29.08.2025 -
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
14 նոյեմբերի 2019 թվականի N 1570-Ն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇՈՒԿԱՅԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍՉԱԿԱՆ ՄԱՐՄՆԻ ԿՈՂՄԻՑ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ՌԻՍԿԻ ՎՐԱ ՀԻՄՆՎԱԾ ՍՏՈՒԳՈՒՄՆԵՐԻ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՌԻՍԿԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 8-Ի N 1263-Ն ՈՐՈՇՈՒՄԸ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 2.1-ին հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմնի կողմից իրականացվող վերահսկողության ոլորտի ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների մեթոդաբանությունը և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագիրը` համաձայն հավելվածի:
(1-ին կետը փոփ. 28.08.2025 թիվ 1207-Ն որոշում)
2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2016 թվականի դեկտեմբերի 8-ի «Հայաստանի Հանրապետության տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմնի կողմից իրականացվող ոչ պարենային արտադրանքի և օրենսդրական չափագիտական վերահսկողության ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների մեթոդաբանությունը և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագիրը հաստատելու մասին» N 1263-Ն որոշումը:
3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
(վերնագիրը փոփ. 28.08.2025 թիվ 1207-Ն որոշում)
Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ Ն. Փաշինյան
2019 թ. նոյեմբերի 15
Երևան
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2019 թվականի նոյեմբերի 14-ի
N 1570-Ն որոշման
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇՈՒԿԱՅԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍՉԱԿԱՆ ՄԱՐՄՆԻ ԿՈՂՄԻՑ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ` ՌԻՍԿԻ ՎՐԱ ՀԻՄՆՎԱԾ ՍՏՈՒԳՈՒՄՆԵՐԻ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՌԻՍԿԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ
I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. Սույն մեթոդաբանությամբ և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագրով կանոնակարգվում են Հայաստանի Հանրապետության շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմնին (այսուհետ` տեսչական մարմին) վերապահված վերահսկման ենթակա ոլորտներում ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների անցկացման հետ կապված ընդհանուր հարցերը, ինչի արդյունքում ստուգումների պարբերականությունը պլանավորվելու է, և ստուգումներն իրականացվելու են համապատասխան իրենց ռիսկայնության խմբի` հաշվի առնելով «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» օրենքի պահանջները:
II. ՌԻՍԿԻ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄԸ
2. Ռիսկը տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության արդյունքում մարդու կյանքին, առողջությանը, շրջակա միջավայրին, պետության, իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց գույքային շահերին, բնական և էներգետիկ պաշարների խնայողությանը վնաս հասցնելու հավանականությունն է` հաշվի առնելով այդ վնասի ծանրության աստիճանը:
III. ՌԻՍԿԻ ՎՐԱ ՀԻՄՆՎԱԾ ՍՏՈՒԳՈՒՄՆԵՐԻ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՌԻՍԿԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ
3. Տեսչական մարմնի կողմից վերահսկման ենթակա ոլորտում գործունեություն իրականացնող տնտեսավարող սուբյեկտների ռիսկը գնահատվում է ոլորտային և անհատական ռիսկերի հանրագումարով, որի առավելագույն միավորը 180 է.
Rը = Rո + Rա
Որտեղ` Rը - տնտեսավարող սուբյեկտների ընդհանուր ռիսկ,
Rո - ոլորտային ռիսկ,
Rա - անհատական ռիսկ:
4. Տնտեսավարող սուբյեկտի ռիսկը ցուցանիշ է, որը հաշվարկելիս հիմք են ընդունվում գործունեության ոլորտի կարևորությունն ու վտանգավորությունը` ըստ տվյալ գործունեությունից առաջացող հնարավոր բացասական հետևանքների:
5. Եթե տնտեսավարող սուբյեկտը գործունեություն է իրականացնում մի քանի ոլորտներում, ապա հիմք է ընդունվում այն ոլորտի ցուցանիշը, որտեղ տնտեսավարող սուբյեկտի ընդհանուր ռիսկի միավորն առավելագույնն է:
6. Ոլորտային ռիսկի առավելագույն կշիռ է սահմանվում 90 միավորը:
Ոլորտային ռիսկի աղյուսակ
._________________________________________________________________.
|NN |Ոլորտի անվանումը |Ոլորտային |
|ը/կ | |ռիսկը (միավոր)|
|____|_____________________________________________|______________|
|1. |Խաղալիքներ |90 |
|____|_____________________________________________|______________|
|2. |Չափումների միասնականություն |89 |
|____|_____________________________________________|______________|
|3. |Ավտոգազալցակայանների շահագործման տեխնիկական |88 |
| |անվտանգության կանոններ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|4. |Ավտոմոբիլային և ավիացիոն բենզին, դիզելային |87 |
| |և նավերի համար նախատեսված վառելիք, ռեակտիվ | |
| |շարժիչների համար նախատեսված վառելիք և մազութ| |
|____|_____________________________________________|______________|
|5. |Որպես վառելիք օգտագործելու համար նախատեսված |86 |
| |հեղուկացված ածխաջրածնային գազ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|6. |Ծխախոտային արտադրատեսակներ, դրանց |85 |
| |պատկանելիքներ, ծխախոտային արտադրատեսակների | |
| |փոխարինիչներ և ծխախոտային արտադրատեսակների | |
| |նմանակներ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|7. |Օծանելիք և կոսմետիկ արտադրանք |84 |
|____|_____________________________________________|______________|
|8. |Երեխաների և դեռահասների համար նախատեսված |83 |
| |արտադրանք | |
|____|_____________________________________________|______________|
|9. |Ցեմենտներ |82 |
|____|_____________________________________________|______________|
|10. |Բետոնի ամրանավորման համար օգտագործվող |81 |
| |պողպատե արտադրանք | |
|____|_____________________________________________|______________|
|11. |Արտադրական կանեփ |80 |
|____|_____________________________________________|______________|
|12. |Ցածրավոլտ սարքավորում |79 |
|____|_____________________________________________|______________|
|13. |Գազանման վառելիքով աշխատող սարքավորում |78 |
|____|_____________________________________________|______________|
|14. |Տեխնիկական միջոցների էլեկտրամագնիսական |77 |
| |համատեղելիություն | |
|____|_____________________________________________|______________|
|15. |Էներգախնայող սարքերի էներգաարդյունավետություն|76 |
|____|_____________________________________________|______________|
|16. |Էլեկտրատեխնիկայի և ռադիոէլեկտրոնիկայի |75 |
| |արտադրատեսակներում վտանգավոր նյութերի | |
| |կիրառման սահմանափակում | |
|____|_____________________________________________|______________|
|17. |Ռադիոսարքավորումների և հեռահաղորդակցության |74 |
| |վերջնակետային սարքավորում | |
|____|_____________________________________________|______________|
|18. |Կենցաղային և սանիտարահիգիենիկ նշանակության |73 |
| |թղթե և քիմիական թելքերից ապրանք | |
|____|_____________________________________________|______________|
|19. |Մակերևութաակտիվ միջոցներ և մակերևութաակտիվ |72 |
| |նյութեր պարունակող լվացող ու մաքրող միջոցներ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|20. |Թեթև արդյունաբերության արտադրանք |71 |
|____|_____________________________________________|______________|
|21. |Քիմիական արտադրանք |70 |
|____|_____________________________________________|______________|
|22. |Քսանյութեր, յուղեր և հատուկ հեղուկներ |69 |
|____|_____________________________________________|______________|
|23. |Սինթետիկ հումքով լաքեր և ներկեր |68 |
|____|_____________________________________________|______________|
|24. |Հանքային պարարտանյութեր |67 |
|____|_____________________________________________|______________|
|25. |Թանկարժեք մետաղներից պատրաստված իրերի |66 |
| |հարգորոշում և հարգադրոշմում | |
|____|_____________________________________________|______________|
|26. |Թանկարժեք մետաղներից պատրաստված իրերի |65 |
| |մանրածախ առուվաճառք | |
|____|_____________________________________________|______________|
|27. |Զբոսաշրջային գործունեություն |64 |
|____|_____________________________________________|______________|
|28. |Փաթեթվածքի անվտանգություն |63 |
|____|_____________________________________________|______________|
|29. |Կահույքագործական արտադրանք |62 |
|____|_____________________________________________|______________|
|30. |Տրանսպորտային փոխադրման և (կամ) օգտագործման |61 |
| |համար նախապատրաստված բնական այրվող գազ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|31. |1000 Վ-ից բարձր լարման փոխարկման էլեկտրական |60 |
| |ապարատ | |
|____|_____________________________________________|______________|
|32. |Շինարարական ապակիներ |59 |
|____|_____________________________________________|______________|
|33. |Փոխադրման և (կամ) օգտագործման համար |58 |
| |պատրաստված նավթ | |
._________________________________________________________________.
7. Անհատական ռիսկը հաշվարկելիս հիմք են ընդունվում տնտեսավարող սուբյեկտի կողմից օրենսդրությամբ սահմանված պահանջների խախտումները, խախտումների վերացմանն ուղղված գործողությունները, ինչպես նաև տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեությունը բնութագրող այլ ցուցանիշներ:
8. Անհատական ռիսկը գնահատելիս հաշվի են առնվում տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության վերլուծության արդյունքները` առավելագույնը 40 միավոր, և ստուգման արդյունքում ստուգաթերթով արձանագրված խախտումների համար սահմանված միավորների հանրագումարը` առավելագույնը 50 միավոր:
Rա = Rգ + Rս
Որտեղ` Rա - անհատական ռիսկ,
Rգ - տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության
վերլուծության արդյունքում ձևավորված ռիսկ,
Rս - ստուգաթերթով արձանագրված խախտումների արդյունքում
ձևավորված ռիսկ:
Տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության վերլուծություն
._________________________________________________________________________.
|NN |Ռիսկ առաջացնող գործոնները | Ցածր | Միջին | Բարձր |
|ը/կ| | | | |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|1. |Գործունեության իրականացման |1 վայր - 1 միավոր|2 կամ 3 |4 և ավելի |
| |վայրերի թիվը | |վայր - 3 |վայր - 5 |
| | | |միավոր |միավոր |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|2. |Ոլորտների քանակ |1 ոլորտ - |2-ից 4 |5 և ավելի |
| | |3 միավոր |ոլորտ - 4 |ոլորտ - 6 |
| | | |միավոր |միավոր |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|3. |Դիմումների, բողոքների, |0 - 0 միավոր |1 կամ 2 - |3 և ավելի -|
| |գրությունների, | |2 միավոր |4 միավոր |
| |հանձնարարականների քանակը | | | |
| |վերջին մեկ տարում | | | |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|4. |Խախտումների վերացմանն |խախտում չունի - |խախտումը |խախտումը չի |
| |ուղղված գործողությունները |0 միավոր |վերացրել |վերացրել - |
| | | |է - 4 |7 միավոր |
| | | |միավոր | |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|5. |Ոլորտի ազդեցության աստիճանը|ցածր սպառման - |միջին |լայն |
| |սպառողների վրա |2 միավոր |սպառման - |սպառման - |
| | | |4 միավոր |6 միավոր |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|6. |Տարիքային կազմ |19 և բարձր |7-ից 18 |մինչև 7 |
| | |տարեկան - 3 |տարեկան - |տարեկան - |
| | |միավոր |5 միավոր |7 միավոր |
|___|___________________________|_________________|__________|____________|
|7. |Արտադրող երկիր |ԱՄՆ, Կանադա, |ԵԱՏՄ անդամ|այլ պետու- |
| | |Շվեյցարիա, |պետություն|թյուններ - |
| | |Իսլանդիա, Միացյալ|ներ - 3 |5 միավոր |
| | |Թագավորություն, |միավոր | |
| | |Նորվեգիա, | | |
| | |Ավստրալիա, | | |
| | |Ճապոնիա, Նոր | | |
| | |Զելանդիա, ԵՄ | | |
| | |անդամ | | |
| | |պետություններ, | | |
| | |Հարավային Կորեա -| | |
| | |1 միավոր | | |
._________________________________________________________________________.
9. Եթե ստուգման արդյունքում գնահատվող տնտեսավարող սուբյեկտը միաժամանակ բավարարում է ռիսկ առաջացնող գործոնի մի քանի պայմանի, ապա հիմք է ընդունվում այն գործոնը, որի միավորն առավելագույնն է:
10. Եթե ռիսկ առաջացնող գործոնը չի առնչվում տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեությանը, ապա հիմք է ընդունվում ռիսկ առաջացնող գործոնի նվազագույն միավորը:
11. Եթե ռիսկ առաջացնող գործոնի գնահատման համար անհրաժեշտ տվյալները բացակայում են, ապա հիմք է ընդունում ռիսկ առաջացնող գործոնի միջին միավորը:
12. Տեսչական մարմնի կողմից մեկ տարվա ընթացքում նույն տնտեսավարող սուբյեկտի մոտ մեկից ավելի ստուգում իրականացնելու դեպքում տնտեսավարող սուբյեկտների ռիսկի գնահատման համար հիմք է ընդունվում այդ տարվա ընթացքում հաշվարկված առավելագույն ընդհանուր ռիսկը:
13. Միևնույն տնտեսավարող սուբյեկտի մոտ մեկից ավելի ոլորտում ստուգում իրականացնելիս ընդհանուր ռիսկը հաշվարկվում է յուրաքանչյուր ոլորտի մասով, և հիմք է ընդունվում հաշվարկված առավելագույն ընդհանուր ռիսկը:
14. Տեսչական մարմնի կողմից չստուգված տնտեսավարող սուբյեկտի ընդհանուր ռիսկը հաշվարկելիս ստուգաթերթ բաղադրիչին տրվում է այդ բաղադրիչի հնարավոր առավելագույն արժեքի 50%-ին համարժեք միավորը:
15. Ըստ ռիսկայնության աստիճանը որոշող չափանիշների գնահատման` տնտեսավարող սուբյեկտները դասակարգվում են հետևյալ երեք խմբերից որևէ մեկում (ըստ ռիսկայնության աստիճանի նվազման)`
1) բարձր ռիսկայնության.
2) միջին ռիսկայնության.
3) ցածր ռիսկայնության:
16. Բարձր ռիսկայնության խմբում ընդգրկվում է ստուգման ենթակա տնտեսավարող սուբյեկտների մինչև քսան տոկոսը` ըստ ռիսկայնության աստիճանի նվազման:
17. Ցածր ռիսկայնության խմբում ընդգրկվում է ստուգման ենթակա տնտեսավարող սուբյեկտների մինչև երեսուն տոկոսը` ըստ ռիսկայնության աստիճանի աճման:
18. Ռիսկի գնահատման արդյունքում հավասար միավորներ ստացած տնտեսավարող սուբյեկտները չեն կարող ընդգրկվել ռիսկայնության տարբեր խմբերում: Տվյալ դեպքում հավասար միավորներ ունեցող բոլոր տնտեսավարողներն ընդգրկվում են նվազ ռիսկայնության խմբում:
IV. ՌԻՍԿԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ ԿԻՐԱՌՎՈՂ ՏՎՅԱԼՆԵՐԻ ԲԱԶԱՆ
19. Տեսչական մարմինը վարում է տվյալների բազա, որը ներառում է տեղեկատվություն իր վերահսկման ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների և ռիսկայնության աստիճանը որոշող չափանիշներով վերջիններիս տրված գնահատականի վերաբերյալ: Տվյալների բազայի ձևավորման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը հավաքագրվում (ստացվում) է տեսչական մարմնի կանոնադրական գործառույթների իրականացման արդյունքում առկա տեղեկատվությունից, պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններից, կազմակերպություններից, քաղաքացիներից և այլ աղբյուրներից, ինչպես նաև տնտեսավարող սուբյեկտների կողմից իրենց տվյալների փոփոխման արդյունքում տվյալների բազաներում առկա համապատասխան տեղեկատվությունից:
20. Տվյալների բազայի նպատակն է որոշել և դասակարգել տեսչական մարմնի կողմից վերահսկվող տնտեսավարող սուբյեկտների ռիսկայնությունը` առկա տեղեկատվության և սահմանված չափորոշիչների հիման վրա:
21. Տվյալների բազան պարբերաբար թարմացվում, լրացվում և ծառայում է տեսչական մարմնի կողմից ռիսկի վրա հիմնված ստուգման համակարգի նպատակներին:
22. Տեսչական մարմնի կողմից չստուգված տնտեսավարող սուբյեկտներից տվյալների բազա է ընդգրկվում ՀՀ տարածք ոչ պարենային արտադրանք ներմուծող տնտեսավարող սուբյեկտների առնվազն 30 տոկոսը` ըստ ներմուծման (յուրաքանչյուր ոլորտի մասով) ծավալների նվազման:
23. Սույն որոշմամբ սահմանված ոլորտային ռիսկի աղյուսակում փոփոխությունների իրականացման պարագայում` կատարված փոփոխություններին համապատասխան, տվյալների բազայում առկա բոլոր տնտեսավարող սուբյեկտների ոլորտային ռիսկը վերագնահատվում է:
24. Տվյալների բազայից դուրս են հանվում (չեն ընդգրկվում) այն տնտեսավարող սուբյեկտները, որոնք`
1) լուծարված են կամ հաշվառումից հանված.
2) գործունեություն են իրականացնում տեսչական մարմնի կողմից վերահսկման ենթակա ոլորտներից դուրս.
3) ներմուծել են ոչ պարենային արտադրանք` ոչ շուկայահանման նպատակով.
4) ընդգրկված են եղել տվյալների բազա, սակայն ընդգրկման համար հիմք հանդիսացող տվյալներն արդիական չեն:
25. Տվյալների բազան էլեկտրոնային աղյուսակ է, որը ներառում է տեղեկատվություն տեսչական մարմնի վերահսկման ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների վերաբերյալ: Տվյալների բազան բաղկացած է տողերից և սյուներից: Յուրաքանչյուր տող պարունակում է առնվազն հետևյալ տվյալները`
1) տնտեսավարող սուբյեկտի անվանումը և կազմակերպաիրավական ձևը.
2) հարկ վճարողի հաշվառման համարը.
3) տնտեսավարող սուբյեկտի գնահատված ընդհանուր ռիսկի միավորը:
(հավելվածը խմբ. 28.08.2025 թիվ 1207-Ն որոշում)