|____________|____|____|_____|____|___|___|____|____|___|____|____|___|
|Itr<=I<=Imax|3,5 |2 |0,7 |4,5 |2,5|1 |7 |3,5 |1,3|9 |4 |1,5|
|_____________________________________________________________________|
|Բազմափուլ հաշվիչ` միափուլ բեռնվածքով աշխատելու դեպքում |
|_____________________________________________________________________|
|Itr<=I<=Imax|4 |2,5 |1 |5 |3 |1,3|7 |4 |1,7|9 |4,5 |2 |
|_____________________________________________________________________|
|Էլեկտրամեխանիկական բազմափուլ հաշվիչների դեպքում` հոսանքի ուժի |
|տիրույթը միափուլ բեռնվածության համար սահմանափակվում է |
|5Itr<=I<=Imax |
._____________________________________________________________________.
գ. եթե հաշվիչն աշխատում է տարբեր ջերմաստիճանային տիրույթներում, ապա պետք է կիրառվեն համապատասխան առավելագույն թույլատրելի սխալանքի արժեքներ.
4) Աղմուկի թույլատրելի ազդեցությունը`
ա. էլեկտրական էներգիայի հաշվիչներն ուղղակի կերպով միացված են հոսանքի աղբյուրին: Այդ աղբյուրի հոսանքը չափվող մեծություն է, ուստի էլեկտրականության հաշվիչների համար օգտագործվում է հատուկ էլեկտրամագնիսական միջավայր,
բ. հաշվիչը պետք է համապատասխանի 5-րդ և 6-րդ ենթակետերում նշված հավելյալ պահանջներին: Էլեկտրամագնիսական միջավայրը և թույլատրելի ազդեցություններն արտահայտում են այն վիճակը, երբ կա երկար տևողությամբ աղմուկ, որը չպետք է ազդի ճշտության վրա` փոփոխության կրիտիկական արժեքներից բարձր, և անցումային աղմուկ, որը կարող է առաջացնել գործառույթի կամ աշխատանքի ժամանակավոր վատթարացում կամ կորուստ, սակայն որի դեպքում հաշվիչը պետք է վերականգնի իր աշխատանքը և գործառույթները, և այդ աղմուկը չպետք է ազդի ճշտության վրա` փոփոխության կրիտիկական արժեքներից բարձր,
գ. կայծակի կանխատեսելի բարձր ռիսկային գործոնի դեպքում կամ, եթե սնման աղբյուրը ենթարկվում է գերբեռնվածության, ապա հաշվիչի չափագիտական բնութագրերը պետք է լինեն պաշտպանված.
5) աղմուկի ազդեցություն` երկար տևողությամբ, որի կրիտիկական արժեքները ներկայացված են Աղյուսակ 3-ում:
Աղյուսակ 3
._____________________________________________________________________.
|Աղմուկներ |Փոփոխության |
| |կրիտիկական |
| |արժեքներ` |
| |ներկայացված |
| |տոկոսներով` |
| |հետևյալ դասի |
| |հաշվիչների համար |
| |_________________|
| |A |B |C |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Փուլերի դարձափոխային հաջորդականություն |1,5 |1,5 |0,3 |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Լարման տարբերություն (միայն բազմափուլային |4 |2 |1 |
|հաշվիչների համար) | | | |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Հարմոնիկի գործակիցներ հոսանքի |1 |0,8 |0,5 |
|շղթաներում (1) | | | |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Հաստատուն հոսանք և հարմոնիկներ հոսանքի շղթայում(1)|6 |3 |1,5 |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Արագընթաց անցումային բռնկումներ |6 |4 |2 |
|___________________________________________________|_____|_____|_____|
|Մագնիսական դաշտեր, ԲՀ (ՌՀ ճառագայթող) |3 |2 |1 |
|էլեկտրամագնիսական դաշտ, ռադիո հաճախությամբ օժտված | | | |
|դաշտերի առաջացրած փոխանցված աղմուկ, կայունություն | | | |
|էլեկտրամագնիսական ալիքների նկատմամբ | | | |
|_____________________________________________________________________|
|(1) Էլեկտրականության էլեկտրամեխանիկական հաշվիչների դեպքում` սահմանված|
|չեն հոսանքի շղթաներում հարմոնիկի որևէ գործակիցներ և հոսանքի |
|շղթայում հաստատուն հոսանքը և հարմոնիկները |
._____________________________________________________________________.
6) էլեկտրամագնիսական անցումային երևույթների թույլատրելի ազդեցությունը, որը պետք է լինի այնպիսին, որ`
ա. հաշվիչի ճշտությունը փորձարկելու համար նախատեսված որևէ ելքային ազդանշան չարտադրի փոփոխության կրիտիկական արժեքից բարձր էներգիային համապատասխանող իմպուլսներ կամ ազդանշաններ,
բ. աղմուկից հետո տրամաբանական ժամանակահատվածում հաշվիչը պետք է վերականգնի իր աշխատանքն ԱԹՍ սահմաններում, և
գ. հաշվիչը պետք է պահի չափման բոլոր գործառույթները, և
դ. հնարավոր լինի աղմուկից առաջ առկա չափման բոլոր տվյալների վերականգնումը,
ե. ցույց չտա փոփոխության կրիտիկական արժեքից բարձր էներգիայի գրանցման փոփոխություն,
զ. փոփոխության կրիտիկական արժեքը կՎտ-ով հավասար է m x Un x Imax x 10-6 (որտեղ m-ը հաշվիչի չափվող տարրերի քանակն է, Un` Վոլտերով, Imax` Ամպերներով):
Փոփոխության կրիտիկական արժեքը գերբեռնման հոսանքի համար 1,5% է:
7) պիտանիության ժամկետը, որի ընթացքում`
ա. աշխատանքային բավարար արժեքներից ցածր լարման դեպքում հաշվիչի դրական սխալանքը չպետք է գերազանցի 10%-ը,
բ. էկրանի վրա տեղակայված միավորների բավարար քանակություն` էներգիայի ամբողջական արժեքը ցուցադրելու համար, որը կերաշխավորի հաշվիչի 4000 ժամ` լիարժեք բեռնվածությամբ աշխատանքի դեպքում ցուցմունքների կայունությունը և անհնար կդարձնի շահագործման ընթացքում տվյալների զրոյացումը (I=Imax, U=Un և PF=1),
գ. շղթայում էլեկտրականության բացակայության դեպքում չափված էլեկտրաէներգիայի քանակի պահպանում (ցուցմունքները կարդալու համար) առնվազն չորս ամսով,
դ. աշխատանք առանց բեռնվածքի, երբ հոսանքի շղթայով չի անցնում հոսանք (հոսանքի շղթան պետք է լինի բաց), ապա լարման կիրառման դեպքում (0,8xUn-ից մինչև 1,1 Un) հաշվիչը չպետք է գրանցի էներգիա,
ե. աշխատանքի սկիզբը. Հաշվիչը պետք է սկսի և շարունակի գրանցումը Un, PF=1 (բազմափուլային հաշվիչներ` հավասարակշռված բեռնվածքով) և Ist-ին հավասար հոսանքի դեպքում.
8) միավորները. Չափված էլեկտրական էներգիան պետք է ներկայացվի կիլովատտ-ժամ կամ մեգավատտ-ժամ չափման միավորներով:
V. ՉԱՓՄԱՆ ՄԻՋՈՑ-04 ՋԵՐՄԱՅԻՆ ՀԱՇՎԻՉՆԵՐ
9. Ջերմային հաշվիչը կամ ինքնուրույն աշխատող սարք է, կամ ծախսի տվիչից, թերմոզույգից և հաշվիչ սարքից բաղկացած բաղկացուցիչ մաս հանդիսացող համակցված սարք:
10. Արտադրողը պետք է նախատեսի ջերմային հաշվիչների շահագործման բավարար պայմաններ: Մասնավորապես`
1) հեղուկի ջերմաստիճանի համար` Omax, Omin.
2) ջերմաստիճանային տարբերությունների համար` դելտա Omax, դելտա Omin.
3) սահմանափակումների դեպքերը` դելտա Omax/դելտա Omin դելտա >=10; դելտա Omin=3 K կամ 5 K կամ 10 K:
4) հեղուկի ճնշման համար` դրական առավելագույն ներքին ճնշումը, որին ջերմային հաշվիչը կարող է անընդհատ դիմադրել` ջերմաստիճանի վերին սահմանի դեպքում.
5) հեղուկի ծախսի համար` qs, qp, qi, որտեղ qp և qi արժեքները ենթակա են հետևյալ սահմանափակման. qp/qi>=10.
6) ջերմային էներգիայի համար` Ps:
Որտեղ`
O-ջերմակիր հեղուկի ջերմաստիճան,
Oin-ջերմափոխանակության հաղորդաշղթայում O մուտքային արժեքը,
Oout-ջերմափոխանակության հաղորդաշղթայում O ելքային արժեքը,
դելտա O-Oin-Oout-ջերմաստիճանների տարբերությունը` դելտա O>=0 դեպքում,
Omax-O այն վերին սահմանը, որի դեպքում ջերմային հաշվիչը գործում է ճշգրիտ կերպով` ԱԹՍ սահմաններում,
Omin - O այն ստորին սահմանը, որի դեպքում ջերմային հաշվիչը գործում է ճշգրիտ կերպով` ԱԹՍ սահմաններում,
դելտա Omax-դելտա O այն վերին սահմանը, որի դեպքում ջերմային հաշվիչը գործում է ճշգրիտ կերպով` ԱԹՍ սահմաններում,
դելտա Omin - դելտա O այն ստորին սահմանը, որի դեպքում ջերմային հաշվիչը գործում է ճշգրիտ կերպով` ԱԹՍ սահմաններում,
q-ջերմակիր հեղուկի ծախսը,
qs-կարճ ժամանակահատվածներում` ջերմային հաշվիչի ճշգրիտ աշխատանքի համար թույլատրված q-ի ամենամեծ արժեքը,
qp-մշտապես ջերմային հաշվիչի ճշգրիտ աշխատանքի համար թույլատրված q-ի ամենամեծ արժեքը,
qi;-ջերմային հաշվիչի ճշգրիտ աշխատանքի համար թույլատրված q-ի ամենափոքր արժեքը,
P-ջերմափոխանակության ջերմային էներգիան,
Ps-ջերմային հաշվիչի ճշգրիտ աշխատանքի համար թույլատրված P-ի վերին սահմանը:
11. Ջերմային հաշվիչների համար սահմանված են 1, 2, 3 ճշտության դասերը:
12. Ամբողջական ջերմային հաշվիչների համար կիրառելի առավելագույն թույլատրելի սխալանքը յուրաքանչյուր ճշտության դասի համար արտահայտված իրական արժեքների տոկոսներով, հետևյալն են`
1) Դաս 1-ի համար: E=Ef+Et+Ec, այն դեպքում, երբ Ef, Et, Ec համապատասխանում են 16-րդ կետին.
2) Դաս 2-ի համար: E=Ef+Et+Ec, այն դեպքում, երբ Ef, Et, Ec համապատասխանում են 16-րդ կետին.
3) Դաս 3-ի համար: E=Ef+Et+Ec, այն դեպքում, երբ Ef, Et, Ec համապատասխանում են 16-րդ կետին:
13. Էլեկտրամագնիսական աղմուկի թույլատրելի ազդեցությունները` համաձայն որոնց`
1) սարքը պետք է կայուն լինի ստատիկ մագնիսական դաշտերի և էլեկտրամագնիսական դաշտերի ազդեցությունների նկատմամբ` սնման ցանցերի հաճախականության դեպքում.
2) էլեկտրամագնիսական աղմուկի ազդեցությունը պետք է լինի այնպիսին, որ չափման արդյունքի փոփոխությունը չգերազանցի փոփոխության կրիտիկական արժեքը, ինչպես նշված է սույն կետի 3-րդ ենթակետում, կամ չափման արդյունքի ցուցմունքը չմեկնաբանվի որպես ճշգրիտ արդյունք.
3) միասնական ջերմային հաշվիչի համար փոփոխության կրիտիկական արժեքը հավասար է տվյալ ջերմային հաշվիչի համար կիրառելի` առավելագույն թույլատրելի սխալանքի բացարձակ արժեքին:
14. Երկարակեցություն (դիմացկունություն)` սարքի աշխատանքի սահմանված ժամանակահատվածին համապատասխան փորձարկումն անցկացնելուց հետո պետք է պահպանվեն հետևյալ ցուցանիշները`
1) ծախսի տվիչի համար երկարակեցության փորձարկումից հետո, չափման նախնական արդյունքի հետ համեմատած, չափման արդյունքի շեղումը չպետք է գերազանցի փոփոխության կրիտիկական արժեքը.
2) թերմոզույգի համար երկարակեցության փորձարկումից հետո, չափման նախնական արդյունքի հետ համեմատած, չափման արդյունքի շեղումը չպետք է գերազանցի 0,1 oC:
15. Ջերմային հաշվիչի վրա մակնշվում են`
1) ճշտության դասը.
2) ծախսի սահմանները.
3) ջերմաստիճանի սահմանները.
4) ջերմաստիճանի տարբերության սահմանները.
5) ծախսի տվիչի տեղադրման վայրը` ուղիղ կամ հետադարձ հոսքը.
6) հոսքի ուղղությունը:
16. Ջերմային հաշվիչի բաղկացուցիչ մասերի համար դրույթները կարող են կիրառվել միևնույն կամ այլ տեսակի կողմից բաղկացուցիչ մասերի համար: Եթե ջերմային հաշվիչը կազմված է բաղկացուցիչ մասերից, ապա ջերմային հաշվիչի համար նախատեսված պարտադիր պահանջները կիրառվում են համապատասխան բաղկացուցիչ մասերի համար: Ի հավելումն, նաև կիրառվում է հետևյալը`
1) ծախսի տվիչի հարաբերական առավելագույն թույլատրելի սխալանքը` 1, 2, 3 ճշտության դասերի համար.
ա. Դաս 1-Ef=(1+0,01 qp/q), բայց 5%-ից ոչ ավելի,
բ. Դաս 2-Ef=(2+0,02 qp/q), բայց 5%-ից ոչ ավելի,
գ. Դաս 3-Ef=(3+0,05 qp/q), բայց 5%-ից ոչ ավելի,
որտեղ Ef սխալանքի ցուցադրված արժեքը կապված է ծախսի տվիչի ելքային ազդանշանի և զանգվածի կամ ծավալի միջև հարաբերության իրական արժեքին:
2) ջերմաստիճանի տվիչի հարաբերական առավելագույն թույլատրելի սխալանք` արտահայտված տոկոսներով`
Et = (0,5+3x դելտա Omin/դելտա O), որտեղ Et սխալանքի ցուցադրված արժեքը կապված է թերմոզույգի ելքի և ջերմաստիճանի տարբերության միջև հարաբերության իրական արժեքի հետ.
3) հաշվիչի հարաբերական առավելագույն թույլատրելի սխալանք` արտահայտված տոկոսներով.
Ec = (0,5+դելտա Omin/դելտա O),
որտեղ Ec սխալանքը ցուցադրված ջերմության արժեքը կապում է ջերմության իրական արժեքին:
17. Ջերմային հաշվիչի բաղկացուցիչ մասերի համար փոփոխության կրիտիկական արժեքը հավասար է բաղկացուցիչ մասերի համար կիրառելի համապատասխան առավելագույն թույլատրելի սխալանքի բացարձակ արժեքին (տես 16-րդ կետը):
18. Բաղկացուցիչ մասերի վրա մակնշվում են`
1) ծախսի տվիչի վրա`
ա. ճշտության դասը,
բ. ծախսի սահմանները,
գ. ջերմաստիճանային սահմանները,
դ. հաշվիչի անվանական գործակիցը (օր.` լիտր/իմպուլս) կամ համապատասխան ելքային ազդանշանը,
ե. հոսքի ուղղությունը.
2) թերմոզույգի համար`
ա. տեսակի նույնականացումը (օր.` Pt 100),
բ. ջերմաստիճանային սահմանները,
գ. ջերմաստիճանային տարբերության սահմանները.
3) հաշվիչ սարքի համար`
ա. թերմոզույգի տեսակը,
բ. ջերմաստիճանային սահմանները,
գ. ջերմաստիճանային տարբերության սահմանները,
դ. հաշվիչի անհրաժեշտ անվանական գործակիցը (օր.` լիտր/իմպուլս) կամ ծախսի տվիչից եկող համապատասխան մուտքային ազդանշանը,
ե. ծախսի տվիչի (դատչիկ) տեղադրման վայրը` ուղիղ կամ հետադարձ հոսքը:
VI. ՉԱՓՄԱՆ ՄԻՋՈՑ-05 ՋՐԻՑ ՏԱՐԲԵՐ ՀԵՂՈՒԿՆԵՐԻ ՔԱՆԱԿԻ ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ ԵՎ ԴԻՆԱՄԻԿԱԿԱՆ ՉԱՓՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՉԱՓԻՉ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ
19. Արտադրողը` ջրից տարբեր հեղուկների քանակի շարունակական և դինամիկական չափումների համար չափիչ համակարգերի (այսուհետ` չափիչ համակարգ) շահագործման համար ապահովում է բավարար պայմաններ, մասնավորապես`
1) չափիչ համակարգ ծախսի տիրույթը, որը`
ա. պետք է լինի իր տարրերից յուրաքանչյուրի, հատկապես` հաշվիչի ծախսի տիրույթի սահմաններում,
բ. պետք է լինի մետր և չափիչ համակարգ.
Աղյուսակ 1
._____________________________________________________________________.
|Հատուկ չափիչ համակարգ |Հեղուկի բնութագիր |Qmax:Qmin նվազագույն |
| | |հարաբերություն |
|________________________|__________________|_________________________|
|Վառելիքի բաշխիչ սարքեր |Գազեր |10:1 |
| |__________________|_________________________|
| |Հեղուկ-գազեր |5:1 |
|________________________|__________________|_________________________|
|Չափիչ համակարգ |Կրիոգեն հեղուկներ |5:1 |
|________________________|__________________|_________________________|
|Խողովակաշարերի վրա կամ |Բոլոր հեղուկները |Շահագործման համար պիտանի |
|նավերի բեռնման համար | | |
|չափիչ համակարգեր | | |
|________________________|__________________|_________________________|
|Մյուս բոլոր չափիչ |Բոլոր հեղուկները |4:1 |
|համակարգեր | | |
._____________________________________________________________________.
2) համապատասխան բնութագրերը կամ հեղուկի տեսակը կամ անունը նշելով` սարքի միջոցով չափվող հեղուկի հատկությունները, օրինակ` ջերմաստիճանի, ճնշման, խտության, մածուցիկության տիրույթները.
3) փոփոխական հոսանքի լարման անվանական արժեքը և (կամ) հաստատուն հոսանքի լարման սահմանները.
4) վերափոխված մեծությունների համար հիմնական պայմաններ`
ա. չափիչ համակարգի դասակարգումն ըստ ճշտության դասերի, և առավելագույն թույլատրելի սխալանքները հետևյալն են,
բ. 2 լիտրին հավասար կամ ավելի քանակների ցուցմունքների առավելագույն թույլատրելի սխալանքը տրված է Աղյուսակ 2-ում.
Աղյուսակ 2
._____________________________________________________________________.
| |Ճշտության դաս |
| |______________________________________________|
| |0,3 |0,5 |1,0 |1,5 |2,5 |
|______________________|_________|_________|________|________|________|
|Չափիչ համակարգեր (A) |0,3% |0,5% |1,0% |1,5% |2,5% |
|______________________|_________|_________|________|________|________|
|Մետրեր (B) |0,2% |0,3% |0,6% |1,0% |1,5% |
._____________________________________________________________________.
գ. 2 լիտրից պակաս քանակների ցուցմունքների առավելագույն թույլատրելի սխալանքը տրված է Աղյուսակ 3-ում.
Աղյուսակ 3
._____________________________________________________________________.
|Չափված V ծավալ |ԱԹՍ |
|___________________|_________________________________________________|
|V<0,1 լ |4 x աղյուսակ 2-ում նշված արժեքը` կիրառելի 0,1 լ-ի|
| |համար |
|___________________|_________________________________________________|
|0,1 լ<=V<=0,2 լ |4 x աղյուսակ 2-ում նշված արժեքը |
|___________________|_________________________________________________|
|0,2 լ<=V<0,4 լ |2 x աղյուսակ 2-ում նշված արժեքը` կիրառելի 0,4 լ-ի|
| |համար |
|___________________|_________________________________________________|
|0,4 լ<=V<1 լ |2 x աղյուսակ 2-ում նշված արժեքը |
|___________________|_________________________________________________|
|1 լ<=V<2 լ |Աղյուսակ 2-ում նշված արժեքը` կիրառելի 2 լ-ի համար|
._____________________________________________________________________.
5) անկախ չափված մեծությունից` առավելագույն թույլատրելի սխալանքի արժեքները տրվում են հետևյալ երկու արժեքներից ավելի մեծի միջոցով`
ա. 2-րդ կամ 3-րդ աղյուսակներում տրված` առավելագույն թույլատրելի սխալանքի բացարձակ արժեք,
բ. նվազագույն չափված մեծության (Emin) համար` առավելագույն թույլատրելի սխալանքի բացարձակ արժեք.
6) 2 լիտրին հավասար կամ ավելի նվազագույն չափված մեծությունների համար կիրառվում են հետևյալ պայմանները`
ա. Պայման 1
Emin-ը պետք է բավարարի հետևյալ պայմանը: Emin>=2R, որտեղ R-ը ցուցմունք ապահովող սարքի սանդղակի բաժանքի նվազագույն արժեքն է,
բ. պայման 2
Emin-ը տրված է հետևյալ բանաձևով` Emin=(2ՉՆՔ)x(A/100),
որտեղ`
ՉՆՔ` չափված նվազագույն քանակն է,
A` 2-րդ աղյուսակի A տողում նշված թվային արժեքն է.
7) 2 լիտրից պակաս չափված նվազագույն քանակների համար կիրառվում է նշված պայման 1-ը և Emin-ը, որը հավասար է 3-րդ աղյուսակում նշված ու 2-րդ աղյուսակի A տողին վերաբերող արժեքի կրկնակիին:
20. Վերափոխված ցուցմունք, որի դեպքում ԱԹՍ նշված է Աղյուսակ 2-ի A տողում:
21. Կերպափոխման սարքեր, որոնցով պայմանավորված` վերափոխված ցուցմունքների առավելագույն թույլատրելի սխալանքները հավասար են +-(A - B), որտեղ A-ն և B-ն Աղյուսակ 2-ում նշված արժեքներն են:
22. Կերպափոխման սարքերի մասեր, որոնք կարող են փորձարկվել առանձին`
1) հաշվիչ սարք. Հաշվարկման ենթակա հեղուկի ցուցմունքների մեծությունների առավելագույն թույլատրելի սխալանքը` դրական կամ բացասական, հավասար է Աղյուսակ 2-ի A տողում սահմանված առավելագույն թույլատրելի սխալանքի մեկ տասներորդին.
2) օժանդակ չափման միջոցներ, որոնք պետք է ունենան առնվազն Աղյուսակ 4-ում նշված ճշտությանը համապատասխանող ճշտություն:
Աղյուսակ 4
._____________________________________________________________________.
|Չափման ԱԹՍ-ներ |Չափիչ համակարգերի ճշտության դասեր |
| |_________________________________________________|
| |0,3 |0,5 |1,0 |1,5 |2,5 |
|___________________|_________|__________________________|____________|
|Ջերմաստիճան |+-0,3 oC |+-0,5 oC |+-1,0 oC |
|___________________|_________________________________________________|
|Ճնշում |1 ՄՊա: +-50 կՊա-ից պակաս |
| |1-ից մինչև 4 ՄՊա: +-5% |
| |4 ՄՊա: +-200 կՊա-ից ավել |
|___________________|_________________________________________________|
|Խտություն |+-1 կգ/մ3 |+-2 կգ/մ3 |+-5 կգ/մ3 |
._____________________________________________________________________.
Արժեքները կիրառվում են կերպափոխման սարքերի միջոցով ցուցադրված հեղուկի բնութագրական մեծությունների ցուցմունքների համար.
3) հաշվարկման բանաձևի ճշտություն`
ա. հեղուկի յուրաքանչյուր բնութագրական մեծության հաշվարկման համար առավելագույն թույլատրելի սխալանքը` դրական կամ բացասական, հավասար է սույն կետի 2-րդ ենթակետում նշված արժեքի երկու հինգերորդին,
բ. 22-րդ կետի պահանջները կիրառվում են ոչ միայն կերպափոխման, այլ նաև բոլոր հաշվարկների դեպքում:
23. Չափիչ համակարգի աղմուկի թույլատրելի առավելագույն ազդեցությունը`
1) չափման արդյունքի փոփոխությունը չպետք է գերազանցի փոփոխության կրիտիկական արժեքը, ինչպես սահմանված է 24-րդ կետում.
2) չափման արդյունքի ցուցմունքը ցույց է տալիս վայրկյանական շեղում, որը չի կարող մեկնաբանվել, հիշվել կամ փոխանցվել որպես չափման արդյունք: Բացի դրանից, ընդհատվող համակարգի դեպքում դա նաև կարող է նշանակել, որ հնարավոր չէ իրականացնել որևէ չափում.
3) չափման արդյունքի փոփոխությունը գերազանցում է փոփոխության կրիտիկական արժեքը, որի դեպքում չափիչ համակարգը պետք է ապահովի չափման արդյունքների վերականգնելը` փոփոխության կրիտիկական արժեքի հայտնվելուց հենց առաջ, և հոսքի դադարեցումը:
24. Փոփոխության կրիտիկական արժեքը գերազանցում է առավելագույն թույլատրելի սխալանքի մեկ հինգերորդին` որոշակի չափված մեծության համար կամ Emin-ին:
25. Երկարակեցություն (դիմացկունություն)` սահմանված հաշվարկված ժամանակահատվածի ընթացքում համապատասխան փորձարկում իրականացնելուց հետո չափման նախնական արդյունքների հետ համեմատությամբ` չափման արդյունքի շեղումը չպետք է գերազանցի Աղյուսակ 2-ի B տողում նշված հաշվիչների համար արժեքները:
26. Պիտանիության ժամկետ, որի ընթացքում`
1) նույն չափմանը վերաբերող որևէ չափված մեծության` տարբեր սարքերի միջոցով ստացված ցուցմունքները չպետք է տատանվեն սանդղակի մեկ բաժանքի արժեքից ավելի, եթե սարքերն ունեն սանդղակի միևնույն բաժանքի արժեքներ.
2) եթե սարքերի սանդղակի բաժանքի արժեքները տարբեր են, ապա տատանումը չպետք է գերազանցի սանդղակի ամենամեծ բաժանքի արժեքը.
3) ինքնասպասարկման հարմարանքի դեպքում չափիչ համակարգի ցուցմունք ապահովող հիմնական սարքի և ինքնասպասարկման սարքի սանդղակի բաժանքի արժեքները պետք է լինեն նույնը և չափման արդյունքները չպետք է տարբերվեն մեկը մյուսից.
4) չափված մեծության շեղումը` շահագործման բավարար պայմաններում պետք է լինի անհնարին, եթե դա ակնհայտ կերպով չի երևում.
5) հեղուկում դժվար հայտնաբերվող օդի կամ գազի ցանկացած քանակության առկայության դեպքում առաջացած շեղումը չպետք է գերազանցի`
ա. 0,5%` խմելու հեղուկներից տարբեր հեղուկների և 1մՊա (mPa.s) չգերազանցող մածուցիկությամբ հեղուկների դեպքում, կամ
բ. 1%` խմելու հեղուկների և 1 մՊա (mPa.s) գերազանցող մածուցիկությամբ հեղուկների դեպքում.
6) թույլատրված շեղումը պետք է լինի ՉՆՔ 1%-ից մեծ: Այս արժեքը կիրառելի է օդային կամ գազային գրպանիկների առկայության դեպքում:
27. Անմիջապես առևտրում կիրառվող չափիչ համակարգը`
1) պետք է ունենա ցուցմունքները զրոյացնելու միջոց: Չպետք է լինի չափված մեծության շեղման հնարավորություն.
2) քանակի ցուցմունքի ապահովում, որի վրա հիմնված է գործարքը, պետք է պահվի հաստատուն այնքան ժամանակ, մինչև որ գործարքին մասնակցող բոլոր կողմերը չընդունեն չափման արդյունքը.
3) պետք է լինեն ընդհատվող.
4) հեղուկում օդի կամ գազի ցանկացած քանակության առկայության դեպքում առաջացած շեղումը չպետք է գերազանցի 26-րդ կետի 5-րդ ենթակետում նշված արժեքները:
28. Վառելիքի բաշխիչների ցուցմունք ապահովող սարքերը չպետք է ունենան չափման ընթացքում ցուցմունքների զրոյացման հնարավորություն, իսկ նոր չափման մեկնարկը պետք է արգելվի, մինչև որ չզրոյանան նախկին ցուցմունքները:
29. Եթե չափիչ համակարգն ունի գինը ցուցադրող սարք, ապա նշված գնի և միավոր արժեքից ու նշված քանակից հաշվարկված գնի միջև տարբերությունը չպետք է գերազանցի Emin-ին համապատասխանող գինը: Այնուամենայնիվ, այդ տարբերությունը չպետք է լինի դրամական նվազագույն արժեքից փոքր:
30. Էներգամատակարարման խափանում, երբ չափիչ համակարգը պետք է ունենա կամ էներգամատակարարման օժանդակ սարք, որը կպահի չափման բոլոր գործառույթները էներգամատակարարման հիմնական սարքի աշխատանքի խափանման դեպքում, կամ առկա տվյալները պահելու և ցուցադրելու միջոցներ, որոնք թույլ կտան ավարտին հասցնել ընթացքում գտնվող գործարքը և կկանգնեցնեն հոսքն այդ պահին:
31. Չափված քանակը պետք է ներկայացվի միլիլիտրերով, խորանարդ սանտիմետրերով, լիտրերով, խորանարդ մետրերով, գրամներով, կիլոգրամներով կամ տոննաներով:
VII. ՉԱՓՄԱՆ ՄԻՋՈՑ-06 ԱՎՏՈՄԱՏ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿՇՌՈՂ ՍԱՐՔԵՐ
32. Արտադրողն ավտոմատ գործողության կշռող սարքի համար պետք է ապահովի բավարար աշխատանքային պայմանները, մասնավորապես`
1) չափվող մեծության համար`
ա. չափման տիրույթը` սարքի կշռելու առավելագույն և նվազագույն սահմանները.
2) սնման աղբյուրի համար`
ա. փոփոխական հոսանքի լարման դեպքում` փոփոխական հոսանքի լարման անվանական արժեքը կամ փոփոխական հոսանքի լարման սահմանային արժեքները,
բ. հաստատուն հոսանքի լարման դեպքում` հաստատուն հոսանքի լարման անվանական և նվազագույն արժեքները կամ հաստատուն հոսանքի լարման սահմանային արժեքները.
3) մեխանիկական և կլիմայական ազդեցության մեծությունների համար`
ա. ջերմաստիճանի նվազագույն տիրույթը 30 oC է, եթե այլ կերպ նշված չէ սույն հավելվածի հաջորդ գլուխներում.
4) այլ ազդող մեծությունների համար (եթե անհրաժեշտ է)`
ա. կշռման գործընթացի իրականացման արագությունը (արագությունները),
բ. կշռման ենթակա արտադրանքի (արտադրանքների) բնութագրերը:
33. Պիտանիության ժամկետը, որի ընթացքում պետք է նախաձեռնել միջոցներ թեքության, բեռնման և աշխատանքի արագության ունեցած ազդեցությունները սահմանափակելու համար այնպես, որ առավելագույն թույլատրելի սխալանքը գերազանցվի աշխատանքային բավարար պայմաններում: Սարքավորումներ գործածելիս` համապատասխան նյութեր պետք է կիրառվեն, որ շահագործման բավարար պայմաններում սարքը լինի առավելագույն թույլատրելի սխալանքի սահմաններում:
34. Հսկողության ընթացքում օպերատորի կողմից օգտագործվող յուրաքանչյուր կերպափոխիչ պետք է լինի պարզ և արդյունավետ:
35. Ցուցադրող սարքի (առկայության դեպքում) ճշտությունը պետք է ստուգվի օպերատորի կողմից:
36. Պետք է լինի զրոյի ճիշտ կարգավորման հնարավորություն, որ շահագործման բավարար պայմաններում սարքը լինի առավելագույն թույլատրելի սխալանքի սահմաններում:
37. Չափման տիրույթից դուրս որևէ արդյունք պետք է նույնականացվի որպես այդպիսին, եթե կա տպելու հնարավորություն:
38. Ավտոմատ գործողության բաժնային կշեռքների`
1) ճշտության դասը, համաձայն որի սարքերը բաժանված են X կամ Y հիմնական տեսակների.
2) նշված հիմնական տեսակներն իրենց հերթին բաժանվում են չորս ճշտության դասի` XI, XII, XIII և XIV ու Y(I), Y(II), Y(a) և Y(b).
3) X տեսակի սարքեր, որոնք նախատեսված են չափածրարված ապրանքների ստուգման համար.
4) ճշտության դասերին ավելանում է (x) գործակիցը, որը որակավորում է առավելագույն թույլատրելի ստանդարտ շեղումը, ինչպես նշված է Աղյուսակ 2-ում.
5) Y տեսակի սարքեր, որոնց վերաբերում են Y բոլոր ավտոմատ գործողության բաժնային կշեռքների վրա:
39. Առավելագույն թույլատրելի սխալանք, որը`
1) X տեսակի սարքերի միջին սխալանք, Y տեսակի սարքերի առավելագույն թույլատրելի սխալանքը ներկայացված է Աղյուսակ 1-ում:
Աղյուսակ 1
._____________________________________________________________________.
|Նետտո բեռնվածություն (m)` սանդղակի բաժանքի |Առավե- |Առավե- |
|ստուգաչափման արժեքում (արժեքներում) |լագույն |լագույն |
| |թույլա- |թույլա- |
| |տրելի |տրելի |
| |միջին |սխալանք |
| |սխալանք | |
|___________________________________________________|________|________|
|զI |(I) |II |(II) |III |(a) |XIV |Y(b) |X |Y |
|__________|_____________|_____________|____________|________|________|
|0
|__________|_____________|_____________|____________|________|________|
|50000
|200 000 | | | | | |
|__________|_____________|_____________|____________|________|________|
|200000
| |100000 | | | | |
._____________________________________________________________________.
2) ճշտության դասերին ավելանում է (x) գործակիցը, որը որակավորում է առավելագույն թույլատրելի ստանդարտ շեղումը, ինչպես հաստատված է, ճշտության դասերին ավելանում է (x) գործակիցը, որը որակավորում է առավելագույն թույլատրելի ստանդարտ շեղումը, ինչպես հաստատված է Աղյուսակ 2-ում: Արտադրողը պետք է որոշի (x) գործակիցը, որտեղ (x) պետք է լինի <=2, և 1x10 k, 2x10 k կամ 5 x 10 k տեսքով, որտեղ` k-ն բացասական ամբողջ թիվ է, կամ զրո:
----------------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասում