Սիգազգիների ընտանիքի ներկայացուցիչը 1920-30-ական թվականներին լճում կլիմայավարժեցված սիգն է: Որպեսզի ձկնորսության քանակը ավելացվի, ներկայացվել են նոր ձկան տեսակներ` Լադոգայի սիգ և Չուդ լճի սիգ, որոնք, հաստատվելով Սևանում, առաջացրեցին նաև հիբրիդ տեսակ` Սևանի սիգ:
31. Լճի մակարդակի արհեստական իջեցման հետևանքով իշխանի համար կենսաբանական պայմանները խիստ վատացան: Մինչև լճի մակարդակի իջեցումը ձկան տարեկան որսը գրեթե հավասարապես կազմված էր իշխանից և կողակից (համապատասխանաբար 50% և 40%): 1940-ականների սկզբից սկսեց նվազել իշխանի թվաքանակը, իսկ 1960-ականների կեսերին, լճային ձվադրավայրերի չորացման հետևանքով, կտրուկ վատացան դրանց վերարտադրման պայմանները: Այս շրջանում սիգն անցնում է կլիմայավարժեցման ադապտացիայի փուլը և 1960 թվականից սկսած դրա պաշարները աճում են` 1965 թվականին կազմելով ձկան տարեկան որսի 4%-ը: Իշխանի բաժինը կրճատվում է մինչև 27.5%, կողակինը` 32%: Քանի որ Սևանի կողակը ձվադրում է ինչպես լճում, այնպես էլ դրա մեջ թափվող գետերում, լճային ձվադրավայրերի կրճատման արդյունքում խախտվում են նաև կողակի բազմացման պայմանները, որի արդյունքում պաշարները կրճատվում են:
32. Լճի տրոֆայնության աճի շրջանում Սևանի իշխանի պաշարները շարունակում են նվազել, որի արդյունքում նախ 1976 թվականից արգելվում է դրա արդյունահանումը, 1978 թվականին այն ընդգրկվում է ԽՍՀՄ Կարմիր գրքի մեջ, իսկ 1987 թվականին Սևանի բեղլուի հետ միասին գրանցվում է Հայաստանի Կարմիր գրքում:
33. Սիգի քանակն այս ընթացքում շարունակում է աճել և 1970-ական թվականներին դրա արդյունագործական կենսազանգվածը հասնում է 12-13 հազար տոննայի:
34. Չնայած լճից ձկնորսության արգելքներին և պլանավորված մանրաձկան պաշարների տարեկան ավելացման ծրագրին` ներկայումս Սևանի իշխանը զուրկ է բնական ինքնավերարտադրության հնարավորությունից: Նրա չորս ենթատեսակից երկուսը` ձմեռային իշխանն ու բոջակը համարվում են իսպառ վերացած, իսկ գեղարքունին և ամառային իշխանը պահպանվել են աննշան քանակությամբ: Կողակը կորցրել է արդյունագործական նշանակությունը, իսկ բեղաձուկը հանդիպում է հազվադեպ:
35. Սևանա լճի ձկնապաշարների պատմական առավելագույն քանակը գնահատվում է շուրջ 30 հազար տոննա: Այն տարբեր ժամանակահատվածներում փոփոխվել է հետևյալ կերպ.
- 1983 թ. - 10.7 հազար տոննայից ավել,
- 2005 թ. - 625 տոննա,
- 2006 թ. - 253.6 տոննա,
- 2009 թ. - 278.6 տոննա,
- 2010 թ. - 300 տ և ավել
36. Եթե նախորդ դարի 90-ականների սկզբում Սևանա լճում ձկնապաշարները կազմում էին 28-30 հազար տոննա, ապա 2012 թվականի վերջին տվյալների համաձայն` այդ թիվը կազմել է 80-90 տոննա: Ավելին, բարձր և ցածր գնահատվող տեսակների մասնաբաժինների տատանմանը և որսին զուգահեռ նվազել է նաև ձկների չափը:
37. Այժմ ստորև ներկայացնենք ձկնատեսակների էկոլոգիական բնութագրերը և տնտեսական նշանակությունը:
38. 1. Սևանի իշխան - այս էնդեմիկ, անհետացող տեսակի կանոնավոր ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ պոպուլյացիան գտնվում է ծայրահեղ վատ վիճակում: Իշխանի անհետացման հիմնական պատճառներն են` լճային ձվադրավայրերի չորացումը, ձվադրավայր հանդիսացող գետերի աղտոտումը և ձկնագողությունը: Վերջին տարիներին այս տեսակի արհեստական վերարտադրության վերաբերյալ ստացված տվյալների հիման վրա կարելի է եզրակացնել, որ ներկայումս լճում մնացել է միայն գեղարքունի ենթատեսակը, որի բնական վերարտադրությունը լճում նույնպես տեղի չի ունենում: Այդ նպատակով Բնապահպանության նախարարության «Հայաստանում ձկան էնդեմիկ տեսակների պաշարների համալրում» ծրագրով մասնավոր տնտեսությունից պայմանագրային հիմունքներով գնվում և Սևանա լիճ են բաց թողնվում իշխանի երկու ենթատեսակների` գեղարքունի և ամառային իշխանի մանրաձկներ:
39. 2. Սիգ - սիգի պոպուլյացիայի միջին տարիքը 3.1-ից (1991 թ.) նվազել է մինչև 1.1` 2004 թվականին և 1.6` 2005 թվականին: Ընդ որում` 1990-ական թվականներին որսաբաժնում մոդալ տարիքային խմբերը 2-3 տարեկան ձկներ էին, իսկ 1999 թվականին` 1+ և 2+ տարիքային խմբերը: 1980-ական թվականների համեմատ` լճի ձկնարդյունավետությունը 2005 թվականին կրճատվել է 17 անգամ: Չնայած, յուրաքանչյուր տարի որոշվել են սիգի որսաչափերը, այնուամենայնիվ արդյունագործական ծանրաբեռվածությունը պոպուլյացիայի վրա մի քանի անգամ գերազանցել է որսի թույլատրելի սահմանները:
40. 3. Սևանի կողակ և Սևանի բեղլու - Հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ շարունակվում է կրճատվել այս տեսակների պոպուլյացիաների թվաքանակը: Ընդ որում` կողակի պաշարների նվազումը լճային ձվադրավայրերի չորացման և ձվադրման շրջանում արդյունահանման հետևանք է: 2005 թվականին իրականացված հետազոտությունների արդյունքների վերլուծությունը ցույց է տվել, որ կողակի աճի տեմպերը, 1980-ական թվականների համեմատ, արագացել են, տեղի է ունեցել նաև կողակի պոպուլյացիայի երիտասարդացում և միջին չափերի փոքրացում` 30-ից 22.9 սմ, ինչն ինտենսիվ որսի արդյունք է: Ընդ որում` առավել ինտենսիվ է ընթանում փոքր տարիքային խմբերի աճը, որն առատ կերային բազայի առկայության ապացույց է:
41. 4. Լճածածան-արծաթափայլ լճածածանը լիճ է ներթափանցել 1980-ական թվականների սկզբներին: Սևանա լճում աճում է լճածածանի մեկ պոպուլյացիա, որն այստեղ առաջացնում է բազմաթիվ սնվող և բազմացող վտառներ: Այն զանգվածաբար հանդիպում է Սևանա լճի ամբողջ ափամերձ հատվածում: Սևանա լճում լճածածանի սննդառության և վերարտադրման առանձնահատկությունների ուսումնասիրությունները թույլ են տալիս ենթադրել, որ Սևանի սակավատեսակ իխտիոֆաունայի պայմաններում այս նոր տեսակը ընդունակ է ավելացնել իր թվաքանակը:
1.1.2. Բնապահպանական խնդիրները
42. Սկսած 30-ական թվականներից Սևանա լճի ջրի ինտենսիվ և ոչ հաշվենկատ օգտագործման հետևանքով խախտվել է լճի հավասարակշռությունը` առաջ բերելով ջրակենսաբանական պրոցեսների և ամբողջ էկոհամակարգի խաթարում, որի շարունակման դեպքում վտանգվում է Սևանա լճի` որպես քաղցրահամ ջրամբարի գոյությունը:
43. Վերջին տասնամյակների ընթացքում Սևանա լճի էկոլոգիական վիճակի վատթարացման համար հիմք են հանդիսացել հետևյալ պատճառները`
1. ջրի մակարդակի իջեցումը,
2. թունաքիմիկատների և օրգանական նյութերի հոսքը,
3. այլ անթրոպոգեն բացասական ազդեցությունը լճի հարուստ կենսաբազմազանության վրա:
44. 1930-ական թվականներից սկսած` Սևանա լճի ջրի անխնա օգտագործման արդյունքում (էներգիայի արտադրություն և ոռոգում) խախտվեց Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռությունը:
45. Լճի ջրի կորուստը բերեց մի շարք բացասական հետևանքների`
- Մակրոֆիտների կենսազանգվածի և ադապտացիոն ներուժի կրճատում,
- Լճի կենտրոնական հատվածում հիպոլիմնիոնի վտանգավոր կրճատում, ուր տեղի է ունենում օրգանական նյութերի հանքայնացում: Երբ այդ հատվածը լավ զարգացած է, լիարժեք հանքայնացում է տեղի ունենում առանց ջրում լուծված թթվածնի պարունակության կրճատման,
- Լճի էկոհամակարգի ֆունկցիոնալ և կառուցվածքային փոփոխություններ և ջրում նյութի կենսաքիմիական շրջապտույտի խախտում,
- Լճի ջրի միջին ջերմաստիճանի բարձրացում:
46. Բոլոր վերը նշված գործոններն իրենց ազդեցությունն են ունեցել լճի էտրոֆիկացման (ճահճացման, ծաղկման) գործընթացում: Լճի ծերացման (ճահճացման) գործընթացում պաշտպանիչ դեր ունի լճի հատակի մոտ գտնվող 4oC հաստատուն ջերմաստիճան ունեցող ջրային շերտը: Այն թույլ չի տալիս, որ հատակի տիղմը խառնվի լճին: Եթե ջրի ծավալը և խորությունը նվազում է, ապա վերանում է նաև այդ պաշտպանիչ շերտը, ինչի հետևանքով լիճը սկսում է ճահճանալ: Մեծ Սևանում շերտը լիովին բացակայում էր, Փոքր Սևանում այն կար աննշան չափով, սակայն ճահճացման երևույթներն արդեն տարածվում են նաև Փոքր Սևանի վրա. ջուրը կանաչում էր և ծաղկում ջրիմուռներով:
47. Իր հերթին ճահճացման հետևանքով լճի հատակում էականորեն պակասել էր լուծված թթվածնի քանակը, կրճատվել էր ջրի թափանցիկությունը 13 մետրից մինչև 3 մետր: Լճում ձկնային պաշարները կրճատվել էին մոտ 50 անգամ, և հատկապես տուժել էին էնդեմիկ տեսակները:
48. Սևանա լճի մակարդակի իջեցմանը զուգահեռ, ջրհավաք ավազանում տնտեսության տարբեր ճյուղերի ինտենսիվացման հետևանքով, զգալիորեն աճեց կենսածին տարրերով, ծանր մետաղներով և թունաքիմիկատներով հարուստ հոսքային ջրերի քանակը, որոնք թափվում էին լիճ: Միջին հաշվով տարեկան լիճ է թափվել 7000 տոննա ազոտ, 400 տոննա ֆոսֆոր, մոտ 13 տոննա թունաքիմիկատներ և 135 տոննա ծանր մետաղներ: Ընդ որում` բնակչությունից և արդյունաբերությունից լիճ թափվող ազոտի քանակը կազմել է 7%, անասնապահությունից` 24% և բուսաբուծությունից` 40%, այսինքն` ընդհանուր աղտոտվածության գերակշռող մասը գյուղատնտեսական ոլորտինն է, որը կազմում է 64%:
49. Մասնագետները հաշվարկել են, որ Սևանա լճի էկոհամակարգի կայունացման միակ նախապայմանը լճի ծավալի մեծացումն է և ջրի մակարդակի բարձրացումը մինչև Բալթյան ծովի մակերևույթի (բ.մ.ծ.) 1903,5 մ նիշը: Այս նիշին գումարվում է նաև ալիքի առավելագույն բարձրության չափը` 1,5 մ (1903,5+1,5=1905,0):
50. Ջրի մակարդակի` մինչև 1903 մ բարձրացման հետևանքով մոտ 3037 հա անտառներ կարող են մնալ ջրի տակ: Եթե լճի հարակից անտառը դառնա լճի հատակը, 5035 մ3 փայտանյութ կմնա ջրի տակ, 1 հեկտարի վրա` 68 տոննա: ՀՀ ԳԱԱ-ի հետազոտությունները պարզել են, որ եթե այդ անտառը մնա ջրի տակ, լիճ կլցվի 259 տոննա ազոտ և 23 տոննա ֆոսֆոր, ինչը կարող է կործանարար լինել ոչ միայն ջրի, այլև ձկնատեսակների համար: Ամենից շատ ազոտ են պարունակում ծառերի տերևներն ու ճյուղերը, որոնք մեծ մասամբ չեն հանվում լճից:
51. Սևանա լճի էկոլոգիական վիճակի բարելավման նպատակով նախաձեռնությունները սկսվել են դեռևս 1996-98 թվականներից, երբ Համաշխարհային Բանկի ֆինանսական աջակցությամբ մշակվեց «Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռության վերականգնման ծրագիրը», որը հիմնականում ընդգրկեց հիմնախնդիրների լուծման հետևյալ հարցերը` օրենսդրություն, կառավարման հարցեր, լճի մակարդակի բարձրացում, ջրհավաք ավազանի կեղտաջրերի մաքրում, կենցաղային և արտադրական թափոնների կառավարում, ոչ կետային աղտոտվածությունների կանխում, ձկան պաշարների պահպանություն և վերարտադրություն, կենսաբազմազնության պահպանություն:
52. Սևանա լճի պահպանության և պաշարների արդյունավետ օգտագործման համար բացառիկ նշանակություն ունեցավ Որոտան-Արփա-Սևան ջրատեխնիկական համալիրի կառուցումը: Լճի մակարդակը բնականին մոտ պահելու համար ջրատարը լիճ է տեղափոխում Որոտան, Արփա, Եղեգիս գետերի հոսքի մի մասը (տարեկան 415 մլն մ3): Այն բաղկացած է Արփա-Սևան (կառուցվել է 1981 թվականին, տեղափոխում է 250 մլն մ3 ջուր) և Որոտան-Արփա (կառուցվել է 2004 թվականին, տեղափոխում է տարեկան 165 մլն մ3 ջուր) թունելային ջրատար համակարգերից:
53. Վերջին 4-5 տարիների ընթացքում ՀՀ Բնապահպանության նախարարության կողմից վարած քաղաքականության շնորհիվ նվազել է նաև Սևանա լճից ջրի բացթողումների ծավալը: Թույլատրվում է Սևանա լճից բաց թողնել տարեկան մինչև 170 միլիոն մ3 ջուր: Վերջին տարիներին այդ ծավալները տատանվել են 150 միլիոնի սահմաններում (2012 թվականին 169 միլիոն մ3):
54. Սևանի բնապահպանական խնդիրների լուծմանը նպաստելու համար լճի ավազանում ստեղծվել է «Սևան» ազգային պարկը: Ազգային պարկը գտնվում է ՀՀ Բնապահպանության նախարարության իրավասության ներքո: Այն ներառում է 4 արգելոցներ` Նորաշենի, Լիճք-Արգիչի, Գիլլի, Արտանիշի և 2 արգելավայրեր` Գավառագետի և Գիհի-կաղնուտային ռելիկտային:
55. Ձեռնարկված միջոցառումների արդյունքում` հատկապես ջրի մակարդակի բարձրացման հետևանքով, լճի ավազանում բնապահպանական իրավիճակն աստիճանաբար բարելավվում է: Մասնավորապես, լճի կենտրոնական հատվածում նկատվում է ջրի թափանցելիության էական բարելավում, որը միջինում հասնում է 11 մետրի: Հետևաբար, ըստ այդ ինտեգրալ ցուցանիշի, ջրավազանը մոտ է 1930-ական թվականների իր բնական բնութագրիչին, ինչը վկայում է լճի էկոլոգիական իրավիճակի դրական տեղաշարժերի մասին:
1.2. Իրավիճակի նկարագրությունը
56. Սևանա լճի ջրհավաք ավազանը, համաձայն «Սևանա լճի մասին» ՀՀ օրենքի, ընդգրկում է Սևանա լճի բուն ջրհավաք ավազանը և Արփա գետի ջրհավաք ավազանի վերնագավառը` Կեչուտի ջրամբարից հոսանքն ի վեր ընկած տարածքներն ու Որոտան գետի ջրհավաք ավազանի վերնագավառները` Սպանդարյան ջրամբարից հոսանքն ի վեր ընկած տարածքները, որոնց սահմանները դեռևս վերջնականապես ճշգրտված չեն: Սևանա լիճը Հայաստանի ջրային հաշվեկշռում բացառիկ տեղ է գրավում: Մինչև լճի մակարդակի արհեստական իջեցումը այստեղ էր կուտակված հանրապետության ջրային պաշարների ավելի քան 80 տոկոսը, որը հինգ անգամ ավելի է հանրապետության մակերևութային ջրային հոսքից և մոտ երեսունհինգ անգամ ավելի է մնացած ջրամբարներում կուտակված ջրային պաշարներից:
57. Սևանա լիճն իր ֆիզիկական, քիմիական, կենսաբանական ցուցանիշներով համարվում է քաղցրահամ ջրի ռազմավարական պաշար: Լիճն իր եզակի ու հարուստ ֆլորայով և ֆաունայով արժևորվում է հանրապետության կենսաբազմազանության համակարգում, իսկ կենսապաշարները, մասնավորապես` ձկնային պաշարները, կարևոր տեղ են գրավել մարզի և հանրապետության բնակչության սննդաբաժնում:
58. Տարաբնույթ անբարենպաստ մարդածին գործոնների ազդեցության ներքո Սևանի էնդեմիկ տեսակներից իշխանի բնական ինքնավերարտադրության հնարավորությունը նվազել է: Նրա չորս ենթատեսակից երկուսը` ձմեռային իշխանն ու բոջակը համարվում են իսպառ վերացած, իսկ գեղարքունին և ամառային իշխանը պահպանվել են աննշան քանակությամբ: Կողակը կորցրել է արդյունագործական նշանակությունը, իսկ բեղաձուկը հանդիպում է հազվադեպ:
59. Սևանի էնդեմիկ ձկնատեսակների գլխաքանակի պահպանման համար մինչև 1980-ական թվականները լճի ավազանի չորս ձկնաբուծական գործարան աճեցրել և լիճ են բաց թողել 7-10 մլն հատ տարբեր չափսերի մանրաձուկ և թրթուր, ինչը որոշակիորեն նպաստել է այդ տեսակների արդյունագործական ծավալների վերականգնմանը: 1990-ական թվականներից սակայն լճի ձկնապաշարների կրճատման պատճառով մի կողմից կրճատվել է գետերում ձվադրող ձկների քանակը, մյուս կողմից էլ դադարեցվել է ձկնաբուծական գործարանների կողմից մանրաձկան բացթողումը լիճ:
60. Վերջին տասնամյակում ակնհայտ է Սևանա լճի էկոհամակարգի և մասնավորապես լճի էնդեմիկ ձկնատեսակների պոպուլյացիաների վերականգնման հարցում պետության հոգածությունը:
61. 2001 թվականին ընդունվել է «Սևանա լճի մասին» ՀՀ օրենքը, որը կարգավորում է Սևանա լճի էկոհամակարգի բնականոն զարգացման, վերականգնման, բնական պաշարների վերարտադրման (այսուհետ` վերարտադրություն), պահպանման և դրանց օգտագործման պետական քաղաքականության իրավական ու տնտեսական հիմունքները:
62. ՀՀ կառավարության կողմից վերջին տարիներին ձեռնարկվում են Սևանա լճի մակարդակի և ջրային պաշարների ավելացմանն ուղղված միջոցառումներ, որոնք բացառիկ կարևորություն ունեն լճի էկոհամակարգի վերականգնման համար: Սակայն, հարկ է նշել, որ լճի մակարդակի բարձրացման և ջրի ծավալի մասնակի ավելացման միջոցով Սևանի խախտված էկոհամակարգի վերականգնման խնդիրները չեն կարող լուծվել առանց էնդեմիկ տեսակների պահպանման և դրանց բնական պաշարների վերականգնմանն ուղղված գործնական միջոցառումների իրականացման:
63. Ներկայումս գետերում ձվադրող Սևանի էնդեմիկ ձկնատեսակների վերարտադրության պայմանները անբարենպաստ են, ինչի պատճառով պոպուլյացիաների ինքնավերարտադրության հնարավորությունը նվազել է: Միևնույն ժամանակ լճի մակարդակի բարձրացումը հանգեցրել է ձվադրավայրերի ընդլայնման, կերային բազայի աճի, ջրաքիմիական և այլ բնական պայմանների բարելավման, ինչն առավել նպաստավոր պայմաններ է ստեղծում նաև լճում օտարածին տեսակների բազմացման համար: Այս տեսակների ճնշման ներքո էնդեմիկ տեսակների կենսապայմաններն ավելի են վատթարանում, ինչը կարող է հանգեցնել նրանց իսպառ վերացմանը:
64. 2004 թվականից սկսած պետական տարբեր ծրագրերի շրջանակներում ամեն տարի որոշ քանակությամբ մանրաձուկ է բաց թողնվում Սևանա լիճ` ձկան պոպուլյացիան վերականգնելու նպատակով: Մանրաձկան արտադրությունը կազմակերպվում է մի շարք ձկնաբուծական տնտեսություններում, որոնց արտադրական պայմանները (ջրի ջերմաստիճան, թթվածնի պարունակություն, ջրի քիմիական բաղադրություն և այլն) որոշ տնտեսություններում մոտ են Սևանա լճի բնական պայմաններին, որպեսզի հետագայում մանրաձուկը հեշտ կարողանա հարմարվել լճի պայմաններին:
65. Սակայն, ինչպես ցույց տվեց վերջին տարիների փորձը, գեղարքունի և ամառային իշխանը որպես տեսակ պահպանելու և նրանց պոպուլյացիան վերականգնելու համար նշված միջոցառումները բավարար չեն և կա ավելի բազմակողմանի ու կայուն մոտեցումների ցուցաբերման անհրաժեշտություն:
66. Հաշվի առնելով Սևանա լճի հանրապետական և տարածաշրջանային բացառիկ տնտեսական ու էկոլոգիական նշանակությունը` «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն» փակ բաժնետիրական ընկերության կողմից մշակվել է «Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագիրը» (այսուհետ` ծրագիր):
67. Ընկերության կողմից համալիր ծրագրի մշակման համար հիմք են հանդիսացել մի շարք նախադրյալներ.
- Ծրագրի իրագործման համար առկա են անհրաժեշտ օրենսդրաիրավական հիմքերը: Մասնավորապես` ծրագրով նախատեսված գործընթացները համահունչ են «Սևանա լճի մասին» և «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» ՀՀ օրենքների պահանջներին, այդ թվում` «Սևանա լճի մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածին, որը կարգավորում է Սևանա լճի, նրա ջրհավաք ավազանի և տնտեսական գործունեության գոտու էկոհամակարգերի պահպանման, վերականգնման, վերարտադրման, բնականոն զարգացման և օգտագործման հետ կապված հարաբերությունները, 3-րդ հոդվածին, որը նախատեսում է Սևանա լճի տնտեսական գործունեության գոտու առկայություն, որը ներառում է Սևանա լճի ջրային և ցամաքային այն տարածքները, որոնց վրա տնտեսական գործունեության իրականացումն անմիջականորեն կամ միջնորդավորված ձևով ներգործում է Սևանա լճի էկոհամակարգի վրա և «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» ՀՀ օրենքի 26-րդ հոդվածին, որը սահմանում է ազգային պարկի տնտեսական գոտում թույլատրվող օգտագործման ձևերը:
- Առկա է լճերի մակերևույթներին էկոլոգիապես կայուն ձկան արտադրության միջազգային հաջողված փորձ, մասնավորապես` ձկնաբուծության փորձ լճերում, ծովերում կամ ջրամբարներում տեղադրվող ցանցավանդակներում, որոնք պատրաստված են էկոլոգիապես անվնաս նյութերից և չեն վնասում լճի էկոհամակարգը, ինչը և նախատեսվում է կիրառել ծրագրի շրջանակներում: Վերջին տարիներին ամբողջ աշխարհում արդեն լայն տարածում ունեն նաև փակ շրջանառությամբ ձկնաբուծական տեխնոլոգիաները, որոնք բնապահպանական տեսանկյունից մեծ առավելություններ ունեն ավանդական ձկնաբուծական տեխնոլոգիաների նկատմամբ: Նման տեխնոլոգիայի կիրառումը պլանավորվում է ծրագրի շրջանակներում նախատեսվող մանրաձկան տնտեսությունում արտադրության կազմակերպման համար:
- Առկա են քաղցրահամ ջրերում ձկնաբուծության միջազգային բնապահպանական, որակի և անվտանգության ստանդարտներ (Global Gap Aquacultore, EU Organic, ASC և այլն), որոնք սահմանում են նորմատիվներ ձկնամթերքի արտադրության ողջ արժեշղթայի համար:
- Առկա են ձկան բարձրարժեք կեր արտադրող մի շարք ընկերություններ, որոնց արտադրանքը հնարավորություն է տալիս իրականացնել էկոլոգիապես կայուն ձկնաբուծություն:
- Հայաստանում ձևավորվել են նաև համապատասխան կարողություններ և փորձառություն` պայմանավորված վերջին տարիներին ձկնաբուծության ոլորտի ինտենսիվ զարգացմամբ:
68. Բացի դրանից Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոնի կողմից 2012 թվականին նախաձեռնվել է Սևանա լճի էնդեմիկ ձկնատեսակների (գեղարքունի և ամառային իշխան) պոպուլյացիաների վերականգնման փորձնական ծրագիրը, որը հնարավորություն է տվել գնահատել Սևանա լճում ցանցավանդակային տեխնոլոգիաների կիրառմամբ գեղարքունի և ամառային իշխանի արտադրության տնտեսական ցուցանիշները (ձկան քաշաճ, ապրանքային ձկան ստացման ժամանակահատված, միավոր տարածքում աճեցվող ձկան օպտիմալ քանակ, կերակրման նորմաներ) և լճի էկոհամակարգի վրա բնապահպանական հնարավոր ազդեցությունը: Փորձնական ծրագրի իրականացման ընթացքում կատարված աշխատանքները թույլ են տվել փաստել, որ լճի էկոհամակարգի վրա թույլատրելի սահմանները գերազանցող որևէ բացասական ազդեցություն չի գրանցվել, տնտեսական ցուցանիշները դրական են և համապատասխանում են կանխատեսված դինամիկ պլանին, լճում տնտեսական գործունեության իրականացումը տնտեսական տեսանկյունից գնահատվել է դրական և մրցունակ, իսկ բնապահպանական տեսանկյունից անվտանգ` հնարավոր ռիսկերի արդյունավետ կառավարման պարագայում:
69. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2013 թվականի դեկտեմբերի 19-ի «Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագրի նախագծի պետական բնապահպանական ու անկախ տնտեսագիտական փորձաքննությունների անցկացման և Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամ ստեղծելու, հիմնադրամի կանոնադրությունը և դրա անհատական կազմը հաստատելու մասին» N-1442-Ն որոշման հիման վրա ստեղծվել է Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամը և հաստատվել է հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անհատական կազմը, միևնույն ժամանակ ծրագիրը ներկայացվել է բնապահպանական պետական և անկախ տնտեսագիտական փորձաքննության: Բնապահպանական փորձաքննությունն անցկացվել է «Բնապահպանական փորձաքննություն» ՊՈԱԿ-ի կողմից, իսկ անկախ տնտեսագիտական փորձաքննությունը` «Գրանթ Թորնթոն» ՓԲԸ կողմից:
70. Փորձաքննությունների արդյունքում ստացված դրական եզրակացությունների հիման վրա լրամշակված «Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագիրը» ներկայացվեց ՀՀ կառավարությանը: Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2014 թվականի ապրիլի 3-ի նիստի արձանագրային որոշմամբ հավանություն է տրվել Սևանա լճում իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման համալիր ծրագրին: Նույն որոշմամբ ծրագրի կառավարիչ է նշանակվել «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն» ՓԲԸ-ն:
71. Ծրագրի մեկնարկից մինչ օրս ծրագրի իրականացման ուղղությամբ կատարվել են մի շարք աշխատանքներ: Հիմնադրամի կողմից ստեղծվել է «Սևանի իշխան» ՓԲԸ ընկերությունը: Սկսվել և իրականացվում են մեկ հերթափոխով մոտ 50 տոննա (50 գրամ միջին քաշով 1 միլիոն հատ մանրաձուկ) արտադրողականությամբ մանրաձկան արտադրության և շուրջ 4 հազար տոննա տարեկան արտադրողականությամբ վերամշակման գործարանի շինարարական աշխատանքները, որոնք նախատեսվում է ավարտել 2016 թվականի ընթացքում: Ձևավորվել է Սևանի իշխանի գեղարքունի և ամառային ենթատեսակների առաջին ծնողական կազմը և կազմակերպվել է մանրաձկան արտադրություն: 2014-2015 թվականներին ձևավորված մանրաձկից մոտ 3243 կգ ընդհանուր քաշով շուրջ 239 հազար հատ Գեղարքունի ենթատեսակից բաց է թողնվել Սևանա լիճ, իսկ մոտ 700-800 հազար հատ ամառային և գեղարքունի իշխանի մանրաձուկը 2016 թվականին կիրացվի լճում տեղակայված տնտեսությանը: 2015 թվականի դեկտեմբեր - 2016 թվականի փետրվար ամիսների ընթացքում ձևավորվել է շուրջ 1,8 մլն հատ գեղարքունի իշխանի մանրաձուկ, որի մի մասը դարձյալ կիրացվի լճում տեղակայված տնտեսությանը, իսկ մյուս մասը բաց կթողնվի լիճ:
72. Հիմնադրամի կողմից 2015 թվականին հիմնադրվել է նաև «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ը: Ընկերության կողմից լճում առաջին ցանցավանդակները կտեղակայվեն 2016 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին: Մանրաձկան առաջին խմբաքանակը կստացվի 2016 թվականի մայիս ամսին` մեկնարկելով ապրանքային ձկան առաջին խմբաքանակի արտադրությունը:
1.3. Հայաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի արտահանման պոտենցիալ
շուկաները
1.3.1. Համաշխարհային ձկնարտադրության ընդհանուր նկարագիրը
73. Վերջին տասնամյակներին նկատվում է ձկնամթերքի սպառման աճի միտում, ինչը պայմանավորված է աշխարհում բնակչության թվի աճով և հետևաբար սպիտակուցի պաշարների համալրման պահանջով: Ըստ ՄԱԿ-ի կանխատեսումների` 2050 թվականին աշխարհում մարդկության թիվը կհասնի 9.6 միլիարդի:
74. Պահանջարկի աճին զուգահեռ` զարգանում է ձկնաբուծությունը` շարունակելով մնալ կենդանական սննդի ամենաարագ աճող և կայուն արտադրությամբ ոլորտներից մեկը: Ձկնամթերքը համարվում է մարդու համար անհրաժեշտ մակրո և միկրո սննդարար նյութերի կարևորագույն աղբյուր: Ընդհանուր առմամբ, մարդու սննդակարգում ձկնամթերքն ապահովում է կենդանական ծագման սպիտակուցների մոտ 17 տոկոսը: Այս ցուցանիշը, սակայն, շատ երկրներում գերազանցում է նույնիսկ 50 տոկոսը: Ընդհանուր առմամբ, զարգացած երկրների համեմատ` զարգացող երկրներում, մասնավորապես` ափամերձ տարածքներում, ձկնամթերքը հիմնական սպառվող սննդամթերքն է:
75. 2014 թվականին համաշխարհային ձկնաբուծական արտադրությունը աճել է` հասնելով 73.9 մլն տոննայի, իսկ մեկ շնչի հաշվով ձկնամթերքի սպառման համաշխարհային ցուցանիշը կազմել է մոտ 20 կիլոգրամ:
76. Չնայած ձկնամթերքի ընդհանուր ծավալում ձկնորսական արտադրանքը գերակշռում է, ձկնաբուծական արտադրանքի աճի հստակ միտում է նկատվում: Ընդամենը մեկ տասնամյակ առաջ այն կազմում էր համաշխարհային ձկնարտադրության միայն 30.6%-ը:
77. Ձկնաբուծական արտադրանքի հիմնական բաղկացուցիչները կազմում են քաղցրահամ ջրերի ձկները (56,4%), կակղամորթերը (23,6%), խեցգետնակերպերը (9.6%), ծովային ձկները (3.1%) և այլ ջրային կենդանիներ (7.4%): Արտադրության ծավալներով գերակշռում է ձկների` մասնավորապես ծածանի, թիլափիայի, լոքոյի, ատլանտյան սաղմոնի, ծիածանափայլ իշխանի ու թառափի բուծումը:
78. Աշխարհում ձկնամթերք արտադրող ամենախոշոր երկրներն են Չինաստանը, Հնդկաստանը, Վիետնամը, Ինդոնեզիան, Բանգլադեշը, Նորվեգիան, Թայլանդը, Չիլին, Եգիպտոսը, Մյանմարը, Ֆիլիպինները:
79. Չափազանց մեծ ծավալներով ձկնորսության հետևանքով շատ ձկնորսական տարածքներ հասել են իրենց առավելագույն պոտենցիալին և չեն կարող բավարարել ձկնամթերքի նկատմամբ աճող պահանջարկը: Վերջին 5 տասնամյակում ձկան համաշխարհային սպառման ծավալները բավականին աճել են, ինչի արդյունքում մեկ շնչի հաշվով ձկան տարեկան սպառման ծավալները հասել են 22 կիլոգրամի: Սաղմոնի, ծիածանախայտի և քաղցրահամ ջրերում բուծվող մյուս ձկնատեսակների արտադրության աճը հանգեցրել է այս ձկնատեսակների` մեկ շնչի հաշվով տարեկան սպառման ծավալների աճին: ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (UN Food and Agriculture Organisation(FAO)) կանխատեսումների համաձայն` մեկ շնչի հաշվով ձկնամթերքի սպառման պահանջարկի բավարարման համար համաշխարհային ձկնաբուծական արտադրությունը 2050 թվականին պետք է հասնի 80 միլիոն տոննայի: Ընդ որում, կարևորելով կայուն ձկնամթերքի նկատմամբ պահանջարկի աճի ցուցանիշները, հատկապես ընդունելի է ինտեգրացված բազմապրոֆիլ ձկնաբուծության (որը խրախուսում է տնտեսական ու բնապահպանական կայունություն) և օրգանական ձկնաբուծության զարգացումը:
1.3.2. Հայաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի շուկան
80. Վերջին տարիներին Հայաստանի Հանրապետությունում նույնպես ձկնաբուծության զարգացման աճի տենդենց է նկատվում: Հայաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի արտադրությունը 2014 թվականին աճել է` կազմելով տարեկան շուրջ 18,614 տոննա, որից ձկնաբուծական արտադրանքը` 14,244 տոննա, իսկ խեցեմորթները` 4370 տոննա: Հիմնական արտադրվող ձկնատեսակներն են` ծիածանափայլ իշխան, կարմրախայտ, թառափ և այլ ձկնատեսակներ (կարպ, պնդաճակատ, սպիտակ ամուր, լոքո):
81. 2015 թվականին ձկան և խեցեմորթի արտադրության ծավալները, նախնական տվյալներով, հասել են 19696.8 տոննային, որից ձկան արտադրությունը կազմել է 15198.6 տոննա, իսկ խեցեմորթի արտադրությունը` 4498.2 տոննա:
82. Չնայած երկրում ձկնամթերքի սպառումը աճում է, սակայն մեկ շնչի հաշվով սպառման ծավալը դեռևս զիջում է առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով մեկ անձի հաշվով ձկնամթերքի միջին տարեկան սպառման ցուցանիշին` տարեկան առնվազն 10 կիլոգրամ: 2014 թվականին Հայաստանի Հանրապետությունում մեկ շնչի հաշվով ձկնամթերքի միջին տարեկան սպառումը կազմել է 2 կիլոգրամ:
83. Հայաստանը հիմնականում արտահանում է թարմ և սառեցված ձկնամթերք: 2014 թվականին Հայաստանից արտահանվել է մոտ 6,670 տոննա ձկնամթերք (արտադրված ձկնամթերքի մոտ 36 տոկոսը), որում ձկան մասնաբաժինը կազմել է 36 տոկոս, իսկ խեցեմորթներինը` 64 տոկոս: 2014 թվականին ներմուծման ծավալները նվազել են` կազմելով 1,844 տոննա: 2015 թվականին Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանվել է 1953.7 տոննա ձուկ և 3488.5 տոննա խեցեմորթ, և ներմուծվել է 1527.9 տոննա ձուկ և 62.8 տոննա խեցեմորթ:
84. Հայաստանի Հանրապետությունից ձկնամթերքը հիմնականում արտահանվում է Ռուսաստանի Դաշնություն, ինչպես նաև ՈՒկրաինա, Վրաստան, իսկ եվրոպական երկրներ (Բելգիա, Լյուքսեմբուրգ, Իտալիա և Գերմանիա) արտահանվում են միայն խեցգետնակերպեր: Ավելի քան երեք տարի իրականացվում է ձկնային արտադրանքի, մասնավորապես` կարմրախայտի և գեղարքունի իշխանի արտահանում դեպի Ռուսաստանի Դաշնություն, որի պահանջարկն անընդհատ աճում է: Սակայն, այս ձկնատեսակի արտադրությունը Հայաստանում սահմանափակ է և չի բավարարում առկա պահանջարկը: Եվրոպական և հյուսիսամերիկյան շուկաներ արտահանման սահմանափակումների պատճառն այն է, որ տեղական ձկնարտադրողները չունեն այդ երկրների կողմից արտահանման համար պահանջվող համապատասխան սերտիֆիկատներ: Պատկերն այլ է Ռուսաստան և Եվրասիական տնտեսական միության մյուս անդամ երկրներ ձկնամթերք արտահանելիս: Հայաստանը 2015 թվականից անդամակցել է Եվրասիական տնտեսական միությանը, որի շրջանակներում հաստատված մաքսային արտոնություններն առավել նպատակային են դարձնում հայկական ձկնամթերքի արտահանումը դեպի այս երկրներ: Նման համագործակցությունները նախադրյալ են ստեղծում բարձրորակ ձկնամթերքի ավելի լայն տեսականու արտադրության և արտահանման ծավալների ընդլայնման համար:
1.3.3. Հայաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի արտահանման առաջնահերթ
պոտենցիալ շուկաները
85. Հայաստանի համար ձկնամթերքի արտահանման հեռանկարային շուկաներ են դիտարկվում այն երկրների շուկաները, որոնք ներմուծման մեծ ծավալներ ունեն և համագործակցության տեսանկյունից նպատակահարմար են:
* Ռուսաստանի Դաշնության ձկնամթերքի շուկան
86. Ռուսաստանի Դաշնությունում ձկնաբուծական արտադրության ծավալները 2014 թվականին կազմել են 163 հազ. տոննա: Մասնագետների կանխատեսմամբ` 2020 թվականին այդ ցուցանիշը կհասնի մոտ 410 հազար տոննայի: Ձկնաբուծական արտադրանքի մեջ կարելի է առանձնացնել հատկապես ծիածանախայտը, թառափը և սաղմոնը:
87. Չնայած ձկնարտադրության աճին` Ռուսաստանը շարունակում է մեծ ծավալներով ձկնամթերք ներմուծել:
88. 2014 թվականին Ռուսաստանի Դաշնություն հիմնականում ներմուծվել է`
._____________________________________________________________________.
|Արտադրանք |Ընդհանուր ներմուծում |Սաղմոն |Իշխան |
| |_____________________|__________|__________|
| |Ներմուծված|Աճը |Ներմուծված|Ներմուծված|
| |քանակ (տ) |նախորդ |քանակ (տ) |քանակ (տ) |
| | |տարվա համե| | |
| | |մատ (%) | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0301-Ձուկ կենդանի |759 |-8 |557 |15 |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0302-Ձուկ թարմ, |84,318 |-41 |58,949 |15,412 |
|ամբողջական | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0303-Ձուկ սառեցված, |433,366 |-16 |67,030 |15,806 |
|ամբողջական | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0304-Ձկան ֆիլե և կտորներ|124,230 |4 |996 |22 |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0305-Ձուկ պահածոյացված |16,212 |35 |350 |835 |
|կամ ծխեցված | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0306-Խեցգետնակերպեր |51,308 |-18 | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0307-Կակղամորթեր |38,100 |12 | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0308-Ջրային |47 |27 | | |
|անողնաշարավորներ, բացի | | | | |
|խեցգետնակերպերից ու | | | | |
|կակղամորթերից, թարմ, | | | | |
|սառեցված, պաղեցված | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|Ընդամենը |748,340 | |127,882 |32,090 |
._____________________________________________________________________.
89. 2014 թվականին Ռուսաստանի Դաշնություն ձկնամթերք արտահանող առաջնային երկրներն էին Նորվեգիան (133 հազար տոննա), Չինաստանը (90,2 հազար տոննա), Չիլին (71,6 հազար տոննա): Այս ցուցակում Հայաստանը 15-րդ տեղում էր Թայլանդից ու Արգենտինայից հետո: Չնայած ներմուծման մեծ ծավալներին` Ռուսաստանը նաև արտահանում է ձկնամթերք, որի ծավալները մոտ 2 անգամ գերազանցում են ներմուծման ծավալներին: Արտահանման խոշոր շուկաներն են Կորեայի Հանրապետությունը, Չինաստանը, Նիդերլանդները, Ճապոնիան:
90. Ռուսաստանի Դաշնությունը համարվում է Կենտրոնական ու Արևելյան Եվրոպայում ձկնամթերքի ամենամեծ սպառողական շուկան: 2014 թվականին Ռուսաստանում մեկ շնչի հաշվով ձկնամթերքի սպառումը կազմել է 22.3 կիլոգրամ: Ձկնամթերքի սպառումը մեծամասամբ կախված է տնային տնտեսությունների եկամուտից: Հիմնականում սպառում են սաղմոն, իշխան, սկումբրիա, ծովատառեխ: Պրեմիում ձուկն ու ծովամթերքն առավելապես սպառվում են բարձր եկամուտ ունեցող սպառողների կողմից: Միջին կամ ցածր եկամուտ ունեցողները ձուկը և ծովամթերքը սպառում են որպես տոնական կամ հատուկ առիթի ուտեստ` տարեկան միջինում 3-4 ամիս ժամանակահատվածում:
91. 2014 թվականին Հայաստանից դեպի Ռուսաստանի Դաշնություն ձկան արտահանումը կազմել է մոտ 6,4 հազար տոննա: Փորձագետների հավաստմամբ` Ռուսաստանում ձկան սպառումն աճի միտում ունի: Հատկապես մեծ է պահանջարկը թարմ ձկան` մասնավորապես թառափի ու ծածանի համար, որոնք մեծամասամբ վաճառվում են հատուկ շուկաներում: Լայն սպառում ունեն նաև պաղեցված և պահածոյացված ձկները, իսկ ծխեցված վիճակով հիմնականում օգտագործվում է ծածանը:
* Վրաստանի Հանրապետության ձկնամթերքի շուկան
92. 2014 թվականին Վրաստանի ձկնամթերքի արտադրությունը հասել է 12,7 հազար տոննայի, որից ձկնաբուծությունը կազմում է ընդամենը 650 տ:
93. 2014 թվականին Վրաստանի Հանրապետություն ձկան ներմուծումն ունի հետևյալ պատկերը.
._____________________________________________________________________.
|Արտադրանք |Ընդհանուր ներմուծում |Սաղմոն |Իշխան |
| |_____________________|__________|__________|
| |Ներմուծված|Աճը |Ներմուծված|Ներմուծված|
| |քանակ (տ) |նախորդ |քանակ (տ) |քանակ (տ) |
| | |տարվա համե| | |
| | |մատ (%) | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0301-Ձուկ կենդանի |46 |39 |- |2 |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0302-Ձուկ թարմ, |141 |78 |12 |76 |
|ամբողջական | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0303-Ձուկ սառեցված, |17,170 |721 |3,302 |42 |
|ամբողջական | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0304-Ձկան ֆիլե և կտորներ|1,577 |862 |77 |- |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0305-Ձուկ պահածոյացված |148 |-6 |15 |1 |
|կամ ծխեցված | | | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0306-Խեցգետնակերպեր |50 |400 | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|0307-Կակղամորթեր |26 |-4 | | |
|_________________________|__________|__________|__________|__________|
|Ընդամենը |19,158 | |3,406 |121 |
._____________________________________________________________________.
94. 2014 թվականին Վրաստան ձկնամթերք արտահանող առաջնային երկրներն էին Նորվեգիան (4,4 հազար տոննա), ԱՄՆ-ը (3,1 հազար տոննա) և Իսպանիան (3,9 հազար տոննա):
95. Առաջարկվող հիմնական ձկնատեսակներն են սարդինա, սկումբրիա, սաղմոն, թառափ, ծածան, ծիածանախայտ, կարպ և այլն: Ձկնամթերքի ընդհանուր վաճառքը ամռան ամիսներին կազմում է օրական 5-6 տոննա, իսկ ձմռան ամիսներին` 10-12 տոննա: Ավելի թանկ ձկնատեսակները` թառափ, սաղմոն, ծիածանախայտ, հաճախ ուղղակիորեն վաճառվում են մեծ ռեստորաններում: Վրաստանում ձկնամթերքի գները տատանվում են. ձուկն ավելի թանկ է սուպերմարկետներում, քան մասնագիտացված խանութներում և շուկաներում: Նաև մեծ է կենդանի ձկան պահանջարկը: Ձկնամթերքի գինն ամբողջ տարվա ընթացքում տատանվում է: Թարմ ձկան գինն ավելի էժան է ձմռանը, քան ամռանը, հետևաբար, ձմռանը թարմ ձկան պահանջարկը ավելի բարձր է, մինչդեռ ամռան ամիսներին լավ վաճառվում է պահածոյացված ձկնամթերքը:
* ԵՄ ձկնամթերքի շուկան
96. Եվրոպայում ծովամթերքի արտադրության ավանդույթը բավականին հին է: Սաղմոնի և իշխանի բուծումը սկսվում է Եվրոպայի հյուսիսային հատվածից` հասնելով մինչև Միջերկրական ծովի ափին տեղակայված երկրներ: 2014 թվականին ԵՄ ձկնաբուծական արտադրանքը կազմել է 2.3 նլն. տոննա` 5.6%-ով գերազանցելով նախորդ տարվա ցուցանիշը: ԵՄ ակտիվ քաղաքականություն է վարում արտահանման և ներմուծման գործընթացում և զիջում է միայն Ճապոնիային և ԱՄՆ-ին:
._____________________________________________________________________.
|NN |Միջոցառման |Ակնկալվող |Կատարողը|Համակա-|Ժամ- |Ֆինան-|Հղումը |
|ը/կ|անվանումը |արդյունքը | |տարողը |կետը |սական | |
| | | | | | |ապահո-| |
| | | | | | |վումը | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
|5. |Կրթության և |5.1. Հանրա-|ՀՀ | |Տարվա |Ֆինան-| |
| |գիտության |կրթական |կրթու- | |ընթաց-|սավո- | |
| |պետական քաղա-|դպրոցների, |թյան և | |քում |րում | |
| |քականության |նախնական |գիտու- | | |չի պա-| |
| |մեջ կանանց և |(արհեստա- |թյան | | |հանջ- | |
| |տղամարդկանց |գործական) |նախարա- | | |վում | |
| |իրավահավասա- |և միջին |րություն| | | | |
| |րության |մասնագիտա- | | | | | |
| |վերաբերյալ |կան | | | | | |
| |բաղադրիչի |ուսումնական| | | | | |
| |ներդրմանն |հաստատու- | | | | | |
| |ուղղված |թյունների | | | | | |
| |միջոցառում- |տնօրենների,| | | | | |
| |ների |փոխտնօրեն- | | | | | |
| |իրականացում |ների և | | | | | |
| | |ուսուցիչ- | | | | | |
| | |ների վերա- | | | | | |
| | |պատրաստման | | | | | |
| | |ծրագրերում | | | | | |
| | |կներառվեն | | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարությանը | | | | | |
| | |վերաբերող | | | | | |
| | |թեմաներ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.2. Հանրա-|ՀՀ |ՀՀ ԿԱ |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |կրթական |կրթու- |ՀՀ |ընթաց-|սավո- | |
| | |դպրոցի |թյան և |ոստի- |քում |րում | |
| | |8-12-րդ |գիտու- |կանու- | |չի պա-| |
| | |դասարաննե- |թյան |թյուն | |հանջ- | |
| | |րում |նախարա- | | |վում | |
| | |«Հասարակա- |րություն| | | | |
| | |գիտություն»| | | | | |
| | |առարկայի | | | | | |
| | |դասավանդման| | | | | |
| | |ընթացքում | | | | | |
| | |սովորող- | | | | | |
| | |ներին | | | | | |
| | |կուսուցանվի| | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |վերաբերյալ | | | | | |
| | |գիտելիքներ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.3. Հանրա-|ՀՀ | |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |կրթական |կրթու- | |ընթաց-|սավո- | |
| | |դպրոցներում|թյան և | |քում |րում | |
| | |կկիրառվի |գիտու- | | |չի պա-| |
| | |«Դաստիարակ-|թյան | | |հանջ- | |
| | |չական |նախարա- | | |վում | |
| | |աշխատանքը |րություն| | | | |
| | |դպրոցում. | | | | | |
| | |մասնագիտա- | | | | | |
| | |կան կողմնո-| | | | | |
| | |րոշման | | | | | |
| | |խնդիրներ» | | | | | |
| | |օժանդակ | | | | | |
| | |ձեռնարկը: | | | | | |
| | |Դասղեկական | | | | | |
| | |ժամերի | | | | | |
| | |ընթացքում | | | | | |
| | |սովորողները| | | | | |
| | |կիրազեկվեն | | | | | |
| | |մասնագիտա- | | | | | |
| | |կան կողմնո-| | | | | |
| | |րոշման | | | | | |
| | |հարցերի | | | | | |
| | |շուրջ` | | | | | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |սեռի | | | | | |
| | |հատկանիշով | | | | | |
| | |կարծրատի- | | | | | |
| | |պերի հաղ- | | | | | |
| | |թահարմանը, | | | | | |
| | |աղջիկների | | | | | |
| | |և տղաների | | | | | |
| | |շրջանում | | | | | |
| | |իրենց սեռի | | | | | |
| | |համար ոչ | | | | | |
| | |ավանդական | | | | | |
| | |մասնագիտու-| | | | | |
| | |թյունների | | | | | |
| | |նկատմամբ | | | | | |
| | |մոտիվացիայի| | | | | |
| | |ձևավոր- | | | | | |
| | |մանը: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.4. Հանրա-|ՀՀ | |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |պետության |կրթու- | |ընթաց-|սավո- | |
| | |12 տարածա- |թյան և | |քում |րում | |
| | |շրջանային |գիտու- | | |չի պա-| |
| | |քոլեջներում|թյան | | |հանջ- | |
| | |գործող |նախարա- | | |վում | |
| | |կարիերայի |րություն| | | | |
| | |կենտրոն- | | | | | |
| | |ներում | | | | | |
| | |ուսանողների| | | | | |
| | |շրջանում | | | | | |
| | |կանցկացվեն | | | | | |
| | |միջոցառում-| | | | | |
| | |ներ, | | | | | |
| | |դասընթացներ| | | | | |
| | |ու խորհրդատ| | | | | |
| | |վություն- | | | | | |
| | |ներ մասնա- | | | | | |
| | |գիտական | | | | | |
| | |կողմնորոշ- | | | | | |
| | |ման, աշխա- | | | | | |
| | |տաշուկայում| | | | | |
| | |պահանջարկ | | | | | |
| | |ունեցող | | | | | |
| | |մասնագիտու-| | | | | |
| | |թյունների, | | | | | |
| | |աղջիկների | | | | | |
| | |և տղաների | | | | | |
| | |մոտ սեռի | | | | | |
| | |հատկանիշով | | | | | |
| | |կարծրատի- | | | | | |
| | |պերի | | | | | |
| | |հաղթահարման| | | | | |
| | |թեմաների | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.5. |ՀՀ աշ- | |Տարվա |ՀՀ պե-| |
| | |Պետական |խատանքի | |ընթաց-|տական | |
| | |ծառայողների|և սո- | |քում |բյուջե| |
| | |որակավորման|ցիալական| | | | |
| | |բարձրացման,|հարցերի | | | | |
| | |կանանց և |նախարա- | | | | |
| | |տղամարդկանց|րություն| | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |վերաբերյալ | | | | | |
| | |գիտելիքների| | | | | |
| | |հաղորդման | | | | | |
| | |նպատակով | | | | | |
| | |կիրականաց- | | | | | |
| | |վեն «Կանանց| | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնահար- | | | | | |
| | |ցեր» | | | | | |
| | |թեմայով | | | | | |
| | |քաղաքացիա- | | | | | |
| | |կան | | | | | |
| | |ծառայողների| | | | | |
| | |(բարձրա- | | | | | |
| | |գույն, | | | | | |
| | |գլխավոր, | | | | | |
| | |առաջատար, | | | | | |
| | |կրտսեր | | | | | |
| | |պաշտոնների | | | | | |
| | |համար) | | | | | |
| | |վերապատ- | | | | | |
| | |րաստման | | | | | |
| | |դասընթացներ| | | | | |
| | |ՀՀ քաղա- | | | | | |
| | |քացիական | | | | | |
| | |ծառայության| | | | | |
| | |խորհրդի | | | | | |
| | |2008 թ. | | | | | |
| | |հուլիսի 8-ի| | | | | |
| | |N 567-Ա | | | | | |
| | |որոշմամբ | | | | | |
| | |հաստատված | | | | | |
| | |ծրագրով, | | | | | |
| | |որի | | | | | |
| | |շրջանակում | | | | | |
| | |կվերապատ- | | | | | |
| | |րաստվեն | | | | | |
| | |բարձրա- | | | | | |
| | |գույն, | | | | | |
| | |գլխավոր, | | | | | |
| | |առաջատար, | | | | | |
| | |կրտսեր | | | | | |
| | |պաշտոնների | | | | | |
| | |շուրջ 100 | | | | | |
| | |քաղաքացիա- | | | | | |
| | |կան | | | | | |
| | |ծառայողներ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.6. ՀՀ ԿԱ |ՀՀ ԿԱ ՀՀ|ԵԱՀԿ |Տարվա |Օրեն- | |
| | |ՀՀ ոստիկա- |ոստիկա- |հայաս- |ընթաց-|քով | |
| | |նության |նություն|տանյան |քում |չար- | |
| | |քրեական | |գրա- | |գելված| |
| | |հետախուզու-| |սենյակ | |այլ | |
| | |թյան | |/համա- | |ֆինան-| |
| | |գլխավոր | |ձայնու-| |սավոր-| |
| | |վարչության | |թյամբ/ | |ման | |
| | |անչափահաս- | | | |աղբ- | |
| | |ների իրա- | | | |յուր- | |
| | |վունքների | | | |ներ | |
| | |պաշտպանու- | | | | | |
| | |թյան և | | | | | |
| | |ընտանեկան | | | | | |
| | |բռնության | | | | | |
| | |դեմ պայքարի| | | | | |
| | |վարչության | | | | | |
| | |և անչափա- | | | | | |
| | |հասների | | | | | |
| | |գործերով | | | | | |
| | |տարածքային | | | | | |
| | |բաժինների | | | | | |
| | |ծառայողների| | | | | |
| | |համար կիրա-| | | | | |
| | |կանացվեն | | | | | |
| | |վերա- | | | | | |
| | |պատրաստման | | | | | |
| | |դասընթացներ| | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.7. |ՀՀ |Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |Մարզում կի-|Արարատի |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |րականացվեն |մարզպե- |մշտական|քում |չար- | |
| | |համակարգ- |տարան |հանձնա-| |գելված| |
| | |չային | |ժողով | |այլ | |
| | |գիտելիքների| | | |ֆինան-| |
| | |ուսուցման | | | |սավոր-| |
| | |դասընթացներ| | | |ման | |
| | |հաշմանդամ | | | |աղբ- | |
| | |կանանց | | | |յուր- | |
| | |համար | | | |ներ | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.8. Կանանց|ՀՀ Լոռու|Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |քաղաքական |մարզպե- |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |և քաղաքա- |տարան |մշտական|քում |չար- | |
| | |ցիական | |հանձնա-| |գելված| |
| | |լիդերության| |ժողով, | |այլ | |
| | |խթանման | |Համալ- | |ֆինան-| |
| | |նպատակով | |սարանա-| |սավոր-| |
| | |կկազմակերպ-| |կան | |ման | |
| | |վեն քառօրյա| |կրթու- | |աղբ- | |
| | |սեմինար-պա-| |թյամբ | |յուր- | |
| | |րապմունքներ| |կանանց | |ներ | |
| | |Սպիտակի, | |ասոցիա-| | | |
| | |Ալավերդու | |ցիա | | | |
| | |և Գուգարքի| |/համա- | | | |
| | |տարածա- | |ձայնու-| | | |
| | |շրջանների | |թյամբ/ | | | |
| | |համայնքների| | | | | |
| | |կին | | | | | |
| | |ղեկավարների| | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |ավագանիների| | | | | |
| | |համար: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.9. Կկազ- |ՀՀ Լոռու|Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |մակերպվեն |մարզպե- |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |«Կանանց և |տարան |մշտական|քում |չար- | |
| | |տղամարդկանց| |հանձնա-| |գելված| |
| | |իրավահավա- | |ժողով | |այլ | |
| | |սարություն»| | | |ֆինան-| |
| | |թեմայով | | | |սավոր-| |
| | |սեմինար | | | |ման | |
| | |պարապմունք-| | | |աղբ- | |
| | |ներ մարզի 5| | | |յուր- | |
| | |տարածա- | | | |ներ | |
| | |շրջաննե- | | | | | |
| | |րում` յու- | | | | | |
| | |րաքանչյուր | | | | | |
| | |տարածաշրջա-| | | | | |
| | |նից 25 | | | | | |
| | |հանրակրթա- | | | | | |
| | |կան դպրոցի | | | | | |
| | |ուսուցիչ- | | | | | |
| | |ների համար:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.10. Մարզի|ՀՀ |ՀԿ-ներ |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |համայնքնե- |Արմավիրի|/համա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |րում կիրա- |մարզ- |ձայնու-|քում |րում | |
| | |կանացվեն |պետարան |թյամբ/ | |չի պա-| |
| | |կանանց և | | | |հանջ- | |
| | |տղամարդկանց| | | |վում | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |քաղաքակա- | | | | | |
| | |նության | | | | | |
| | |ներդրման | | | | | |
| | |գործընթացի | | | | | |
| | |մշտադիտարկ-| | | | | |
| | |ման արդ- | | | | | |
| | |յունքների | | | | | |
| | |վերլուծու- | | | | | |
| | |թյան և | | | | | |
| | |իրավիճակի | | | | | |
| | |շարժընթացի | | | | | |
| | |գնահատմանն | | | | | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |ուսուցողա- | | | | | |
| | |կան դաս- | | | | | |
| | |ընթացներ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |5.11. ՏԻՄ |ՀՀ |Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |և |Շիրակի |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |համապետական|մարզպե- |մշտական|քում |չար- | |
| | |ընտրու- |տարան |հանձնա-| |գելված| |
| | |թյուններում| |ժողով, | |այլ | |
| | |կանանց | |Համալ- | |ֆինան-| |
| | |ներգրավվա- | |սարանա-| |սավոր-| |
| | |ծության | |կան | |ման | |
| | |նպատակով | |կրթու- | |աղբ- | |
| | |կկազմակերպ-| |թյամբ | |յուր- | |
| | |վեն. | |կանանց | |ներ | |
| | |ա/ «Կանանց | |ասոցիա-| | | |
| | |դերի | |ցիա ՀԿ | | | |
| | |բարձրացումը| |/համա- | | | |
| | |ժողովրդավա-| |ձայնու-| | | |
| | |րական | |թյամբ/ | | | |
| | |գործընթաց- | | | | | |
| | |ներում» | | | | | |
| | |թեմայով | | | | | |
| | |դասընթաց- | | | | | |
| | |ներ: | | | | | |
| | |բ/ «Լիդե- | | | | | |
| | |րության | | | | | |
| | |դպրոց» | | | | | |
| | |ծրագրով | | | | | |
| | |դասընթացներ| | | | | |
| | |և 25 կնոջ | | | | | |
| | |կտրամադրվեն| | | | | |
| | |համապատաս- | | | | | |
| | |խան հավաս- | | | | | |
| | |տագրեր: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______| |
| | |5.12. Մարզի|ՀՀ |ՀԿ-ներ |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |10 համայնք-|Սյունիքի|/համա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |ներում |մարզպե- |ձայնու-|քում |րում | |
| | |ավագանու |տարան |թյամբ/ | |չի պա-| |
| | |անդամների | | | |հանջ- | |
| | |համար | | | |վում | |
| | |կկազմակերպ-| | | | | |
| | |վեն դաս- | | | | | |
| | |ընթացներ` | | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |քաղաքակա- | | | | | |
| | |նության | | | | | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրների | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______| |
| | |5.13. Մարզի|ՀՀ |«Կանանց|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |չաշխատող |Սյունիքի|ռեսուր-|ընթաց-|սավո- | |
| | |կանանց |մարզպե- |սային» |քում |րում | |
| | |շրջանում |տարան |կենտրոն| |չի պա-| |
| | |կկազմակերպ-| |ՀԿ | |հանջ- | |
| | |վեն դաս- | |/համա- | |վում | |
| | |ընթացներ` | |ձայնու-| | | |
| | |նոր հմտու- | |թյամբ/ | | | |
| | |թյունների | | | | | |
| | |ձեռքբերման | | | | | |
| | |և նրանց | | | | | |
| | |սոցիալական | | | | | |
| | |վիճակի | | | | | |
| | |բարելավման | | | | | |
| | |նպատակով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
|6. |Մարզային և |6.1. ՀՀ |ՀՀ մարզ-| |Տարվա |Ֆինան-| |
| |համայնքային |մարզպետա- |պետարան-| |ընթաց-|սավո- | |
| |մակարդակնե- |րաններում |ներ, | |քում |րում | |
| |րում կանանց |և Երևանի |Երևանի | | |չի պա-| |
| |և |քաղաքապե- |քաղաքա- | | |հանջ- | |
| |տղամարդկանց |տարանում |պետարան | | |վում | |
| |իրավահավասա- |կանանց և |/համա- | | | | |
| |րության քաղա-|տղամարդկանց|ձայնու- | | | | |
| |քականության |իրավահավա- |թյամբ/ | | | | |
| |մշակման և |սարության | | | | | |
| |իրականացման |հարցերով | | | | | |
| |արդյունավե- |զբաղվող | | | | | |
| |տության |հանձնաժողո-| | | | | |
| |բարձրացմանը, |վի աշխա- | | | | | |
| |այդ |տանքների | | | | | |
| |աշխատանքների |կազմակերպ- | | | | | |
| |համակարգմանն |ման | | | | | |
| |ու մշադի- |նպատակով | | | | | |
| |տարկմանն |կհրավիրվեն | | | | | |
| |ուղղված |նիստեր, | | | | | |
| |միջոցառում- |կամփոփվեն | | | | | |
| |ների |կատարված | | | | | |
| |իրականացում |աշխատանքնե-| | | | | |
| | |րը, | | | | | |
| | |կկազմվեն | | | | | |
| | |հաշվետվու- | | | | | |
| | |թյուններ և | | | | | |
| | |արձանագրու-| | | | | |
| | |թյուններ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |6.2. Կիրա- |ՀՀ մարզ-|Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |կանացվեն |պետարան-|տարա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |մարզում |ներ, |նում և |քում |րում | |
| | |կանանց և |Երևանի |Երևանի | |չի պա-| |
| | |տղամարդկանց|քաղաքա- |քաղաքա-| |հանջ- | |
| | |իրավահավա- |պետարան |պետարա-| |վում | |
| | |սարության |/համա- |նում | | | |
| | |առկա վիճակի|ձայնու- |մշտական| | | |
| | |գնահատման |թյամբ/ |հանձնա-| | | |
| | |և մշտա- | |ժողով- | | | |
| | |դիտարկման | |ներ | | | |
| | |ապահովմանն | | | | | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |լուսաբանման| | | | | |
| | |աշխատանք- | | | | | |
| | |ներ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |6.3. Կիրա- |ՀՀ մարզ-|Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |կանացվեն |պետարան-|տարա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |նախապատրաս-|ներ, |նում և |քում |րում | |
| | |տական |Երևանի |Երևանի | |չի պա-| |
| | |աշխատանքներ|քաղաքա- |քաղաքա-| |հանջ- | |
| | |«Լավագույն |պետարան |պետարա-| |վում | |
| | |համայնք` |/համա- |նում | | | |
| | |Կանանց և |ձայնու- |մշտական| | | |
| | |տղամարդկանց|թյամբ/ |հանձնա-| | | |
| | |իրավահավա- | |ժողով- | | | |
| | |սարության | |ներ | | | |
| | |հարցերի | | | | | |
| | |ուղղու- | | | | | |
| | |թյամբ» ՀՀ | | | | | |
| | |վարչապետի | | | | | |
| | |մրցանակա- | | | | | |
| | |բաշխության | | | | | |
| | |համար | | | | | |
| | |հայտարարված| | | | | |
| | |մրցույթի | | | | | |
| | |անցկացմանը | | | | | |
| | |աջակցու- | | | | | |
| | |թյուն ցու- | | | | | |
| | |ցաբերելու | | | | | |
| | |ուղղու- | | | | | |
| | |թյամբ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |6.4. Կանանց|ՀՀ մարզ-|Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |և |պետարան-|տարա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |տղամարդկանց|ներ, |նում և |քում |րում | |
| | |իրավահավա- |Երևանի |Երևանի | |չի պա-| |
| | |սարության |քաղաքա- |քաղաքա-| |հանջ- | |
| | |ապահովման |պետարան |պետարա-| |վում | |
| | |մեթոդական |/համա- |նում | | | |
| | |ուղեցույցի |ձայնու- |մշտական| | | |
| | |իրավական |թյամբ/ |հանձնա-| | | |
| | |ամրագրումից| |ժողով- | | | |
| | |հետո ՀՀ | |ներ | | | |
| | |համայնք- | | | | | |
| | |ներում կի- | | | | | |
| | |րականացվեն | | | | | |
| | |միջոցառում-| | | | | |
| | |ներ հա- | | | | | |
| | |մայնքներին | | | | | |
| | |աշխատանք- | | | | | |
| | |ների | | | | | |
| | |իրականացման| | | | | |
| | |համար | | | | | |
| | |աջակցության| | | | | |
| | |տրամադրման | | | | | |
| | |ուղղու- | | | | | |
| | |թյամբ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |6.5. Մարզ- |ՀՀ մարզ-|Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |խորհրդի |պետարան-|տարա- |ընթաց-|սավո- | |
| | |քննարկմանը |ներ, |նում և |քում |րում | |
| | |կներկայաց- |Երևանի |Երևանի | |չի պա-| |
| | |վեն հարցեր |քաղաքա- |քաղաքա-| |հանջ- | |
| | |կանանց և |պետարան |պետարա-| |վում | |
| | |տղամարդկանց|/համա- |նում | | | |
| | |իրավահավա- |ձայնու- |մշտական| | | |
| | |սարության |թյամբ/ |հանձնա-| | | |
| | |քաղաքակա- | |ժողով- | | | |
| | |նության | |ներ | | | |
| | |ուղղությամբ| | | | | |
| | |տարվող աշ- | | | | | |
| | |խատանքների | | | | | |
| | |ընթացքի և | | | | | |
| | |խնդիրների | | | | | |
| | |ներկայաց- | | | | | |
| | |ման, | | | | | |
| | |համայնքների| | | | | |
| | |ղեկավարների| | | | | |
| | |կողմից | | | | | |
| | |կտարվեն | | | | | |
| | |աշխատանքներ| | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրների | | | | | |
| | |նկատմամբ | | | | | |
| | |ուշադրու- | | | | | |
| | |թյան | | | | | |
| | |բարձրացման,| | | | | |
| | |հսկողության| | | | | |
| | |ուժեղացման,| | | | | |
| | |տեղական | | | | | |
| | |ՀԿ-ների հետ| | | | | |
| | |համագործակ-| | | | | |
| | |ցության | | | | | |
| | |զարգացման | | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |ակտիվացման | | | | | |
| | |ուղղու- | | | | | |
| | |թյամբ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
|7. |Հասարակու- |7.1. ՀՀ |ՀՀ | |Հուն- |Ֆինան-| |
| |թյունում |արտակարգ |արտակարգ| |վար- |սավո- | |
| |կանանց և |իրավիճակ- |իրավի- | |դեկ- |րում | |
| |տղամարդկանց |ների |ճակների | |տեմբեր|չի պա-| |
| |իրավահավասա- |նախարարու- |նախարա- | | |հանջ- | |
| |րության |թյան |րություն| | |վում | |
| |հիմնահարցերի |պաշտոնական | | | | | |
| |լուսաբանմանը,|կայքում և | | | | | |
| |սեռի |«Արտակարգ | | | | | |
| |հատկանիշով |թերթում» | | | | | |
| |խտրական |կտեղադրվեն | | | | | |
| |գործելակերպի |արտակարգ | | | | | |
| |հաղթահարմանը |իրավիճակ- | | | | | |
| |և |ներում | | | | | |
| |զանգվածային |կանանց և | | | | | |
| |լրատվամիջոց- |տղամարդկանց| | | | | |
| |ներով դրանց |իրավահավա- | | | | | |
| |տարածմանն |սարության | | | | | |
| |ուղղված |վերաբերյալ | | | | | |
| |միջոցառում- |տեղեկատվա- | | | | | |
| |ների |կան | | | | | |
| |իրականացում: |նյութեր: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.2. |ՀՀ մշա- |«Աշտա- |Տարվա |ՀՀ պե-| |
| | |Կիրականացվի|կույթի |րակի |ընթաց-|տական | |
| | |«Լավաշի և |նախարա- |տարածա-|քում |բյու- | |
| | |ազգային |րություն|շրջանի | |ջե, | |
| | |ուտեստի` | |կանանց | |Օրեն- | |
| | |«Էրգրի համի| |ասոցիա-| |քով | |
| | |հիշողու- | |ցիա» ՀԿ| |չար- | |
| | |թյուն» | |/համա- | |գելված| |
| | |փառատոնը` | |ձայնու-| |այլ | |
| | |որպես | |թյամբ/ | |ֆինան-| |
| | |ազգային | | | |սավոր-| |
| | |ինքնության | | | |ման | |
| | |կարևորա- | | | |աղբ- | |
| | |գույն | | | |յուր- | |
| | |բաղկացու- | | | |ներ | |
| | |ցիչ, ոչ | | | | | |
| | |մշակութային| | | | | |
| | |արժեք: | | | | | |
| | |Հանրության | | | | | |
| | |լայն | | | | | |
| | |շրջանում | | | | | |
| | |կտարվեն | | | | | |
| | |աշխատանքներ| | | | | |
| | |ազգային | | | | | |
| | |խոհանոցի | | | | | |
| | |ուտեստների | | | | | |
| | |տարածման | | | | | |
| | |ուղղու- | | | | | |
| | |թյամբ` օտար| | | | | |
| | |նորամուծու-| | | | | |
| | |թյուններից | | | | | |
| | |զերծ | | | | | |
| | |պահելու | | | | | |
| | |նպատակով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.3. |ՀՀ մարզ-|Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |Կմշակվեն և |պետարան-|տարա- |ընթաց-|քով | |
| | |մարզի |ներ, |նում և |քում |չար- | |
| | |ԶԼՄ-ներով |Երևանի |Երևանի | |գելված| |
| | |կլուսաբան- |քաղաքա- |քաղաքա-| |այլ | |
| | |վեն |պետարան |պետարա-| |ֆինան-| |
| | |/կտեղադրվեն|/համա- |նում | |սավոր-| |
| | |հոդվածներ, |ձայնու- |մշտական| |ման | |
| | |կկազմակերպ-|թյամբ/ |հանձնա-| |աղբ- | |
| | |վեն հեռուս-| |ժողով- | |յուր- | |
| | |տատեսային | |ներ, | |ներ | |
| | |հաղորդում- | |ՀԿ-ներ | | | |
| | |ներ/ կանանց| |/համա- | | | |
| | |և | |ձայնու-| | | |
| | |տղամարդկանց| |թյամբ/ | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրների | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.4. Մարզի |ՀՀ |Համայն-|Չոր- |Ֆինան-| |
| | |մշակութային|Կոտայքի |քապե- |րորդ |սավո- | |
| | |հաստատու- |մարզպե- |տարան |եռամս-|րում | |
| | |թյունների |տարան |/համա- |յակ |չի պա-| |
| | |աշխատակից- | |ձայնու-| |հանջ- | |
| | |ների համար | |թյամբ/ | |վում | |
| | |կկազմա- | | | | | |
| | |կերպվի | | | | | |
| | |«Կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |փոխհարաբե- | | | | | |
| | |րություննե-| | | | | |
| | |րը ազգային | | | | | |
| | |արժեհամա- | | | | | |
| | |կարգում» | | | | | |
| | |թեմայով | | | | | |
| | |զրույց- | | | | | |
| | |բանավեճ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.5. |ՀՀ |Մարզպե-|Չոր- |Ֆինան-| |
| | |ՏԻՄ-երի |Կոտայքի |տարանի |րորդ |սավո- | |
| | |աշխատակազ- |մարզպե- |մշտական|եռամս-|րում | |
| | |մերում /այդ|տարան |հանձնա-|յակ |չի պա-| |
| | |թվում` | |ժողով | |հանջ- | |
| | |համայնքների| | | |վում | |
| | |աշխատա- | | | | | |
| | |կազմերում/ | | | | | |
| | |կկազմակերպ-| | | | | |
| | |վեն | | | | | |
| | |խորհրդակ- | | | | | |
| | |ցություններ| | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.6. |ՀՀ Վայոց|Մարզպե-|Մարտ- |Ֆինան-| |
| | |Մարզում |ձորի |տարանի |հոկ- |սավո- | |
| | |կկազմակերպ-|մարզպե- |մշտական|տեմբեր|րում | |
| | |վեն կանանց |տարան |հանձնա-| |չի պա-| |
| | |քաղաքական | |ժողով, | |հանջ- | |
| | |և քաղաքա- | |ՀԿ-ներ | |վում | |
| | |ցիական մաս-| |/համա- | | | |
| | |նակցության | |ձայնու-| | | |
| | |խթանմանն | |թյամբ/ | | | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |միջոցա- | | | | | |
| | |ռումներ, | | | | | |
| | |համայնքային| | | | | |
| | |ընտրու- | | | | | |
| | |թյուններում| | | | | |
| | |կին թեկնա- | | | | | |
| | |ծուների | | | | | |
| | |մասնակցու- | | | | | |
| | |թյուն, | | | | | |
| | |համայնքի | | | | | |
| | |ղեկավարու- | | | | | |
| | |թյան և | | | | | |
| | |ավագանու | | | | | |
| | |կազմում | | | | | |
| | |կին- | | | | | |
| | |անդամների | | | | | |
| | |թվի | | | | | |
| | |ավելացման | | | | | |
| | |նպատակով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.7. Կկազ- |ՀՀ Լոռու|Մարզպե-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |մակերպվեն |մարզպե- |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |«Կանանց և |տարան |մշտական|քում |չար- | |
| | |տղամարդկանց| |հանձնա-| |գելված| |
| | |իրավահավա- | |ժողով, | |այլ | |
| | |սարությունը| |Համալ- | |ֆինան-| |
| | |որպես | |սարանա-| |սավոր-| |
| | |տեղական | |կան | |ման | |
| | |ժողովրդա- | |կրթու- | |աղբ- | |
| | |վարության | |թյամբ | |յուր- | |
| | |նախադրյալ | |կանանց | |ներ | |
| | |և | |ասոցիա-| | | |
| | |համայնքների| |ցիա | | | |
| | |կառավարման | |/համա- | | | |
| | |արդյունա- | |ձայնու-| | | |
| | |վետության | |թյամբ/ | | | |
| | |բարձրացման | | | | | |
| | |միջոց» | | | | | |
| | |կլոր-սեղան | | | | | |
| | |Ալավերդի | | | | | |
| | |քաղաքում և | | | | | |
| | |«Կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |քաղաքակա- | | | | | |
| | |նության | | | | | |
| | |իրականացու-| | | | | |
| | |մը համայնք-| | | | | |
| | |ների մակար-| | | | | |
| | |դակում» | | | | | |
| | |թեմայով | | | | | |
| | |կլոր-սեղան | | | | | |
| | |քննարկում- | | | | | |
| | |ներ 8 քա- | | | | | |
| | |ղաքներում: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.8. Մարզի |ՀՀ Լոռու|Համայն-|Տարվա |Օրեն- | |
| | |բոլոր |մարզպե- |քապետա-|ընթաց-|քով | |
| | |քաղաքներում|տարան |րաններ |քում |չար- | |
| | |կանցկացվեն | |/համա- | |գելված| |
| | |կանանց և | |ձայնու-| |այլ | |
| | |տղամարդկանց| |թյամբ/ | |ֆինան-| |
| | |իրավահավա- | | | |սավոր-| |
| | |սարության | | | |ման | |
| | |քաղաքակա- | | | |աղբ- | |
| | |նության | | | |յուր- | |
| | |ներդրմանն | | | |ներ | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |խորհրդակ- | | | | | |
| | |ցություն- | | | | | |
| | |ներ, որոնց | | | | | |
| | |կհրավիրվեն | | | | | |
| | |մասնակցելու| | | | | |
| | |նաև մոտակա| | | | | |
| | |գյուղական | | | | | |
| | |համայնքների| | | | | |
| | |ղեկավարներ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.9. Մարզի |ՀՀ Արա- |ՀՀ Արա-|Մարտ- |Օրեն- | |
| | |4 տարածա- |գածոտնի |գածոտն |ապրիլ |քով | |
| | |շրջաններում|մարզպե- |մարզի | |չար- | |
| | |համայնքապե-|տարան |քաղաքա-| |գելված| |
| | |տարանների | |պետա- | |այլ | |
| | |աշխատակից- | |րաններ,| |ֆինան-| |
| | |ների, | |ՀԿ-ներ | |սավոր-| |
| | |ավագանու | |/համա- | |ման | |
| | |անդամների, | |ձայնու-| |աղբ- | |
| | |ՀԿ-ների | |թյամբ/ | |յուր- | |
| | |ներկայացու-| | | |ներ | |
| | |ցիչների, | | | | | |
| | |լրագրողների| | | | | |
| | |համար | | | | | |
| | |կկազմակերպ-| | | | | |
| | |վեն հան- | | | | | |
| | |դիպումներ | | | | | |
| | |համայնքային| | | | | |
| | |ծրագրերում | | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |բաղադրիչի | | | | | |
| | |ներառման | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.10. |ՀՀ Արա- | |Երկ- |Ֆինան-| |
| | |«Կանանց և |գածոտնի | |րորդ |սավո- | |
| | |տղամարդկանց|մարզպե- | |եռամս-|րում | |
| | |հավասար |տարան | |յակ |չի պա-| |
| | |իրավունք- | | | |հանջ- | |
| | |ների և | | | |վում | |
| | |հավասար | | | | | |
| | |հնարավորու-| | | | | |
| | |թյունների | | | | | |
| | |ապահովման | | | | | |
| | |մասին» ՀՀ | | | | | |
| | |օրենքը ներ-| | | | | |
| | |կայացնելու | | | | | |
| | |նպատակով | | | | | |
| | |կկազմակերպ-| | | | | |
| | |վեն հան- | | | | | |
| | |դիպումներ | | | | | |
| | |համայքնե- | | | | | |
| | |րում և | | | | | |
| | |մարզի 10 | | | | | |
| | |դպրոցնե- | | | | | |
| | |րում` | | | | | |
| | |ուսուցիչ- | | | | | |
| | |ների ներ- | | | | | |
| | |գրավմամբ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.11. |ՀՀ Արմա-| |Ապրիլ-|Ֆինան-| |
| | |Մարզային |վիրի | |սեպ- |սավո- | |
| | |ենթակայու- |մարզպե- | |տեմբեր|րում | |
| | |թյան |տարան | | |չի պա-| |
| | |կազմակեր- | | | |հանջ- | |
| | |պություն- | | | |վում | |
| | |ներում, | | | | | |
| | |տեղական | | | | | |
| | |ինքնակառա- | | | | | |
| | |վարման | | | | | |
| | |մարմին- | | | | | |
| | |ներում /այդ| | | | | |
| | |թվում | | | | | |
| | |համայնքների| | | | | |
| | |ղեկավարների| | | | | |
| | |աշխատակազմ/| | | | | |
| | |կիրականաց- | | | | | |
| | |վեն կանանց | | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |քաղաքակա- | | | | | |
| | |նության | | | | | |
| | |ուղղությամբ| | | | | |
| | |տարվող | | | | | |
| | |աշխատանք- | | | | | |
| | |ների | | | | | |
| | |արդյունավե-| | | | | |
| | |տության | | | | | |
| | |բարձրաց- | | | | | |
| | |մանը, | | | | | |
| | |գյուղական | | | | | |
| | |բնակավայ- | | | | | |
| | |րերում | | | | | |
| | |կանանց | | | | | |
| | |աշխատանքա- | | | | | |
| | |յին և | | | | | |
| | |կենցաղային | | | | | |
| | |պայմանների | | | | | |
| | |բարելավմանը| | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |եկամուտների| | | | | |
| | |բարձրացմանն| | | | | |
| | |ուղղված | | | | | |
| | |իրազեկման | | | | | |
| | |աշխատանք- | | | | | |
| | |ներ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.12. Կիրա-|ՀՀ Արմա-| |Տարվա |Օրեն- | |
| | |կանացվեն |վիրի | |ընթաց-|քով | |
| | |աշխատանքներ|մարզպե- | |քում |չար- | |
| | |դպրոցի |տարան | | |գելված| |
| | |համակարգում| | | |այլ | |
| | |հատուկ դաս-| | | |ֆինան-| |
| | |ընթացների | | | |սավոր-| |
| | |ներդրման | | | |ման | |
| | |համար, | | | |աղբ- | |
| | |ուղղված | | | |յուր- | |
| | |մանկավար- | | | |ներ | |
| | |ժական | | | | | |
| | |կադրերի և | | | | | |
| | |աշակերտների| | | | | |
| | |շրջանում | | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |վերաբերյալ | | | | | |
| | |գիտելիքների| | | | | |
| | |ամրապնդմա- | | | | | |
| | |նը: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.13. Կկազ-|ՀՀ |Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |մակերպվեն |Շիրակի |տարանի |ընթաց-|սավո- | |
| | |կլոր-սեղան |մարզպե- |մշտական|քում |րում | |
| | |քննարկում- |տարան |հանձնա-| |չի պա-| |
| | |ներ «Կանանց| |ժողով, | |հանջ- | |
| | |և | |ԶԼՄ-ներ| |վում | |
| | |տղամարդկանց| |/համա- | | | |
| | |իրավահավա- | |ձայնու-| | | |
| | |սարության | |թյամբ/ | | | |
| | |թեմատիկան | | | | | |
| | |ազգային | | | | | |
| | |մշակույ- | | | | | |
| | |թում» | | | | | |
| | |թեմայով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.14. Հա- |ՀՀ |Մարզպե-|Տարվա |Ֆինան-| |
| | |մայնքներում|Տավուշի |տարանի |ընթաց-|սավո- | |
| | |կկազմակերպ-|մարզպե- |մշտական|քում |րում | |
| | |վեն կլոր |տարան |հանձնա-| |չի պա-| |
| | |սեղաններ, | |ժողով | |հանջ- | |
| | |սեմինարներ | | | |վում | |
| | |«Կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարությու- | | | | | |
| | |նը» | | | | | |
| | |թեմայով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.15. Կկազ-|ՀՀ |Մարզպե-|Սեպ- |Ֆինան-| |
| | |մակերպվեն |Տավուշի |տարանի |տեմ- |սավո- | |
| | |«Կրթության |մարզպե- |մշտական|բեր- |րում | |
| | |ոլորտի |տարան |հանձնա-|հոկ- |չի պա-| |
| | |կանանց և | |ժողով |տեմբեր|հանջ- | |
| | |տղամարդկանց| | | |վում | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրները» | | | | | |
| | |թեմայով | | | | | |
| | |սեմինար- | | | | | |
| | |պարապմունք-| | | | | |
| | |ներ մարզի 2| | | | | |
| | |քաղաքների 4| | | | | |
| | |դպրոցների | | | | | |
| | |ուսուցիչ- | | | | | |
| | |ների համար:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.16. Մարզի|ՀՀ |Մարզպե-|տարվա |Օրեն- | |
| | |համայնք- |Գեղար- |տարանի |ընթաց-|քով | |
| | |ներում |քունիքի |մշտական|քում |չար- | |
| | |կանցկացվեն |մարզպե- |հանձնա-| |գելված| |
| | |կանանց և |տարան |ժողով | |այլ | |
| | |տղամարդկանց| | | |ֆինան-| |
| | |իրավահավա- | | | |սավոր-| |
| | |սարության | | | |ման | |
| | |վերաբերյալ | | | |աղբ- | |
| | |քննարկում- | | | |յուր- | |
| | |ներ, | | | |ներ | |
| | |կտրամադրվեն| | | | | |
| | |մեթոդական | | | | | |
| | |նյութեր, | | | | | |
| | |համայնքային| | | | | |
| | |ծրագրերում | | | | | |
| | |դրանք | | | | | |
| | |ներառելու | | | | | |
| | |կապակցու- | | | | | |
| | |թյամբ | | | | | |
| | |կտրամադրվի | | | | | |
| | |խորհրդատ- | | | | | |
| | |վություն: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.17. Մարզի|ՀՀ |Մարզպե-|հոկ- |Օրեն- | |
| | |դպրոցներում|Գեղար- |տարանի |տեմբեր|քով | |
| | |կկազմակերպ-|քունիքի |մշտական|-մարտ |չար- | |
| | |վեն |մարզպե- |հանձնա-| |գելված| |
| | |բանավեճեր, |տարան |ժողով | |այլ | |
| | |սեմինարներ,| | | |ֆինան-| |
| | |բաց դասեր | | | |սավոր-| |
| | |կանանց և | | | |ման | |
| | |տղամարդկանց| | | |աղբ- | |
| | |իրավահավա- | | | |յուր- | |
| | |սարության | | | |ներ | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրների | | | | | |
| | |վերաբերյալ:| | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.18. Մարզի|ՀՀ |Մարզպե-|մարտ- |Ֆինան-| |
| | |մեծ համայք-|Գեղար- |տարանի |հոկ- |սավո- | |
| | |ներում |քունիքի |մշտական|տեմբեր|րում | |
| | |կկազմակերպ-|մարզպե- |հանձնա-| |չի պա-| |
| | |վեն կլոր |տարան |ժողով, | |հանջ- | |
| | |սեղաններ | |ՀԿ-ներ | |վում | |
| | |համայնքի | |/համա- | | | |
| | |ղեկավարների| |ձայնու-| | | |
| | |և | |թյամբ/ | | | |
| | |ավագանիների| | | | | |
| | |մասնակցու- | | | | | |
| | |թյամբ: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.19. |Երևանի | |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |Երևանի |քաղաքա- | |ընթաց-|սավո- | |
| | |քաղաքապե- |պետարան | |քում |րում | |
| | |տարանի |/համա- | | |չի պա-| |
| | |ենթակայու- |ձայնու- | | |հանջ- | |
| | |թյան |թյամբ/ | | |վում | |
| | |մշակութային| | | | | |
| | |կազմակեր- | | | | | |
| | |պություննե-| | | | | |
| | |րի աշխատա- | | | | | |
| | |կիցների | | | | | |
| | |համար կկազ-| | | | | |
| | |մակերպվեն | | | | | |
| | |սեմինարներ`| | | | | |
| | |կանանց և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնա- | | | | | |
| | |խնդիրներին | | | | | |
| | |առնչվող | | | | | |
| | |թեմաներով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.20. Կկազ-|Երևանի | |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |մակերպվեն |քաղաքա- | |ընթաց-|սավո- | |
| | |քննարկում- |պետարան | |քում |րում | |
| | |ներ` |/համա- | | |չի պա-| |
| | |աշակերտների|ձայնու- | | |հանջ- | |
| | |համար «Սեռի|թյամբ/ | | |վում | |
| | |հատկանիշով | | | | | |
| | |բռնության | | | | | |
| | |և կանանց | | | | | |
| | |և | | | | | |
| | |տղամարդկանց| | | | | |
| | |իրավահավա- | | | | | |
| | |սարության | | | | | |
| | |հիմնախնդիրը| | | | | |
| | |աշխատաշու- | | | | | |
| | |կայում», | | | | | |
| | |«Կանանց | | | | | |
| | |իրավունք- | | | | | |
| | |ների հարցի | | | | | |
| | |առաջա- | | | | | |
| | |ցումը», | | | | | |
| | |«Հայ կանանց| | | | | |
| | |շարժումը | | | | | |
| | |պատմական | | | | | |
| | |անցյալում» | | | | | |
| | |թեմաներով: | | | | | |
|___|_____________|___________|________|_______|______|______|________|
| | |7.21. Կկազ-|Երևանի | |Տարվա |Ֆինան-| |
| | |մակերպվի |քաղաքա- | |ընթաց-|սավո- | |
| | |«Կանանց և |պետարան | |քում |րում | |
| | |տղամարդկանց|/համա- | | |չի պա-| |
| | |իրավահավա- |ձայնու- | | |հանջ- | |
| | |սարությունն|թյամբ/ | | |վում | |
| | |իմ պատկե- | | | | | |
| | |րացմամբ» | | | | | |
| | |նկարների | | | | | |
| | |ցուցա- | | | | | |
| | |հանդես: | | | | | |
._____________________________________________________________________.
176. Ընդհանուր առմամբ, տնտեսությունների հիմնման և հետագա ընդլայնման համար «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ին անհրաժեշտ կլինի մոտ 21 մլրդ դրամի ներդրում, որից 5,9 մլրդ դրամը կֆինանսավորվի պետական բյուջեի միջոցներից, 4 մլրդ դրամը` վարկային միջոցներից, իսկ 11 մլրդ դրամը` գործունեության արդյունքում ձևավորված միջոցներից:
177. Գործունեության առաջին փուլում նախատեսվում է ձկան մթերման միջին քաշը հասցնել 2-2,5 կգ-ի (ներկայումս հաշվարկներում իրացման միջին քաշը կազմում է 1,5 կգ): Դրանով պայմանավորված, ինչպես նաև սելեկցիայի արդյունքներից կախված` հնարավորություն կստեղծվի կրճատել մանրաձկան պահանջը: Այսպիսով, առաջին փուլի փաստացի արդյունքներից կախված` կկատարվեն որոշ վերանայումներ և կհստակեցվեն ընկերության հետագա զարգացման ուղղությունները:
178. «Սևանի իշխան»-ի ֆինանսավորման աղբյուրները ըստ տարիների տրված են ստորև բերված աղյուսակում:
Աղյուսակ 4.2. «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ի ֆինանսավորման աղբյուրները, մլն ՀՀ դրամ
._____________________________________________________________________.
|Տարի |Հիմնադրամի կողմից|Հիմնադրամի կողմից|Վարկեր|Սեփական |Ընդամենը|
| |կանոնադրական |կանոնադրական | |միջոցներ| |
| |կապիտալի |կապիտալի | | | |
| |համալրում |համալրում և | | | |
| |(պետական բյուջեի |փոխառությունների | | | |
| |միջոցներից) |տրամադրում | | | |
| | |(ծրագրում | | | |
| | |ձևավորված | | | |
| | |միջոցներից) | | | |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2014 |2,000 |- |- |- |2,000 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2015 |1,800 |- |- |- |1,800 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2016 |2,100 |- |- |1,273 |3,373 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2017 |- |- |4,000 |796 |4,796 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2018 |- |- |- |862 |862 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2019 |- |- |- |859 |859 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2020 |- |- |- |2,093 |2,093 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2021 |- |- |- |5,000 |5,000 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2022 |- |- |- |182 |182 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2023 |- |- |- |- |- |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2024 |- |- |- |- |- |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|Ընդամենը|5,900 |- |4,000 |11,064 |20,964 |
._____________________________________________________________________.
179. Ընդհանուր առմամբ, ծրագրի` ամբողջ հզորությամբ գործարկման դեպքում ընկերության իրացումներից կձևավորվի տարեկան մոտ 100 մլրդ դրամի հասույթ և կապահովվի մոտ 8,5 մլրդ դրամի շահույթ: Ընկերության դրամական հոսքերի, ինչպես նաև ֆինանսական արդյունքների կանխատեսումները ներկայացված են Հավելված 1-ում:
4.1.2. «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի ֆինանսական արդյունքները
180. 2016 թվականին նախատեսվում է «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի կողմից լճում տեղակայել 1 տնտեսություն, որն իր գործունեությունը կսկսի 2016 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին, երբ ամառային և գեղարքունի իշխանի մանրաձկան առաջին խմբաքանակը կտեղափոխվի լիճ: Հետագա տարիներին կկառուցվի ևս 49 տնտեսություն: Ծրագրի ընթացքում նախատեսվող սելեկցիոն աշխատանքների արդյունքում հնարավոր է ձկան քաշաճի ցուցանիշների բարելավում, ինչի արդյունքում կբարձրանա լճում տեղակայված տնտեսությունների արտադրողականությունը, իսկ դրանց քանակը համապատասխանաբար կկրճատվի` համամասնորեն կրճատելով նաև անհրաժեշտ ներդրումների պահանջը: Լճում տեղակայված առաջին տնտեսության ներդրումային ծախսերի և մեկնարկային ընթացիկ ծախսերի ֆինանսավորման համար պահանջվում է 3 մլրդ դրամ, որն ամբողջությամբ կֆինանսավորվի պետական բյուջեի միջոցներից: Հետագա տարիներին կառուցվող տնտեսությունների համար անհրաժեշտ ներդրումները կֆինանսավորվեն ինչպես հիմնադրամի կողմից, այնպես էլ վարկերի և փոխառությունների ներգրավմամբ: Տնտեսությունների ստեղծման համար անհրաժեշտ ներդրումների զգալի մասն էլ կֆինանսավորվի նախորդ տարիների գործունեության արդյունքում ձևավորված միջոցների հաշվին:
Աղյուսակ 4.3. «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի ֆինանսավորման աղբյուրները, մլն ՀՀ դրամ
._____________________________________________________________________.
|Տարի |Հիմնադրամի կողմից|Հիմնադրամի կողմից|Վարկեր|Սեփական |Ընդամենը|
| |կանոնադրական |կանոնադրական | |միջոցներ| |
| |կապիտալի |կապիտալի | | | |
| |համալրում |համալրում և | | | |
| |(պետական բյուջեի |փոխառությունների | | | |
| |միջոցներից) |տրամադրում | | | |
| | |(ծրագրում | | | |
| | |ձևավորված | | | |
| | |միջոցներից) | | | |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2014 |- |- |- |- |- |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2015 |131 |- |- |- |131 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2016 |869 |- |- |- |869 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2017 |2,000 |- |- |- |2,000 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2018 |- |528 |2,738 |- |3,266 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2019 |- |1,230 |3,562 |- |4,792 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2020 |- |1,804 |- |2,960 |4,763 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2021 |- |- |- |4,763 |4,763 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2022 |- |- |- |4,293 |4,293 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2023 |- |- |- |4,262 |4,262 |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|2024 |- |- |- |- |- |
|________|_________________|_________________|______|________|________|
|Ընդամենը|3,000 |3,561 |6,300 |16,278 |29,139 |
._____________________________________________________________________.
181. «Սևան Ակվա» ՓԲ ընկերությունը շահութաբեր է դառնում գործունեության 5-րդ տարվանից սկսած, ինչը պայմանավորված է ներդրումների դինամիկ աճով և սկզբնական շրջանում ձուկը պահանջվող քաշին հասցնելու համեմատաբար երկար ժամանակահատվածով: Պլանավորված ողջ հզորությամբ գործարկվելու պարագայում ընկերության տարեկան շահույթները կկազմեն մոտ 12 մլրդ դրամ:
182. Ներկայացված ցուցանիշները հաշվարկային են` հիմնված ներկայիս առկա ողջ տեղեկատվության վրա և ծրագրի գործնական փուլում պայմանավորված մի շարք հանգամանքներով կարող են ենթարկվել որոշ փոփոխությունների:
4.2. Բնապահպանական արդյունքները
183. Ծրագրի բնապահպանական արդյունքներն են.
- Սևանա լճի էնդեմիկ ձկնատեսակի` Գեղարքունի և Ամառային իշխանի պաշարների վերականգնման բնաներդաշնակ համակարգի ստեղծում և վերականգնման կայուն ու արագ ընթացքի ապահովում: Այդ նպատակով լճում տեղակայվող տնտեսությունների միջոցներով յուրաքանչյուր տարի լիճ բաց կթողնվի այդ տնտեսություններ գնացող մանրաձկան շուրջ 25%-ի չափով մանրաձուկ:
- Սևանա լճի գույքագրված հիմնախնդիրների լուծում` ձկան արտադրության արժեշղթայի օղակների գործունեության արդյունավետ կազմակերպման արդյունքում ձևավորված միջոցներով:
4.3. Սոցիալ-տնտեսական արդյունքները
184. Ծրագրի սոցիալ-տնտեսական արդյունքներն են.
- ստեղծվող տնտեսություններում և ձկնաբուծության ընդհանուր արժեշղթայում 4-5 հազար աշխատատեղի ստեղծում (որից 2-2,5 հազարը` ուղղակի արտադրությունում):
- Ձկնամթերքի արտադրության և արտահանման ծավալների նշանակալի աճ:
- Հայաստանում ձկան կերի արտադրության հնարավորությունների ստեղծում, ինչպես նաև այդ կերի բաղադրության մեջ օգտագործվող գյուղատնտեսական մշակաբույսերի արտադրության զարգացում:
- Ձկնաբուծության և ձկնարդյունաբերության ոլորտի մասնագետների պահանջարկի բարձրացում և համապատասխան կրթական հաստատությունների զարգացում:
- Ոլորտին առնչվող գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացման համար լայն բազայի ստեղծում:
- Նոր տեխնոլոգիաների և գիտափորձի կիրառմամբ նոր ձկնաբուծական տնտեսությունների ստեղծում, որի արդյունքում այդ տեխնոլոգիաները հասանելի կլինեն ՀՀ տարածքում գործող այլ ձկնաբուծական տնտեսությունների համար, ինչն էլ էապես կբարելավի այդ տնտեսությունների արտադրական ցուցանիշները:
- Ձկնաբուծական արտադրանքի սերտիֆիկացման փորձի ներդրում, որը հնարավորություն կտա ունենալ սննդի անվտանգության և որակի միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող արտադրանք և ներկայանալ սպառման ավելի լայն շուկաներում:
4.4. Ծրագրի ռիսկերը և դրանց նվազեցման ուղիները
185. Ծրագրի ռիսկերը անհրաժեշտ է բաժանել երկու խմբի` բնապահպանական և տնտեսական:
186. Բնապահպանական առումով այն հիմնականում հնարավոր էկոլոգիական ազդեցությունն է` կապված արհեստական կերի օգտագործման հետ (ձկան արտաթորանքից առաջացող ֆոսֆորի, ազոտի և օրգանական նյութերի արտանետում և կուտակում ցանցավանդակների տակ):
187. Այս ռիսկերը կրճատելու համար ծրագրով նախատեսվում է.
1. լճում ցանցավանդակների թիվը և ձկան արտադրության ծավալներն ավելացնել աստիճանաբար, ինչը հնարավորություն կտա վերահսկել հնարավոր արտանետումները և սահմանային չափերի հասնելու պարագայում դադարեցնել լճում նոր տնտեսությունների տեղակայումը,
2. յուրաքանչյուր տարի ամփոփել նախորդ տարիներին տեղադրած ցանցավանդակների` շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության մոնիթորինգի արդյունքները, ինչի հիման վրա հաջորդ տարվա համար կտրվի լճում ցանցավանդակների տեղադրման համար իրավունք,
3. լճի տարածքում ձկնաբուծություն իրականացնելու իրավունք տրամադրել որոշակի ժամկետով, ինչը չի երկարաձգվի, եթե Սևանա լճի բնական ձկնապաշարների և լճում տեղակայվող տնտեսություններում աճեցվող ձկան հանրագումարը մոտենա լճի կենսապաշարի առավելագույն թույլատրելի սահմանին,
4. մոնիթորինգի խմբի աշխատանքների շրջանակներում իրականացնել հետազոտություններ, վերլուծել տնտեսություններից ստացված տվյալները, մշակել հստակ չափորոշիչներ, գնահատել Սևանա լճի էկոհամակարգի վրա ծրագրի ազդեցությունը, և առաջարկություններ կատարել այդ ազդեցությունների նվազեցման և կանխարգելման վերաբերյալ,
5. լճում տեղադրված ցանցավանդակների մակերեսը կկազմի մոտ 30 հա տարածք, ինչը կկազմի լճի 127,6418 հազար հա տարածքի մոտ 0,024 տոկոսը,
6. 1մ3 տարածքում բուծել առավելագույնը 8-10 կգ ձուկ, ինչը մոտ կրկնակի անգամ քիչ է միջազգային ցանցավանդակային ձկնաբուծության միջին խտությունից,
7. Սևանի իշխանի արտադրությունից մինչև իրացում ծրագրով նախատեսված արժեշղթայի սերտիֆիկացման գործընթացն իրականացնել միջազգային ճանաչում ունեցող ընկերության միջոցով,
8. օգտագործել աշխարհի առաջատար արտադրողների էկոլոգիապես անվտանգ ձկնաբուծության համար նախատեսված ձկան կեր, որը նաև ընդունելի կլինի սերտիֆիկացնող ընկերության կողմից,
9. օպտիմալացնել կերակրման նորմաները և վերահսկել կերակրման գործընթացը,
10. Բնական միջոցներով նվազեցնել լճի վրա ցանցավանդակների ազդեցությունը,
11. լճում տեղակայվող տնտեսությունների կողմից հիմնադրամին վճարվող գումարներից գոյացած միջոցներն ուղղել բնապահպանական միջոցառումների իրականացմանը` ըստ առաջնահերթությունների:
188. Տնտեսական առումով առկա են հետևյալ ռիսկերը.
1. Արտադրանքի մրցունակության հետ կապված ռիսկեր:
189. Այս ռիսկերի նվազեցմանը կնպաստի ինտեգրացված արժեշղթայի ձևավորումը, որը թույլ կտա օպտիմալացնել այդ արժեշղթայում ներառված օղակների ծախսերը, որի արդյունքում կկրճատվի վերջնական արտադրանքի ինքնարժեքը` գինը դարձնելով առավել մրցունակ: Բացի այդ ուղղահայաց ինտեգրացիայի շնորհիվ հնարավորություն կստեղծվի բոլոր օղակների կողմից կոորդինացված և առավել արագ կերպով արձագանքել շուկայում տեղի ունեցող փոփոխություններին և հարմարվել նոր շուկայական պայմաններին:
190. Միջազգային փորձի և ակվակուլտուրաների զարգացման ժամանակակից միտումների ուսումնասիրությունը, դրա հիման վրա ձկան և ձկնամթերքի արտադրության արժեշղթայի արդյունավետության անընդհատ բարձրացումը և նոր տեխնոլոգիաների ներդրումը նույնպես կնպաստի Ճկուն և մրցունակ ինքնարժեքի ձևավորմանը և արտադրանքի մրցունակության բարձրացմանը:
191. Եվ վերջապես էֆֆեկտիվ մարքեթինգային քաղաքականության, իրացման լոգիստիկ շղթայի օպտիմալ կազմակերպման և ճկուն գնային քաղաքականության կիրառման արդյունքում հնարավորություն կստեղծվի ապահովել մրցակից ընկերությունների կողմից առաջարկվող արտադրատեսակներին մրցունակ արտադրանք:
2. Ֆինանսավորման աղբյուրների և չափերի փոփոխություններ:
192. Ծրագրում կատարված հաշվարկները հիմնված են այն ենթադրության վրա, որ անհրաժեշտ սկզբնական ֆինանսավորումը լինելու է պետական բյուջեից: Ծրագրի հետագա զարգացումը հնարավոր կլինի ապահովել արդեն տնտեսությունների գործունեության արդյունքում ձևավորված ազատ դրամական միջոցների, ինչպես նաև ներգրաված վարկերի և փոխառությունների հաշվին:
Հավելված 1
«Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ի և «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի 2016-2024 թվականների
դրամական հոսքերի և ֆինանսական արդյունքների կանխատեսում
Աղյուսակ 1.1 «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ի 2016-2024 թթ. ֆինանսական արդյունքների կանխատեսում, մլն ՀՀ դրամ
._________________________________________________________________________.
| |2016 |2017 |2018 |2019 |2020 |2021 |2022 |2023 |2024 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ընդամենը |3,038|15,874|20,331|31,012|49,466|51,199|66,782|83,084|97,050|
|հասույթ, | | | | | | | | | |
|այդ թվում` | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հասույթ |642 |498 |1,615 |2,700 |4,770 |4,878 |9,340 |9,392 |9,392 |
|մանրաձկան | | | | | | | | | |
|իրացումից | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հասույթ |474 |1,976 |4,082 |13,678|30,062|46,321|57,442|73,693|87,658|
|լճում | | | | | | | | | |
|տեղակայված | | | | | | | | | |
|տնտեսու- | | | | | | | | | |
|թյուններից | | | | | | | | | |
|ստացված | | | | | | | | | |
|ձկան վերա- | | | | | | | | | |
|մշակումից | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հասույթ այլ|1,922|13,400|14,634|14,634|14,634| | | | |
|ձկան վերա- | | | | | | | | | |
|մշակումից | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
| | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ծախսեր |2,795|14,954|19,480|28,507|44,007|46,102|58,140|74,586|87,555|
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Մանրաձկան |153 | | | | | | | | |
|ձեռք բերման| | | | | | | | | |
|և | | | | | | | | | |
|պահպանման | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Լճում |395 |1,647 |3,401 |11,399|25,051|38,601|48,680|64,081|76,224|
|տեղակայված | | | | | | | | | |
|տնտեսու- | | | | | | | | | |
|թյուններից | | | | | | | | | |
|ձկան | | | | | | | | | |
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Այլ ձկան |1,240|10,308|12,195|12,195|12,195| | | | |
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Արտադրական |48 |105 |117 |117 |191 |244 |244 |244 |244 |
|աշխատավարձ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Դեղեր, |5 |6 |8 |8 |8 |16 |16 |16 |16 |
|բուժանյու- | | | | | | | | | |
|թեր, | | | | | | | | | |
|ախտահանող | | | | | | | | | |
|նյութեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Կերի |166 |226 |635 |1,031 |1,638 |1,912 |3,032 |3,041 |3,023 |
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Կոմունալ |96 |220 |286 |286 |334 |437 |541 |541 |541 |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գործիքների |12 |10 |15 |15 |15 |15 |15 |15 |15 |
|և արտահա- | | | | | | | | | |
|գուստի ձեռք| | | | | | | | | |
|բերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Վարչական |171 |342 |348 |356 |363 |370 |377 |385 |393 |
|աշխատակազմի| | | | | | | | | |
|աշխատավարձ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գրասենյակա-|8 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |
|յին ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գրասենյակա-|22 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |
|յին վարձակա| | | | | | | | | |
|լության | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հողի վարձա-|4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |
|կալության | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գործուղման |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Կապի ծախսեր|7 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ջրօգտագործ-|1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |
|ման վճար | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Անվտանգու- |7 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |
|թյան ծախսեր| | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Տրանսպորտա-|13 |20 |31 |31 |31 |48 |48 |48 |48 |
|յին ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ներկայա- |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |
|ցուցչական | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Խորհրդատվա-|23 |50 |100 |100 |100 |200 |200 |200 |200 |
|կան ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հետազոտու- |18 |20 |40 |40 |40 |80 |80 |80 |80 |
|թյունների | | | | | | | | | |
|և | | | | | | | | | |
|զարգացման | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Աուդիտորա- |3 |3 |4 |4 |4 |4 |6 |6 |6 |
|կան | | | | | | | | | |
|ծառայու- | | | | | | | | | |
|թյունների | | | | | | | | | |
|ծախս | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Մաքսատուրք |2 | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գույքահարկ |1 |1 |2 |2 |3 |3 |3 |3 |3 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Վաճառքի և |68 |180 |198 |218 |240 |264 |290 |319 |319 |
|մարքեթինգի | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Փաթեթավոր- |40 |641 |780 |1,180 |1,862 |1,930 |2,393 |3,071 |3,652 |
|ման ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Այլ ծախսեր |50 |277 |365 |541 |843 |884 |1,120 |1,443 |1,697 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ամորտիզացիա|223 |818 |874 |905 |1,009 |1,014 |1,014 |1,014 |1,014 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահույթ |243 |919 |851 |2,505 |5,459 |5,097 |8,642 |8,498 |9,494 |
|մինչև | | | | | | | | | |
|տոկոսա- | | | | | | | | | |
|վճարները և | | | | | | | | | |
|հարկերը | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Տոկոսների | |267 |399 |329 |215 |100 |8 | | |
|վճարում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահույթ |243 |652 |452 |2,177 |5,244 |4,997 |8,634 |8,498 |9,494 |
|մինչև | | | | | | | | | |
|հարկերը | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահութահարկ|55 |343 |211 |406 |707 |721 |767 |730 |927 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Զուտ |188 |309 |241 |1,771 |4,537 |4,276 |7,868 |7,768 |8,568 |
|շահույթ | | | | | | | | | |
._________________________________________________________________________.
Աղյուսակ 1.2 «Սևանի իշխան» ՓԲԸ-ի 2016-2024 թթ. դրամական հոսքերի կանխատեսում, մլն ՀՀ դրամ
._________________________________________________________________________.
| |2016 |2017 |2018 |2019 |2020 |2021 |2022 |2023 |2024 |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գործառնա-| | | | | | | | | |
|կան գոր- | | | | | | | | | |
|ծունեու- | | | | | | | | | |
|թյուն | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |3,645 |18,612|24,249|36,710|58,692|60,257|79,003|98,277|114,838|
|միջոցների| | | | | | | | | |
|մուտքեր | | | | | | | | | |
|գործառնա-| | | | | | | | | |
|կան | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեու- | | | | | | | | | |
|թյունից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Հասույթ |889 |1,355 |2,861 |4,636 |7,928 |8,137 |14,040|14,903|15,592 |
|իրացումից| | | | | | | | | |
|(ՀՀ) | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Հասույթ |2,297 |14,745|17,947|27,149|42,859|44,418|55,082|70,665|84,057 |
|իրացումից| | | | | | | | | |
|(արտահա- | | | | | | | | | |
|նում) | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Այլ |459 |2,512 |3,441 |4,925 |7,905 |7,702 |9,881 |12,709|15,190 |
|մուտքեր | | | | | | | | | |
|(ԱԱՀ | | | | | | | | | |
|վերադարձ | | | | | | | | | |
|արտահա- | | | | | | | | | |
|նումից) | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
| | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |3,009 |16,818|22,195|33,124|51,817|54,187|69,512|89,665|105,175|
|միջոցների| | | | | | | | | |
|ելքեր | | | | | | | | | |
|գործառնա-| | | | | | | | | |
|կան գոր- | | | | | | | | | |
|ծունեու- | | | | | | | | | |
|թյունից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Մանրաձկան|153 | | | | | | | | |
|ձեռքբեր- | | | | | | | | | |
|ման և | | | | | | | | | |
|պահպանման| | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Լճում |395 |1,647 |3,401 |11,399|25,051|38,601|48,680|64,081|76,224 |
|տեղակայ- | | | | | | | | | |
|ված | | | | | | | | | |
|տնտեսու- | | | | | | | | | |
|թյուննե- | | | | | | | | | |
|րից ձկան | | | | | | | | | |
|ձեռքբե- | | | | | | | | | |
|րում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Այլ ձկան |1,240 |10,308|12,195|12,195|12,195| | | | |
|ձեռքբե- | | | | | | | | | |
|րում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Արտադրա- |48 |105 |117 |117 |191 |244 |244 |244 |244 |
|կան աշխա-| | | | | | | | | |
|տավարձ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դեղեր, |5 |6 |8 |8 |8 |16 |16 |16 |16 |
|բուժա- | | | | | | | | | |
|նյութեր, | | | | | | | | | |
|ախտահանող| | | | | | | | | |
|նյութեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Կերի ձեռք|178 |271 |762 |1,237 |1,965 |2,295 |3,638 |3,649 |3,627 |
|բերում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Կոմունալ |96 |220 |286 |286 |334 |437 |541 |541 |541 |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գործիքնե-|12 |10 |15 |15 |15 |15 |15 |15 |15 |
|րի և | | | | | | | | | |
|արտահա- | | | | | | | | | |
|գուստի | | | | | | | | | |
|ձեռք- | | | | | | | | | |
|բերում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Վարչական |171 |342 |348 |356 |363 |370 |377 |385 |393 |
|աշխատա- | | | | | | | | | |
|կազմի | | | | | | | | | |
|աշխատա- | | | | | | | | | |
|վարձ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գրասենյա-|8 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |
|կային | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գրասենյա-|22 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |25 |
|կայի | | | | | | | | | |
|վարձակա- | | | | | | | | | |
|լության | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Հողի |4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |4 |
|վարձա- | | | | | | | | | |
|կալության| | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գործուղ- |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |
|ման | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Կապի |7 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |10 |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Ջրօգտա- |1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |1 |
|գործման | | | | | | | | | |
|վճար | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Անվտան- |7 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |11 |
|գության | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Տրանսպոր-|13 |20 |31 |31 |31 |48 |48 |48 |48 |
|տային | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Ներկայա- |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |
|ցուցչական| | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Խորհրդատ-|23 |50 |100 |100 |100 |200 |200 |200 |200 |
|վական | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Հետազո- |18 |20 |40 |40 |40 |80 |80 |80 |80 |
|տություն-| | | | | | | | | |
|ների | | | | | | | | | |
|և | | | | | | | | | |
|զարգացման| | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Աուդիտո- |3 |3 |4 |4 |4 |4 |6 |6 |6 |
|րական | | | | | | | | | |
|ծառայու- | | | | | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | |
|ծախս | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Մաքսա- |2 | | | | | | | | |
|տուրք | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Գույքա- |1 |1 |2 |2 |3 |3 |3 |3 |3 |
|հարկ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Վաճառքի |68 |180 |198 |218 |240 |264 |290 |319 |319 |
|և մարքե-| | | | | | | | | |
|թինգի | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Փաթեթավո-|40 |641 |780 |1,180 |1,862 |1,930 |2,393 |3,071 |3,652 |
|րում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Այլ |50 |277 |365 |541 |843 |884 |1,120 |1,443 |1,697 |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Մատակա- |426 |2,636 |3,463 |5,316 |8,491 |8,717 |11,075|14,299|16,840 |
|րարներին | | | | | | | | | |
|վճարվող | | | | | | | | | |
|ԱԱՀ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Պետական | | | | | | |705 |1,186 |1,190 |
|բյուջե | | | | | | | | | |
|վճարվող | | | | | | | | | |
|ԱԱՀ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |636 |1,794 |2,053 |3,586 |6,876 |6,070 |9,491 |8,613 |9,663 |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|զուտ | | | | | | | | | |
|հոսքեր | | | | | | | | | |
|ընթացիկ | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
| | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Ներդրու- | | | | | | | | | |
|մային | | | | | | | | | |
|գոր- | | | | | | | | | |
|ծունեու- | | | | | | | | | |
|թյուն | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |3,373 |4,796 |862 |859 |2,093 |5,000 |181 | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|ելքեր | | | | | | | | | |
|ներդրու- | | | | | | | | | |
|մային | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Մայրական |18 | | | | | | | | |
|կազմի | | | | | | | | | |
|ձեռքբե- | | | | | | | | | |
|րում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Սարքավո- |1,478 |2,767 |856 |400 |1,127 |3,000 |176 | | |
|րումների | | | | | | | | | |
|ձեռք- | | | | | | | | | |
|բերում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Նախագծա- |1,799 |2,000 | |453 |937 |2,000 | | | |
|յին և | | | | | | | | | |
|շինարա- | | | | | | | | | |
|րական աշ-| | | | | | | | | |
|խատանքներ| | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Համակարգ-|21 | | | | | | | | |
|չային | | | | | | | | | |
|տեխնիկայի| | | | | | | | | |
|և | | | | | | | | | |
|գրասեն- | | | | | | | | | |
|յակային | | | | | | | | | |
|գույքի | | | | | | | | | |
|ձեռք- | | | | | | | | | |
|բերում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Տրանսպոր-|57 |29 |6 |6 |29 | |6 | | |
|տային | | | | | | | | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|ձեռք- | | | | | | | | | |
|բերում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |-3,373|-4,796|-862 |-859 |-2,093|-5,000|-181 | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|հոսքեր | | | | | | | | | |
|ներդրու- | | | | | | | | | |
|մային | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
| | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Ֆինանսա- | | | | | | | | | |
|կան | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեություն| | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |2,100 |4,000 | | | | | | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|մուտքեր | | | | | | | | | |
|ֆինանսա- | | | | | | | | | |
|կան | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Կանոնա- |2,100 | | | | | | | | |
|դրական | | | | | | | | | |
|կապիտալի | | | | | | | | | |
|ավելացում| | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Վարկերի | |4,000 | | | | | | | |
|ստացում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Այլ | | | | | | | | | |
|մուտքեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական | |267 |990 |1,971 |1,358 |1,243 |389 | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|ելքեր ֆի-| | | | | | | | | |
|նանսական | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Վարկի | |267 |399 |329 |215 |100 |8 | | |
|տոկոսների| | | | | | | | | |
|վճարում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Վարկի | | |190 |1,143 |1,143 |1,143 |381 | | |
|մայր | | | | | | | | | |
|գումարի | | | | | | | | | |
|վերադարձ | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դիվիդենտի| | |400 |500 | | | | | |
|վճարում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |2,100 |3,733 |-990 |-1,971|-1,358|-1,243|-389 | | |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|զուտ | | | | | | | | | |
|հոսքեր | | | | | | | | | |
|ֆինանսա- | | | | | | | | | |
|կան | | | | | | | | | |
|գործու- | | | | | | | | | |
|նեությու-| | | | | | | | | |
|նից | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |650 |13 |744 |946 |1,701 |5,126 |4,953 |13,874|22,487 |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|մնացորդը | | | | | | | | | |
|ժամանակա-| | | | | | | | | |
|շրջանի | | | | | | | | | |
|սկզբում | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |-637 |731 |201 |756 |3,425 |-173 |8,921 |8,613 |9,663 |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|զուտ | | | | | | | | | |
|հոսքեր | | | | | | | | | |
|_________|______|______|______|______|______|______|______|______|_______|
|Դրամական |13 |744 |946 |1,701 |5,126 |4,953 |13,874|22,487|32,150 |
|միջոցների| | | | | | | | | |
|մնացորդը | | | | | | | | | |
|ժամանակա-| | | | | | | | | |
|շրջանի | | | | | | | | | |
|վերջում | | | | | | | | | |
._________________________________________________________________________.
Աղյուսակ 1.3 «Սևան Ակվա» ՓԲԸ-ի 2016-2024 թթ. ֆինանսական արդյունքների կանխատեսում, մլն ՀՀ դրամ
._________________________________________________________________________.
| |2016 |2017 |2018 |2019 |2020 |2021 |2022 |2023 |2024 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ընդամենը |395 |1,647 |3,401 |11,399|25,051|38,601|48,680|64,081|76,224|
|ձկան | | | | | | | | | |
|իրացումից | | | | | | | | | |
|հասույթ, | | | | | | | | | |
|այդ թվում` | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ամառային |395 |714 |2,012 |8,251 |16,561|25,672|29,304|43,309|46,966|
|իշխանի | | | | | | | | | |
|իրացումից | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գեղարքունի | |933 |1,390 |3,148 |8,490 |12,929|19,376|20,771|29,259|
|իշխանի | | | | | | | | | |
|իրացումից | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
| | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Ծախսեր |717 |1,891 |5,497 |12,274|21,963|31,048|42,950|59,167|61,808|
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Մանրաձկան |325 |448 |1,515 |2,525 |4,545 |4,545 |8,898 |8,949 |8,949 |
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Կերի |252 |1,040 |3,089 |7,615 |13,314|20,153|25,833|39,363|38,057|
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Անձնակազմի |70 |164 |360 |567 |879 |1,129 |1,129 |1,129 |1,129 |
|աշխատավարձ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Դեղանյութե-|5 |19 |57 |143 |250 |379 |486 |743 |800 |
|րի | | | | | | | | | |
|ձեռքբերում | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հիմնադրամին|27 |113 |255 |912 |2,004 |3,431 |4,769 |6,544 |10,163|
|տրվող վճար | | | | | | | | | |
|/200 դր/ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Իշխանի |7 |30 |61 |205 |451 |695 |876 |1,153 |1,372 |
|պաշարների | | | | | | | | | |
|վերականգ- | | | | | | | | | |
|նման վճար | | | | | | | | | |
|/հասույթի | | | | | | | | | |
|1.5%/ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գործիքների |1 |3 |10 |18 |31 |40 |40 |40 |40 |
|և արտահա- | | | | | | | | | |
|գուստի | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Կենտրոնաց- |5 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |
|ված | | | | | | | | | |
|ծառայու- | | | | | | | | | |
|թյունների | | | | | | | | | |
|վճար | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գրասենյակա-|10 |17 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |18 |
|յին և այլ | | | | | | | | | |
|վարչական | | | | | | | | | |
|ծախսեր | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Գույքահարկ | | | | | | | | | |
|և այլ | | | | | | | | | |
|պարտադիր | | | | | | | | | |
|վճարներ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Այլ ծախսեր |15 |39 |112 |252 |452 |640 |882 |1,209 |1,262 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Համախառն |-322 |-244 |-2,096|-875 |3,088 |7,552 |5,730 |4,914 |14,416|
|շահույթ | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Հիմնական |50 |102 |238 |583 |1,077 |1,584 |2,045 |2,499 |2,537 |
|միջոցների | | | | | | | | | |
|և ոչ | | | | | | | | | |
|նյութական | | | | | | | | | |
|ակտիվների | | | | | | | | | |
|մաշվածու- | | | | | | | | | |
|թյուն | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահույթ |-372 |-346 |-2,334|-1,458|2,011 |5,968 |3,684 |2,415 |11,879|
|մինչև | | | | | | | | | |
|հարկերը և | | | | | | | | | |
|տոկոսագու- | | | | | | | | | |
|մարները | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Վարկի տոկոս| | |251 |574 |503 |345 |187 |56 |1 |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահույթ |-372 |-346 |-2,584|-2,032|1,508 |5,624 |3,497 |2,359 |11,879|
|մինչև | | | | | | | | | |
|հարկերը | | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Շահութահարկ| | | | | | | | | |
|___________|_____|______|______|______|______|______|______|______|______|
|Զուտ |-372 |-346 |-2,584|-2,032|1,508 |5,624 |3,497 |2,359 |11,879|
|շահույթ | | | | | | | | | |
|(վնաս) | | | | | | | | | |
._________________________________________________________________________.
(հավելվածը խմբ. 21.04.16 թիվ 15 արձանագրային որոշում)
---------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում