040.0734.021299
«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
«2» դեկտեմբերի 1999 թ.
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
2 դեկտեմբերի 1999 թվական թիվ 734
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԿԵՆՍԱԹՈՇԱԿԱՅԻՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒԹՅԱՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային ապահովության ռազմավարության հիմնադրույթները (կցվում է):
2. Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովության նախարարությանը` կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման շրջանակներում կազմակերպական միջոցառումների ծրագրով նախատեսված ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել համապատասխան օրենքների նախագծերը:
3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 1999 թվականի դեկտեմբերի 2-ից:
Հաստատված է
ՀՀ կառավարության 1999 թ.
դեկտեմբերի 2-ի N 734 որոշմամբ
ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
i
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԿԵՆՍԱԹՈՇԱԿԱՅԻՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒԹՅԱՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ
1. Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային
ապահովության համակարգի առկա իրավիճակը և
կատարելագործման անհրաժեշտությունը
Հայաստանի Հանրապետությունում կատարված հասարակական-քաղաքական և սոցիալ-տնտեսական արմատական փոփոխությունները կյանքի բոլոր ոլորտներում ստեղծել են նոր պայմաններ և նշված ոլորտների առջև դրվել է դրանց հարմարվելու հրամայականը: Դա անդրադարձել է նաև կենսաթոշակային ապահովության համակարգի վրա, որտեղ գոյություն ունեցող իրավիճակը թելադրում է համակարգի կատարելագործման համար իրականացնել էական փոփոխություններ:
Կենսաթոշակային ապահովության համակարգի նման իրավիճակը պայմանավորված է մի շարք պատճառներով`
ժողովրդագրական փոփոխություններ,
արտադրության ծավալների անկում, զբաղվածության մակարդակի կրճատում,
բնակչության դրամական եկամուտների կառուցվածքում աշխատավարձի տեսակարար կշռի նվազում,
ստվերային տնտեսության առկայություն,
կենսաթոշակային ապահովության համակարգի ոչ ապահովագրական ծանրաբեռնվածություն,
արտոնյալ պայմաններով և երկարամյա ծառայության կենսաթոշակային համակարգերի առկայություն,
պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների (այսուհետև` սոցիալական վճարներ) հավաքագրման մեխանիզմների անկատարություն,
կենսաթոշակների հաշվարկման հիմքում սոցիալական արդարության սկզբունքի բացակայություն:
Ժողովրդագրական փոփոխությունները մեծ ազդեցություն ունեցան Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային ապահովության համակարգի վրա (NN 1, 2 և 4 հավելվածներ): Հայաստան առավելապես ներգաղթեց կենսաթոշակային տարիքի և այդ տարիքին մոտ բնակչությունը, իսկ արտագաղթեց հիմնականում աշխատունակ տարիքի բնակչությունը: Այս իրադարձությունները խախտեցին բնակչության սեռատարիքային համամասնությունը: Զգալիորեն ավելացավ 60 և ավելի տարիք ունեցող բնակիչների թիվը, որը մեծացրեց աշխատունակ տարիք ունեցող բնակչության սոցիալական ծանրաբեռնվածությունը և լրացուցիչ դժվարություններ ստեղծեց կենսաթոշակային ապահովության համակարգի համար: 1999 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակառուների թիվը կազմում է 583 հազ. մարդ (աղյուսակ 1), որոնց մոտ 70 տոկոսը 60-ից ավելի բարձր տարիք ունեցողներն են: Տնտեսության մեջ զբաղվածների և կենսաթոշակառուների թվի հարաբերակցությունը` համակարգի բեռնվածության գործակիցը, պաշտոնական տվյալներով կազմում է 2, 3:1 (ճշտված փորձագիտական գնահատումներով` 1,9:1), իսկ արդյունավետ վճարումներ կատարողների և կենսաթոշակառուների թվի հարաբերակցությունը` 1:1:
Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետության միջին կենսաթոշակը (մոտ 4000 դրամ) չի ապահովում կենսաթոշակառուի գոյամիջոցի անգամ նվազագույնը, իսկ համակարգի փոխհատուցման գործակիցը (միջին կենսաթոշակի հարաբերությունը միջին աշխատավարձին) կազմում է ընդամենը 23 տոկոս: Այս ցուցանիշը ԽՍՀՄ-ի վերջին տարիներին կազմում էր 50 տոկոս, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունում այն չի գերազանցել 35 տոկոսը(1):
Բնակչության դրամական եկամուտների կառուցվածքի փոփոխությունը մեծ ազդեցություն ունի կենսաթոշակային միջոցների ձևավորման վրա: Աշխատուժի գինը հանրապետության աշխատանքի շուկայում բավականին ցածր է, որը բնակչության դրամական եկամուտների կառուցվածքում հանգեցնում է աշխատավարձի ծավալի նվազմանը: Եթե 1985 թվականի եկամուտների կառուցվածքում աշխատավարձի բաժինը կազմել է 76 տոկոս, 1992-1993 թվականներին 56-58 տոկոս(1), ապա 1995-1996 թվականներին` արդեն 35-40 տոկոս(1): Եկամուտներում աշխատավարձի տեսակարար կշռի նվազմանը զուգընթաց աճել է սոցիալական բնույթի այն եկամուտների բաժնեմասը (մարդասիրական օգնություն, դրամական փոխանցումներ հարազատներից, բարեգործություն և այլն), որից սոցիալական վճարներ չեն գանձվում:
Հայաստանի Հանրապետության կենսաթոշակային օրենսդրության մեջ գործում են բավականին վաղ կենսաթոշակի իրավունք ձեռք բերելու բազմաթիվ արտոնություններ: Այդ պատճառով հանրապետությունում կենսաթոշակի անցնելու միջին տարիքն արդեն երկար տարիներ սահմանվածից բավականին ցածր է:
Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային ապահովության համակարգի վրա բացասական ազդեցություն ունեցող գործոններից մեկը ստվերային տնտեսությունն է: Դա էականորեն սահմանափակում է Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի (այսուհետև` հիմնադրամ) սոցիալական վճարներ գանձելու հնարավորությունը, որն էլ առաջ է բերում հիմնադրամի ֆինանսական միջոցների անբավարարություն: Այն պայմանավորված է նաև հիմնադրամին ապահովադիրների ունեցած ժամկետանց պարտքերով:
1999 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Հայաստանի Հանրապետությունում սոցիալական կենսաթոշակ է ստանում կենսաթոշակառուների 8,3 տոկոսը, այսինքն` նրանք, ովքեր համակարգի ֆինանսական միջոցների գոյացման գործում անհրաժեշտ մասնակցություն չեն ունեցել, իսկ դրա վճարման համար ծախսվող գումարը կազմում է կենսաթոշակների վճարմանն ուղղված միջոցների 6 տոկոսը (աղյուսակ 2, 3):
Հայաստանի Հանրապետության համախառն ներքին արդյունքում վերջին 4-5 տարվա ընթացքում նվազման միտում ունեն սոցիալական ոլորտին տրամադրվող միջոցները, իսկ սոցիալական ապահովությանը տրամադրվող միջոցների տեսակարար կշիռը տատանվում է 3,0-4,5 տոկոսի(1) սահմաններում:
Ամփոփելով` կարելի է եզրակացնել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային ապահովության համակարգը լուրջ կատարելագործման կարիք ունի: Անհրաժեշտ է ներդնել այնպիսի համակարգ, որում պետությունը կունենա նոր դեր, քանի որ նա պետք է պայմաններ ստեղծի հասարակության բոլոր անդամների համար, որպեսզի նրանք կարողանան «վաստակել» իրենց կենսաթոշակը, և միաժամանակ հոգ տանի նրանց մասին, ովքեր ի վիճակի չեն դա անելու:
Չնայած վերջին տասնամյակում կատարված դրական տեղաշարժերին` կենսաթոշակային ապահովության առումով իրավիճակը հանրապետությունում դեռևս մնում է լարված, քանի որ կենսաթոշակային համակարգում տեղի ունեցող փոփոխությունները հետ են մնում հանրապետության սոցիալ-տնտեսական կյանքի դինամիկ փոփոխություններից:
Հայաստանի Հանրապետությունում կենսաթոշակային բարեփոխումների գաղափարախոսությունը պատկանում է սոցիալական պետության կառուցման ուղենիշներին և դրա հիմնական նպատակն է նաև նպաստել աղքատության կրճատմանը: Սկզբունքորեն անհրաժեշտ է ստեղծել կենսաթոշակային ապահովության նոր ինստիտուտներ, որոնք հաշվի կառնեն բնակչության տնտեսական ու սոցիալական պայմանների փոփոխությունները, կազմակերպական-իրավական և աշխատանքային գործունեության ձևերի բազմազանությունը, կյանքի սպասվելիք միջին տևողությունը, սոցիալական տարբեր վտանգների առկայությունը:
___________________________
(1) «Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը և աղքատությունը Հայաստանում» ազգային
զեկույց, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության, պետական
ռեգիստրի և վերլուծության նախարարություն, 1998 թ.
2. Կենսաթոշակային ապահովության համակարգի
կատարելագործման նպատակներն ու սկզբունքները
Կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման հիմնական նպատակներն են`
Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ երաշխավորված ծերության, հաշմանդամության, կերակրողին կորցնելու և օրենքով նախատեսված այլ դեպքերում յուրաքանչյուր քաղաքացու սոցիալական ապահովության իրավունքի իրականացումը.
Հայաստանի Հանրապետության փոփոխվող տնտեսական պայմաններին կենսաթոշակային ապահովության համակարգի համապատասխանեցումը.
կենսաթոշակների վճարման ուղղվող միջոցների օգտագործման և վերաբաշխման արդյունավետության բարձրացումը.
պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգի զարգացումը.
կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության ներդրումը:
Նշված նպատակներն իրականացնելու համար կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման հիմքում պետք է դրվեն հետևյալ սկզբունքները`
կենսաթոշակների հաշվարկման հիմքում սոցիալական հավասարության և սոցիալական արդարության սկզբունքների զուգորդում*.
համակարգի մասնակիցների իրավասությունների սահմանազատում.
գործատուների հետ (անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից) աշխատանքային հարաբերությունների մեջ գտնվող անձանց, անհատ ձեռներեցների (ձեռնարկատերերի), մտավոր գործունեությամբ և գյուղատնտեսությամբ զբաղվող անձանց համար պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության իրականացում.
սերունդների, տնտեսության ճյուղերի, տարածքների և տարբեր կազմակերպությունների միջև սոցիալական համերաշխության ապահովում.
կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության հիմնական դրույթների և նորմերի օրենսդրական կարգավորում.
պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգում բաշխման և կուտակման համակարգերի տարրերի զուգակցում:
Ներկայացվող հիմնադրույթներն առաջարկում են համակարգի կատարելագործումն սկսել գործող համակարգի բարելավումից, որը ենթադրում է կենսաթոշակային օրենսդրության մեջ այնպիսի նորմերի ու դրույթների ներդրում, որոնք կբարձրացնեն կենսաթոշակային ապահովությանը տրամադրվող ռեսուրսների օգտագործման արդյունավետությունը:
Կենսաթոշակային ապահովության համակարգի կատարելագործման ուղղություններն են.
1. Անցումը Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեից այն ծախսերի ֆինանսավորմանը, որոնք կապված չեն աշխատանքային (ապահովագրական) կենսաթոշակների վճարման հետ (աղյուսակ 6):
2. Աշխատանքային խեղման կամ մասնագիտական հիվանդության հետևանքով հաշմանդամության կենսաթոշակների նշանակման կարգավորումը` «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսվող «Արտադրությունում աշխատանքային խեղման, դժբախտ պատահարի և մասնագիտական հիվանդության դեպքերից պարտադիր ապահովագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի ընդունմամբ (աղյուսակ 6):
3. Արտոնյալ պայմաններով և երկարամյա ծառայության կենսաթոշակային ապահովության համակարգերի կարգավորումը (աղյուսակ 6):
4. Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների հաշվարկման բազան մեծացնելու նպատակով միջոցառումների մշակումը:
5. Անհատական (անձնավորված) հաշվառման համակարգի ներդրումը:
6. Համընդհանուր բաշխման համակարգից կենսաթոշակային ապահովության խառը համակարգին անցումը:
7. Կենսաթոշակային ապահովության կառավարման համակարգի կատարելագործումը և հիմնադրամի իրավական կարգավիճակի հստակեցումը:
8. Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության զարգացման համալիր միջոցառումների մշակումը:
Կենսաթոշակային նոր համակարգը կընդգրկի`
պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրությունը,
պետական կենսաթոշակային ապահովությունը,
կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրությունը:
___________________________
* Ելնելով կատարած ապահովագրական վճարների մեծությունից` կենսաթոշակի
հաշվարկը կիրականացվի պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության
համակարգում:
3. Անհատական (անձնավորված) հաշվառման դերը
Անհատական հաշվառման էությունը Հայաստանի Հանրապետության յուրաքանչյուր ապահովագրված քաղաքացու համար նրա ստաժի, աշխատավարձի և կատարված հատկացումների վերաբերյալ տվյալներ պարունակող անձնական հաշվի ներդրումն է, որը վարվում է մարդու ամբողջ ակտիվ աշխատանքային գործունեության ընթացքում, և նրա կենսաթոշակային իրավունքի երաշխիքն է: Անհատական հաշվառման նպատակներից է կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման համար տեղեկատվական բազայի ստեղծումը:
Յուրաքանչյուր ապահովագրված անձի անհատական հաշվում (որը պայմանական կուտակման հաշիվ է) կհավաքագրվեն աշխատողի և գործատուի կատարած հատկացումները: Ապահովագրական դեպքի վրա հասնելու ժամանակ անհատական հաշվում պահպանվող տվյալների հիման վրա ապահովագրված անձին կնշանակվի կենսաթոշակ:
4. Պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրությունը
4.1. Կենսաթոշակային համակարգի ֆինանսական կայունության
ապահովումը, ֆինանսական միջոցների ձևավորման աղբյուրները
Անցման ժամանակաշրջանում պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգի ֆինանսական վիճակի կայունությունն ապահովելու համար անհրաժեշտ է`
ա) վերանայել արտոնյալ պայմաններով և երկարամյա ծառայության կենսաթոշակների նշանակման մեխանիզմները.
բ) բարձրացնել սոցիալական վճարների հավաքագրման արդյունավետությունը` անհատական հաշիվների ներդրման միջոցով.
գ) օրենսդրորեն ամրագրել պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգում ոչ ապահովագրական ժամանակաշրջանները (պարտադիր զինվորական ծառայություն, ցերեկային ուսուցում և այլն) սահմանելով դրանց ֆինանսավորման աղբյուրները.
դ) տեղափոխել սոցիալական կենսաթոշակները պետական նպաստների համակարգ` այն կարգավորելով «Պետական նպաստների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի ընդունմամբ.
ե) մինչև համապատասխան օրենքի ընդունումը` արտադրության մեջ աշխատանքային պարտականությունների հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության հետևանքով հաշմանդամների և կերակրողին կորցնելու դեպքում աշխատանքային կենսաթոշակների ֆինանսավորումն իրականացնել գործատուների միջոցներից:
Հիմնադրամի ֆինանսական միջոցների ձևավորման գործում անհրաժեշտ է վերաբաշխել գործատուի և աշխատողի մասնակցության չափերը` աստիճանաբար փոքրացնելով գործատուի բաժնեմասը և ավելացնելով աշխատողի բաժնեմասին: Դա հնարավորություն կտա կատարելագործել տարիֆային քաղաքականությունն անհատ ձեռներեցների, գյուղատնտեսությամբ և մտավոր գործունեությամբ զբաղվող անձանց նկատմամբ, որոնց մասնակցությունը կենսաթոշակային համակարգի ֆինանսավորմանն այսօր համարժեք չէ այդ համակարգից նրանց ստացած կենսաթոշակներին:
4.2. Աշխատանքային կենսաթոշակի նշանակման պայմանները
Աշխատանքային կենսաթոշակը երաշխավորվում է յուրաքանչյուր քաղաքացու նյութական ապահովումը` կենսաթոշակային տարիքի հասնելու, հաշմանդամ դառնալու կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում: Աշխատանքային կենսաթոշակի իրավունք ունեն գործատուների հետ (անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից) աշխատանքային հարաբերությունների մեջ գտնվող անձինք, անհատ ձեռներեցները, մտավոր գործունեությամբ և գյուղատնտեսությամբ զբաղվող անձինք* (աղյուսակ 7):
Անցման ժամանակաշրջանում աշխատանքային կենսաթոշակը կազմված կլինի հետևյալ երեք մասից.
1. Բազային կենսաթոշակ, որը պետությունը երաշխավորում է այն անձանց, ովքեր ունեն պարտադիր ապահովագրական ստաժ (կանանց համար` 20 տարի, տղամարդկանց համար` 25) և կենսաթոշակի նշանակման համար ապահովագրական սկզբունքներից բխող բավարար պայմաններ: Պարտադիր ապահովագրական ստաժից պակաս ստաժ ունեցող անձանց բազային կենսաթոշակի չափը կորոշվի` ելնելով փաստացի ստաժի տևողությունից:
2. Ապահովագրական ստաժի յուրաքանչյուր տարվա համար տրվող հավելում` մինչև անհատական (անձնավորված) հաշվառման ներդրումը:
Աշխատանքային կենսաթոշակի առաջին և երկրորդ մասերն իրենցից ներկայացնում են ներկայումս գործող հասույթային բանաձևով հաշվարկված կենսաթոշակը:
3. Ապահովագրական կենսաթոշակ, որն անհատական հաշվառման ներդրումից հետո հաշվի կառնի կուտակված ապահովագրական վճարները և կենսաթոշակի անցնելու պահին կյանքի սպասվելիք միջին տևողությունը: Այն բաղկացած կլինի երկու բաղադրիչից:
Առաջին բաղադրիչը կգործի բաշխման համակարգի ռեժիմում, որում կկուտակվի ապահովագրության վճարների մեծ մասը և կկազմի անվանական կապիտալ ու կհավաքագրվի յուրաքանչյուր ապահովագրված անձի պայմանական կուտակման հաշվում: Կենսաթոշակային այդ գումարը յուրաքանչյուր տարի, կապված տնտեսական իրավիճակի փոփոխությունների հետ, պայմանականորեն կինդեքսավորվի: Անցման ժամանակաշրջանում անհրաժեշտ է ապահովել ներկայիս կենսաթոշակառուների իրավունքների պահպանումը` կենսաթոշակներն ըստ աշխատավարձի ինդեքսավորման, իսկ ապագա կենսաթոշակառուներինը` ըստ գների` ինդեքսավորման:
Ապահովագրական կենսաթոշակի երկրորդ բաղադրիչը կգործի կուտակման համակարգի ռեժիմում և կձևավորվի ապահովագրական վճարների մնացած մասից, որը կհավաքագրվի ապահովագրական վճարների հատուկ ենթահաշվում, որում կարտացոլվեն իրական կուտակումները:
Նման մեխանիզմը կգործի անցման շրջանում և հնարավորություն կտա նոր համակարգում սահուն ձևով ընդգրկել բոլոր քաղաքացիներին` հաշվի առնելով նրանց աշխատանքային ստաժը մինչև անհատական ապահովագրական հաշիվների ներդրումը և դրանից հետո կուտակված ապահովագրական վճարները:
______________________
* Պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության մեջ ընդգրկվում են հողի
սեփականատերերը և նրանց ընտանիքի այն չափահաս անդամները, որոնք
զբաղված են գյուղատնտեսությամբ: Նրանց կենսաթոշակների հաշվարկման
հիմքում դրվում է վերջիններիս կողմից իրենց համար կատարվող պարտադիր
սոցիալական ապահովագրության վճարները:
4.3. Արտոնյալ պայմաններով և երկարամյա ծառայության
կենսաթոշակային արտոնությունների կարգավորումը
Կենսաթոշակային ապահովության համակարգում կարևոր տեղ ունի ժամկետից շուտ կենսաթոշակի ինստիտուտն այն անձանց համար, ովքեր արտադրության վնասակար պայմաններում զբաղված են մասնագիտական գործունեությամբ: Անբարենպաստ արտադրական միջավայրում երկարատև աշխատանքը հանգեցնում է նրան, որ աշխատանքները, ելնելով առողջական վիճակից, չեն կարող կամ դժվարանում են շարունակել իրենց աշխատանքային գործունեությունը:
Տարիքի իջեցմամբ կենսաթոշակային ապահովության իրավունքը մի շարք մասնագիտական խմբերի աշխատողների աշխատունակության ավելի վաղ կորստի օրենսդրորեն ճանաչումն է:
Անհրաժեշտ են համակարգված փոփոխություններ, որոնց նպատակն ապահովագրական մեխանիզմների հաստատումն է:
Արտոնյալ կենսաթոշակային համակարգի վերացումը միանգամից չի կատարվի.
1. Այն անձինք, ովքեր մինչև նոր համակարգի ներդրումն ունեն արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի անցնելու պահանջվող ստաժ և համապատասխան տարիք կպահպանեն այդ կենսաթոշակն ստանալու իրավունքը` ըստ գործող կարգի:
2. Այն անձինք, ովքեր մինչև նոր համակարգի ներդրումն ունեն ժամկետից շուտ կենսաթոշակի անցնելու պահանջվող արտոնյալ ստաժի առնվազն կեսը, համապատասխան տարիքի հասնելու դեպքում կստանան փոխհատուցում: Այդ փոխհատուցումները կնշանակվեն համամասնական չափով, ըստ ունեցած արտոնյալ ստաժի, և կվճարվեն մինչև ընդհանուր հիմունքներով կենսաթոշակային տարիքը լրանալը:
3. Օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո փոխհատուցում նշանակելիս վնասակար պայմաններում աշխատելու ժամանակաշրջանը հաշվի չի առնվի:
4. Կենսաթոշակները և փոխհատուցումները կվճարվեն հիմնադրամի միջոցներից:
5. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը կսահմանի փոխհատուցումների չափերը, վճարման ժամկետներն ու կարգը:
Վերանայման կարիք ունեն նաև երկարամյա ծառայության կենսաթոշակային արտոնությունները:
Երկարամյա ծառայության կենսաթոշակային արտոնությունների սահմանափակումն անհրաժեշտ է իրականացնել այն սկզբունքներով, ինչ սկզբունքով իրականացվում է արտոնյալ կենսաթոշակային ապահովությունը: Միաժամանակ, եթե նրանք շարունակում են աշխատել նույն պաշտոններում, ապա փոխհատուցման վճարումը կդադարեցվի:
Նշված փոփոխությունների համար պահանջվում է նախապատրաստական համալիր միջոցառումների իրականացում: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է մշակել`
ա) սոցիալական սուբյեկտների միջև ֆինանսական ծանրաբեռնվածության բաշխման մեթոդները,
բ) նոր համակարգին անցման սոցիալ-հոգեբանական հիմքի ապահովման համալիր միջոցառումների ծրագիրը (ուսումնական, քարոզչական, տեղեկատվական և սոցիոլոգիական աշխատանք):
4.4. Պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության
համակարգի կառավարման կազմակերպական հիմքերը
Կենսաթոշակային ապահովության համակարգն իրենից ներկայացնում է բարդ համալիր, որում համագործակցում են պետական և մասնավոր ոլորտի բազմաթիվ ինստիտուտներ: Այդ տեսանկյունից այն անհրաժեշտ է կառուցել այնպես, որպեսզի նշված ինստիտուտները սերտ համագործակցությամբ, արդյունավետ և ռացիոնալ ձևով իրականացնեն որոշակի վարչական ընթացակարգեր:
Կենսաթոշակային բարեփոխումներն իրականացնելիս անհրաժեշտ է լուծել երկու կարևոր հիմնախնդիր ծրագրային քաղաքականության (ռազմավարություն) մշակումը և վարչական կառավարման համակարգի կատարելագործումը:
Կենսաթոշակային համակարգի կառավարման նոր մեխանիզմի տնտեսական բովանդակությունը ենթադրում է ապահովագրության համար տնտեսական պատասխանատվության բաշխում կենսաթոշակային համակարգի տարբեր սուբյեկտների, պետության, գործատուների և հասարակության (ապահովագրվածների) միջև, որը կնպաստի աշխատանքային հարաբերությունների կարգավորմանը, կխթանի արհմիություններին և վարձու աշխատողների այլ հասարակական կազմակերպություններին սոցիալական ապահովության ոլորտում ակտիվորեն համագործակցելու պետության և գործատուների հետ:
Կենսաթոշակային համակարգի կառավարումը պետք է զարգանա միայն ժողովրդավարական հիմքի վրա` կիրառելով հիմնադրամի միջոցների օգտագործման «թափանցիկության» սկզբունքը:
Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովության նախարարությունը ձևավորում է կենսաթոշակային քաղաքականությունը, օրենսդրության կատարելագործման նպատակով նախապատրաստում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերը, իրականացնում կենսաթոշակների նշանակման, վերահաշվարկման և վճարման կարգի պահպանման նկատմամբ վերահսկողությունը:
Կենսաթոշակային համակարգի կառավարման կատարելագործումն անհրաժեշտ է սկսել գործող համակարգի բարելավումից և դրա արդյունավետության բարձրացումից, քանի որ նշված հիմնադիրներն ապագայում տնտեսական և ֆինանսական բարդությունների հետ միաժամանակ ավելի կմեծացնեն լարվածությունը կենսաթոշակային ապահովության ոլորտում: Անհրաժեշտ է «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով հստակ սահմանել հիմնադրամի կառավարման և գործադիր մարմինների լիազորություններն ու իրավասությունները:
Հիմնադրամի կառավարման մարմնի աշխատանքների արդյունավետությունը բարձրացնելու համար դրա կազմում նպատակահարմար է ընդգրկել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության, արհմիությունների և գործատուների ներկայացուցիչներին:
Կառավարման նման կառուցվածքը հնարավորություն կտա բնակչության կենսաթոշակային ապահովության ոլորտում իրականացնել միասնական մեթոդական ղեկավարում, հստակ տարանջատել Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովության նախարարության և հիմնադրամի գործառույթները, համակարգում ներդնել գերատեսչական ստուգումների մեխանիզմ ըստ տարբեր աղբյուրների, որը կիրականացվի ֆինանսական և տեղեկատվական հոսքերի խիստ առանձնացման ճանապարհով:
5. Պետական կենսաթոշակային ապահովությունը
Կենսաթոշակային ապահովության համակարգի կատարելագործման հայեցակարգային ուղղություններից մեկը պետական կենսաթոշակային ապահովության զարգացումն է: Պետական կենսաթոշակային ապահովությունը Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի հաշվին երաշխավորում է հանրապետության բնակչության այն կատեգորիաների նյութական ապահովությունը, որոնք ընդգրկված չեն պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգում:
Այդ համակարգն ընդգրկում է զինծառայողներին ու նրանց ընտանիքների անդամներին և կարգավորվում է համապատասխան օրենքով: Ներկայացվող ռազմավարությունը զինծառայողների կենսաթոշակային ապահովության համակարգում փոփոխություններ չի նախատեսում:
6. Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրությունը
Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրությունը լրացուցիչ ապահովագրություն է և հիմնվում է հետևյալ սկզբունքների վրա
ա) ապահովագրության նորմերի և պայմանների օրենսդրական կարգավորում.
բ) գործատուների և քաղաքացիների կամավոր մասնակցություն.
գ) պետական աջակցության և հսկողության ապահովում:
Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգը կֆինանսավորվի գործատուների (անհատական և կոլեկտիվ պայմանագրերի շրջանակներում) և ապահովագրվածների կամավոր վճարումների, ինչպես նաև հավաքագրված միջոցների մի մասի ներդրումից ստացված եկամուտների հաշվին:
Կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման գործընթացում անհրաժեշտ է ստեղծել ոչ պետական կենսաթոշակային հիմնադրամների ձևավորման խթաններ և նախադրյալներ:
Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգի կայունությունն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է ձևավորել ոչ պետական կենսաթոշակային հիմնադրամների գործունեության վերահսկողության արդյունավետ մեխանիզմ, ապահովել համակարգի տեղեկատվական թափանցիկությունը: Միաժամանակ, անհրաժեշտ է մշակել ապահովագրական ընկերությունների լիցենզավորման պայմաններ, ինչպես նաև ներդրումների խիստ նորմատիվներ, որոնք հնարավորություն կտան նվազեցնելու հնարավոր վտանգները:
Ոչ պետական կենսաթոշակային հիմնադրամների ստեղծման պարտադիր պայմաններն են`
ա) հիմնադրամի կանոնադրական կապիտալը.
բ) կենսաթոշակային ակտիվների կառավարող վարչությունների, ավանդատուների և ոչ պետական հիմնադրամների սեփական կապիտալը.
գ) վերաապահովագրական հիմնադրամին պարտադիր մասնակցությունը:
Նշված հիմնադրամը կստեղծվի պետության կողմից ուղղակի ու խիստ վերահսկողության ենթակա ինքնակարգավորվող կազմակերպության ձևով և կձևավորվի ոչ պետական հիմնադրամների կատարած հատկացումների հաշվին` նպատակ ունենալով փոխհատուցել կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության մասնակիցների հնարավոր կորուստները (N 4 հավելված):
Ոչ պետական հիմնադրամների տեսչությունը կիրականացնի ոչ պետական հիմնադրամների գործունեության պետական կարգավորումը:
7. Կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործման փուլերը
Կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործումը նախատեսվում է իրականացնել 3 փուլով միաժամանակ պահպանելով գործող կենսաթոշակային համակարգում ձեռք բերված իրավունքները:
1-ին փուլ` գործող կենսաթոշակային համակարգի համապատասխանեցումը ապահովագրական սկզբունքներին:
Նախատեսվում է համակարգի կատարելագործման համար իրականացնել կենսաթոշակային օրենսդրության փոփոխություններ, մշակել «Պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը, որում կճշգրտվեն ռազմավարության հիմնական դրույթները և կամրագրվեն պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրությունը, անցումը Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեից այն ծախսերի ֆինանսավորմանը, որոնք անմիջականորեն կապված չեն ապահովագրական կենսաթոշակների վճարման հետ և քաղաքացիների սոցիալական ապահովագրության անհատական ծածկագրային համակարգի մշակումն ու ներդրումը:
2-րդ փուլ` պարտադիր կենսաթոշակային ապահովագրության համակարգում ընդգրկված անձանց անհատական հաշիվներում պարտադիր ապահովագրական վճարների հաշվառումը (պայմանական կուտակման անհատական հաշիվների ներդրում):
Այս փուլում կսկսվեն քաղաքացիների անհատական հաշիվներում պարտադիր ապահովագրական վճարների հաշվառման, պարտադիր և կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության իրականացման գործընթացները:
3-րդ փուլ` անցումը կենսաթոշակային լրիվ ապահովագրական համակարգին և դրա վերջնական ձևավորումը:
Այս փուլում նախատեսվում է կենսաթոշակների նշանակման իրականացում` պայմանական կուտակման անհատական հաշիվների միջոցով, պլանավորվում է ավարտել կենսաթոշակային համակարգի կատարելագործումը, ինչպես նաև անցնել ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառմանը, որոնք հնարավորություն կտան երկարաժամկետ հեռանկարում ապահովել կենսաթոշակային համակարգի ֆինանսական կայունությունը և դրա արդյունավետ գործունեությունը:
Այս աշխատանքները, որոնք շոշափում են ամբողջ բնակչության շահերը, կիրականացվեն բոլոր շահագրգիռ կողմերի հետ համատեղ և կքննարկվեն զանգվածային լրատվամիջոցներով:
Կենսաթոշակային բարեփոխումների հետ կապված աշխատանքները հետագայում կճշգրտվեն օրենքների և նորմատիվային ակտերի նախագծերի պատրաստման աշխատանքներում:
ԾՐԱԳԻՐ
Հայաստանի Հանրապետության կենսաթոշակային համակարգի
կատարելագործման շրջանակներում կազմակերպական միջոցառումների
._______________________________________________________________________.
|Միջոցառման անվանումը |Փաստաթղթի (օրենքի կամ այլ իրավական- |Ներկայացման|
| |նորմատիվային ակտի նախագծի) անվանումը |ժամկետը |
|_____________________|_____________________________________|___________|
|Գործող կենսաթոշակային|«Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության | |
|համակարգի |մասին» ՀՀ օրենք | 1999 թ. |
|համապատասխանեցումն | | |
|ապահովագրական |«ՀՀ քաղաքացիների պետական | |
|սկզբունքներին |կենսաթոշակային ապահովության մասին» | |
| |Հայաստանի Հանրապետության օրենքում | |
| |փոփոխություններ կատարելու մասին» | |
| |ՀՀ օրենք | 2000 թ. |
| | | |
| |«Երկարամյա ծառայության աշխատանքային | |
| |կենսաթոշակներ նշանակելու պայմանների | |
| |մասին» Հայաստանի Հանրապետության | |
| |օրենքում փոփոխություններ կատարելու | |
| |մասին» ՀՀ օրենք | 2000 թ. |
| | | |
| |«Հայաստանի Հանրապետությունում | |
| |քաղաքացիների անհատական ծածկագրային | |
| |համակարգի մասին» ՀՀ օրենք | 2000 թ. |
| | | |
| |«Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության | |
| |վճարների մասին» Հայաստանի | |
| |Հանրապետության օրենքում | |
| |փոփոխություններ կատարելու մասին» | |
| |ՀՀ օրենք | 2001 թ. |
| | | |
| |«Կամավոր կենսաթոշակային | |
| |ապահովագրության մասին» ՀՀ օրենք | 2001 թ. |
| | | |
| |«Պարտադիր կենսաթոշակային | |
| |ապահովագրության մասին» ՀՀ օրենք | 2002 թ. |
| | | |
| |«Պարտադիր կենսաթոշակային | |
| |ապահովագրության համակարգում անհատական| |
| |(անձնավորված) հաշվառման մասին» | |
| |Հայաստանի Հանրապետության օրենք | 2002 թ. |
._______________________________________________________________________.
Հավելված N 1
Հայաստանի Հանրապետությունում
կենսաթոշակային ապահովության
ռազմավարության հիմնադրույթների
Հայաստանի բնակչության հիմնական ժողովրդագրական
ցուցանիշների շարժը
(1000 բնակչի հաշվով)
25|
| 22.9 22.9
| ._________.
| | | |
| | | |
20| | | |
| | | |
| | | | 17.3 17.2
| | | | .________.
| | | | | | |
15| | | | 14.2 | | |
| | | | .___. | | |
| | | |11.6| | | | |
| | | |____| | | | | 10.4
| | | | | | | | | .___.8.8
10| | | | | | | | | | |__.
| | | | | | 7.8 | | | | | |
| | | | | | 6.3.__. | | | | | |
| | | | | | 5.7.__| | | | | 6.4 | | |
| | | | | | 5.6.__| | | | | |5.3.__. | | |
5 | | | | | | .__| | | | | | |___| | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | 4.0
| | | | | | | | | | | | | | | | | | |3.3.__.
| | 1 | 2 | 3 | 4 | |1 | 2| 3| 4| | 1 | 2 | 3 | 4| | | |___| |
| | | | | | | | | | | | | | | | | 1 |2 | 3 | 4|
0 | .__________________. .___________. ._______________. ._____________.
Ծնունդ Մահ Բնական աճ Ամուսնություն
25|
|
|
20|
|
|
15|
|
|
10|
|
|
5 |
| 1.2
| 1.1.__.
| .__| | 0.7
| | | |0.6.__.
| | | |___| |
| | 1| 2| 3 | 4|
0 | .____________.
Ամուսնալուծություն
1 - 1979 թ. 2 - 1987 թ. 3 - 1997 թ. 4 - 1997 թ. ճշտված փորձագիտական տվյալներ
Հավելված N 2
Հայաստանի Հանրապետությունում
կենսաթոշակային ապահովության
ռազմավարության հիմնադրույթների
Հայաստանի բնակչության 1998 թ. սեռատարիքային
բուրգը (ըստ ճշտված փորձագիտական գնահատականների)
.___.
|...| - պաշտոնական գնահատականներ
.___.
.___. - արտաքին միջազգային չհաշվառված մասի չափով ճշտված փորձագիտական
.___. գնահատականներ
._______. .____.
|Տղամարդ| |Կին |
._______. .____.
/ \
100 |
|
95 |
|
90 |
|
| ._______.
Տ 85 | | |17 |
| .__|____.
80 | | |16 |
| .__|___________.
75 | | |15 |......|
| .___|_______. ..
65 | .__| |14 |....|
| |..|___|__________. ..
Ա 60 | ....| |13 |..|
| |....___|__________|..|
55 | ......| |12 |..|
| |.... .__|__________....
50 | ._.....| |11 |.....|
| .__. .____|_________....___.
Ր 45 | .__.....| |10 |......|
| |..... ._____|___________......__.
40 | .___.......| | 9 |.......|
| |....... ._______|_____________.......__.
35 | ._.......| | 8 |....... |
| |..... ._______|_____________..... .__.
Ի 30 | ._.........| | 7 |...... |
| |..... ._____|___________. .___.
25 | .___...... | | 6 |....|
| |..... ._________|___________. ..
20 | ._...... | | 5 |....|
| | ... .____________|_____________. .____.
Ք 15 | |.... | | 4 |...... |
| .. ._______________|___________________. .__.
10 | |.. | | 3 |... |
| ._. ._______________|___________________. .__.
5 | |....| | 2 |. .|
| .__. .____________|_________________.....
0 | |....| | 1 |... | \
.________________________________________________________
6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 /
Հավելված N 3
Հայաստանի Հանրապետությունում
կենսաթոշակային ապահովության
ռազմավարության հիմնադրույթների
Հայաստանի Հանրապետության կենսաթոշակային
համակարգը բնութագրող ցուցանիշները
Աղյուսակ 1
Կենսաթոշակառուների թվի դինամիկան Հայաստանի Հանրապետությունում
(մարդ)
._______________________________________________________________________.
|NN | Ժամանակաշրջանը |1995թ.|1996թ.|1997թ.|1998թ.|
|ը/կ| | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 1.|Կենսաթոշակառուների թիվը |641852|607111|587739|583047|
| |այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- աշխատանքային կենսաթոշակառուներ |559906|536505|526328|524783|
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- սոցիալական կենսաթոշակառուներ | 65847| 51075| 50701| 48149|
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- զինվորական ծառայության հետ կապված | | | | |
| | կենսաթոշակառուներ | 16099| 19531| 23123| 22598|
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 2.|Կենսաթոշակառուների թվի աճը (տոկոս) | - | 94,6| 96,8| 98,4|
| |այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- աշխատանքային կենսաթոշակառուներ | - | 95,8| 98,1| 98,1|
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- սոցիալական կենսաթոշակառուներ | - | 77,5| 99,2| 95,0|
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- զինվորական ծառայության հետ կապված | - | | | |
| | կենսաթոշակառուներ | | 121,3| 118,4| 98,0|
._______________________________________________________________________.
Աղյուսակ 2
Սոցիալական կենսաթոշակ ստացողների թվի դինամիկան
(մարդ)
._______________________________________________________________________.
|NN | Ժամանակաշրջանը |1995թ.|1996թ.|1997թ.|1998թ.|
|ը/կ| | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 1.|Սոցիալական կենսաթոշակ ստացողների թիվը |65847 |51075 |50701 |48149 |
| |այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- ծերության |11953 |15887 |14223 |12507 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- հաշմանդամության | 2885 | 8047 | 8866 | 6648 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- մանկուց հաշմանդամներ |15187 |16007 |16836 |18597 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- կերակրողին կորցրած կենսաթոշակառուների|19977 |11134 |10776 |10397 |
| | ընտանիքներ | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 2.| Սոցիալական կենսաթոշակ ստացող | | | | |
| | կենսաթոշակառուների թվի աճը (տոկոս) | - | 77,5 | 99,2 | 95,0 |
| | այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- ծերության | - |132,9 | 89,5 | 87,9 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- հաշմանդամության | - |278,9 | 110,1| 75,0 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- մանկուց հաշմանդամներ | - |105,4 | 105,1|110,4 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| |- կերակրողին կորցրած կենսաթոշակառուների| | | | |
| | ընտանիքներ | - | 55,7 | 96,8| 96,5 |
._______________________________________________________________________.
Աղյուսակ 3
Մինչև 16 տարեկան սոցիալական կենսաթոշակ ստացող
հաշմանդամ երեխաների թիվը (մարդ)
._______________________________________________________________________.
|NN | Ժամանակաշրջանը |1995թ.|1996թ.|1997թ.|1998թ.|
|ը/կ| | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 1.| Ընդամենը |6788 |7048 |7754 |85,36 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 2.| Թվի աճը (տոկոս) | - |103,8 |110,0 |110,0 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 3.| 10000 երեխայի հաշվով | - | 70,5 | 77,5 | 85,3 |
._______________________________________________________________________.
Աղյուսակ 4
Արտոնյալ (աշխատանքի վնասակար պայմանների հետ կապված)
պայմաններով կենսաթոշակ ստացողների թիվը (մարդ)
._______________________________________________________________________.
|NN | Ժամանակաշրջանը |1995թ.|1996թ.|1997թ.|1998թ.|
|ը/կ| | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 1.| Ընդամենը |28824 |28263 |26785 |27031 |
| | այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| | ըստ 1-ին ցուցակի |12590 |11498 |10952 |11010 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| | ըստ 2-րդ ցուցակի |16234 |16765 |15833 |16021 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 2.| Թվի աճը (տոկոս) | - | 98,0| 94,8 |100,9 |
| | այդ թվում` | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| | - ըստ 1-ին ցուցակի | - | 91,3| 95,2 |100,5 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| | - ըստ 2-րդ ցուցակի | - | 103,3| 94,4 |101,2 |
._______________________________________________________________________.
Աղյուսակ 5
Երկարամյա ծառայության աշխատանքային կենսաթոշակառուներ (մարդ)
._______________________________________________________________________.
|NN | Ժամանակաշրջանը |1995թ.|1996թ.|1997թ.|1998թ.|
|ը/կ| | | | | |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 1.| Ընդամենը |20518 |18924 |18171 |18258 |
|___|_______________________________________|______|______|______|______|
| 2.| Կենսաթոշակառուների թվի աճը (տոկոս) | - | 92,2 | 96,0 |100,5 |
._______________________________________________________________________.
Աղյուսակ 6
Կենսաթոշակային համակարգի ֆինանսական կայունության ապահովման
միջոցառումների արդյունքում հիմնադրամի միջոցների տնտեսումը
(1999 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ)
._______________________________________________________________________.
|Կենսաթոշակի |Կենսաթոշա-|Տարեկան | Հաշվետու տարում նոր նշանակվող |
|տեսակը |կառուների |ընդհանուր | |
| |թիվը |գումարը | |
| |(մարդ) |(մլն դրամ)| |
|_________________|__________|__________|_______________________________|
| | | |կենսաթոշակառուների|տարեկան |
| | | |թիվը (մարդ) |ընդհանուր |
| | | | |գումարը |
| | | | |(մլն դրամ) |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|1. Սոցիալական | | | | |
|կենսաթոշակառուներ| 48149 | 1554 | - | - |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|2. Արտոնյալ | | | | |
|պայմաններով | 47906* | 1967,2 | 554 | 25,3 |
| |__________|__________|__________________|____________|
|այդ թվում, ըստ` | | | | |
|ա) 1-ին ցուցակի | | | 216 | 10,2 |
|բ) 2-րդ ցուցակի | | | 338 | 15,1 |
| |__________|__________|__________________|____________|
|գ) բազմազավակ | 47703 | 1959,0 | - | - |
| մայրեր | | | | |
| |__________|__________|__________________|____________|
|դ) մանկուց | | | | |
| հաշմանդամ | | | | |
| երեխա խնամած | 203 | 8,2 | - | 0,1 |
| մայրեր | | | | |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|3. Երկարամյա | | | | |
|ծառայության | | | 320 | 13,7 |
|կենսաթոշակառուներ| | | | |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|4. Աշխատանքային | | | | |
|խեղման հետևանքով | | | | |
|հաշմանդամ | | | 77 | 2,7 |
|կենսաթոշակառուներ| | | | |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|5. Մասնագիտական | | | | |
|հիվանդության | | | | |
|հետևանքով | | | 67 | 2,3 |
|հաշմանդամ | | | | |
|կենսաթոշակառուներ| | | | |
|_________________|__________|__________|__________________|____________|
|Ընդամենը | | 3521,2 | | 44,0 |
._______________________________________________________________________.
._________________. .___________________________________________________.
|Կենսաթոշակի | |Փոստային |Ընդամենը | Ծանոթագրություն |
|տեսակը | |Ծախսերը |(մլն դրամ)| |
| | |(մլն դրամ) | | |
| | |(3) x 1,7 %|(3+5+6) | |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
| 1 | | 6 | 7 | 8 |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|1. Սոցիալական | | | |ֆինանսավորվելու է |
|կենսաթոշակառուներ| | 26,42 | 1580,42 |ՀՀ պետբյուջեից |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|2. Արտոնյալ | | | | |
|պայմաններով | | 33,9 | 2026,4 | |
| | |___________|__________|____________________________|
|այդ թվում, ըստ` | | | |անցման շրջանում |
|ա) 1-ին ցուցակի | | 0,2 | 10,4 |ֆինանսավորվելու է հիմնադրամի|
|բ) 2-րդ ցուցակի | | 0,3 | 15,4 |միջոցներից |
| | |___________|__________|____________________________|
|գ) բազմազավակ | | | |ֆինանսավորվելու է |
| մայրեր | | 33,3 | 1992,3 |ՀՀ պետբյուջեից մինչև |
| | |___________|__________|ընդհանուր հիմունքներով |
|դ) մանկուց | | | |կենսաթոշակային տարիքը |
| հաշմանդամ | | | |լրանալը |
| երեխա խնամած | | 0,1 | 8,3 | |
| մայրեր | | | | |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|3. Երկարամյա | | | |անցման շրջանում |
|ծառայության | | 0,2 | 13,9 |ֆինանսավորվելու է |
|կենսաթոշակառուներ| | | |հիմնադրամի միջոցներից |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|4. Աշխատանքային | | | | |
|խեղման հետևանքով | | | |ֆինանսավորելու են |
|հաշմանդամ | | 0,05 | 2,75 |գործատուները |
|կենսաթոշակառուներ| | | | |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|5. Մասնագիտական | | | | |
|հիվանդության | | 0,04 | 2,34 |ֆինանսավորելու են |
|հետևանքով | | | |գործատուները |
|հաշմանդամ | | | | |
|կենսաթոշակառուներ| | | | |
|_________________| |___________|__________|____________________________|
|Ընդամենը | | 60,61 | 3625,81 | |
._________________. .___________________________________________________.
* Հաշվարկվել է միայն այն կենսաթոշակառուների թիվը, որոնց
կենսաթոշակների ֆինանսավորման աղբյուրը ենթակա է փոփոխության:
Աղյուսակ 7
Կենսաթոշակների նշանակման հին և նոր (ըստ պայմանական
կուտակման հաշիվների) կարգը
.________________________________________________________________________.
|Սկզբունքը | Հին կարգը | Նոր կարգը |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Կենսաթոշակի |Կ= 2860+nxX, որտեղ` | n |
|հաշվարկման |Կ-ն` աշխատանքային | E ԿՄ |
|բանաձևը |կենսաթոշակի չափը | i=1 , որտեղ` |
| |2860-ը` բազային կենսաթոշակի |Կ= ___ |
| |չափը | S միջին |
| |n-ն` աշխատանքային տարիների թիվը| |
| |(ստաժը) | |
| |X-ը` յուրաքանչյուր տարվա համար | |
| |տրվող հավելման չափը |Կ-ն` կենսաթոշակի չափը |
| | |ԿՄ-ն` կուտակված միջոցները|
| | |Sմիջ-ը` կյանքի սպասվելիք |
| | |միջին տևողությունը |
| | |կենսաթոշակի գնալու պահից |
| | |n-ն` աշխատանքային |
| | |տարիների թիվը (ստաժը) |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Մասնակցության | 5 տարի |20 տարի` կանանց համար, |
|նվազագույն | |25 տարի` տղամարդկանց |
|ժամանակա- | |համար |
|շրջանը | | |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Առանց | նախատեսված էր |չի նախատեսվում |
|հատկացումների | | |
|մասնակցության | | |
|ժամանակա- | | |
|շրջանի | | |
|հաշվառումը | | |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Կենսաթոշակի | 55` կանանց համար |63` կանանց համար |
|գնալու տարիքը | 60` տղամարդկանց համար |65` տղամարդկանց համար |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Կենսաթոշակների|Ինդեքսավորումը կատարվում է ըստ |ինդեքսավորումը պետք է |
|ինդեքսավորումը|գների, հնարավոր էր նաև |կատարվի ըստ գների և |
| |ինդեքսավորում ըստ աշխատավարձի |աշխատավարձի (անցման |
| | |ժամանակաշրջանում) |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Հարկային |կենսաթոշակային հատկացումները և |կենսաթոշակային |
|քաղաքականու- |կենսաթոշակներն ազատված են |հատկացումները և |
|թյունը |հարկերից |կենսաթոշակներն ազատված են|
| | |հարկերից |
|______________|_______________________________|_________________________|
|Ժամկետից շուտ |արտոնյալ և երկարամյա |չի նախատեսվում |
|կենսաթոշակի |ծառայության համար ժամկետից շուտ| |
|գնալու |կենսաթոշակի իրավունքի | |
|իրավունքը |ձեռքբերման բարդ համակարգ | |
.________________________________________________________________________.
Հավելված N 4
Հայաստանի Հանրապետությունում
կենսաթոշակային ապահովության
ռազմավարության հիմնադրույթների
Կամավոր կենսաթոշակային ապահովագրության կառավարման սխեմա
.________________________.
|Ոչ պետական հիմնադրամների|
| տեսչություն |
.________________________.
|
|
\|/
.__________________________.
| Ոչ պետական կենսաթոշակային|
._| հիմնադրամներ |.
| .__________________________.|
| | |
| | |
\|/ | |
._______________. | \|/
._____________. |Կենսաթոշակային | | ._______. .___________.
|ՀՀ արժեթղթերի|/ |ակտիվների | | |Պահառու| \|ՀՀ |
|շուկայի |___|կառավարման | | |բանկ |_____|կենտրոնական|
|տեսչություն |\ |ընկերություններ| | ._______. /|բանկ |
._____________. ._______________. | /|\ .___________.
/|\ | |
| | |
| | |
| \|/ |
| .________________________. |
| |Ոչ պետական հիմնադրամների| |
._| մասնաճյուղեր |_.
.________________________.