ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ
15 նոյեմբերի 2012 թվականի N 46
i
14. ՄԱՆՈՒԿՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՏԱՆԻՆԵՐԻ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ 2013-2015 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳՐԻՆ ԵՎ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2012 թվականի օգոստոսի 9-ի N 1055-Ն որոշման N 1 հավելվածի 68-րդ կետին համապատասխան`
Հավանություն տալ մանուկների և պատանիների գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության 2013-2015 թվականների ծրագրին և միջոցառումների ցանկին` համաձայն NN 1 և 2 հավելվածների:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2012 ԹՎԱԿԱՆԻ ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 21-ԻՆ
Հավելված N 1
ՀՀ կառավարության
2012 թ. նոյեմբերի 15-ի նիստի
N 46 արձանագրային որոշման
ԾՐԱԳԻՐ ՄԱՆՈՒԿՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՏԱՆԻՆԵՐԻ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ 2013-2015 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ
I. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
1. Մանուկների և պատանիների գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության 2013-2015 թվականների ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) մշակման համար հիմք է հանդիսացել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2012 թ. հունվարի 12-ի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն 2012 թվականի գործունեության միջոցառումների ծրագիրը և գերակա խնդիրները հաստատելու մասին» N 77-Ն որոշման 1-ին հավելվածի 90-րդ կետը, ինչպես նաև մի շարք ռազմավարական, նպատակային ծրագրեր և հայեցակարգեր (Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թ. դեկտեմբերի 18-ի «Հայաստանի Հանրապետությունում երեխայի իրավունքների պաշտպանության 2004-2015 թվականների ազգային ծրագիրը հաստատելու մասին» N 1745-Ն որոշում, ՀՀ կառավարության 2007 թ. ապրիլի 5-ի «Հայաստանի Հանրապետության մարզերում մշակույթի զարգացման ծրագիրը հաստատելու մասին» N 589-Ն որոշում, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թ. նոյեմբերի 18-ի «Գեղարվեստական կրթության հայեցակարգը հաստատելու մասին» N 47 արձանագրային որոշում և այլն):
2. Ծրագիրը սահմանում է գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության դերը պետական կրթամշակութային քաղաքականության մեջ, համակարգի ռազմավարական ուղղությունները, զարգացման միտումները, նպատակներն ու խնդիրները, ներկայացնում գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության բովանդակությունն ու մեթոդաբանությունը:
3. Ծրագիրը նպատակաուղղված է մանուկների և պատանիների գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության բնագավառում անհատի բազմակողմանի ու մտավոր ներուժի զարգացմանը, հիմքեր է ստեղծում ՀՀ ապագա քաղաքացիների ձևավորմանը նպաստող նպատակային ծրագրերի իրականացման համար:
4. Ծրագիրը հնարավորություն կընձեռի սահմանել ոլորտի իրավական դաշտի կատարելագործման ուղղությունները, միասնական կրթական չափորոշիչների մշակման սկզբունքները, նյութատեխնիկական բազայի բարելավման և արդիականացման ժամանակակից չափանիշները, իրականացնել գեղարվեստական կրթության միասնական ծրագրային և մեթոդական ապահովումը, ապահովել մշակույթի բնագավառի կադրային պահանջարկի համալրման նպաստավոր պայմանների ստեղծումը:
5. Ծրագրում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները.
1) Գեղարվեստական կրթություն` գործընթաց, որն ապահովում է անհատի կողմից ազգային և համամարդկային մշակույթի ընկալումն ու յուրացումը, ինչը հանդիսանում է անհատի ձևավորման, հոգևոր, մտավոր, ստեղծագործական անհատականության զարգացման համար կարևորագույն միջոցներից մեկը:
2) Ընդհանուր գեղարվեստական կրթություն` գործընթաց, որն ապահովում է մշակույթի և արվեստի ոլորտում մասնագիտական կողմնորոշման համար նպաստավոր պայմանների ստեղծում, հանրակրթական դպրոցում ստացած տեսական գիտելիքների գործնականում կիրառում և դրանց փոխադարձ կապի ամրապնդում:
3) Մասնագիտական գեղարվեստական կրթություն` գործընթաց է, որն ապահովում է մշակույթի և արվեստի ոլորտներում հասարակության սոցիալական տարբեր խմբերի դաստիարակությունն ու ուսուցումը, և ուղղված է ստեղծագործական գործունեության կազմակերպմանը, անհատ ստեղծագործողների մասնագիտական գիտելիքների կատարելագործմանը, ոլորտի մասնագետների (այդ թվում` կառավարման համակարգ) պատրաստմանն ու համալրմանը, մշակութային որակյալ ծառայությունների մատուցմանը, մշակութային կազմակերպությունների (թատրոններ, գրադարաններ, թանգարաններ, համույթներ և այլն) բնականոն գործունեության ապահովմանը:
4) Գեղագիտական դաստիարակություն` գեղեցիկը ընկալելու, զգալու, գնահատելու և գեղագիտական արժեքներ ստեղծելու ստեղծագործական անհատի ձևավորմանը նպատակաուղղված գործընթաց: Այսպիսի սահմանումը վերաբերում է` հասուն անհատին, մինչդեռ երեխաները նույնպես ընդունակ են արձագանքելու շրջապատող միջավայրի գեղեցկությանը, բնությանը, երաժշտությանը` ձգտելով ստեղծագործել` երգել, պարել, նկարել և այլն:
II. ԾՐԱԳՐԻ ՆՊԱՏԱԿԸ
6. Ծրագրի նպատակներն են.
1) հասարակության ստեղծագործական ներուժի վերարտադրման և զարգացման պայմանների ստեղծման շարունակականության ապահովումը.
2) արվեստի և մշակույթի բնագավառներում Հայաստանում ձևավորված գեղարվեստական կրթության ավանդույթների պահպանումն ու զարգացումը, համապատասխանեցումը նոր տնտեսական հարաբերություններին, ժամանակակից պահանջներին և միջազգային կրթական չափորոշիչներին.
3) կրթական տարբեր մակարդակների միջև շարունակականության և հաջորդականության ապահովման համար պայմանների ապահովումը.
4) տաղանդավոր երեխաների ու երիտասարդների բացահայտումը, նրանց կրթության և ստեղծագործական ունակությունների զարգացման ու ինքնադրսևորման համար պայմանների ապահովումը.
5) մանուկների և պատանիների հաղորդակցում ազգային և համաշխարհային մշակութային արժեքներին, ժողովրդական արվեստի լավագույն նմուշներին, դասական և ժամանակակից արվեստին.
6) արվեստի բարոյական ներուժի իրացում` որպես մանուկների և պատանիների բարձրագույն նպատակների, բարոյական սկզբունքների ձևավորման ու զարգացման նախապայման.
7) սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաների համար կրթության մատչելիության ապահովումը.
8) ոլորտում նպատակային պետպատվերի ներդրման համակարգի կատարելագործումը:
III. ԾՐԱԳՐԻ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ
7. Ծրագրի իրականացման շրջանակներում ենթակա են լուծման հետևյալ խնդիրները.
1) մանուկների և պատանիների գեղագիտական պահանջմունքների ձևավորումն ու զարգացումը.
2) գեղագիտորեն զարգացած, մշակույթի սպառմանը պատրաստ և շահագրգիռ լսարանի ստեղծումը.
3) անհատի կողմից ազգային և համամարդկային մշակույթի ուսումնասիրումը և ճանաչումը.
4) արվեստի և մշակույթի բնագավառում ստեղծագործողների և մանկավարժական կադրերի առաջնային նախապատրաստման, վերապատրաստման և վերաորակավորման համակարգի ձևավորումը.
5) պետական չափորոշիչների մշակումը, նոր ուսումնական պլանների և առարկայական ծրագրերի կազմումը և ներդնումը.
IV. ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ
8. Կրթությունը մշակույթի և արվեստի ոլորտում հիմնված է երկու փոխկապակցված համակարգերի վրա` ընդհանուր գեղարվեստական կրթություն և մասնագիտական գեղարվեստական կրթություն: Գեղարվեստական զարգացումը, գեղագիտական դաստիարակությունը ՀՀ-ում իրականացվում է վաղ, կրտսեր և ավագ նախադպրոցական տարիքից, որի հիմքում ընկած են գեղարվեստական արժեքներն ընկալելը և դրանց հանդեպ գիտակցական վերաբերմունք դրսևորելը: Այստեղ կարևոր տեղ է հատկացված հատկապես նկարչությանը, պարին, երաժշտությանը, ինչպես նաև գեղագիտական միջավայրին:
Կրթական ծրագրերում ըստ տարիքային առանձնահատկությունների` սահմանված են գեղարվեստական դաստիարակության և մշակութային կրթության խնդիրները` երեխաների երաժշտություն ունկնդրելու, վոկալ, երաժշտառիթմիկ կարողությունների, պարերի, երաժշտական խաղերի, երգ-պարերի ուսուցման նպատակով:
9. Ընդհանուր գեղարվեստական կրթության համակարգը
Ընդհանուր գեղարվեստական կրթության համակարգում ուսումնական ծրագրերն իրականացնում են նախադպրոցական (մանկապարտեզներ) և հանրակրթական ուսումնական (տարրական, հիմնական, ավագ, միջնակարգ դպրոցներ, վարժարաններ) հաստատությունները: Մանկապարտեզներում գեղագիտական դաստիարակությունն ուղղված է գեղեցիկի և շրջապատող իրականության գեղագիտական ընկալմանն ու ստեղծագործական ունակությունների ձևավորմանը: Հանրակրթական դպրոցներում գեղարվեստական կրթության հիմնական խնդիրներն ուղղված են աշակերտների գեղագիտական դաստիարակությանը, ճաշակի, բնության, պատմական և մշակութային հուշարձանների նկատմամբ վերաբերմունքի ձևավորմանը, հոգևոր և բարոյական որակների զարգացմանը:
1) Նախադպրոցական հաստատություններ
ա. Առկա իրավիճակը
2011-2012 ուստարում (աղբյուրը` ԿԳՆ և ՀՀ մարզպետարաններ) ՀՀ-ում գործել են 633 համայնքային ենթակայության նախադպրոցական հաստատություններ 63830 երեխաների համակազմով: Կրթահամալիրների կազմում և գերատեսչական ենթակայությամբ գործել է 5 մանկապարտեզ` 551 երեխայի համակազմով, ոչ պետական` 50 հաստատություն` 1850 երեխայի ընդգրկմամբ:
«Կրթության որակ և համապատասխանություն» կրթության մատչելիության ծրագրի շրջանակներում ՀՀ մարզերում, հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների բազայի վրա նախադպրոցական կրթության այլընտրանքային միկրոծրագրեր են իրականացվում 125 հաստատություններում, իսկ 2012 թ. սեպտեմբերից կգործարկվեն ևս 74 ծրագիր:
Նախադպրոցական տարիքում գլխավոր դերը պատկանում է շրջապատող աշխարհի հանդեպ գեղագիտական վերաբերմունքի ձևավորմանը:
Գործնականում մանկապարտեզներում երեխաների համար («Նախադպրոցական կրթության մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդված` կրթական ծրագրով պարապմունքների բաշխման ժամանակացույց և օրվա կանոնակարգ) կազմակերպվում են շարժական խաղեր, երգեցողություն, պարերի ուսուցում, նկարչության դասեր, հեքիաթասացություն, արտասանություն: Պարբերաբար անցկացվող պարապմունքները հնարավորություն են ընձեռում հստակ պատկերացում կազմելու երեխայի հիշողության, երաժշտական լսողության և ռիթմի զգացողության մասին և ճիշտ ուղղորդելու նրա կարողությունների զարգացումը:
Նախադպրոցական հաստատություններում ուսումնական ծրագրերն (շարժական խաղեր, երգեցողություն, պարերի ուսուցում, նկարչության դասեր, հեքիաթասացություն, արտասանություն) իրականացնում են դաստիարակը, երաժշտական ղեկավարը և պարուսույց խմբավարը, ինչպես նաև մատուցվում են լրացուցիչ վճարովի կրթական ծառայություններ ըստ նախասիրությունների` պար, երգեցողություն, նկարչություն, ապլիկացիա, դիզայն:
բ. Հիմնական խնդիրները
Նախադպրոցական հաստատություններում գեղագիտական դաստիարակության խնդիրները հիմնականում լուծված են, սակայն բացակայում են ուսուցման ուղղությունների համապատասխան մասնագիտական ձեռնարկներն ու մեթոդական ուղեցույցները:
գ. Առաջարկվող գործողությունները
Տարիքային տարբեր խմբերի համար երգի, պարի, նկարչության ուսումնամեթոդական ժամանակակից ձեռնարկների մշակում և հրատարակում:
2) Հանրակրթական ուսումնական հաստատություններ
ա. Առկա իրավիճակը
2011-2012 թթ. ՀՀ-ում գործել է 1441 հանրակրթական դպրոց (պետական և ոչ պետական), որից` 13-ը տարրական, 495-ը հիմնական, 118-ը` ավագ, 797-ը` միջնակարգ, 18-ը` վարժարան, որտեղ սովորել է 386439 աշակերտ, այդ թվում` տարրական դպրոցում` 570 աշակերտ, հիմնական դպրոցում` 154289, ավագ դպրոցում` 56651, վարժարաններում` 4774, միջնակարգ դպրոցում` 170155, դասավանդել է 41757 մանկավարժ:
Տարրական դասարաններում դրվում է այն հիմքը, որի վրա ձևավորվում է գեղագիտական իմացության համակարգը, ձեռք են բերվում նախնական գիտելիքներ, կառուցվում են անհատի գեղարվեստական-գործնական ունակությունները:
Միջնակարգ դպրոցում դեռահասները տիրապետում են արվեստի տարբեր ճյուղերի լեզվին, որը հնարավորություն է տալիս նրանց ինքնուրույն ըմբռնել արվեստի գործերը, ինչպես նաև ստեղծում է նախադրյալներ ինքնուրույն ստեղծագործելու համար:
Տարրական և միջնակարգ դպրոցների 1-7-րդ դասարաններում հիմնական ուսումնական պլանի «Արվեստ» մասնագիտության բնագավառում պարտադիր ուսուցումը բաղկացած է 3 բաղադրիչներից` «Կերպարվեստ», «Երաժշտություն» ու «Տեխնոլոգիա» (դասավանդումը իրականացվում է համապատասխան դասագրքերով) և կազմում է 456 ժամ: «Կերպարվեստ» առարկայի դասավանդումը իրականացվում է 4 հիմնական ուղղությամբ` գծանկար, գունանկար, դեկորատիվ կիրառական գործունեություն, կերպարվեստի պատմություն ու տեսություն: «Երաժշտություն» առարկայի դասավանդումը իրականացվում է 4 հետևյալ ուղղությամբ` երաժշտության ունկնդրում, երգեցողություն, երաժշտառիթմական շարժում, իմպրովիզացիա: «Տեխնոլոգիա» առարկայի դասավանդումը իրականացվում է հետևյալ հիմնական ուղղություններով` աշխատանք բնական և արհեստական նյութերով, թղթով ու ստվարաթղթով, մանածագործական նյութերով, գրաֆիկա, խոհարարություն, հագուստի պատրաստման տեխնոլոգիա, նյութերի գեղարվեստական մշակում, դիզայն:
Հիմնական և ավագ դպրոցներում ուսումնական պլանի պարտադիր դասավանդվող առարկայացանկերում բացակայում են մշակույթի և արվեստի առարկաները: Միևնույն ժամանակ, դպրոցական տնօրինման բաղադրիչի կարգով, երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի մեջ մտնում են «Մշակույթի պատմություն», «Արվեստի պատմություն», «Բարոյագիտություն», «Բանահյուսություն», «Գեղագիտություն», «Հնագիտություն», «Ազգագրություն» առարկաները:
Հանրակրթական դպրոցներում գործում են նաև նկարիչների և դիզայներների, լուսանկարիչների, արվեստի պատմության, խեցեգործության, գոբելենի, թատերական գործունեության, պարի մասնագիտական ստեղծագործական արտադասարանական խմբակներ:
բ. Հիմնական խնդիրները
Ավագ դպրոցի ուսումնական պլանում բացակայում են մշակույթի և արվեստի առարկաները:
Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի «Մշակույթի պատմություն», «Արվեստի պատմություն», «Բարոյագիտություն», «Բանահյուսություն», «Գեղագիտություն», «Հնագիտություն», «Ազգագրություն» առարկաների համար մշակված չեն առարկայական ծրագրեր:
գ. Առաջարկվող գործողությունները
Հանրակրթական դպրոցի դասավանդվող առարկաների շարքում «Ազգային պարարվեստ» առարկայի ներդնում (շաբաթական 1 օր, 1 դասաժամ` 2-9-րդ դասարանների համար):
Ավագ դպրոցի ուսումնական պլանում «Համաշխարհային մշակույթի պատմություն» առարկայի տեսական և պրակտիկ առարկայական ծրագրերի մշակում և ներդնում:
Հանրակրթական դպրոցում «Մշակույթի պատմություն», «Արվեստի պատմություն», «Բարոյագիտություն», «Բանահյուսություն», «Գեղագիտություն», «Հնագիտություն», «Ազգագրություն» առարկաների առարկայական ծրագրերի մշակում և հաստատում:
Պետական պատվերի շրջանակներում դպրոցական ծրագրում ընդգրկված հայ դասականների ստեղծագործությունների հրատարակում` «Դպրոցականի գրադարան» խորագրի ներքո:
10. Մասնագիտական գեղարվեստական կրթության համակարգ
Մասնագիտական գեղարվեստական կրթության համակարգում ուսումնական ծրագրերն իրականացնում են երաժշտական, գեղարվեստի, արվեստի և պարարվեստի դպրոցները, արվեստի նախնական (արհեստագործական), միջին մասնագիտական (ուսումնարաններ, քոլեջներ) և բուհական հաստատությունները:
ՀՀ-ում մասնագիտական գեղարվեստական կրթությունը եռաստիճան է` նախնական, միջին մասնագիտական և բարձրագույն: Մասնագիտական կրթության եռաստիճան համակարգում մեծ դեր են խաղում տարիքային առանձնահատկությունները: Ներկայում հանրակրթական դպրոցներում սովորող աշակերտների շուրջ 7 տոկոսը միաժամանակ հաճախում է երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի և պարարվեստի դպրոցներ:
Մասնագիտական գեղարվեստական կրթության համակարգի արդիականացման հիմնական ուղղությունները նպատակաուղղված են ուսուցման պայմանների բարելավմանը, ուսուցման արդյունավետության բարձրացմանը, ինչպես նաև ստեղծագործական ուսումնական հաստատությունների սովորողների ստեղծագործական կարողությունների և մասնագիտական ինքնադրսևորման համար արդյունավետ միջավայրի ստեղծմանը:
11. Մասնագիտական գեղարվեստական կրթական հաստատություններ
1) Առկա իրավիճակը
2010-2011 թթ. ՀՀ-ում գործել են 204 մասնագիտական գեղարվեստական կրթական հաստատություններ, այդ թվում` 101 երաժշտական, 76 արվեստի, 25 գեղարվեստի, 2 պարարվեստի դպրոց, ընդհանուր 27900 աշակերտով:
Մասնագիտական գեղարվեստական կրթական հաստատությունների հիմնական նպատակն է գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության կրթական ծրագրերի իրականացմամբ մշակույթի ոլորտի բարձրագույն և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների համար դիմորդների պատրաստումը:
ՀՀ-ում երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի, պարարվեստի դպրոցներում դասավանդվում են հետևյալ առարկաները` դաշնամուր, ազգային, լարային, փողային նվագարաններ, հարվածային գործիքներ, կերպարվեստ, դեկորատիվ կիրառական արվեստ, քանդակագործություն, գրաֆիկա, երգեցողություն, պարարվեստ, թատրոն, դիզայն:
Մինչ 2007 թ. գեղարվեստական կրթական համակարգում սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի հետ կապված, շնորհալի շատ երեխաներ դուրս էին մնում մշակութային կրթական համակարգից: Արդյունքում` դիմորդներ չլինելու պատճառով որոշ մասնագիտություններ չէին ուսուցանվում, ինչն էլ իր հերթին խնդիրներ էր առաջացնում միջին և բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելության քննությունների ընթացքում: Վտանգված էր շատ մասնագիտությունների դասավանդումը (ազգային, փողային, լարային գործիքներ): ՈՒսուցիչների ցածր աշխատավարձի, ուսման վարձավճարների չհիմնավորված քաղաքականության արդյունքում նվազել էին ուսուցիչների և աշակերտների թվաքանակը, որն էլ իր հերթին բացասաբար էր անդրադառնում շատ մասնագիտությունների (հիմնականում` ազգային, լարային, փողային նվագարաններ) դասավանդման որակի և ծավալի վրա: Պետական պատվերի բացակայությունը, ուսման վարձավճարների բարձրացումը սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաների համար անմատչելի էր դարձնում ուսուցումը:
Վերոնշյալ խնդիրների լուծման և գեղարվեստական կրթության զարգացմանն ուղղված ծրագրերի իրականացման նպատակով ընդունվեց ՀՀ կառավարության 2007 թ. հոկտեմբերի 11-ին «ՀՀ երաժշտական և արվեստի դպրոցներում ազգային նվագարանների գծով ուսուցման ծրագիրը հաստատելու մասին» N 1167-Ն որոշումը:
Ստորև ներկայացվում է «ՀՀ երաժշտական և արվեստի դպրոցներում ազգային, լարային և փողային նվագարանների գծով ուսուցում» ծրագրի ոչ ֆինանսական ցուցանիշները 2007-2011 թթ.
_________________________
ԻՐՏԵԿ - սխեման չի բերվում
2008-2011 թթ. ՀՀ մշակույթի նախարարության «Երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի դպրոցների համար ուսումնական նոր ծրագրերի, դասագրքերի, մեթոդական ձեռնարկների մշակում և հրատարակում» և «Գրականության պետական պատվեր» ՀՀ պետական բյուջեից ֆինանսավորմամբ ծրագրերով հրատարակվել է 134 անուն գրականություն: Ստորև ներկայացվում է հրատարակված գրականությունն ըստ ուղղությունների.
_________________________
ԻՐՏԵԿ - սխեման չի բերվում
Ծրագրի իրականացման ընթացքում մի շարք դպրոցներում վերաբացվեցին ազգային նվագարանների բաժիններ: ՈՒսման վարձավճարների փոխհատուցումը ոչ միայն հնարավորություն տվեց ապահովել ուսուցման մատչելիությունը, այլև դպրոցներին լուծելու մի շարք խնդիրներ` նոր գործիքների, ուսումնական գրականության ձեռքբերում, ուսուցիչների վարձատրություն և այլն:
2) Հիմնական խնդիրները
ա. Կառավարման համակարգ
Ներկայում ՀՀ-ում երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի, պարարվեստի դպրոցները հիմնականում գործում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների ենթակայությամբ: 2011 թ. բոլոր դպրոցները ստացել են համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպության (ՀՈԱԿ) կարգավիճակ:
2002 թ. ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից ընդունված «Մշակութային օրենսդրության հիմունքների մասին» ՀՀ օրենքով մասամբ հստակեցված են մշակույթի ոլորտում պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավասությունները: Մասնավորապես` վերոնշյալ օրենքի 24-րդ հոդվածում` որպես համայնքի ղեկավարի պարտադիր լիազորություն նշվում է, որ համայնքի ղեկավարը կազմակերպում է համայնքի մշակութային կազմակերպությունների գործունեությունը, մշակութային օբյեկտների շահագործման և նորոգման աշխատանքները: Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական իրավիճակից կախված` համայնքների մեծ մասում մշակութային կազմակերպությունների պահպանման համար տրամադրվող միջոցները բավարար չեն:
Կառավարման համակարգում ավելի սերտ համագործակցության անհրաժեշտության կա մշակույթի ու կրթության լիազորված պետական, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ, քանի որ գեղարվեստական կրթության շատ հիմնախնդիրների լուծումը կապված է վերոնշյալ մարմինների համատեղ գործողություններից` (կախված նրանց լիազորությունների շրջանակից):
բ. Իրավական դաշտ
Հստակեցված չէ ՀՀ-ում երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի, պարարվեստի դպրոցների կրթական կարգավիճակի հարցը և տեղը մասնագիտական կրթության մակարդակներում: Երաժշտական, գեղարվեստի, արվեստի և պարարվեստի դպրոցները փաստացի իրականացնում են մասնագիտական և լրացուցիչ կրթական ծրագրեր, որը ամրագրված չէ իրավական ակտերում: «Կրթության մասին» ՀՀ օրենքով դպրոցները դիտվում են որպես միայն արտադպրոցական ուսումնական հաստատություններ:
գ. Կադրային ոլորտ
ՀՀ օրենսդրությամբ երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի դպրոցների կարգավիճակի հստակ չսահմանման արդյունքում երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի դպրոցների մանկավարժների աշխատավարձը (25-35 հազ. դրամ) ցածր է հանրակրթական և մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատությունների մանկավարժների աշխատավարձերից:
ՀՀ մարզերում որոշակի մասնագիտությունների գծով բարձրագույն կրթությամբ դասավանդող մանկավարժների պահանջարկ կա, ինչը պայմանավորված է բուհերի շրջանավարտների հեռավոր մարզերում աշխատանքից խուսափելու հանգամանքով:
Դպրոցներում ուսուցման առավել արդյունավետ կազմակերպման նպատակով ներկայում կա հետևյալ նվագարանների ուսուցիչների պահանջարկ` լարային նվագարանների մասով` ալտի և թավջութակի, փողային նվագարանների մասով` շեփորի, գալարափողի, ֆագոտի, տրոմբոնի և հոբոյի, ազգային նվագարանների մասով` թառի, քամանչայի, ուդի, բամբիռի, պկուի, սանթուրի: Ընդհանուր առմամբ ՀՀ-ում այսօր կա 179 մանկավարժի անհրաժեշտություն: Կարևորելով «ՀՀ երաժշտական և արվեստի դպրոցներում ազգային, լարային, փողային նվագարանների գծով ուսուցում» ծրագրի հետագա զարգացման ուղիները` մոտակա տարիներին մանկավարժների անհրաժեշտություն կառաջանա կոնտրաբաս, պարկապզուկ, քամանի, բլուլ, սազ նվագարանների գծով:
Կադրային ապահովման հիմնական խնդիրներից է նաև դպրոցներում դասավանդող մանկավարժների վերապատրաստումը: Հեռավոր, սահմանամերձ, բարձր լեռնային համայնքների մշակութային կենտրոնները կադրերով ապահովելու համար անհրաժեշտ է բուհերում և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում անվճար ուսուցման (պետության կողմից ուսանողական նպաստների ձևով ուսման վարձի լրիվ փոխհատուցմամբ) համակարգում լայնորեն կիրառել նպատակային հասցեական գործուղումների համակարգը:
դ. Նյութատեխնիկական բազայի համալրում և արդիականացում
Գեղարվեստական կրթության մատչելիության և որակի ապահովվածության բարձրացման նպատակով 2008 թ. ՀՀ մարզերում և Երևանում հիմնվեցին 33 հենակետային դպրոց յուրաքանչյուր մարզում` երեքական:
Նյութատեխնիկական բազայի արմատական բարելավման կարիք ունի դպրոցների մեծ մասը, սակայն, կարևորելով ստեղծված երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի հենակետային դպրոցների գործունեությունը, առաջնահերթ է նրանց վերանորոգումը, նյութատեխնիկական բազայի համալրումը և արդիականացումը:
Հենակետային դպրոցներից լավ շենքային պայմաններ ունեն 9-ը, բավարար պայմաններ` 15-ը, անբավարար` 11-ը (վերջին 10 տարիներին ՀՀ պետական բյուջեից և այլ աղբյուրներից կատարվել է շուրջ 1800.0 մլն. դրամի վերանորոգման աշխատանքներ): Նյութատեխնիկական հագեցվածության լավ պայմաններ ունեն 5-ը, բավարար` 20-ը, անբավարար` 11-ը: Դպրոցների մեծ մասում բացակայում են լոկալ ջեռուցման համակարգերը:
Համայնքային ենթակայության ուսումնական հաստատությունների մեծ մասը (հատկապես աղետի գոտում և հեռավոր ու սահմանամերձ մարզերում) կարիք ունի շենքային պայմանների բարելավման: Որոշ գյուղական համայնքներում գեղարվեստական կրթություն և գեղագիտական դաստիարակություն իրականացնող հաստատությունները տեղակայված են մշակույթի տներում ու ակումբներում, որոնց մի մասը ներկայում լիարժեք չեն գործում, ունեն հիմնանորոգման կարիք: Համայնքային բյուջեները այսօր էլ մեծ դժվարությամբ են ապահովում պահպանման ծախսերի մի մասը, անբավարար են գույքային պայմանները, գործիքները բարոյապես և ֆիզիկապես մաշված են:
Երաժշտական և արվեստի դպրոցների գործունեության հիմնական խոչընդոտներից է երաժշտական գործիքների պակասը, ինչը հնարավորություն չի տալիս առավել արդյունավետ կազմակերպել ուսման գործընթացը ու պահպանել դասավանդման անհրաժեշտ որակը: Համայնքներում անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների ու վարպետ վերանորոգողների բացակայության պատճառով երկար տարիներ դպրոցները երաժշտական գործիքներով չեն համալրվել և գործիքների վերանորոգում չի իրականացվել (բացառությամբ մի քանի մասնավոր դեպքերի և նվիրատվությունների): Գեղարվեստի և արվեստի դպրոցներն ունեն տարրական նյութերի կարիք (թուղթ, ներկեր և այլն):
ՀՀ երաժշտական, արվեստի դպրոցների սովորողների միայն 15.3 տոկոսն է ապահոված գործիքներով: Ստորև ներկայացվում է դպրոցների երաժշտական գործիքներով հագեցվածությունը:
._________________________________________________________________.
|Մարզ |Դաշնամուր|Ազգային|Լարային|Փողային|Հարվածային|Ընդամենը|
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Արագածոտն | 76 | 25 | 3 | 10 | 0 | 114 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Արարատ | 192 | 22 | 12 | 8 | 0 | 234 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Արմավիր | 251 | 46 | 19 | 61 | 1 | 378 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Գեղարքունիք| 166 | 36 | 5 | 14 | 0 | 221 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Լոռի | 252 | 133 | 45 | 28 | 2 | 460 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Կոտայք | 234 | 22 | 36 | 17 | 0 | 309 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Շիրակ | 198 | 62 | 35 | 27 | 3 | 325 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Սյունիք | 184 | 14 | 24 | 18 | 0 | 240 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Վայոց ձոր | 56 | 12 | 1 | 0 | 0 | 69 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Տավուշ | 98 | 46 | 11 | 4 | 0 | 159 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Երևան | 773 | 28 | 248 | 323 | 33 | 1405 |
|___________|_________|_______|_______|_______|__________|________|
|Ընդամենը | 2480 | 446 | 439 | 510 | 39 | 3914 |
._________________________________________________________________.
_________________________
ԻՐՏԵԿ - սխեման չի բերվում
Անհրաժեշտ է մշակել դպրոցները երաժշտական գործիքներով ապահովման և եղածի վերանորոգման նպատակային ծրագիր` նախատեսելով հիմնադրամի ստեղծում:
Գեղարվեստական կրթություն իրականացնող ուսումնական հաստատություններում ներկայում բացակայում են ժամանակակից էլեկտրոնային ինֆորմացիոն միջոցները, այդ թվում` նաև համացանցը, որոնք չեն նպաստում ուսումնական գործընթացի արդյունավետության բարձրացմանը, միջազգային փորձի ուսումնասիրմանն ու կիրառմանը: Մշակութային կրթական հաստատությունները համակարգչային դասարաններով ապահովման կարիք ունեն:
ե. Ծրագրային ու մեթոդական ապահովում և ուսումնական գործընթացի կատարելագործում
Ծրագրային և մեթոդական ապահովման ուղղությամբ այսօր արդիական է երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի դպրոցները նոր ուսումնական պլաններով, մեթոդական ուղեցույցներով, առարկայական ծրագրերով, մասնագիտական գրականությամբ ապահովման շարունակականությունը: Անհրաժեշտ է նաև ուսուցման գործընթացը համապատասխանեցնել ժամանակակից պահանջներին և ներդնել նոր մեթոդներ ու մասնագիտություններ:
3) Առաջարկվող գործողությունները
ա. Կառավարման համակարգ
«Մանուկների և պատանիների գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության 2013-2015 թվականների պետական ծրագրի» կառավարման նպատակով միջգերատեսչական խորհրդի ստեղծում:
ՀՀ մշակույթի նախարարությանը կից մշակույթի ազգային ինստիտուտի ստեղծում, որի հիմնական գործառույթներն են մշակույթի ոլորտում` մասնագետների վերապատրաստումը և վերաորակավորումը, մշակութաբանական, գիտահետազոտական աշխատանքների ու ուսումնասիրությունների իրականացումը, մանկավարժների որակավորման չափորոշիչների մշակումը, մանկավարժների ատեստացիայի իրականացումը, ուսուցման մեթոդիկաների մշակումը, համապատասխան գիտական և մեթոդական գրականության հրատարակումը, գիտահետազոտական աշխատանքների և ուսումնասիրությունների իրականացումը, համապատասխան գիտական և մեթոդական գրականության հրատարակումը մշակույթի ոլորտում ուսուցիչների որակավորման չափորոշիչների մշակումը, ինչպես նաև մշակութային կրթության ոլորտում աշխատող կադրերի որակավորման բարձրացումը և վերապատրաստումը, ատեստացիայի իրականացումը:
բ. Իրավական դաշտ
Անհրաժեշտ է փոփոխություններ և լրացումներ կատարել «Կրթության մասին» ՀՀ օրենքում` սահմանելով գեղարվեստական կրթական համակարգի տեղը և կարգավիճակը:
գ. Կադրային ոլորտ
Մշակույթի ոլորտին առնչվող մանկավարժական կադրերի մոնիտորինգի իրականացում:
Մասնագիտական կրթական հաստատությունների մասնագետների թվաքանակի օպտիմալացում, մասնագիտական կրթության կառուցվածքային վերակազմակերպում:
Գեղարվեստական կրթության համակարգի մանկավարժների սոցիալական վիճակի բարելավում:
դ. Նյութատեխնիկական բազայի համալրում և արդիականացում
Դպրոցներում երաժշտական գործիքների ապահովման նպատակով առաջարկվում է ՀՀ մշակույթի նախարարությանը կից ստեղծել «Երաժշտական գործիքների շրջանառու հիմնադրամ»: Հիմնադրամի համալրման աղբյուրներ կարող են հանդիսանալ ՀՀ պետական բյուջեն և այլ միջոցները, Երևանի ու ՀՀ մարզերի երաժշտական և արվեստի դպրոցներում պահպանվող ու չօգտագործվող, ՀՀ մշակույթի նախարարության ծրագրերով ստեղծված գործիքները, նվիրաբերվող նվագարանները և այլն: Հիմնադրամի նվագարանները պայմանագրով (1-2 տարի ժամկետով) կտրամադրվեն գործիքների պահանջարկ ունեցող դպրոցներին: Հիմնադրամի համալրմանը մասնակցած դպրոցների և կազմակերպությունների համար կկիրառվեն խրախուսման միջոցներ:
«ՀՀ երաժշտական, արվեստի և գեղարվեստի հենակետային դպրոցների նյութատեխնիկական և մասնագիտական բազայի բարելավում» ծրագրի մշակում:
ե. Ծրագրային ու մեթոդական ապահովում և ուսումնական գործընթացի կատարելագործում
Գեղարվեստական կրթության համակարգի միասնական նոր ուսումնական պլանների, առարկայական ծրագրերի, մեթոդական ուղեցույցների, նոր դասագրքերի, ուսումնական ձեռնարկների, արվեստի մենագրությունների, գեղարվեստական մշակույթի պատմության և տեսության հրատարակման աշխատանքների մշակման շարունակականության ապահովում:
Մշակույթի զարգացման իրավիճակի և շարժընթացի բացահայտման նպատակով կրթական հաստատությունների գործունեության ուսումնասիրում, մոնիթորինգի իրականացում, հասարակության գեղարվեստական կրթության ու սոցիալ-մշակութային և սոցիոլոգիական հետազոտությունների անցկացում:
12. Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) ուսումնական հաստատություններ
Նախնական մասնագիտական կրթության նպատակն է հիմնական և միջնակարգ կրթությամբ սովորողներին նախապատրաստել աշխատանքային գործունեության այն մասնագիտությունների գծով, որոնք պահանջում են նախնական (արհեստագործական) մասնագիտական որակավորում:
1) Առկա իրավիճակը
2011-2012 թթ. ՀՀ-ում գործել է նախնական մասնագիտական ծրագիր իրականացնող 43 ուսումնական հաստատություն, որից 16-ում դասավանդվել է արվեստի և արհեստների 34 մասնագիտություն (զարդակիրառական արվեստ, գեղարվեստական ձևավորում, դիզայն, լուսանկարչություն, գեղարվեստական հարդարում)` 1173 սովորողով: Բացի նախնական մասնագիտական ուսումնական հաստատություններից` նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) կրթական ծրագրեր իրականացվել են նաև 4 կրթահամալիրներում:
2) Հիմնական խնդիրները
Ներկայում նախնական (արհեստագործական) մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում դասավանդվող մասնագիտությունների բազմազանությունն ապահովված է, սակայն խնդիր է համարվում ՀՀ մարզերում արվեստի և արհեստների ուսուցման հավասարաչափ բաշխումը (ուսուցումը բացակայում է ՀՀ Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի, Տավուշի, Գեղարքունիքի և Կոտայքի մարզերում):
3) Առաջարկվող գործողությունները
ՀՀ մարզերում արվեստի և արհեստների նախնական մասնագիտական որակավորմամբ կադրերի պատրաստման հավասար պայմանների ստեղծում` ելնելով տվյալ մարզում պատմականորեն ձևավորված ավանդական արհեստի և ժողովրդական ստեղծագործության առանձնահատկություններից:
13. Միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ
1) Առկա իրավիճակը
2011-2012 թթ. ՀՀ-ում գործել է 97 միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ, որից 12-ը իրականացնում է գեղարվեստական կրթություն: ՀՀ կառավարության 2006 թ. հունվարի 12-ի «Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության մասնագիտությունների ցանկերը հաստատելու մասին» N 73-Ն որոշմամբ հաստատված միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում դասավանդվող մասնագիտությունների ցանկում մշակույթի բնագավառի 22 մասնագիտություններից 6-ը չեն դասավանդվում (կրկեսային արվեստ` կրկեսի մենակատար (դերասան), ինքնագործ կրկեսային կոլեկտիվի ղեկավար, լուսային ռեժիսուրա` տեխնիկ, թատերային ձևավորման արվեստ` նկարիչ-տեխնոլոգ, մանվածքային և թեթև արդյունաբերության իրերի գեղարվեստական ձևավորում` նկարիչ-տեխնոլոգ, մենեջմենթ-մշակույթի ճյուղ` կառավարիչ (մենեջեր):
Միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում երիտասարդներն անցնում են լիարժեք սոցիալ-մշակութային ինքնահաստատման փուլ` գիտակցելով սեփական պատկանելությունը մշակութային որոշակի շերտին: Այն դրսևորվում է յուրահատուկ գեղարվեստա-գեղագիտական պատկերացումներով ու ճաշակով, որոնց հիմքի վրա էլ կառուցվում են գեղարվեստական նախասիրությունները` անկախ նրա մասնագիտական և սիրողական բնույթից:
2011-2012 ուսումնական տարում միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում 9 մասնագիտական (արդյունաբերություն և շինարարություն, տրանսպորտ և կապ, գյուղատնտեսության, տնտեսագիտություն, իրավագիտություն, առողջապահություն, սպորտ, մանկավարժություն, արվեստ և կինեմատոգրաֆիա) խմբերում ուսանել է 29207 ուսանող, որից արվեստ և կինեմատոգրաֆիա մասնագիտական խմբում 2802 ուսանող (ընդհանուրի 10.0 տոկոս):
2) Հիմնական խնդիրները
ՀՀ աշխատաշուկայի մշակույթի ոլորտում միջին մասնագիտական կրթության որակավորմամբ մասնագետների պահանջարկի ապահովում և բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների համար դիմորդների պատրաստում:
3) Առաջարկվող գործողությունները
ա. ՀՀ աշխատաշուկայում միջին մասնագիտական կրթությամբ կադրերի պահանջարկի ճշգրտում` միջին մասնագիտական կրթության նոր մասնագիտությունների (մասնագիտացումների) պետական կրթական չափորոշիչների մշակում և սահմանված կարգով մասնագիտությունների ցանկում փոփոխության կատարում:
բ. ՀՀ միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում բացակայող մասնագիտությունների ներդնում, մասնավորապես` «Ռեժիսուրա» մասնագիտության «Հնչյունային ռեժիսուրա» և «Էստրադային ռեժիսուրա» մասնագիտացումները, «Արտմենեջմենթ», «Նվագարանների պատրաստում և վերանորոգում» մասնագիտությունները, «Արվեստի ստեղծագործությունների վերականգնում, կոնսերվացում և պահպանում» մասնագիտության գծով` մշակութային արժեքների վերականգնողներ` ըստ մասնագիտացումների:
V. ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ
Գեղագիտական դաստիարակության համակարգը ներառում է ընդհանուր ու մասնագիտական գեղարվեստական կրթություն իրականացնող կրթօջախները, ինչպես նաև ստեղծագործական կենտրոնները, հայորդաց տները, մշակույթի տները, ակումբները, ստուդիաները, երեխաների հանգիստն ու ազատ ժամանցը կազմակերպող մշակութային հաստատությունները:
14. Մանկապատանեկան ստեղծագործական կենտրոնների գործունեություն
1) Առկա իրավիճակը
2010-2011 թթ. ՀՀ-ում գործել են 40 մանկապատանեկան ստեղծագործական կենտրոններ, որոնց գործունեության հիմնական նպատակն է երեխաների արտադպրոցական մշակութային, գեղագիտական, հոգևոր կրթության, ֆիզիկական դաստիարակության ապահովումը, ունակությունների և կարողությունների զարգացումը` հաշվի առնելով նրանց նախասիրությունները և 7 հայորդաց տներ, որոնցից 4-ը` գործում է Երևանում (Նոր Նորք, Արաբկիր, Մալաթիա-Սեբաստիա և Քանաքեռ-Զեյթուն` մանրանկարչության կենտրոն), իսկ 3-ը` ՀՀ մարզերում (Էջմիածին, Վանաձոր և Աշտարակ քաղաքներ), մշակույթի տներ և ակումբներ, որտեղ հաճախել են 23500 մանուկներ և պատանիներ, որոնք ուսանել են դեկորատիվ-կիրառական արվեստների, կերպարվեստի, երգ-երաժշտության, սպորտային, համակարգչային, լրագրության ու օտար լեզուների, թատերական, պարային, կրկեսային և այլ խմբերում:
2) Հիմնական խնդիրները
ՈՒսումնական ձեռնարկներով ապահովում և մեթոդական արդիականացում:
Շրջապատող միջավայրի նկատմամբ երեխաների գեղագիտական վերաբերմունքի, արվեստի տարբեր (նկարչություն, երգ, պար, բանավոր խոսք և այլն) ոլորտներում գեղարվեստական կարողությունների ձևավորում:
3) Առաջարկվող գործողությունները
Տարիքային տարբեր խմբերի համար երաժշտության, երգի, պարի, կերպարվեստի ժամանակակից ուսումնամեթոդական ձեռնարկների մշակում և մանկավարժների վերապատրաստման դասընթացների կազմակերպում:
Մանկապատանեկան ստեղծագործական կենտրոնների սովորողների համար պետական աջակցության տրամադրում փառատոների, ցուցահանդեսների, ստուգատեսների, մրցույթների կազմակերպման գործում:
VI. ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՀԱՆԳՍՏԻ, ԺԱՄԱՆՑԻ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԿՅԱՆՔԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ
15. Երեխաների հանգստի, ժամանցի և մշակութային կյանքի կազմակերպման հիմնական նպատակն է նպաստել երեխաների և պատանիների գեղագիտական ու հայրենասիրական դաստիարակությանը, բազմակողմանի զարգացմանը:
1) Առկա իրավիճակը
Երեխաների հանգստի, ժամանցի և մշակութային կյանքի կազմակերպումը իրականացվում է համերգասրահներում, թատրոններում, ցուցասրահներում, պատկերասրահներում, ինչպես նաև գրադարաններում (այդ թվում` մանկական), թանգարաններում, կինոթատրոններում, զբոսայգիներում, ամառային ստեղծագործական ճամբարներում, գեղագիտական կենտրոններում: ժամանցը իրականացվում է նաև մանկական հեռուստառադիոհաղորդումների, գրականության, մամուլի ու ամսագրերի, ֆիլմերի նկարահանման, տեսալսողական արտադրանքի, ինտերնետ կայքերի, մանկական նպատակային ծրագրերի միջոցով, մասնավորապես` «Արտուտիկ» մանկապատանեկան ստեղծագործական ամառային ճամբար, դպրոցականի ֆիլհարմոնիա, մանկապատանեկան ֆիլմերի փառատոն, մանկական ներկայացումներ, մյուզիքլներ («Մաուգլի») «Մենք ենք, մեր մարզը», «Հեքիաթին հյուր» ծրագրեր, ՀՀ մարզերի երեխաների և պատանիների համար գիտաճանաչողական ուղևորությունների կազմակերպում մայրաքաղաքի և մարզկենտրոնների թանգարաններ, պատկերասրահներ, համերգային կազմակերպություններ և այլ միջոցառումներ:
Մանկական մամուլը ներկայացնում է ընդամենը մեկ շաբաթաթերթ և երեք ամսագիր («Կանչ», «Ծիծեռնակ», «Հայ ասպետ»), որոնք լույս են տեսնում սահմանափակ տպաքանակով:
2) Հիմնական խնդիրները
Բացակայում են մանուկների և պատանիների ժամանցային բազմագործառույթ կենտրոնները: Հայաստանում չկա մանկական կինոթատրոն, մանկական հեռուստաալիք, տարեկան նկարահանվում է 3-5 անիմացիոն ֆիլմ: Հեռուստաընկերությունների գործունեությունը հիմնականում ունի կոմերցիոն բնույթ, եթերը քիչ է տրամադրվում մանկական հաղորդումներին, մատչելի չէ գրախանութներում վաճառվող մանկական գրականությունը:
Համայնքային մանկական գրադարաններում լուրջ խնդիրներ են գրքային ֆոնդի համալրումը, նյութատեխնիկական միջոցներով հագեցվածությունը (ժամանակակից տեխնիկական միջոցներ` համակարգիչներ, տեսալսողական տեխնիկա և այլն) և շենքային պայմանների բարելավումը:
Զբոսայգիներում, բակային ճամբարներում երեխաների բազմաբովանդակ հանգստի կազմակերպման համար պայմանների ստեղծումը:
3) Առաջարկվող գործողությունները
ա. մարզային մանկապատանեկան կենտրոնների հիմնում.
բ. մանկական թատրոնների ստեղծում.
գ. «Միջհամայնքային մշակութային մանկական ցուցահանդեսի (Արտ-Էքսպո) և մրցույթ-փառատոնի» իրականացում.
դ. ՀՀ մարզերում Դպրոցականի ֆիլհարմոնիայի գործունեության ընդլայնում և մասնաճյուղերի հիմնում.
ե. «Արտուտիկ» մանկապատանեկան ստեղծագործական ամառային ճամբարի կազմակերպման շարունակականության ապահովում.
զ. «ԿԻՆՈՄԱՆ» կրթամշակութային կենտրոնի և մանկապատանեկան կինոստուդիայի պիլոտային ծրագրի իրականացում.
է. մանկապատանեկան թատրոն-ստուդիայի ստեղծում.
ը. ուսումնադաստիարակչական հեռուստառադիոծրագրերի մշակում և իրականացում.
թ. մանկապատանեկան կինոֆիլմերի և տեսաֆիլմերի ստեղծում.
ժ. մանկական գիտաճանաչողական, ուսումնական, արվեստի և մշակույթի վերաբերյալ տեսալսողական արտադրանքի ստեղծում:
VII. ՇՆՈՐՀԱԼԻ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ԲԱՑԱՀԱՅՏՄԱՆ ԵՎ ՀԵՏԱԳԱ ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ ԱՋԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՑՈՒՑԱԲԵՐՈՒՄ
16. Շնորհալի երեխաների բացահայտման և հետագա ուսուցման գործընթացում աջակցության ցուցաբերման նպատակով իրականացվում է ստեղծագործական կարողությունների զարգացմանն ուղղված ծրագրեր:
1) Առկա իրավիճակը
2008 թ. ՀՀ մշակույթի նախարարությունում ստեղծվեց ՀՀ և ԼՂՀ շնորհալի երեխաների տեղեկատվական բանկը, որի հիմնական նպատակն է ամփոփ տեղեկատվություն ունենալ շնորհալի երեխաների վերաբերյալ, մշակել և իրականացնել նրանց ստեղծագործական կարողությունների զարգացմանն ուղղված ծրագրեր, ցուցաբերել աջակցություն հետագա ուսման գործում: 2008-2011 թթ. ՀՀ մշակույթի նախարարության ֆինանսավորմամբ բանկում ընդգրկված 246 շնորհալի երեխաներ և պատանիներ պարբերաբար մասնակցել են միջազգային և հանրապետական մրցույթներին ու փառատոներին, ինչպես նաև 2010-2011 թթ. 649 երեխաների մասնակցությամբ ՀՀ մարզերում կազմակերպվել են համատեղ համերգ-ստուգատեսներ: 2011 թ. ՀՀ և ԼՂՀ շնորհալի երեխաների տեղեկատվական բանկում ընդգրկված են 307 շնորհալի երեխաներ:
Ստորև ներկայացվում է շնորհալի երեխաների տեղեկատվական բանկի ցուցանիշները ըստ մարզերի.
_________________________
ԻՐՏԵԿ - սխեման չի բերվում
2) Հիմնական խնդիրները
Ցուցաբերել աջակցություն շնորհալի և տաղանդավոր երեխաների բացահայտման, ինքնադրսևորման, շարունակական ուսուցման կազմակերպման գործում:
3) Առաջարկվող գործողությունները
ՀՀ և ԼՂՀ շնորհալի երեխաների տեղեկատվական բանկի համալրման շարունակականության ապահովում:
Մրցույթների, փառատոների, ցուցահանդեսների, համերգների, «վարպետ-դասարանների» և այլ միջոցառումների կազմակերպման շարունակականության ապահովում:
VIII. ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏՈՒԿ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԵՑՈՂ, ԱՌԱՆՑ ԾՆՈՂԱԿԱՆ ԽՆԱՄՔԻ ՄՆԱՑԱԾ, ՍՈՑԻԱԼԱՊԵՍ ԱՆԱՊԱՀՈՎ ԵՎ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄ ԿԱՏԱՐԱԾ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ
17. Առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող, առանց ծնողական խնամքի մնացած, սոցիալապես անապահով և իրավախախտում կատարած երեխաների ստեղծագործական կարողությունների զարգացման ծրագրերի իրականացման նպատակն է մշակութային կյանքին մասնակցության և համապատասխան մշակութային կրթություն ստանալու պայմանների ապահովումը:
1) Առկա իրավիճակը
Առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող, առանց ծնողական խնամքի մնացած, սոցիալապես անապահով, իրավախախտում կատարած երեխաների համար ՀՀ-ում գործում են մանկատներ, գիշերօթիկ դպրոցներ և հատուկ մանկական այլ հաստատություններ:
Հաշմանդամ, առանց ծնողական խնամքի մնացած, սոցիալապես անապահով և իրավախախտում կատարած երեխաների ստեղծագործական կարողությունների զարգացման ուղղությամբ «Կրթություն երեխաների հատուկ խմբերի համար» ծրագրով նախատեսված է սոցիալապես անապահով ընտանիքների և իրավախախտում կատարած երեխաների առավելագույն ներգրավումը ստեղծագործական, կրթական համակարգ:
ա. Առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող, առանց ծնողական խնամքի մնացած երեխաների համար գեղագիտական դաստիարակության աշխատանքները իրականացվել են «Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից: Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոնը հիմնվել է 1991 թ.` գիշերօթիկ դպրոցներում և մանկատներում մշակութային կրթական գործունեություն իրականացնելու նպատակով: Կենտրոնը հանրապետության այն եզակի արտադպրոցական կրթադաստիարակչական ուսումնական հաստատություններից է, որը գիշերօթիկ դպրոցներում և մանկատներում հաշմանդամ, ծնողազուրկ և սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաների համար իրականացնում է արվեստների ուսուցում և արտադպրոցական դաստիարակություն: Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոնն իր գործունեությունը իրականացնում է Երևանի 3 գիշերօթիկ հատուկ դպրոցներում, 2 մանկատներում և ունի մասնաճյուղեր Վանաձորում, Գյումրիում, Ստեփանավանում, Սպիտակում և Գավառում: Ներկայումս կենտրոնն ունի 52 խումբ, ուր ընդգրկված են 614 սաներ և դասավանդում է 56 մանկավարժ: Կենտրոնում ուսուցումը իրականացվել է հետևյալ ուսումնական բաժիններում` դասական նվագարաններ, երգարվեստ, պարարվեստ, թատերական արվեստ, դեկորատիվ կիրառական արվեստ, գեղանկարչություն, ձեռագործ (ասեղնագործություն, հելյունագործություն), գորգագործություն:
բ. Իրավախախտում կատարած երեխաների համար գեղագիտական դաստիարակության աշխատանքներն իրականացվել են «Իրավախախտում կատարած անչափահասների հատուկ ստեղծագործական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից: Կենտրոնը հիմնվել է 2007 թ., որն իրականացնում է մշակութային մասնագիտությունների ուսուցում իրավախախտում կատարած անչափահասների համար հատուկ հաստատություններում (Աբովյանի անչափահասների քրեակատարողական հիմնարկ) և դրանցից դուրս, ինչպես նաև արտադպրոցական դաստիարակության կազմակերպում ու գեղագիտական կրթական ծրագրերի իրականացում: Կենտրոնի գործունեության արդյունքում ապահովվում է մշակութային կյանքին մասնակցության և համապատասխան մշակութային կրթություն ստանալու սահմանադրական իրավունքը: Կենտրոնի նպատակն է արվեստների ուսուցման միջոցով բացահայտել, խրախուսել և աջակցել ստեղծագործական գործունեությունը, մասնագիտական ուսուցման ճանապարհով ապահովել հասարակությանը ինտեգրումը, կանխարգելել հետագա իրավախախտումների հնարավորությունը, մշակութային ծրագրերի իրականացմամբ վերականգնել սոցիալ-հոգեբանական վիճակը, մասնագիտական կրթության բնագավառում ստեղծել հնարավորություն ուսումը շարունակելու համար:
Ներկայումս կենտրոնը իր գործունեությունը իրականացվում է «Աբովյան» իրավախախտում կատարած անչափահասների քրեակատարողական հիմնարկում: ՈՒսուցման խմբերում ներկայումս ընդգրկված են շուրջ 100 անչափահասներ, որոնց դասավանդում են 9 մանկավարժ: Դասավանդվում են բրուտագործություն, խեցեգործություն, կերպարվեստ, գծանկարչություն փայտի գեղարվեստական մշակում: Գործում են կերպարվեստի ստուդիան, թատերական խումբը, հայ ավանդական երգի ու պարի համույթը, համակարգչային ուսուցման խումբը: 2012 թ. կենտրոնը գործում է ՀՀ արդարադատության նախարարության ենթակայությամբ:
գ. Սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաների գեղագիտական դաստիարակության մասնակցության հնարավորությունները սահմանափակ են, քանի որ ոչ բոլոր երեխաներն են ընդգրկված գեղարվեստական կրթական և գեղագիտական դաստիարակության համակարգերում:
Մշակութային կրթության բնագավառում ստեղծվել է ՀՀ և ԼՂՀ ֆիզիկական սահմանափակ կարողություններ ունեցող շնորհալի երեխաների և պատանիների տեղեկատվական բանկ: Բանկում ընդգրկված 40 երեխաների համար պարբերաբար կազմակերպվում են ճանաչողական այցեր Երևան:
2) Հիմնական խնդիրները
Այսօր մշակութային կյանքին մասնակցելու հնարավորությունները հաշմանդամ, ծնողազուրկ և սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաների, ինչպես նաև իրավախախտում կատարած անչափահասների համար սահմանափակ են: Ներկայում անհրաժեշտ է մեծ ուշադրություն դարձնել այս երեխաների գեղարվեստական կրթությանը և գեղագիտական դաստիարակությանը, ինչը կօգնի նրանց ինտեգրվել հասարակությանը, ձեռք բերել մասնագիտություն և ինքնադրսևորվել կյանքում:
Նպատակային ծրագրերի իրականացմամբ`
ա. հաշմանդամ երեխաների ինտեգրում մշակութային կյանքին.
բ. սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաներին ընդգրկում մշակութային կյանքին (մշակութային կրթություն, ժամանց, հանգիստ).
գ. ծնողազուրկ երեխաների կրթության, հանգիստի և բազմաբովանդակ ժամանցի կազմակերպում.
դ. Իրավախախտում կատարած անչափահասներին ներգրավում մշակութային կյանքին:
3) Առաջարկվող գործողությունները
Հաշմանդամ երեխաների մշակութային կյանքին ինտեգրման ծրագրի մշակում.
Մանկատների ու գիշերօթիկ դպրոցների գեղարվեստական կրթություն և գեղագիտական դաստիարակություն իրականացնող խմբերում ներառված երեխաների համար մեթոդական և նյութատեխնիկական աջակցության ցուցաբերում:
Պետական աջակցություն` սոցիալապես անապահով երեխաներին մշակութային մասնագիտական ուսուցման և գեղագիտական դաստիարակության ասպարեզում:
Առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող, մանկատների, գիշերօթիկ դպրոցների երեխաների հանգիստը և բազմաբովանդակ ժամանցը անցկացնելու նպատակով մշակութային միջոցառումների իրականացում, այդ թվում` գիտաճանաչողական ուղևորությունների կազմակերպում, երեխաների ընդգրկում մանկապատանեկան մշակութային հանրապետական համերգներում, ցուցահանդեսներում և այլ միջոցառումներում:
IX. ԾՐԱԳՐԻ ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄԸ
Ծրագրով նախատեսված խնդիրների կենսագործումն ու լուծումները նախատեսվում են մշակույթի և կրթության լիազորված պետական, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների տարեկան, միջնաժամկետ ծախսային, ինչպես նաև նպատակային ծրագրերով, մշակույթի և կրթության բոլոր տեսակի ու տիպերի պետական և համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպությունների զարգացման ծրագրերով, որոնց ապահովման ֆինանսական աղբյուրներն են ՀՀ պետական բյուջեն, համայնքային բյուջեները, գեղարվեստական կրթության վճարովի ուսուցման եկամուտները, վճարովի ծառայությունները և օրենսդրորեն չարգելված այլ աղբյուրները:
Հավելված N 2
ՀՀ կառավարության
2012 թ. նոյեմբերի 15-ի նիստի
N 46 արձանագրային որոշման
ՑԱՆԿ
«ՄԱՆՈՒԿՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՏԱՆԻՆԵՐԻ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ 2013-2015 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳՐԻ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ
._________________________________________________________________________.
| |Ծրագրային |Միջոցառման |Ակնկալվող |Ֆինանսա-|Կատարման|Կատարողը |
| |ուղղությունը |անվանումը |արդյունքը |վորման |ժամկետը | |
| | | | |աղբյուրը| | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|1.|ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ | | | | | |
| |ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ| | | | | |
| |ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ | | | | | |
| |ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ | | | | | |
| |ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒ- | | | | | |
| |ԹՅԱՆ | | | | | |
| |ՀԱՄԱԿԱՐԳ | | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |1.1. |1) Տարիքային |Նախադպրոցական |ՀՀ |2014- |ՀՀ կրթու-|
| |Նախադպրոցական|տարբեր խմբերի|հաստատություն-|պետական |2015 թթ.|թյան և |
| |հաստատու- |համար երաժշտ |ներում |բյուջե |ընթաց- |գիտության|
| |թյուններ |ության և |գեղագիտական | |քում |նախարա- |
| | |կերպարվեստի |դաստիարակու- | | |րություն |
| | |պարապմունքնե-|թյան | | |ՀՀ |
| | |րի ուսուման- |դասավանդման | | |մշակույթի|
| | |մեթոդական |գործընթացի | | |նախարա- |
| | |ձեռնարկների |բարելավում | | |րություն |
| | |մշակում և | | | | |
| | |հրատարակում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |1.2. |1) |Մշակույթի և |ՀՀ |2014 թ. |ՀՀ կրթու-|
| |Հանրակրթական |Հանրակրթական |արվեստի |պետական |ընթաց- |թյան և |
| |ուսումնական |դպրոցում |պատմության |բյուջե |քում |գիտության|
| |հաստատու- |ֆակուլտատիվ |իրազեկության | | |նախարա- |
| |թյուններ |առարկաների` |ձևավորում, | | |րություն |
| | |«Մշակույթի |տարբեր | | |ՀՀ |
| | |պատմություն»,|դարաշրջանների | | |մշակույթի|
| | |«Բարոյագիտու-|ժողովուրդների | | |նախարա- |
| | |թյուն», |մշակույթի հետ | | |րություն |
| | |«Բանահյուսու-|ծանոթացում | | | |
| | |թյուն», | | | | |
| | |«Գեղագիտու- | | | | |
| | |թյուն», | | | | |
| | |«Հնագիտու- | | | | |
| | |թյուն», | | | | |
| | |«Ազգագրու- | | | | |
| | |թյուն» | | | | |
| | |առարկաների | | | | |
| | |առարկայական | | | | |
| | |ծրագրերի | | | | |
| | |մշակում, | | | | |
| | |հաստատում և | | | | |
| | |ներդնում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) Ավագ |Համաշխարհային |ՀՀ |2014 թ. |ՀՀ կրթու-|
| | |դպրոցի |մշակույթի և |պետական |ընթաց- |թյան և |
| | |խորացված |արվեստի |բյուջե |քում |գիտության|
| | |ուսուցմամբ |պատմության | | |նախարա- |
| | |երաշխավորված |իրազեկության | | |րություն |
| | |լրացուցիչ առ-|ձևավորում | | |ՀՀ |
| | |արկայացանկում| | | |մշակույթի|
| | |ներառել | | | |նախարա- |
| | |«Համաշխարհա- | | | |րություն |
| | |յին մշակույթի| | | | |
| | |պատմություն | | | | |
| | |առարկան | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |3) (3-րդ ենթակետն ուժը կորցրել է 17.04.14 թիվ 15 |
| | |արձանագրային որոշում) |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |4) Հանրակր- |Հայրենասիրական|ՀՀ |2015 թ. |ՀՀ կրթու-|
| | |թական դպրոցի |ոգու և |պետական |ընթաց- |թյան և |
| | |դասավանդվող |գիտակցության |բյուջե |քում |գիտության|
| | |առարկաների |բարձրացում, | | |նախարա- |
| | |շարքում |ազգային | | |րություն |
| | |«Ազգային երգ |երգարվեստի և | | |ՀՀ |
| | |ու պար» |պարարվեստի | | |մշակույթի|
| | |առարկայի |ավանդույթների | | |նախարա- |
| | |ներդնում |պահպանում ու | | |րություն |
| | | |զարգացման | | | |
| | | |հիմքերի | | | |
| | | |ապահովում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |5) |Դպրոցականներին|ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |«Դպրոցականի |հայ |պետական |2015 թթ |մշակույթի|
| | |գրադարան» |դասականների |բյուջե | |նախարա- |
| | |խորագրով |ստեղծագործու- | | |րություն |
| | |շարքի մեկնարկ|թյուններին | | | |
| | |(պետական |հաղորդակցում | | | |
| | |պատվերի | | | | |
| | |շրջանակներում| | | | |
| | |դպրոցական | | | | |
| | |ծրագրում | | | | |
| | |ընդգրկված հայ| | | | |
| | |դասականների | | | | |
| | |ստեղծագործու-| | | | |
| | |թյունների | | | | |
| | |հրատարակում) | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|2 |ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ | | | | | |
| |ԳԵՂԱՐՎԵՍՏԱԿԱՆ| | | | | |
| |ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ | | | | | |
| |ՀԱՄԱԿԱՐԳ | | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |2.1. |1) |Մշակույթի ու |Ֆինանսա-|2013 թ. |ՀՀ |
| |Մասնագիտական |«Մանուկների |կրթության |վորում |ապրիլի |մշակույթի|
| |գեղարվեստական|և պատանիների|լիազորված |չի |2-րդ |նախարա- |
| |կրթական |գեղարվեստական|պետական, |պահան- |տասն- |րություն |
| |հաստատու- |կրթության և |տարածքային |ջում |օրյակ |ՀՀ կրթու-|
| |թյուններ |գեղագիտական |կառավարման և | | |թյան և |
| | |դաստիարա- |տեղական | | |գիտության|
| | |կության |ինքնակառա- | | |նախարա- |
| | |2013-2015 |վարման | | |րություն |
| | |թվականների |մարմինների | | |ՀՀ տարած-|
| | |պետական |համագործակ- | | |քային |
| | |ծրագրի» |ցությամբ | | |կառավար- |
| | |կառավարման |ծրագրի | | |ման |
| | |նպատակով |արդյունավետ | | |նախարա- |
| | |միջգերատես- |իրականացման | | |րություն |
| | |չական խորհրդի|ապահովում | | |ՀՀ |
| | |ստեղծում | | | |մարզպետա-|
| | | | | | |րաններ |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) «ՀՀ |Մշակույթի |Ֆինանսա-|2013 թ. |ՀՀ |
| | |մշակույթի |Ազգային |վորում |4-րդ |մշակույթի|
| | |նախարարության|ինստիտուտի |չի |եռամսյակ|նախարա- |
| | |համակարգում |գործունեության|պահան- | |րություն |
| | |«Մշակույթի |արդյունքում |ջում | | |
| | |Ազգային |մշակույթի | | | |
| | |ինստիտուտի» |ոլորտում | | | |
| | |ստեղծման |կապահովվի. | | | |
| | |մասին» ՀՀ |ա. մասնա- | | | |
| | |կառավարության|գետների | | | |
| | |որոշման |վերապատրաս- | | | |
| | |նախագծի |տումը և | | | |
| | |ներկայացում |վերաորակավո- | | | |
| | | |րումը. | | | |
| | | |բ. մշակութա- | | | |
| | | |բանական, | | | |
| | | |գիտահետազո- | | | |
| | | |տական | | | |
| | | |աշխատանքների | | | |
| | | |և ուսումնա- | | | |
| | | |սիրությունների| | | |
| | | |իրականացումը, | | | |
| | | |գ. մանկավարժ- | | | |
| | | |ների | | | |
| | | |որակավորման | | | |
| | | |չափորոշիչների | | | |
| | | |մշակումը, | | | |
| | | |դ. մանկավարժ- | | | |
| | | |ների | | | |
| | | |ատեստացիայի | | | |
| | | |իրականացումը | | | |
| | | |ե. ուսուցման | | | |
| | | |մեթոդիկաների | | | |
| | | |մշակումը, | | | |
| | | |զ. համապատաս- | | | |
| | | |խան գիտական և | | | |
| | | |մեթոդական | | | |
| | | |գրականության | | | |
| | | |հրատարակումը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |3) «Կրթության|Օրենքի նախագծի|Ֆինանսա-|2014 թ. |ՀՀ կրթու-|
| | |մասին» ՀՀ |ընդունմամբ |վորում |4-րդ |թյան և |
| | |օրենքում |ՀՀ-ում |չի |եռամսյակ|գիտության|
| | |փոփոխություն-|կհստակեցվի |պահան- | |նախարա- |
| | |ներ և |երաժշտական, |ջում | |րություն |
| | |լրացումներ |արվեստի և | | |ՀՀ |
| | |կատարելու |գեղարվեստի, | | |մշակույթի|
| | |մասին» ՀՀ |պարարվեստի | | |նախարա- |
| | |օրենքի |դպրոցների | | |րություն |
| | |նախագծի |կրթական | | | |
| | |ներկայացում |կարգավիճակը և | | | |
| | | |տեղը | | | |
| | | |մասնագիտական | | | |
| | | |կրթության | | | |
| | | |մակարդակներում| | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |4) |Գեղարվեստական |Ֆինանսա-|2013 թ. |ՀՀ կրթու-|
| | |Մասնագիտական |կրթության |վորում |3-րդ |թյան և |
| | |կրթական |համակարգի |չի |եռամսյակ|գիտության|
| | |հաստատու- |մանկավարժների |պահան- | |նախարա- |
| | |թյունների |սոցիալական |ջում | |րություն |
| | |մասնագետների |վիճակի | | |ՀՀ |
| | |թվաքանակի |բարելավում, | | |մշակույթի|
| | |օպտիմալացում,|մասնագիտական | | |նախարա- |
| | |մասնագիտական |կրթական | | |րություն |
| | |կրթության |հաստատություն-| | | |
| | |կառուցված- |ներում | | | |
| | |քային |դասավանդման | | | |
| | |վերակազմա- |որակի | | | |
| | |կերպում |ապահովում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |5) «ՀՀ |ՀՀ երաժշտական,|ՀՀ |2013 թ. |ՀՀ |
| | |երաժշտական, |արվեստի և |պետական |3-րդ |մշակույթի|
| | |արվեստի և |գեղարվեստի |բյուջե |եռամսյակ|նախարա- |
| | |գեղարվեստի |հենակետային | | |րություն |
| | |հենակետային |դպրոցների | | | |
| | |դպրոցների |բնականոն | | | |
| | |նյութատեխնի- |գործունեության| | | |
| | |կական և |ապահովում | | | |
| | |մասնագիտական | | | | |
| | |բազայի | | | | |
| | |բարելավում» | | | | |
| | |ծրագրի | | | | |
| | |նախագծի | | | | |
| | |ներկայացում | | | | |
| | |ՀՀ կառավարու-| | | | |
| | |թյուն | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |6) |ՀՀ երաժշտական,|ՀՀ |2013 - |ՀՀ |
| | |Երաժշտական, |արվեստի և |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |արվեստի և |գեղարվեստի |բյուջե | |նախարա- |
| | |մշակույթի |դպրոցներում | | |րություն |
| | |դպրոցների |անհրաժեշտ | | | |
| | |մասնագիտացված|մասնագիտական | | | |
| | |ուսուցման |գրականության | | | |
| | |համար |ապահովում | | | |
| | |ուսումնական | | | | |
| | |նոր պլանների,| | | | |
| | |առարկայական | | | | |
| | |ծրագրերի, | | | | |
| | |մեթոդական | | | | |
| | |ձեռնարկների, | | | | |
| | |դասագրքերի, | | | | |
| | |մշակում և | | | | |
| | |հրատարակման | | | | |
| | |աշխատանքների | | | | |
| | |շարունակում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |7) |Հասարակության |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |Մշակութային |գեղարվեստական |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |կրթական |կրթության և |բյուջե | |նախարա- |
| | |հաստատու- |մշակույթի | | |րություն |
| | |թյունների |զարգացման | | | |
| | |գործունեու- |իրավիճակի և | | | |
| | |թյան ուսումնա|շարժընթացի | | | |
| | |սիրում և |բացահայտման | | | |
| | |մոնիթորինգի |նպատակով | | | |
| | |իրականացում |սոցիալ - | | | |
| | | |տնտեսական և | | | |
| | | |սոցիոլոգիական | | | |
| | | |հետազոտու- | | | |
| | | |թյունների | | | |
| | | |անցկացում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |2.2 Նախնական |1) ՀՀ |ՀՀ մարզերի |ՀՀ |2014 թ. |ՀՀ կրթու-|
| |մասնագիտական |Սյունիքի, ՀՀ |նախնական |պետական |3-րդ |թյան և |
| |(արհեստագոր- |Վայոց ձորի, |մասնագիտական |բյուջե |եռամսյակ|գիտության|
| |ծական) |ՀՀ Արարատի, |ուսումնական | | |նախարա- |
| |կրթական |ՀՀ Տավուշի, |հաստատու- | | |րություն |
| |ծրագրեր |ՀՀ |թյուններում | | |ՀՀ |
| |իրականացնող |Գեղարքունիքի |արվեստի և | | |մշակույթի|
| |ուսումնական |և ՀՀ Կոտայքի|արհեստների | | |նախարա- |
| |հաստատու- |մարզերի առկա |ուսուցման | | |րություն |
| |թյուններ |նախնական |հավասարաչափ | | |ՀՀ տարած-|
| | |մասնագիտական |բաշխման ու | | |քային |
| | |ուսումնական |մատչելիության | | |կառավար- |
| | |հաստատու- |ապահովում, | | |ման |
| | |թյուններում |ավանդական | | |նախարա- |
| | |արվեստի և |արհեստների | | |րություն |
| | |արհեստների |կենսունակու- | | |ՀՀ |
| | |մասնագիտու- |թյան | | |մարզպետա-|
| | |թյունների |ակտիվացում և | | |րաններ |
| | |ներդրում |շարունակակա- | | | |
| | | |նության | | | |
| | | |ապահովում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |2.3. Միջին |1) ՀՀ աշխատա-|ՀՀ միջին |ՀՀ |2013 թ. |ՀՀ կրթու-|
| |մասնագիտական |շուկայի |մասնագիտական |պետական |4-րդ |թյան և |
| |ուսումնական |պահանջարկից |ուսումնական |բյուջե |եռամսյակ|գիտության|
| |հաստատու- |ելնելով` |հաստատություն-| | |նախարա- |
| |թյուններ |միջին |ներում նոր | | |րություն |
| | |մասնագիտական |մասնագիտու- | | |ՀՀ |
| | |կրթության նոր|թյունների | | |մշակույթի|
| | |մասնագիտու- |ներդրմամբ | | |նախարա- |
| | |թյունների |մշակույթի | | |րություն |
| | |(մասնագիտա- |ոլորտում միջին| | | |
| | |ցումների) |մասնագիտական | | | |
| | |պետական |որակավորում | | | |
| | |կրթական |ունեցող | | | |
| | |չափորոշիչների|մասնագետների | | | |
| | |մշակում և |պահանջարկի | | | |
| | |սահմանված |ապահովում | | | |
| | |կարգով | | | | |
| | |մասնագիտու- | | | | |
| | |թյունների | | | | |
| | |ցանկում | | | | |
| | |փոփոխության | | | | |
| | |կատարում` ՀՀ | | | | |
| | |միջին | | | | |
| | |մասնագիտական | | | | |
| | |ուսումնական | | | | |
| | |հաստատու- | | | | |
| | |թյուններում | | | | |
| | |նոր մասնագի- | | | | |
| | |տությունների | | | | |
| | |ներդրում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) ՀՀ միջին | |2014 թ. | |ՀՀ կրթու-|
| | |մասնագիտական | |4-րդ | |թյան և |
| | |ուսումնական | |եռամսյակ| |գիտության|
| | |հաստատու- | | | |նախարա- |
| | |թյուններում | | | |րություն |
| | |նոր մասնագի- | | | |ՀՀ |
| | |տությունների | | | |մշակույթի|
| | |ներդրում | | | |նախարա- |
| | |(«Ռեժիսուրա» | | | |րություն |
| | |մասնագիտու- | | | | |
| | |թյան | | | | |
| | |«Հնչյունային | | | | |
| | |ռեժիսուրա» և | | | | |
| | |«Էստրադային | | | | |
| | |ռեժիսուրա» | | | | |
| | |մասնագիտա- | | | | |
| | |ցումները, | | | | |
| | |«Արտմենեջ- | | | | |
| | |մենթ», | | | | |
| | |«Նվագարանների| | | | |
| | |պատրաստում և | | | | |
| | |վերանորոգում»| | | | |
| | |մասնագիտու- | | | | |
| | |թյունները, | | | | |
| | |«Արվեստի | | | | |
| | |ստեղծագործու-| | | | |
| | |թյունների | | | | |
| | |վերականգնում,| | | | |
| | |կոնսերվացում | | | | |
| | |և պահպանում»| | | | |
| | |մասնագիտու- | | | | |
| | |թյան գծով` | | | | |
| | |մշակութային | | | | |
| | |արժեքների | | | | |
| | |վերականգնող- | | | | |
| | |ներ` ըստ | | | | |
| | |մասնագիտա- | | | | |
| | |ցումների) | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|3.|ԳԵՂԱԳԻՏԱԿԱՆ | | | | | |
| |ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒ- | | | | | |
| |ԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ| | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| |3.1. Մանկա- |1) Տարիքային |Մանկապատանեկան|ՀՀ |2015 թ. |ՀՀ կրթու-|
| |պատանեկան |տարբեր խմբերի|ստեղծագործական|պետական |ընթաց- |թյան և |
| |ստեղծագործա- |համար |կենտրոններում |բյուջե |քում |գիտության|
| |կան |երաժշտության,|ուսուցման | | |նախարա- |
| |տարաբնույթ |երգի, պարի |գործընթացի | | |րություն |
| |կենտրոններ |կերպարվեստի |արդյունա | | |ՀՀ |
| | |ուսումնամեթո-|վետության | | |մշակույթի|
| | |դական |բարձրացում | | |նախարա- |
| | |ձեռնարկների, | | | |րություն |
| | |գրքերի | | | | |
| | |մշակում և | | | | |
| | |հրատարակում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) |Մանկապատանեկան|ՀՀ |2015 թ. |ՀՀ կրթու-|
| | |Մանկավարժների|ստեղծագործական|պետական |ընթաց- |թյան և |
| | |վերապատրաստ- |կենտրոններում |բյուջե |քում |գիտության|
| | |ման |դասավանդող | | |նախարա- |
| | |դասընթացների |մանկավարժների | | |րություն |
| | |կազմակերպում |որակավորման | | |ՀՀ |
| | | |բարձրացում | | |մշակույթի|
| | | | | | |նախարա- |
| | | | | | |րություն |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|4.|ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ |1) Մարզային |Մանուկների և |ՀՀ |2013 թ. |ՀՀ |
| |ՀԱՆԳՍՏԻ, |մանկապատա- |պատանիների |պետական |4-րդ |մշակույթի|
| |ԺԱՄԱՆՑԻ ԵՎ |նեկան |համար հայ և |բյուջե |եռամսյակ|նախարա- |
| |ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ |կենտրոնների |միջազգային | | |րություն |
| |ԿՅԱՆՔԻ |հիմնում |գրական | | | |
| |ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ | |ժառանգությանը | | | |
| | | |հաղորդակցում, | | | |
| | | |գեղարվեստական | | | |
| | | |մտածողություն,| | | |
| | | |ճաշակի | | | |
| | | |ձևավորում, | | | |
| | | |հանգստի և | | | |
| | | |ազատ ժամանցի | | | |
| | | |բազմաբովանդակ | | | |
| | | |կազմակերպում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) «ԿԻՆՈՄԱՆ» |Մանկապատանեկան|ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |կրթամշակու- |կինոյի |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |թային |գործունեության|բյուջե | |նախարա- |
| | |կենտրոնի |զարգացման | | |րություն |
| | |և մանկապատա-|խթանում և | | | |
| | |նեկան |երեխաների | | | |
| | |կինոստուդիայի|ստեղծագործական| | | |
| | |պիլոտային |ներուժի | | | |
| | |ծրագրի |բացահայտում | | | |
| | |իրականացում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |3) Մանկապատա-|Նոր |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |նեկան |թատերախմբերի |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |թատրոն - |ստեղծմամբ ու |բյուջե | |նախարա- |
| | |ստուդիայի |կայացմամբ | | |րություն |
| | |ստեղծում |մանկապատանեկան| | | |
| | | |թատերական | | | |
| | | |արվեստի | | | |
| | | |ավանդույթների | | | |
| | | |պահպանում և | | | |
| | | |զարգացում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |4) Մանկական |Մանկապատանեկան|ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |(Արտ-Էքսպո) |կրթական |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |«Միջհամայն- |հաստատություն-|բյուջե | |նախարա- |
| | |քային |ների | | |րություն |
| | |մշակութային |ձեռքբերումների| | | |
| | |1-ին մանկական|ներկայացում | | | |
| | |ցուցահանդեսի |հանրությանը, | | | |
| | |և մրցույթ - |մանկական | | | |
| | |փառատոնի» |կրթական | | | |
| | |ծրագրի |հաստատություն-| | | |
| | |իրականացում |ների | | | |
| | | |գործունեության| | | |
| | | |գնահատում, | | | |
| | | |ինչպես նաև | | | |
| | | |փորձի | | | |
| | | |փոխանակում, | | | |
| | | |լավագույն | | | |
| | | |մշակութային | | | |
| | | |գործունեու- | | | |
| | | |թյան համար | | | |
| | | |մրցանակների | | | |
| | | |հանձնում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |6) «Արտուտիկ»|Մանկապատանեկան|ՀՀ |2014թ. |ՀՀ |
| | |մանկապատա- |ստեղծագործական|պետական | |մշակույթի|
| | |նեկան ստեղծա-|ամառային |բյուջե | |նախարա- |
| | |գործական |ճամբարի | | |րություն |
| | |ամառային |կազմակերպմամբ | | | |
| | |ճամբարի |շնորհալի | | | |
| | |կազմակերպում |երեխաների | | | |
| | | |ստեղծագործական| | | |
| | | |կարողություն- | | | |
| | | |ների | | | |
| | | |զարգացում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |7) ՀՀ |Ճանաչողական, |ՀՀ |2013 թ. |ՀՀ |
| | |մարզերում |բացատրական |պետական |ընթաց- |մշակույթի|
| | |դպրոցականի |թեմատիկ |բյուջե |քում |նախարա- |
| | |ֆիլհարմոնիայի|միջոցառումների| | |րություն |
| | |ներկայացուց- |միջոցով | | | |
| | |չությունների |նպաստում | | | |
| | |հիմնում |երեխաների | | | |
| | | |գեղագիտական | | | |
| | | |դաստիարակու- | | | |
| | | |թյանն ու | | | |
| | | |վաղվա | | | |
| | | |բարձրաճաշակ ու| | | |
| | | |գրագետ | | | |
| | | |ունկնդրի | | | |
| | | |ձևավորմանը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |8) Պետական |Մանկական |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |պատվերով |ֆիլմերի դիտման|պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |կինոթատրոն- |մատչելիության |բյուջե | |նախարա- |
| | |ներում |ապահովում, | | |րություն |
| | |մանկական |ազատ ժամանցի | | | |
| | |ֆիլմերի |կազմակերպում | | | |
| | |նպատակային | | | | |
| | |ցուցադրում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |9) ՈՒսումնա- |ՈՒսումնա- |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |դաստիարակչա- |դաստիարակչական|պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |կան ռադիո- |ռադիոհեռուստա-|բյուջե | |նախարա- |
| | |հեռուստա- |ծրագրերի | | |րություն |
| | |ծրագրերի |ստեղծումը և | | | |
| | |ստեղծում |հեռարձակումը | | | |
| | |երեխաների |կնպաստի ազատ | | | |
| | |համար |ժամանցի | | | |
| | | |կազմակերպմանը,| | | |
| | | |մշակութային | | | |
| | | |կյանքին | | | |
| | | |հաղորդակցմանը,| | | |
| | | |արվեստի | | | |
| | | |ուղղություն- | | | |
| | | |ների և հայտնի| | | |
| | | |արվեստագետների| | | |
| | | |ստեղծագործական| | | |
| | | |կյանքին | | | |
| | | |ծանոթացմանը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |10) Մանկական |Մանկական |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |կինոֆիլմերի |կինոֆիլմերի և |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |և տեսաֆիլ- |տեսաֆիլմերի |բյուջե | |նախարա- |
| | |մերի |նկարահանում- | | |րություն |
| | |նկարահանում |ները կնպաստեն | | | |
| | | |մանկական | | | |
| | | |աշխարհայացքի, | | | |
| | | |գեղագիտական | | | |
| | | |ճաշակի | | | |
| | | |ձևավորմանը, | | | |
| | | |ազատ ժամանցի | | | |
| | | |կազմակերպմանը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |11) Մանկական |Ֆիլմերի |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |գիտաճանա- |արտադրությունը|պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |չողական, |կնպաստի |բյուջե | |նախարա- |
| | |ուսումնական, |մշակութային | | |րություն |
| | |արվեստի և |ստեղծագործու- | | | |
| | |մշակույթի |թյունների | | | |
| | |վերաբերյալ |ճանաչողությանը| | | |
| | |տեսալսողական |և հաղորդակըց-| | | |
| | |ֆիլմերի |մանը, ազատ | | | |
| | |արտադրություն|ժամանցի | | | |
| | | |բովանդակալի | | | |
| | | |կազմակերպմանը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|5.|ՇՆՈՐՀԱԼԻ |1) ՀՀ և ԼՂՀ |Տեղեկատվական |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| |ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ |շնորհալի |բանկի |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| |ԲԱՑԱՀԱՅՏՄԱՆ |երեխաների |շարունակական |բյուջե | |նախարա- |
| |ԵՎ ՀԵՏԱԳԱ |տեղեկատվական |համալրումը | | |րություն |
| |ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ |բանկի |ուղղված է | | | |
| |ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ |շարունակական |շարունակական | | | |
| |ԱՋԱԿՑՈՒԹՅԱՆ |համալրում |ուսուցման | | | |
| |ՑՈՒՑԱԲԵՐՈՒՄ | |կազմակերպման | | | |
| | | |գործում | | | |
| | | |(կրթաթոշակ, | | | |
| | | |մասնագիտական | | | |
| | | |գույքի | | | |
| | | |ձեռքբերում) | | | |
| | | |առավել | | | |
| | | |հասցեական և | | | |
| | | |արդյունավետ | | | |
| | | |դարձնել | | | |
| | | |ցուցաբերվող | | | |
| | | |աջակցությունը | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) |Շնորհալի |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |Մրցույթների, |երեխաների |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |փառատոների, |հայտնաբերում |բյուջե | |նախարա- |
| | |ցուցահանդես- |և | | |րություն |
| | |ների, |ստեղծագործական| | | |
| | |համերգների, |կարողություն- | | | |
| | |«վարպետ- |ների | | | |
| | |դասարանների» |զարգացմամբ ու | | | |
| | |և այլ միջոցա|շարունակական | | | |
| | |ռումների |ուսուցմամբ | | | |
| | |կազմակերպման |մշակույթի | | | |
| | |շարունակակա- |ոլորտը նոր | | | |
| | |նության |ստեղծագործական| | | |
| | |ապահովում |մասնագետներով | | | |
| | | |համալրում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |3) |Շնորհալի |ՀՀ |2014- |ՀՀ |
| | |Աջակցության |երեխաների |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |ցուցաբերում |հայտնաբերում |բյուջե | |նախարա- |
| | |շնորհալի և |և ստեղծագոր- | | |րություն |
| | |տաղանդավոր |ծական | | | |
| | |երեխաների |կարողություն- | | | |
| | |բացահայտման, |ների | | | |
| | |ինքնադրսևոր- |զարգացմամբ ու | | | |
| | |ման, |շարունակական | | | |
| | |շարունակական |ուսուցմամբ | | | |
| | |ուսուցման |մշակույթի | | | |
| | |կազմակերպման |ոլորտը նոր | | | |
| | |գործում |ստեղծագործական| | | |
| | | |մասնագետներով | | | |
| | | |համալրում | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
|6 |ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏՈՒԿ|1) Պետական |Գեղարվեստական |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| |ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ |աջակցության |կրթության և |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| |ԿԱՐԻՔ |շարունակու- |գեղագիտական |բյուջե | |նախարա- |
| |ՈՒՆԵՑՈՂ, |թյան |դաստիարակու- | | |րություն |
| |ԱՌԱՆՑ |ապահովում |թյան | | | |
| |ԾՆՈՂԱԿԱՆ |սոցիալապես |իրականացման | | | |
| |ԽՆԱՄՔԻ |անապահով |արդյունքում | | | |
| |ՄՆԱՑԱԾ, |երեխաներին |մասնագիտու- | | | |
| |ՍՈՑԻԱԼԱՊԵՍ |մշակութային |թյունների | | | |
| |ԱՆԱՊԱՀՈՎ |մասնագիտական |ձեռքբերում, | | | |
| |ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ |ուսուցման և |ստեղծագործական| | | |
| |ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱ- |գեղագիտական |հմտությունների| | | |
| |ԿԱՆ ԿԱՐՈՂՈՒ- |դաստիարակու- |զարգացում | | | |
| |ԹՅՈՒՆՆԵՐԻ |թյան | | | | |
| |ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ |ասպարեզում | | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |2) Երեխաների |Մանկատներում, |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |հանգիստը և |գիշերօթիկ |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |ժամանցը |դպրոցներում |բյուջե | |նախարա- |
| | |բազմաբովանդակ|մշակութային | | |րություն |
| | |անցկացնելու |միջոցառումների| | | |
| | |նպատակով |և ազատ | | | |
| | |մշակութային |ժամանցի | | | |
| | |միջոցառում- |կազմակերպումը | | | |
| | |ների |կապահովի | | | |
| | |իրականացում |երեխաների | | | |
| | |մանկատներում,|հետաքրքրու- | | | |
| | |գիշերօթիկ |թյունների լայն| | | |
| | |դպրոցներում |շրջանակ, | | | |
| | | |պայմաններ | | | |
| | | |կստեղծի նրանց | | | |
| | | |հոգևոր, | | | |
| | | |ստեղծագոր- | | | |
| | | |ծական ունակու-| | | |
| | | |թյունների, | | | |
| | | |գեղագիտական | | | |
| | | |զարգացման | | | |
| | | |համար | | | |
|__|_____________|_____________|______________|________|________|_________|
| | |3) |Գիտաճանաչո- |ՀՀ |2013- |ՀՀ |
| | |Առանձնահատուկ|ղական ուղևո- |պետական |2015 թթ.|մշակույթի|
| | |պայմանների |րությունների |բյուջե | |նախարա- |
| | |կարիք |և մշակութային| | |րություն |
| | |ունեցող, |հանրապետական | | | |
| | |մանկատների, |միջոցառում- | | | |
| | |գիշերօթիկ |ներում, | | | |
| | |դպրոցների |համերգներում, | | | |
| | |երեխաների |ցուցահանդես- | | | |
| | |համար գիտա- |ներում և այլ | | | |
| | |ճանաչողական |միջոցառում- | | | |
| | |ուղևորու- |ներում | | | |
| | |թյունների |երեխաների | | | |
| | |կազմակերպում,|ընդգրկումը | | | |
| | |մանկապատա- |կնպաստի նրանց | | | |
| | |նեկան |ինտեգրմանը | | | |
| | |մշակութային |մշակութային | | | |
| | |հանրապետական |կյանքին, | | | |
| | |միջոցառում- |ճանաչել հայ | | | |
| | |ներում, |մշակույթը և | | | |
| | |համերգներում,|պատմությունը, | | | |
| | |ցուցահանդես- |դրսևորել | | | |
| | |ներում և այլ|իրենց կարողու-| | | |
| | |միջոցառում- |թյունները և | | | |
| | |ներում |ունակություն- | | | |
| | |երեխաների |ները, ձեռք | | | |
| | |ընդգրկում |բերել | | | |
| | | |փորձառություն | | | |
._________________________________________________________________________.
(2-րդ հավելվածը փոփ. 17.04.14 թիվ 15 արձանագրային որոշում)