Սեղմել Esc փակելու համար:
ՀՀ` ԱՆՀԱՊԱՂ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԵՑ...
Քարտային տվյալներ

Տեսակ
Գործում է
Ընդունող մարմին
Ընդունման ամսաթիվ
Համար

Վավերացման ամսաթիվ
ՈՒժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
ՈՒժը կորցնելու ամսաթիվ
Ընդունման վայր
Սկզբնաղբյուր

Ժամանակագրական տարբերակ Փոփոխություն կատարող ակտ

Որոնում:
Բովանդակություն

Հղում իրավական ակտի ընտրված դրույթին X
irtek_logo
 

ՀՀ` ԱՆՀԱՊԱՂ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԵՑՈՂ ՈՉ ՆՅՈՒԹԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՑԱ ...

 

 

040.0036.270111

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ

 

20 հունվարի 2011 թվականի N 36-Ն

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ` ԱՆՀԱՊԱՂ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԵՑՈՂ ՈՉ ՆՅՈՒԹԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿԵՐԻ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ՈՒ ԿԱԶՄՄԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՀԻՄԱՆ ՎՐԱ ԿԱԶՄՎԱԾ ՈՉ ՆՅՈՒԹԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵՔՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

(4-րդ մաս)

 

|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|

|11|Պարկապզուկ|Ժողովրդական|Նվագարանային |Հայկական   |Նվագարանի |Պարկապզուկը|

|  |(տիկ)     |նվագարա-   |արվեստը հայ  |մշակույթում|կրողները  |կատարողական|

|  |          |նային      |ավանդական    |պարկապզուկը|նվագարանա-|ավանդույթի |

|  |          |արվեստ     |ժողովրդական  |հայտնի է   |գործ      |կորստյան   |

|  |          |           |երաժշտության |եղել վաղ   |վարպետներն|իմաստով    |

|  |          |           |կարևոր       |միջնադարից:|են,       |վտանգված   |

|  |          |           |ճյուղերից է: |Հայերի     |հովիվները,|նվագարան-  |

|  |          |           |Այն          |օգտագործած |ինքնուս   |ներից է:   |

|  |          |           |բնորոշվում է |նվագարան-  |նվագածու- |Այն        |

|  |          |           |նվագարանային |ների մասին |ները և    |հետզհետե   |

|  |          |           |բոլոր խմբերի |բազում     |երաժիշտ-  |դուրս է    |

|  |          |           |(հարվածային, |վկայու-    |ները:     |մղվում     |

|  |          |           |փողային,     |թյուններ   |Խորհրդային|ժողովրդական|

|  |          |           |լարային)     |կան        |տարիներին |մշակույթից`|

|  |          |           |առկայությամբ |միջնադարյան|նվագավար  |վերջին     |

|  |          |           |և  մշակույթի |ձեռագիր    |Կառլեն    |հարյուրամ- |

|  |          |           |տարբեր       |մատյան-    |Միրզոյանը |յակի       |

|  |          |           |ոլորտներում  |ներում և   |ստեղծել էր|ընթացքում  |

|  |          |           |(արտադրական, |մանրանկար- |«Տկզար»   |տեղի       |

|  |          |           |կենցաղային,  |ներում,    |կոչվող    |ունեցած    |

|  |          |           |ծիսական,     |որտեղ      |նվագախում-|բուռն      |

|  |          |           |ռազմական)    |պատկերված  |բը, որում |փոփոխու-   |

|  |          |           |կիրառման լայն|են կին և   |ընդգրկված |թյունների, |

|  |          |           |շրջանակով:   |տղամարդ    |էր նաև    |տոնածիսական|

|  |          |           |Ավանդական    |նվագածու-  |պարկապզուկ|ավանդույթի |

|  |          |           |փողային      |ներ`       |նվագարանը:|կորստյան   |

|  |          |           |նվագարաններից|գեղջկական  |Այն երբեմն|հետևանքով: |

|  |          |           |իր ինքնատիպ  |տարբեր     |հնչում է  |Պարկապզուկի|

|  |          |           |կառուցվածքով,|հանդերձանք-|նաև       |վերադարձը  |

|  |          |           |հնչողությամբ |ներով:     |ազգային   |ժողովրդական|

|  |          |           |և  կատարողա- |Պարկապզուկը|երգի ու   |մշակույթ և |

|  |          |           |կան հնարա-   |շրջիկ      |պարի      |դրա կենսու-|

|  |          |           |վորություն-  |երաժիշտների|համույթ-  |նակության  |

|  |          |           |ներով մեծ    |մենաշնորհն |ներում:   |ապահովումը |

|  |          |           |հետաքրքրու-  |է եղել: Այն|Կարելի է  |ժամանակի   |

|  |          |           |թյուն է      |զվարթ      |հանդիպել  |պահանջն է: |

|  |          |           |ներկայացնում |մթնոլորտ է |Շիրակի և  |Այն կարող է|

|  |          |           |պարկապզուկը: |ստեղծել    |Արմավիրի  |իրականացվել|

|  |          |           |Այս նվագարանը|լարախաղաց- |մարզերի   |մարզերում  |

|  |          |           |ժողովրդի մեջ |ների և     |գյուղերում|ապրող      |

|  |          |           |անվանվում է  |նրանց շուրջ|ու Ջավախքի|պարկապզուկ |

|  |          |           |նաև          |հավաքված   |հայկական  |նվագողների |

|  |          |           |պարկապկու կամ|մարդկանց   |բնակավայ- |և  նվագա-  |

|  |          |           |տիկ, իսկ     |համար:     |րերում:   |րանագործ-  |

|  |          |           |երաժիշտը`    |Դվինի      |Պարկապզուկ|ների       |

|  |          |           |տկզար կամ    |պեղումներից|պատրաստող |մասին      |

|  |          |           |տկճոր:       |հայտնաբեր- |վարպետ-   |տվյալներն ի|

|  |          |           |Նվագարանը    |վել է      |ներից     |մի բերելով,|

|  |          |           |բաղկացած է   |պարկապզուկի|հայտնի է  |ինչպես նաև |

|  |          |           |իրանից (պարկ)|ոսկրե      |նվագարանա-|գործիքի    |

|  |          |           |և  եղեգնյա   |մունդշտուկ |գործ Ռ.   |պատրաստման |

|  |          |           |լեզվակավոր   |(10-րդ     |Ռուշանյանը|ու         |

|  |          |           |սրինգներից:  |դար):      |          |կատարողական|

|  |          |           |Պարկը        |Պարկապզուկի|          |հմտություն-|

|  |          |           |ձևավորվում  է|տարածվածու-|          |ներին      |

|  |          |           |մորթազերծ    |թյան մասին |          |տիրապետելու|

|  |          |           |արված այծի   |են վկայում |          |արվեստը    |

|  |          |           |(երբեմն նաև  |նվագարաններ|          |երիտասարդ  |

|  |          |           |ոչխարի,      |պատկերող   |          |նվագարանա- |

|  |          |           |հորթի)       |տապանաքա-  |          |գործ       |

|  |          |           |ամբողջական   |րերը, որոնք|          |վարպետներին|

|  |          |           |տկից:        |հանդիպում  |          |ու երաժիշտ-|

|  |          |           |Կենդանու     |են         |          |ներին      |

|  |          |           |առջևի  ձախ   |Հայաստանի  |          |փոխանցելու |

|  |          |           |ոտքի անցքի   |տարբեր     |          |միջոցով:   |

|  |          |           |տեղում,      |շրջաննե-   |          |Պարկապզուկի|

|  |          |           |հատուկ       |րում: Այս  |          |վերաբերյալ |

|  |          |           |փորվածքով    |նվագարանի  |          |գիտելիքների|

|  |          |           |գլանաձև      |բացառիկ    |          |և  հմտու-  |

|  |          |           |հիմքի (նավ)  |պատկերաքան-|          |թյունների  |

|  |          |           |մեջ          |դակ կա     |          |փոխանցումն |

|  |          |           |տեղադրվում են|Դարալագյազի|          |ապահովելու |

|  |          |           |հնգական      |Կարախվանք  |          |համար      |

|  |          |           |ձայնանցքով   |գյուղի     |          |նպատակա-   |

|  |          |           |նվագափողերը  |գերեզմանա- |          |հարմար     |

|  |          |           |(ձայնափող),  |տան տապանա-|          |կլինի      |

|  |          |           |իսկ աջ ոտքի  |քարերից    |          |երաժշտական |

|  |          |           |տեղի անցքի   |մեկի վրա   |          |դպրոցների  |

|  |          |           |մեջ հագցվում |(13-րդ     |          |և  ուսումնա|

|  |          |           |է մունդշտու- |դար):      |          |րանների    |

|  |          |           |կավոր        |Մատենագրա- |          |փողային    |

|  |          |           |փչանցքը:     |կան        |          |բաժինների  |

|  |          |           |Ձայնափողերի  |տվյալներով`|          |ուսանողների|

|  |          |           |ծայրերը      |պարկապզուկը|          |համար      |

|  |          |           |հագցվում են  |հայոց      |          |նվագարանի  |

|  |          |           |կենդանու     |կենցաղի    |          |ուսուցման  |

|  |          |           |եղջյուրի նեղ |անբաժանելի |          |դասընթացներ|

|  |          |           |մասի մեջ, իսկ|մասն է     |          |կազմակերպել|

|  |          |           |լայն մասն    |կազմել: Այդ|          |           |

|  |          |           |ազատ է       |մասին են   |          |           |

|  |          |           |թողնվում`    |վկայում    |          |           |

|  |          |           |ձայնը հնչեղ  |պատմիչներ  |          |           |

|  |          |           |դարձնելու և  |Ագաթանգե-  |          |           |

|  |          |           |տարածելու    |ղոսը,      |          |           |

|  |          |           |նպատակով:    |Բուզանդը,  |          |           |

|  |          |           |Կենդանու     |Եղիշեն,    |          |           |

|  |          |           |հետևի  ոտքերի|Խորենացին, |          |           |

|  |          |           |տեղի և  վզի  |Սեբեոսը,   |          |           |

|  |          |           |անցքերը      |Նարեկացին  |          |           |

|  |          |           |ներսից       |և  այլ     |          |           |

|  |          |           |կապվում են:  |պատմագիրներ|          |           |

|  |          |           |Պարկի մեջ    |ու երաժիշտ-|          |           |

|  |          |           |հավաքված օդը |բանաստեղծ- |          |           |

|  |          |           |երաժշտին     |ներ:       |          |           |

|  |          |           |հնարավորու-  |Նվագարանի  |          |           |

|  |          |           |թյուն է տալիս|բնութագըր- |          |           |

|  |          |           |այն տեղադրել |մանը հակիրճ|          |           |

|  |          |           |թևի  տակ,    |անդրադարձել|          |           |

|  |          |           |արմունկով    |է նաև      |          |           |

|  |          |           |հավասարապես  |15-րդ դարի |          |           |

|  |          |           |օդ մղել դեպի |հայ        |          |           |

|  |          |           |փողերը և     |մատենագիր  |          |           |

|  |          |           |ազատ ձեռքերով|Առաքել     |          |           |

|  |          |           |նվագել կամ   |Սյունեցին: |          |           |

|  |          |           |պարել, իսկ   |Ավելի ուշ  |          |           |

|  |          |           |բերանով`     |նվագարանի  |          |           |

|  |          |           |երգել:       |մասին      |          |           |

|  |          |           |Հայաստանում  |տվյալներ են|          |           |

|  |          |           |տարածված են  |հրատարակել |          |           |

|  |          |           |պարկապզուկի  |նաև        |          |           |

|  |          |           |միափող և     |երաժշտագետ |          |           |

|  |          |           |երկփող       |Արամ       |          |           |

|  |          |           |տեսակները:   |Քոչարյանը, |          |           |

|  |          |           |Երկփող       |պարագետ    |          |           |

|  |          |           |պարկապզուկի  |Սրբուհի    |          |           |

|  |          |           |շնորհիվ      |Լիսիցյանը  |          |           |

|  |          |           |տկզարը       |և  այլք:   |          |           |

|  |          |           |կարողանում է |19-20-րդ   |          |           |

|  |          |           |միաժամանակ   |դարերի     |          |           |

|  |          |           |հնչեցնել մայր|դաշտային   |          |           |

|  |          |           |մեղեդին և    |ազգագրական |          |           |

|  |          |           |ինքն իրեն    |գրառումների|          |           |

|  |          |           |նվագակցել    |և          |          |           |

|  |          |           |(դամ պահել): |ձայնագրված |          |           |

|  |          |           |Այս հնագույն |նվագների   |          |           |

|  |          |           |նվագարանը    |հիման վրա  |          |           |

|  |          |           |տարածված էր  |կարելի է   |          |           |

|  |          |           |գյուղական    |փաստել, որ |          |           |

|  |          |           |շրջիկ        |պարկապզուկը|          |           |

|  |          |           |նվագածուների |գերազանցա- |          |           |

|  |          |           |շրջանում, որի|պես        |          |           |

|  |          |           |միջոցով նրանք|կիրառվել է |          |           |

|  |          |           |կարողանում   |գեղջկական  |          |           |

|  |          |           |էին          |կենցաղում, |          |           |

|  |          |           |միաժամանակ   |եղել է     |          |           |

|  |          |           |երգել, նվագել|ժողովրդական|          |           |

|  |          |           |և  նվագակցել |ժամանցի,   |          |           |

|  |          |           |իրենց և      |տոնախմբու- |          |           |

|  |          |           |պարել:       |թյունների, |          |           |

|  |          |           |Պարկապզուկի  |ծիսական    |          |           |

|  |          |           |երգացանկը    |տարբեր     |          |           |

|  |          |           |հիմնականում  |արարողու-  |          |           |

|  |          |           |կազմում են   |թյունների  |          |           |

|  |          |           |ուրախ,       |և  հատկապես|          |           |

|  |          |           |պարային      |հարսանիք-  |          |           |

|  |          |           |մեղեդիները,  |ների       |          |           |

|  |          |           |թեև          |ժամանակ    |          |           |

|  |          |           |նվագարանի    |հնչող      |          |           |

|  |          |           |տեխնիկական   |տարածված   |          |           |

|  |          |           |հնարավորու-  |նվագարան-  |          |           |

|  |          |           |թյունները    |ներից մեկը,|          |           |

|  |          |           |թույլ են     |լարախաղաց- |          |           |

|  |          |           |տալիս        |ների և     |          |           |

|  |          |           |հնչեցնել նաև |վարժեցրած  |          |           |

|  |          |           |ծորուն       |կենդանիների|          |           |

|  |          |           |նվագներ`     |ներկայա-   |          |           |

|  |          |           |միաժամանակ   |ցումների   |          |           |

|  |          |           |դամ (ձայնա-  |անբաժան    |          |           |

|  |          |           |ռություն)    |ուղեկիցը:  |          |           |

|  |          |           |պահելով:     |ՀՀ ԳԱԱ     |          |           |

|  |          |           |Աշխարհում    |արվեստի    |          |           |

|  |          |           |ամենատարածված|ինստիտուտի |          |           |

|  |          |           |փողային      |և  Երևանի  |          |           |

|  |          |           |նվագարաններից|Կոմիտասի   |          |           |

|  |          |           |է, որի այս   |անվան      |          |           |

|  |          |           |կամ այն      |պետական    |          |           |

|  |          |           |ազգային      |կոնսերվա-  |          |           |

|  |          |           |տարատեսակներն|տորիայի    |          |           |

|  |          |           |ունեն փողերի |ժողովրդական|          |           |

|  |          |           |տարբեր քանակ,|երաժշտու-  |          |           |

|  |          |           |տարբեր       |թյան       |          |           |

|  |          |           |հնչյունաշարեր|բաժինների  |          |           |

|  |          |           |և  հնչյունա- |ձայնադարան-|          |           |

|  |          |           |ծավալ: Տարբեր|ներում և   |          |           |

|  |          |           |են նաև       |հրատարակած |          |           |

|  |          |           |նվագարանի    |մատենաշա-  |          |           |

|  |          |           |պատրաստման   |րերում     |          |           |

|  |          |           |ձևերը:       |կարելի է   |          |           |

|  |          |           |Ժողովրդական  |գտնել այս  |          |           |

|  |          |           |պարկապզուկ-  |նվագարանով |          |           |

|  |          |           |ների         |հնչող      |          |           |

|  |          |           |օրինակներ են |տարբեր     |          |           |

|  |          |           |պահվում Ե.   |նվագների և |          |           |

|  |          |           |Չարենցի անվան|նոտագրված  |          |           |

|  |          |           |գրականության |մեղեդիների |          |           |

|  |          |           |և  արվեստի ու|գրանցում-  |          |           |

|  |          |           |Սարդարապատի  |ներ:       |          |           |

|  |          |           |հերոսամարտի  |Երաժշտագետ-|          |           |

|  |          |           |հուշահամալիր,|տեսաբան    |          |           |

|  |          |           |հայոց        |Արամ       |          |           |

|  |          |           |ազգագրության |Քոչարյանը  |          |           |

|  |          |           |և            |պարկապզուկը|          |           |

|  |          |           |ազատագրական  |համարում է |          |           |

|  |          |           |պայքարի      |երգեհոնի   |          |           |

|  |          |           |պատմության   |նախատիպը:  |          |           |

|  |          |           |ազգային      |           |          |           |

|  |          |           |թանգարան-    |           |          |           |

|  |          |           |ներում,      |           |          |           |

|  |          |           |ինչպես նաև   |           |          |           |

|  |          |           |ՀՀ տարբեր    |           |          |           |

|  |          |           |մարզերի      |           |          |           |

|  |          |           |երկրագիտական |           |          |           |

|  |          |           |թանգարան-    |           |          |           |

|  |          |           |ներում:      |           |          |           |

|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|

|12|Կոխ       |Ժողովրդական|Կոխը հայկական|Կոխը, որպես|Ազգային   |Անցյալում  |

|  |ըմբշամարտ |մարզաձև,   |ժողովրդական  |հայկական   |այս       |խաղերի     |

|  |          |մարտախաղ   |մարտախաղ է:  |ազգային    |գոտեմարտը |միջոցով    |

|  |          |           |Ավանդական    |մենամարտի  |պահպանել է|երիտասարդ- |

|  |          |           |ընթացքի      |տարատեսակ, |իր        |ների դաս-  |

|  |          |           |համաձայն`    |կազմել է   |ավանդական |տիարակու-  |

|  |          |           |նախքան մրցելը|նաև        |նշանակու- |թյունը     |

|  |          |           |հնչում է     |ազգային    |թյունը ՀՀ |զանազան    |

|  |          |           |զուռնայի,    |տոնախմբու- |Շիրակի և  |մրցախաղե-  |

|  |          |           |դուդուկի,    |թյունների, |Լոռու մի  |րում հաղթած|

|  |          |           |դհոլի        |ուխտագնացու|շարք գյու-|տղամարդկանց|

|  |          |           |երաժշտու-    |թյունների, |ղերում`   |կարևոր     |

|  |          |           |թյունը, և    |հարսանիք-  |հատկապես  |պարտականու-|

|  |          |           |կոխի պարային |ների և  այլ|Վարդավառի,|թյուններից |

|  |          |           |եղանակի ներքո|հավաքույթ- |Սուրբ Խաչի|է եղել, որի|

|  |          |           |մրցողները դեմ|ների       |տոներին և |միջոցով    |

|  |          |           |դիմաց պարում |անբաժան    |հարսանիք- |զարգանում  |

|  |          |           |են,          |մասը:      |ներին: Այն|էին նրանց  |

|  |          |           |այնուհետև    |Հայտնի է   |տղամարդ-  |ֆիզիկական  |

|  |          |           |մոտենալով    |եղել տարբեր|կային ուժի|ու ռազմական|

|  |          |           |կենտրոնին`   |անվանում-  |և  կենսու-|ունակու-   |

|  |          |           |մրցում: Ըստ  |ներով`     |նակության |թյունները, |

|  |          |           |խաղի         |գոտեմարտ,  |բարձրացման|և  կոփվում |

|  |          |           |կանոնների`   |գոտեկռիվ,  |խորհուրդ  |էր կամքը:  |

|  |          |           |մրցողներն    |բազմամարտ, |ունի,     |Տղամարդկանց|

|  |          |           |իրավունք     |մերկակռիվ, |դաստիարա- |վարժվածու- |

|  |          |           |չունեն       |չոքակռիվ,  |կում է    |թյան       |

|  |          |           |գոտկատեղից   |կուշտրի:   |մրցակցային|արդյունք-  |

|  |          |           |ներքև        |Հայերեն    |ոգին,     |ները       |

|  |          |           |հարվածելու   |բարբառնե-  |տոկունու- |ցուցադրվում|

|  |          |           |կամ ձեռքերով |րում       |թյունն ու |էին ծիսական|

|  |          |           |ոտքերից      |գործածական |ճարպկու-  |տոներին,   |

|  |          |           |բռնելու: Նման|են եղել    |թյունը:   |հարսանիք-  |

|  |          |           |դեպքերում    |նաև  «կոխ  |Հիմնական  |ներին և    |

|  |          |           |խաղը         |կենալ»,    |կրողը ՀՀ  |այլ հանդի- |

|  |          |           |դադարեցվում  |«կոխ       |բնակչու-  |սություն-  |

|  |          |           |է` որպես խաղի|բռնել»,    |թյան      |ներին տեղի |

|  |          |           |օրենքների    |«կոխ       |երիտասարդ |ունեցող    |

|  |          |           |խախտում:     |պրծնել»,   |և  միջին  |մրցակցային |

|  |          |           |Կոխ-գյուլաշ  |«կոխ-կոխ   |սերունդն  |խաղերի     |

|  |          |           |մրցախաղում   |անել»,     |է:        |միջոցով:   |

|  |          |           |հաղթող է     |«կօխել»,   |Ներկայում |Այն իր մեջ |

|  |          |           |ճանաչվում նա,|«կօխիլ»,   |մարզաձևին |կրում է    |

|  |          |           |ում հաջողվում|«գօխել»    |բնորոշ    |ազգային    |

|  |          |           |է մրցակցի    |ձևերը:     |կանոններին|ոգու       |

|  |          |           |մեջքը գետնին |Գոտեմարտերը|համապատաս-|բարձրացման,|

|  |          |           |կպցնել: Որպես|տարածված են|խան`      |կենսունա-  |

|  |          |           |հաղթանշան`   |եղել դեռևս |տարածված է|կության,   |

|  |          |           |պարտվողն իր  |միջնադարյան|որպես     |նոր կյանքի |

|  |          |           |գոտին տալիս է|Հայաստա-   |սպորտար-  |սկզբի      |

|  |          |           |հաղթողին:    |նում:      |վեստ և    |տարբեր     |

|  |          |           |Խաղից հետո   |Գոյություն |«Հայկական |խորհրդա-   |

|  |          |           |հաղթողը      |են ունեցել |կոխ       |նիշեր,     |

|  |          |           |հաղթանակի պար|հատուկ     |ըմբշամարտի|կազմակեր-  |

|  |          |           |է պարում:    |տեղեր,     |ֆեդերացիա»|պում է     |

|  |          |           |Այնուհետև    |որոնք      |հասարակա- |մարդուն    |

|  |          |           |հաղթողը      |կոչվել են  |կան կազմա-|որպես      |

|  |          |           |պարտավոր է   |գուպարատե- |կերպության|անհատ,     |

|  |          |           |ընդունել նաև |ղեր,       |գործունեու|դաստիարա-  |

|  |          |           |այլ          |մարզարան-  |թյան      |կում է     |

|  |          |           |մենամարտեր:  |ներ, մրցա- |շրջանակում|մրցակցային |

|  |          |           |Այս պատճառով |սպարեզներ: |ապահովում |ոգի, համա- |

|  |          |           |էլ հին       |Մրցումները |է այդ     |գործակցու- |

|  |          |           |հայկական     |կազմակերպել|ավանդական |թյան       |

|  |          |           |ավանդական    |և          |մարզաձևի  |ձգտում,    |

|  |          |           |հարսանիքները |իրականացրել|կենսունա- |հաղթանակի  |

|  |          |           |և  տոնախմբու-|են հատուկ  |կությունը,|հասնելու   |

|  |          |           |թյունները    |անձինք     |տարածումն |կամք, ճկուն|

|  |          |           |վերածվում էին|(մարտադիր- |ու փոխան- |միտք,      |

|  |          |           |կոխի մարտերի:|ներ, գուպա-|ցումը:    |փոխօգնու-  |

|  |          |           |Ըմբշամարտին  |րադիրներ,  |          |թյան պատ-  |

|  |          |           |մրցակիցները  |մարտուսույց|          |րաստակա-   |

|  |          |           |սովորաբար    |ներ):      |          |մություն,  |

|  |          |           |ներկայանում  |Շիրակում   |          |ճարպկու-   |

|  |          |           |են հատուկ    |կոխը առավել|          |թյուն,     |

|  |          |           |հագուստով,   |հայտնի է   |          |հմտություն |

|  |          |           |որը չուխա են |եղել       |          |և  այլն:   |

|  |          |           |անվանում:    |գյուլաշ    |          |Հայաստանում|

|  |          |           |Ծիսական կոխն |անունով և  |          |տարածված   |

|  |          |           |ուներ        |յուրահատուկ|          |մյուս      |

|  |          |           |հասարակական  |տեղ է      |          |խաղերի նման|

|  |          |           |և  ընտանեկան |ունեցել    |          |կոխը ևս    |

|  |          |           |հարաբերու-   |հարսանիք-  |          |ժողովրդա-  |

|  |          |           |թյունների    |ների       |          |կան,       |

|  |          |           |ավանդականու- |ընթացքում  |          |սերնդե-    |

|  |          |           |թյունը       |տեղի       |          |սերունդ    |

|  |          |           |վերահաստա-   |ունեցող    |          |ավանդաբար  |

|  |          |           |տելու, երբեմն|հարսանեկան |          |հաղորդվող  |

|  |          |           |նաև  նորի    |կոխը:      |          |հասարակական|

|  |          |           |ներմուծումը  |Ըմբշամարտը |          |ժամանցի ձև |

|  |          |           |հասարակայնաց-|տեղի էր    |          |է, որը     |

|  |          |           |նելու միտում:|ունենում   |          |անհետացման |

|  |          |           |Հարսանիքնե-  |հոծ        |          |եզրին է, և |

|  |          |           |րին, հարսին  |բազմության |          |իրապես     |

|  |          |           |փեսայի տուն  |ներկայու-  |          |վտանգված է |

|  |          |           |մտցնելու     |թյամբ: Այն |          |դրա        |

|  |          |           |պահին փեսայի |ազգային    |          |փոխանցումը:|

|  |          |           |տան բակում,  |տոնախմբու- |          |Ներկայում  |

|  |          |           |հարսանքավոր  |թյունների, |          |համայնք-   |

|  |          |           |հանդիսատես-  |ուխտագնա-  |          |ներում շատ |

|  |          |           |ների ոգևորող |ցություն-  |          |քիչ են կոխ |

|  |          |           |բացականչու-  |ների,      |          |բռնում, և  |

|  |          |           |թյունների    |հարսանիք-  |          |կարևորվում |

|  |          |           |ներքո,       |ների և  այլ|          |է դրա      |

|  |          |           |երաժշտության`|հավաքույթ- |          |պահպանման  |

|  |          |           |«կոխի        |ների       |          |անհրաժեշ-  |

|  |          |           |եղանակով» կոխ|անբաժան    |          |տությունը` |

|  |          |           |էին բռնում   |մասն է     |          |որպես      |

|  |          |           |փեսայի հայրն |եղել:      |          |ավանդական  |

|  |          |           |ու մայրը:    |Յուրաքանչ- |          |մարզաձև  և |

|  |          |           |Ծիսական կոխն |յուր շրջան |          |հայկական ոչ|

|  |          |           |ուներ ավելի  |ունեցել է  |          |նյութական  |

|  |          |           |շատ          |իր         |          |մշակութային|

|  |          |           |զվարճանքի,   |լավագույն  |          |ժառանգու-  |

|  |          |           |խաղարկային   |կոխ-գյուլաշ|          |թյան       |

|  |          |           |բնույթ, և    |կպնողը:    |          |դրսևո-     |

|  |          |           |կոխ բռնածները|Հայոց      |          |րում:»:    |

|  |          |           |իրենց        |կենցաղում  |          |           |

|  |          |           |հմտություն-  |այս        |          |           |

|  |          |           |ները         |մարտախաղը  |          |           |

|  |          |           |ցուցադրում   |առավել     |          |           |

|  |          |           |էին կատակով: |կենսունակ է|          |           |

|  |          |           |Ավանդական    |եղել մինչև |          |           |

|  |          |           |հարսանեկան   |20-րդ դարի |          |           |

|  |          |           |կոխն         |կեսերը,    |          |           |

|  |          |           |ավարտվում էր |այնուհետև, |          |           |

|  |          |           |տղամարդու`   |երբ ՀՀ     |          |           |

|  |          |           |հոր          |մարզերում  |          |           |

|  |          |           |«հաղթանակով»,|սպորտի     |          |           |

|  |          |           |վերահաստա-   |դպրոցներ են|          |           |

|  |          |           |տելով        |բացվել, այն|          |           |

|  |          |           |ընտանեկան    |ներառվել է |          |           |

|  |          |           |հիերարխիկ    |դասավանդվող|          |           |

|  |          |           |կառուցվածքը, |սպորտաձևե- |          |           |

|  |          |           |սակայն երբեմն|րի շարքում |          |           |

|  |          |           |հոր`         |և  խաղային |          |           |

|  |          |           |տղամարդու    |սկզբունք-  |          |           |

|  |          |           |«թույլտվու-  |ների ու    |          |           |

|  |          |           |թյամբ»       |օրենքների  |          |           |

|  |          |           |«հաղթում էր» |համաձայն`  |          |           |

|  |          |           |մայրը`       |տեղափոխվել |          |           |

|  |          |           |ցուցադրելով  |սպորտային  |          |           |

|  |          |           |ընտանիքի գլխի|արենա`     |          |           |

|  |          |           |հանդուրժողա- |դառնալով   |          |           |

|  |          |           |կանությունը: |միջազգային |          |           |

|  |          |           |Ծիսականից    |պրոֆեսիոնալ|          |           |

|  |          |           |զատ, գուցե և |սպորտարվեստ|          |           |

|  |          |           |դրանից առաջ, |           |          |           |

|  |          |           |ըմբշամարտը   |           |          |           |

|  |          |           |նաև          |           |          |           |

|  |          |           |ամուսնացող   |           |          |           |

|  |          |           |զույգի կամ   |           |          |           |

|  |          |           |կին-տղամարդ  |           |          |           |

|  |          |           |հարաբերու-   |           |          |           |

|  |          |           |թյուններում  |           |          |           |

|  |          |           |ուժերի       |           |          |           |

|  |          |           |հարաբերակցու-|           |          |           |

|  |          |           |թյունը       |           |          |           |

|  |          |           |փորձարկելու, |           |          |           |

|  |          |           |հասկանալու   |           |          |           |

|  |          |           |միջոց էր,    |           |          |           |

|  |          |           |ինչը լավ է   |           |          |           |

|  |          |           |երևում       |           |          |           |

|  |          |           |«Սասունցի    |           |          |           |

|  |          |           |Դավիթ»       |           |          |           |

|  |          |           |էպոսում,     |           |          |           |

|  |          |           |որտեղ        |           |          |           |

|  |          |           |կին-տղամարդ  |           |          |           |

|  |          |           |գոտեմարտ է   |           |          |           |

|  |          |           |նկարագրված   |           |          |           |

|  |          |           |ապագա        |           |          |           |

|  |          |           |ամուսիններ   |           |          |           |

|  |          |           |Դավիթին և    |           |          |           |

|  |          |           |Խանդութին,   |           |          |           |

|  |          |           |Դավիթին      |           |          |           |

|  |          |           |սիրահարված   |           |          |           |

|  |          |           |Չմշկիկ       |           |          |           |

|  |          |           |Սուլթանին    |           |          |           |

|  |          |           |վերաբերող    |           |          |           |

|  |          |           |հատվածներում:|           |          |           |

|  |          |           |Արժեքավոր    |           |          |           |

|  |          |           |նկարագրու-   |           |          |           |

|  |          |           |թյուն է նաև  |           |          |           |

|  |          |           |Հ. Թումանյանի|           |          |           |

|  |          |           |«Անուշ» պոեմի|           |          |           |

|  |          |           |կոխի         |           |          |           |

|  |          |           |նկարագրության|           |          |           |

|  |          |           |հատվածը:     |           |          |           |

|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|

|13|Գինու     |Ժողովրդական|Գինու        |Հայկական   |Տարրի     |Հազար-     |

|  |կարասի    |կենսա-     |կարասները    |լեռնաշխարհի|կրողները  |ամյակների  |

|  |կիրառման  |պահովման   |խոշոր չափերի`|տարբեր     |Արարատյան |ընթացքում  |

|  |ավանդույթ |մշակույթ.  |200-1500 լ   |դարա-      |դաշտավայրի|կարասների  |

|  |          |կարասի     |տարողությամբ |շրջանների  |ՀՀ Արա-   |չափերն ու  |

|  |          |կիրառմամբ  |կավանոթներ են|հուշար-    |գածոտնի,  |ձևերը      |

|  |          |գինու      |(գյուղական   |ձաններում  |Վայոց ձորի|ենթարկվել  |

|  |          |պատրաստում |վայրերում    |հայտնաբեր- |Լոռու,    |են որոշակի |

|  |          |           |օգտագործվել  |վել են     |Կոտայքի,  |փոփոխու-   |

|  |          |           |են հիմնակա-  |գինու      |Սյունիքի  |թյունների, |

|  |          |           |նում ավելի   |պատրաստման |և  Տավուշի|այնուամե-  |

|  |          |           |փոքր չափերի  |և  պահեստա-|մարզերի   |նայնիվ,    |

|  |          |           |կարասներ),   |վորման     |բնակիչներն|դրանք      |

|  |          |           |որոնց հիմքի  |համար      |են:       |շարունակում|

|  |          |           |մասում, որպես|անհրաժեշտ  |          |են մնալ    |

|  |          |           |կանոն, առկա է|խոշոր      |          |որակյալ    |

|  |          |           |նեղացող      |կավանոթներ`|          |գինի       |

|  |          |           |հատված:      |կարասներ:  |          |պատրաստելու|

|  |          |           |Ծառայում են  |Միաժամանակ |          |փորձված    |

|  |          |           |գինու        |նշելի է, որ|          |միջոցներ:  |

|  |          |           |հասունացմանն |հայերենը   |          |Ժամանակի   |

|  |          |           |ու պահեստավոր|հարուստ է  |          |ընթացքում  |

|  |          |           |մանը: Ունեն  |գինու և    |          |կարասները  |

|  |          |           |պատրաստման և |նրա        |          |դարձել են  |

|  |          |           |օգտագործման  |պատրաստման |          |գինեգոր-   |

|  |          |           |յուրատեսակ   |իմաստային  |          |ծության,   |

|  |          |           |ավանդույթներ |դաշտին     |          |առատության |

|  |          |           |և  տեխնոլոգիա|վերաբերող  |          |ու պտղաբե- |

|  |          |           |որոնք արտա-  |տարատեսակ  |          |րության,   |

|  |          |           |հայտվում են  |բառերով,   |          |հարստության|

|  |          |           |ինչպես կավե  |ինչպես     |          |արտահայտ-  |

|  |          |           |հումքի նախա- |տակառ,     |          |չամիջոց ու |

|  |          |           |պատրաստման,  |կարաս,     |          |խորհրդանիշ:|

|  |          |           |անոթների     |տիկ, քացախ,|          |Կարասների  |

|  |          |           |կերտման,     |մառան և    |          |կիրառմամբ  |

|  |          |           |ձևավորման,   |այլն, որոնք|          |գինու      |

|  |          |           |այնպես էլ    |ավանդված են|          |ստացման    |

|  |          |           |թրծման,      |հայ մատենա-|          |մեխանիզմն  |

|  |          |           |փորձարկման,  |գրությամբ  |          |արդիական է |

|  |          |           |տեղադրման և  |և  առատորեն|          |նաև  այսօր |

|  |          |           |շահագործման  |ներկայացված|          |և  կարևոր, |

|  |          |           |ու խնամքի    |են հայերենի|          |սակայն     |

|  |          |           |գործա-       |բարբառ-    |          |դարձել է   |

|  |          |           |ռույթներում: |ներում ու  |          |սահմանափակ |

|  |          |           |Կարասներով   |բանահյուսու|          |կիրառելի,  |

|  |          |           |գինու        |թյան մեջ:  |          |ուստի և    |

|  |          |           |պատրաստման   |Կարասները  |          |վտանգված.  |

|  |          |           |դեպքում գինու|կիրառվել են|          |միայն      |

|  |          |           |զտում չի     |ինչպես     |          |գինեգոր-   |

|  |          |           |իրականացվում,|գինու      |          |ծական որոշ |

|  |          |           |գինին        |ստացման    |          |ընկերու-   |

|  |          |           |ունենում է   |նախնական,  |          |թյուններ են|

|  |          |           |յուրահատուկ  |այնպես էլ  |          |շարունակում|

|  |          |           |համային      |վերջնական  |          |ավանդական  |

|  |          |           |հատկանիշներ: |արդյունքի` |          |եղանակով`  |

|  |          |           |Կարասների    |գինու պա-  |          |կարասների  |

|  |          |           |կիրառմամբ    |հեստավորման|          |կիրառմամբ  |

|  |          |           |գինու        |փուլում:   |          |գինու պատ- |

|  |          |           |պատրաստման   |Այդ        |          |րաստումը:  |

|  |          |           |ավանդույթը   |նպատակով   |          |Կարասները  |

|  |          |           |համարվում է  |կառուցվել  |          |կիրառվում  |

|  |          |           |գինու ստացման|են հատուկ  |          |են նաև     |

|  |          |           |էկոլոգիապես  |շինու-     |          |գյուղական  |

|  |          |           |մաքուր և     |թյուններ`  |          |վայրերում` |

|  |          |           |լավագույն    |մառաններ,  |          |գինու      |

|  |          |           |տարբերակը:   |որտեղ էլ   |          |տնական     |

|  |          |           |             |դրվել են   |          |արտադ-     |

|  |          |           |             |գինով լի   |          |րության    |

|  |          |           |             |կարասները: |          |մեջ` ՀՀ    |

|  |          |           |             |Ուրարտական |          |Արագածոտնի,|

|  |          |           |             |գինու      |          |Վայոց ձորի,|

|  |          |           |             |մառաններից |          |Լոռու,     |

|  |          |           |             |հայտնի են  |          |Կոտայքի,   |

|  |          |           |             |Վանի մոտ   |          |Սյունիքի   |

|  |          |           |             |Թոփրակ-    |          |և  Տավուշի |

|  |          |           |             |Կալեի և    |          |մարզերի    |

|  |          |           |             |Երևանի  մոտ|          |գյուղական  |

|  |          |           |             |Կարմիր     |          |բնակավայ-  |

|  |          |           |             |բլուրի     |          |րերում:    |

|  |          |           |             |(Թեյշե-    |          |Կարասների  |

|  |          |           |             |բաինիի)    |          |կիրառմամբ  |

|  |          |           |             |պալատներում|          |գինու      |

|  |          |           |             |պահպանված  |          |պատրաստման |

|  |          |           |             |մառանները  |          |խնդիրն     |

|  |          |           |             |(մ.թ.ա.    |          |այսօր      |

|  |          |           |             |7-րդ դար): |          |կարևորվում |

|  |          |           |             |Կարմիր     |          |է նաև  այն |

|  |          |           |             |բլուրում   |          |հանգամանքով|

|  |          |           |             |մառանները  |          |որ օրեցօր  |

|  |          |           |             |գտնվում են |          |նվազում է  |

|  |          |           |             |տնտեսական  |          |կարաս      |

|  |          |           |             |սենյակների |          |պատրաստող  |

|  |          |           |             |համալիրում`|          |վարպետների |

|  |          |           |             |պալատի     |          |թիվը, որոնք|

|  |          |           |             |նկուղային  |          |այդ        |

|  |          |           |             |հարկում:   |          |ավանդույթի |

|  |          |           |             |Առայժմ     |          |հիմնական   |

|  |          |           |             |հայտնաբեր- |          |կրողներն են|

|  |          |           |             |ված է 7    |          |և  կարևոր  |

|  |          |           |             |մառան:     |          |տեղ ու դեր |

|  |          |           |             |Գինին      |          |ունեն դրանց|

|  |          |           |             |այստեղ     |          |հետ կապված |

|  |          |           |             |պահպանվել է|          |գիտելիքի և |

|  |          |           |             |500 լ միջին|          |հմտության  |

|  |          |           |             |տարողու-   |          |պահպանման  |

|  |          |           |             |թյամբ      |          |ու փոխանց- |

|  |          |           |             |վիթխարի    |          |ման գործում|

|  |          |           |             |կարասներում|          |           |

|  |          |           |             |որոնք կիսով|          |           |

|  |          |           |             |չափ թաղված |          |           |

|  |          |           |             |են եղել    |          |           |

|  |          |           |             |կավե       |          |           |

|  |          |           |             |տոփանված   |          |           |

|  |          |           |             |հատակում:  |          |           |

|  |          |           |             |N 25       |          |           |

|  |          |           |             |մառանում,  |          |           |

|  |          |           |             |որ զբաղեց- |          |           |

|  |          |           |             |նում է մոտ |          |           |

|  |          |           |             |320 քմ     |          |           |

|  |          |           |             |տարածք,    |          |           |

|  |          |           |             |եղել է 82  |          |           |

|  |          |           |             |կարաս, N 28|          |           |

|  |          |           |             |մառանում`  |          |           |

|  |          |           |             |70: Կարասնե|          |           |

|  |          |           |             |րի վզի մոտ`|          |           |

|  |          |           |             |պսակների   |          |           |

|  |          |           |             |տակ, նշված |          |           |

|  |          |           |             |է նրանց    |          |           |

|  |          |           |             |տարողության|          |           |

|  |          |           |             |չափը:      |          |           |

|  |          |           |             |Վերոհիշյալ |          |           |

|  |          |           |             |երկու մառան|          |           |

|  |          |           |             |ներում     |          |           |

|  |          |           |             |պահվել է   |          |           |

|  |          |           |             |610 ակարկի |          |           |

|  |          |           |             |գինի, որը  |          |           |

|  |          |           |             |մի կարասից |          |           |

|  |          |           |             |մյուսն էր  |          |           |

|  |          |           |             |լցվում     |          |           |

|  |          |           |             |ձագարների  |          |           |

|  |          |           |             |միջոցով և  |          |           |

|  |          |           |             |տեղափոխվում|          |           |

|  |          |           |             |փարչերով:  |          |           |

|  |          |           |             |Վայոց      |          |           |

|  |          |           |             |ձորում սև` |          |           |

|  |          |           |             |հիմնականում|          |           |

|  |          |           |             |Արենի      |          |           |

|  |          |           |             |խաղողի     |          |           |

|  |          |           |             |տրորված    |          |           |

|  |          |           |             |զանգվածն   |          |           |

|  |          |           |             |ութ օր     |          |           |

|  |          |           |             |թողնում էին|          |           |

|  |          |           |             |հնձանի     |          |           |

|  |          |           |             |ավազանում  |          |           |

|  |          |           |             |(չարազ),   |          |           |

|  |          |           |             |որպեսզի    |          |           |

|  |          |           |             |քաղցուն համ|          |           |

|  |          |           |             |ու գույն   |          |           |

|  |          |           |             |ստանար,    |          |           |

|  |          |           |             |մաճառ      |          |           |

|  |          |           |             |դառնար, ապա|          |           |

|  |          |           |             |լցնում էին |          |           |

|  |          |           |             |կավե       |          |           |

|  |          |           |             |կարասների  |          |           |

|  |          |           |             |մեջ,       |          |           |

|  |          |           |             |ծածկում    |          |           |

|  |          |           |             |քարե       |          |           |

|  |          |           |             |կափարիչ    |          |           |

|  |          |           |             |ներով, որ  |          |           |

|  |          |           |             |գինին      |          |           |

|  |          |           |             |հասունանար:|          |           |

|  |          |           |             |Պատրաստի   |          |           |

|  |          |           |             |գինին      |          |           |

|  |          |           |             |պահեստա-   |          |           |

|  |          |           |             |վորում էին |          |           |

|  |          |           |             |հողում     |          |           |

|  |          |           |             |թաղած կամ  |          |           |

|  |          |           |             |վերգետնյա  |          |           |

|  |          |           |             |կարասների  |          |           |

|  |          |           |             |մեջ, որոնց |          |           |

|  |          |           |             |բերանները  |          |           |

|  |          |           |             |քարե կափա- |          |           |

|  |          |           |             |րիչներով   |          |           |

|  |          |           |             |ծածկելուց  |          |           |

|  |          |           |             |հետո`      |          |           |

|  |          |           |             |ծեփում էին |          |           |

|  |          |           |             |կավով:     |          |           |

|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|

|14|Թաղիքագոր-|Ավանդական  |Թաղիքագործու-|Թաղիքագոր- |Տարրի     |Թաղիքագոր- |

|  |ծություն  |արհեստ     |թյան նյութը  |ծությունը  |կրողները  |ծությամբ   |

|  |          |           |բուրդն է`    |Հայաստանում|ՀՀ Գեղար- |զբաղվող    |

|  |          |           |հիմնականում  |հայտնի է   |քունիքի   |վարպետները,|

|  |          |           |գառան, բայց  |անհիշելի   |ու ՀՀ     |որոնց թիվն |

|  |          |           |նաև  ուղտի և |ժամանակ    |Շիրակի    |աճում է,   |

|  |          |           |նրբագեղմ     |ներից:     |մարզերի,  |հիմնականում|

|  |          |           |ոչխարի       |Ոչխարներին |ինչպես    |զբաղվում են|

|  |          |           |բուրդը:      |խուզելուց  |նաև       |ժամանակակից|

|  |          |           |Բարձրլեռնային|հետո բուրդը|Երևանի    |թաղիքագոր- |

|  |          |           |շրջաններում  |լավ լվանում|թաղիքագործ|ծությամբ,  |

|  |          |           |գործածվել է  |էին, մաք-  |վարպետներն|որի ստեղծա-|

|  |          |           |կոպտաբուրդ   |րում, ապա  |են:       |գործական   |

|  |          |           |ոչխարի       |գզում մի   |          |գործընթաց- |

|  |          |           |մատղաշի`     |գործիքով,  |          |ներում     |

|  |          |           |գառան բուրդը,|որ կոչվում |          |հաճախ      |

|  |          |           |որը կոչվում է|է անեղ:    |          |անտեսվում  |

|  |          |           |գյուզամ:     |Գզողները   |          |են արհեստի |

|  |          |           |Արհեստի      |հատուկ     |          |ավանդական  |

|  |          |           |առաջացման    |վարպետներ  |          |միջոցներն  |

|  |          |           |հիմքում      |էին, որոնք |          |ու ձևերը:  |

|  |          |           |բուրդը       |կոչվում էին|          |Սա վտանգում|

|  |          |           |թաղկելու կամ |գզրարներ:  |          |է ավան-    |

|  |          |           |լմելու,      |Գզրարներ   |          |դույթի     |

|  |          |           |այսինքն բրդի |կային      |          |շարունակա- |

|  |          |           |մանրաթելերի` |Հայաստանի  |          |կանությունը|

|  |          |           |իրից կառչելու|բոլոր բնակա|          |և  հանգեց- |

|  |          |           |և  ջրի ու    |վայրերում, |          |նում       |

|  |          |           |հարվածների   |սակայն     |          |ավանդական  |

|  |          |           |ազդեցությամբ |ամենալավ   |          |տեխնոլո-   |

|  |          |           |իրար մեջ     |վարպետները |          |գիաների    |

|  |          |           |գործվելու,   |շրջիկ      |          |կորստի:    |

|  |          |           |կուչ գալու,  |գզրար-     |          |Այս առումով|

|  |          |           |կծկվելու     |լպուտներն  |          |կարևոր  են |

|  |          |           |հատկությունն |էին, որոնք |          |«Կենաց     |

|  |          |           |է, որի       |2-3 հոգանոց|          |տուն»      |

|  |          |           |արդյունքում  |խմբով,     |          |մշակութային|

|  |          |           |առաջանում է  |անեղն      |          |հասարակական|

|  |          |           |բավականին    |ուսներին   |          |կազմակեր-  |

|  |          |           |ամուր        |շրջում էին |          |պության    |

|  |          |           |գործվածք`    |գյուղեգյուղ|          |նախաձեռ-   |

|  |          |           |թաղիք: Թաղիք |և          |          |նությամբ   |

|  |          |           |բառից բացի   |պատվերներ  |          |իրականացված|

|  |          |           |հայերենի     |կատարում:  |          |փառատոները |

|  |          |           |տարբեր       |Գզելու և   |          |ՀՀ Գեղար-  |

|  |          |           |բարբառներում |թաղիք      |          |քունիքի    |

|  |          |           |գործածական են|գցելու     |          |մարզի      |

|  |          |           |նաև  կաճ կամ |գործողու-  |          |Գավառ      |

|  |          |           |քեչա բառերը: |թյուններն  |          |համայնքում |

|  |          |           |Բառը հանդի-  |անում էին  |          |և  Սար-    |

|  |          |           |պում է նաև   |նույն      |          |դարապատի   |

|  |          |           |Աստվածաշնչի  |վարպետները:|          |հերոսամարտի|

|  |          |           |թարգմանության|Ամենատա-   |          |հուշա-     |

|  |          |           |մեջ,         |րածված     |          |համալիր.   |

|  |          |           |ոսկեդարյան   |թաղիքե     |          |Հայոց      |

|  |          |           |գրականության |առարկան    |          |ազգագրու-  |

|  |          |           |էջերում և    |փռվածքն էր`|          |թյան և     |

|  |          |           |ուշ շրջանի   |թաղիքե     |          |ազատա-     |

|  |          |           |այլ հեղինակնե|գորգը`     |          |գրական     |

|  |          |           |րի գործերում:|քեչան:     |          |պայքարի    |

|  |          |           |Հայաստանում  |Գզրարներն  |          |պատմության |

|  |          |           |թաղիքագոր-   |անեղի      |          |ազգային    |

|  |          |           |ծության      |օգնությամբ |          |թանգարա-   |

|  |          |           |զարգացա-     |մեծաքանակ  |          |նում, որտեղ|

|  |          |           |ծության և    |բուրդ      |          |իրականացվել|

|  |          |           |լայն         |գզելուց    |          |են այդ     |

|  |          |           |տարածման     |հետո       |          |արհեստին   |

|  |          |           |մասին են     |անցնում էին|          |վերաբերվող |

|  |          |           |վկայում նաև  |քեչա գցելու|          |տարբեր     |

|  |          |           |ճանապար-     |և  լմելու  |          |միջոցա-    |

|  |          |           |հորդների     |գործո-     |          |ռումներ:   |

|  |          |           |նոթերն ու    |ղությանը:  |          |Թաղիքագոր- |

|  |          |           |ազգագրական   |Սենյակի    |          |ծության    |

|  |          |           |հարուստ      |հատակին    |          |ներկա      |

|  |          |           |նյութը: Ըստ  |փռում էին  |          |զարգացում- |

|  |          |           |ազգագրական   |անհրաժեշտ  |          |ները, դրա  |

|  |          |           |նյութերի     |չափի       |          |ընձեռած    |

|  |          |           |կարելի է     |պաստառակ`  |          |հնարավորու-|

|  |          |           |եզրահանգել,  |կտոր, ջեջիմ|          |թյունները  |

|  |          |           |որ արհեստը   |կամ այլ    |          |թույլ են   |

|  |          |           |տարածված է   |գործվածք,  |          |տալիս      |

|  |          |           |եղել         |վրան       |          |ստեղծել    |

|  |          |           |Հայաստանի    |հավասար    |          |ազգային    |

|  |          |           |բոլոր        |շերտով     |          |դիմագիծ    |

|  |          |           |շրջաններում, |փռում      |          |ունեցող    |

|  |          |           |սակայն       |փաթիլների  |          |նոր ժամանա-|

|  |          |           |ծանրակշիռ    |նման թեթև  |          |կակից      |

|  |          |           |նշանակություն|գզաթը      |          |նմուշներ,  |

|  |          |           |է ունեցել և  |(գզած      |          |բազմապիսի  |

|  |          |           |մեծ տեղ      |բուրդը),   |          |համադրու-  |

|  |          |           |գրավել       |թրջում     |          |թյուններ:  |

|  |          |           |լեռնային     |տաք ջրով,  |          |Թաղիքագոր- |

|  |          |           |շրջանների    |ծածկում    |          |ծությունն  |

|  |          |           |բնակիչների   |մեկ այլ    |          |իր հարակից |

|  |          |           |կենցաղում:   |պաստառակով |          |ճյուղերով  |

|  |          |           |Քեչա գցելը   |և  ոլորում |          |հնարավո-   |

|  |          |           |ծիսականացված |միջակ      |          |րություն   |

|  |          |           |արարողություն|հաստության |          |ունի       |

|  |          |           |էր: Այն      |գլանաձև    |          |դառնալու   |

|  |          |           |համընդհանուր |փայտի վրա: |          |երկրի տնտե-|

|  |          |           |ուրախություն |Ոլորվածը   |          |սությանը   |

|  |          |           |էր, կարևոր   |կապում էին |          |պիտանի     |

|  |          |           |ոչ միայն     |պարանով և  |          |արհեստ և   |

|  |          |           |տվյալ        |ոտքով      |          |լուծել     |

|  |          |           |ընտանիքի,    |գլորում    |          |որոշ տնտե- |

|  |          |           |հարևանների,  |սենյակի մի |          |սական,     |

|  |          |           |այլ նաև      |ծայրից     |          |բնապահ-    |

|  |          |           |համայնքի     |մյուսը:    |          |պանական,   |

|  |          |           |համար, որին  |Ապա բացում |          |ժողովրդա-  |

|  |          |           |մասնակցում   |էին, կրկին |          |գրական և   |

|  |          |           |էին մանուկ   |թրջում և   |          |առողջա-    |

|  |          |           |և  տարեց,    |ոլորում    |          |պահական    |

|  |          |           |նաև  երիտա-  |հակառակ    |          |խնդիրներ:  |

|  |          |           |սարդներ,     |կողմից:    |          |           |

|  |          |           |որոնց գլխավոր|Այս գործո- |          |           |

|  |          |           |պարտականու-  |ղությունը  |          |           |

|  |          |           |թյունը թաղիքը|կրկնում էին|          |           |

|  |          |           |հարելն էր:   |այնքան,    |          |           |

|  |          |           |Կանայք ու    |մինչև      |          |           |

|  |          |           |աղջիկները տաք|առաջանում  |          |           |

|  |          |           |ջուր էին     |էր ամուր   |          |           |

|  |          |           |մատակարարում,|գործվածք:  |          |           |

|  |          |           |կերակուր     |Սովորաբար  |          |           |

|  |          |           |եփում և      |թաղիքի     |          |           |

|  |          |           |լմելու բուն  |մակերեսին  |          |           |

|  |          |           |արարողությանը|դնում էին  |          |           |

|  |          |           |նրանք չէին   |նախշեր,    |          |           |

|  |          |           |մասնակցում,  |որոնք      |          |           |

|  |          |           |որը համարյա  |անպայման   |          |           |

|  |          |           |2 օր էր      |պիտի       |          |           |

|  |          |           |տևում`       |ընդհանուր  |          |           |

|  |          |           |նվագով ու    |դաշտի      |          |           |

|  |          |           |երգով, հեքիաթ|գույնի     |          |           |

|  |          |           |պատմելով ու  |հակառակը   |          |           |

|  |          |           |ասացո-       |լինեին:    |          |           |

|  |          |           |ղությամբ:    |Բացի բրդի  |          |           |

|  |          |           |Թաղքադիրները |բնական     |          |           |

|  |          |           |նաև  լավ     |գույներից, |          |           |

|  |          |           |պատմողներ    |նախշերի    |          |           |

|  |          |           |էին, նրանցից |համար      |          |           |

|  |          |           |շատերը էպոսի |գործածում  |          |           |

|  |          |           |լավ գիտակներ |էին նաև    |          |           |

|  |          |           |էին: Թաղիքե  |ներկած     |          |           |

|  |          |           |իրերի        |բուրդ:     |          |           |

|  |          |           |բազմաթիվ     |Հիմնական   |          |           |

|  |          |           |նմուշներ կան |տարածված   |          |           |

|  |          |           |պահպանված    |գույներն   |          |           |

|  |          |           |Հայաստանի    |էին սպիտակը|          |           |

|  |          |           |տարբեր թանգա-|և  մուգ    |          |           |

|  |          |           |րաններում և  |սրճագույնը,|          |           |

|  |          |           |մասնավոր     |սակայն     |          |           |

|  |          |           |հավաքա-      |գործածում  |          |           |

|  |          |           |ծուներում,   |էին նաև    |          |           |

|  |          |           |որոշ         |դարչնագույն|          |           |

|  |          |           |նմուշներ կան |սև,        |          |           |

|  |          |           |Սանկտ        |մոխրագույն |          |           |

|  |          |           |Պետերբուրգի  |և  այլ     |          |           |

|  |          |           |ազգագրության |բնական     |          |           |

|  |          |           |թանգարանում: |գույնի     |          |           |

|  |          |           |             |բուրդ:     |          |           |

|  |          |           |             |Արհեստի    |          |           |

|  |          |           |             |մասին      |          |           |

|  |          |           |             |տեղեկու-   |          |           |

|  |          |           |             |թյուններ   |          |           |

|  |          |           |             |կան հայ    |          |           |

|  |          |           |             |պատմիչների |          |           |

|  |          |           |             |երկերում   |          |           |

|  |          |           |             |(Դավիթ     |          |           |

|  |          |           |             |Անհաղթ     |          |           |

|  |          |           |             |«Պորփյուրի |          |           |

|  |          |           |             |«Ներա-     |          |           |

|  |          |           |             |ծության»   |          |           |

|  |          |           |             |վերլու-    |          |           |

|  |          |           |             |ծությունը»,|          |           |

|  |          |           |             |Երևան,     |          |           |

|  |          |           |             |1980 թ.,   |          |           |

|  |          |           |             |էջ 146),   |          |           |

|  |          |           |             |ինչպես նաև |          |           |

|  |          |           |             |ազգագրական |          |           |

|  |          |           |             |գրառում-   |          |           |

|  |          |           |             |ներում (Հայ|          |           |

|  |          |           |             |ժողովրդական|          |           |

|  |          |           |             |հեքիաթներ, |          |           |

|  |          |           |             |հատոր 8,   |          |           |

|  |          |           |             |«Արհեստը   |          |           |

|  |          |           |             |ոսկի ա»,   |          |           |

|  |          |           |             |էջ` 57-59: |          |           |

|  |          |           |             |Հեքիաթը    |          |           |

|  |          |           |             |գրի է առել |          |           |

|  |          |           |             |Հ.Մաժինյանը|          |           |

|  |          |           |             |Լոռու      |          |           |

|  |          |           |             |գավառի     |          |           |

|  |          |           |             |Շնող       |          |           |

|  |          |           |             |գյուղում,  |          |           |

|  |          |           |             |1880-1888  |          |           |

|  |          |           |             |թթ.):      |          |           |

.__________________________________________________________________________.

 

----------------------------------------------------------

ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում

 

 

pin
ՀՀ կառավարություն
20.01.2011
N 36-Ն
Որոշում