ՀՀ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՀԱՅԵ ...

(ուժը կորցրել է 25.06.04 թիվ 24 արձանագրային որոշում)

i

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ

 

29 նոյեմբերի 2000 թվականի N 54

 

16. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՀԱՅԵՑԱԿԱՐԳԻ ՄԱՍԻՆ

 

Հավանություն տալ Հայաստանի Հանրապետության բնակչության միգրացիայի պետական կարգավորման հայեցակարգին (կցվում է):

 

ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՀԱՅԵՑԱԿԱՐԳԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ

 

ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության բնակչության տեղաշարժերը կամ միգրացիոն գործընթացները վերջին տարիների այնպիսի չափերի են հասել, այնպիսի ձևեր են ընդունել, որ սկսել են ազդել երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացման ընթացքի, բարոյահոգեբանական մթնոլորտի, սոցիալական կայունության պահպանման, ժողովրդագրական իրավիճակի վրա:

Նախընթաց տարիներին բնակչության տեղաշարժերի նկատմամբ պետության վերաբերմունքը իրավաքաղաքական կարգավորման և վարչակազմակերպական առումներով կրել է հատվածային և հետփաստական արձագանքման բնույթ այն իմաստով, որ ուղղված է եղել առանձին իրադարձությունների և երևույթների հետևանքների մեղմացմանը:

Միգրացիայի հարցերով զբաղվող պետական մարմինների կողմից բավարար չափով չեն ուսումնասիրվել տեղի ունեցող միգրացիոն գործընթացների մասշտաբներն ու խորությունը, չեն գնահատվել դրանց հնարավոր հետևանքները, իսկ, որ ամենակարևորն է չի մշակվել միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորման ռազմավարություն և ռազմավարական խնդիրների լուծմանը միտված համընդգրկուն նպատակային ծրագիր:

Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական, քաղաքական, հոգևոր-մշակութային զարգացման վրա միգրացիոն գործընթացների բացասական ազդեցությունների կանխարգելումը, ինչպես նաև միգրացիոն տարբեր հոսքերի մեջ ներքաշված խմբերի և անհատների հիմնական իրավունքների իրացումը պայմանավորել են միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորման միասնական հայեցակարգի մշակման անհրաժեշտությունը:

Միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորման նպատակով, սույն հայեցակարգով սահմանվում են պետական միգրացիոն քաղաքականության (այսուհետև` ՊՄՔ) հիմնադրույթները, այդ քաղաքականության գերակա խնդիրները, նախանշվում են դրանց լուծման ուղիները:

Փաստաթուղթը կազմված է ներածությունից և երեք հիմնական բաժիններից:

 

Առաջին բաժնում, որը կրում է «Հայաստանի Հանրապետության պետական միգրացիոն քաղաքականության հիմնադրույթները» անվանումը, շարադրված են պետական միգրացիոն քաղաքականության սկզբունքները, գերակա խնդիրները և դրանց լուծման հիմնական մեխանիզմները և ուղղությունները:

 

Երկրորդ բաժնում նախանշվում են այն փոփոխությունները, որոնք անհրաժեշտ է կատարել միգրացիոն հոսքերը կարգավորող իրավա-օրենսդրական դաշտը ՊՄՔ գերակա խնդիրների հետ ներդաշնակեցնելու նպատակով:

 

Երրորդ բաժնում թվարկված են միգրացիայի հարցերով զբաղվող պետական հաստատությունները, դրանց կողմից իրականացվող գործառույթները և ելնելով ՊՄՔ հիմնադրույթները ռացիոնալ և արդյունավետ վարչական կառուցվածքով իրականացնելու անհրաժեշտությունից, շարադրված են առաջարկներ առանձին գործառույթների վերաբաշխման, և միգրացիոն համակարգի մարմինների միջև գործուն համագործակցության ապահովող մեխանիզմների վերաբերյալ:

 

Ներածությունում ներկայացվում են միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորման էությունն ու նպատակները:

 

Միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորումը դա պետական կառավարման մարմինների կողմից նպատակաուղղված կառավարչական ներազդման ձև է` ուղղված բնակչության միգրացիոն հոսքերի մեջ ներքաշված տարբեր խմբերի իրավունքների պահպանմանը` այդ հոսքերի ուղղությունները պայմանավորվելով Հայաստանի Հանրապետության ընթացիկ և հեռանկարային շահերով: Միգրացիոն գործընթացների պետական կարգավորումը նպատակ ունի միգրանտների իրավունքների և պետական շահերի ներդաշնակեցման հիման վրա սոցիալ-տնտեսական միջոցառումների և վարչական բնույթի զանազան կարգավորիչների (նորմաներ, կանոններ և այլն) միջոցով խթանել կամ սահմանափակել այս կամ այն միգրացիոն հոսքի զարգացումը:

Միգրացիայի պետական կարգավորման հայեցակարգը հիմնված է միջազգային իրավունքի ընդունված սկզբունքների և նորմերի, ՀՀ միջազգային պայմանագրերի, ՀՀ Սահմանադրության և օրենսդրական ակտերի վրա:

Հայեցակարգը մշակելիս հաշվի է առնված միգրացիոն գործընթացների կարգավորման միջազգային փորձը: Օգտագործվել են 1996 և 1999 թվականներին միջազգային կազմակերպությունների ֆինանսավորումով իրականացված փորձագիտական հետազոտությունների արդյունքները, որոնք վերաբերվում են բնակչության միգրացիոն տեղաշարժի տարբեր ասպեկտներին, մի շարք երկրներում կազմված համանման փաստաթղթերը մասնագիտական գրականություն, հրատարակություններ, օտարերկրյա փորձագետների նյութեր և ՀՀ կառավարությանը նրանց կողմից ներկայացրած հաշվետվություններ, ինչպես նաև պետական վիճակագրական տվյալներ:

 

Հայեցակարգին որպես տեղեկատվական բնույթի նյութեր կցվում են «Հանրապետության միգրացիոն իրավիճակի գնահատականը» և «Միգրացիոն գործընթացների կարգավորման տեսանկյունից ՀՀ գործող օրենսդրության վերլուծությունը» տեղեկանքները:

 

ԲԱԺԻՆ 1. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԻԳՐԱՑԻՈՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ

 

Փաստաթղթի այս մասն իրենից ներկայացնում է միգրացիայի երևույթի, նրա տարբեր դրսևորումների նկատմամբ պետության դիրքորոշումների արտահայտությունը, որի հիման վրա ձևակերպվում են ոլորտի լուծում պահանջող գերակա խնդիրները, ուրվագծվում է հիմնական սկզբունքների ամբողջությունը, որի շրջանակներում նախատեսվում է իրականացնել դրանց լուծումը, կանխորոշվում են գործողությունների հիմնական ուղղությունները, ընտրվում խնդիրների լուծման մեխանիզմները և մշակվում դրանց մեթոդիկան;

Միգրացիոն քաղաքականությունը հանդիսանում է ՀՀ արտաքին և ներքին քաղաքականության բաղկացուցիչ մասը, որի իրականացումը պետության առաջնային խնդիրներից է:

 

1. ՊՄՔ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ

 

Միգրացիայի բնագավառի` պետության առջև դրված գերակա խնդիրների լուծումը ենթադրվում է իրականացնել հետևյալ սկզբունքների պարտադիր պահպանումով.

- միգրանտների իրավունքների և շահերի պաշտպանության հարցերում

խտրականության բացառում` կապված անձի ազգությունից, ռասսայից, սեռից,

լեզվից, դավանանքից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, սոցիալական

ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից;

- հանրապետության սահմաններում անձի ազատ տեղաշարժի, բնակության վայր

ընտրելու իրավունքի ապահովում;

- միգրացիոն գործընթացների կարգավորմանն ուղղված օրենքների և մյուս

օրենսդրական ակտերի, ինչպես նաև հանրապետության կողմից ստանձնած

միջազգային պարտավորությունների իրականացման ապահովում;

- միգրացիոն հիմնահարցերի լուծման ընթացքում իշխանության բոլոր ճյուղերի

և օղակների ու հասարակական կազմակերպությունների ջանքերի միավորման

ապահովում;

- իրավահավասար համագործակցության սկզբունքի հիման վրա` Հայաստանի հետ

բնակչության միգրացիոն փոխանակություն ունեցող պետությունների հետ`

շահերի փոխհամաձայնեցում;

- հանրապետության բնակչության ու ՀՀ տարածքում ապաստան փնտրող անձանց

իրավունքների և օրինական շահերի համակշռում:

 

2. ՊՄՔ ԳԵՐԱԿԱ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ, ԴՐԱՆՑ ԼՈՒԾՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ՈՒ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԸ

 

Էմիգրացիոն-իմիգրացիոն ակտերի պարտադիր սահմանային գրանցման համակարգի ստեղծում և գործարկում, միգրացիոն իրավիճակի գնահատման ու վերահսկման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկատվության հավաքման և մշակման պատասխանատվությունների ճշտում և համակարգում:

 

Միգրացիոն գործընթացների կարգավորմանն ուղղված գործողությունները առաջին հերթին պետք է հիմնված լինեն այդ գործընթացների հստակ գրանցման և հաշվառման միջոցով ձևավորվող միգրացիոն իրավիճակի և նրա փոփոխության միտումների իմացության վրա: Չունենալով միգրացիոն հոսքերին առնչվող տեղեկատվության հավաքագրման գործուն համակարգ, մինչ այժմ իրավիճակը միայն գնահատվել է` ելնելով տարբեր, հաճախ իրարամերժ մոտեցումներից և աղբյուրների տվյալներից: Դա թույլ չի տալիս միարժեքորեն գնահատել իրավիճակը և դրան համապատասխան միջոցառումներ, ծրագրեր մշակել, ինչպես նաև` եզրակացություններ կատարել ձեռք առնված միջոցառումների գործնականության մասին և անհրաժեշտության դեպքում հարկ եղած ուղղումները մտցնել մոտեցումների մեջ: Առաջին անհրաժեշտության խնդիր է դառնում սահմանահատումների թվի գրանցման կազմակերպումը և դրա հիման վրա ընդհանուր միգրացիոն մնացորդի որոշումը: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է նախատեսել հետևյալ գործողությունները.

- օդային ճանապարհով հանրապետության սահմանահատումների թվի գրանցման

«Զվարթնոց» օդանավակայանում գործող համակարգը, հետագայում նաև նրա

կատարելագործման հետ կապված փոփոխությունները, տարածել հանրապետության

տարածքում գտնվող այլ օդանավակայանների վրա;

- սահմանային հսկողություն իրականացնող պետական մարմինների, համապատասխան

գերատեսչությունների ուժերով և նրանց տրամադրության տակ եղած

միջոցներով կազմակերպել սահմանահատումների հաշվառում հանրապետության

ցամաքային (երկաթուղային և ավտոտրանսպորտային) սահմանային հսկողության

կետերում;

- ձևավորել այս տեղեկատվության հավաքման, մշակման և բաշխման

համապատասխան մեխանիզմ:

 

Աշխարհի շատ երկրներում և տարածաշրջաններում առկա են հայկական հոծ բնակչությամբ գաղթօջախներ, որոնք էապես ազդում են միգրացիոն հոսքերի ուղղությունների ձևավորման և կազմի վրա: Այս գործոնի հաշվառումը նույնպես խիստ անհրաժեշտ է միգրացիոն գործընթացների կարգավորմանն ուղղված քաղաքականության իրականացման ժամանակ: Խիստ կարևոր է այս գաղթօջախներից ՀՀ հետ առնչվող միգրացիոն տեսանկյունից հետաքրքրություն ներկայացնող տեղեկատվության ստացումը, որի սկզբնաղբյուր կարող են ծառայել ՀՀ տարածքում գտնվող և սփյուռքի տարբեր հատվածների հետ կապեր իրականացնող պետական, հասարակական մարմինները, կազմակերպությունները, արտերկրներում գտնվող ՀՀ տարբեր ներկայացուցչությունները, սփյուռքահայերի համայնքները, միությունները և այլն:

Այս տեղեկատվությունը, բնականաբար, կարիք ունի մշակման, համապատասխան տեսանկյունից վերլուծման և ընդհանրացման, որի համար, ինչպես նաև ինֆորմացիայի շրջանառության կազմակերպման համար պետք է համապատասխան պետական մարմինների, գերատեսչությունների համագործակցության և գործողությունների համակարգման վերաբերյալ հստակ կարգ սահմանվի:

 

Երկարաժամկետ հեռանկարում ելքի-մուտքի հաշվառման, միգրացիոն իրավիճակի գնահատման ու վերահսկման համար անհրաժեշտ տեղեկատվության ստացման և մշակման աշխատանքները անհրաժեշտ է ընդլայնել և խորացնել հետևյալ ուղղություններով. - սահմանահատումների գրանցումը միայն քանակական ցուցանիշների արձանագրման

հարթությունից տեղափոխել անհատականացված գրանցման հարթություն`

տեղեկատվության մշակման մեջ համապատասխան փոփոխությունների համար

տեխնիկական և մեթոդական նախադրյալներ ստեղծելով; - բնակչության արտաքին միգրացիոն հարցերին առնչվող տեղեկատվության ստացումը,

մշակումը և շրջանառությունը ապահովող միասնական տեղեկատվական համակարգի

մշակում և ներդրում; - հանրապետության ներսում բնակչության տեղաշարժերի հաշվառման վերաբերյալ

տեղեկատվական համակարգի մշակում և գործարկում:

 

ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող էմիգրանտների իրավունքների և շահերի պետական պաշտպանության իրականացում, հայրենիքի հետ էմիգրանտների կապերի պահպանման ու զարգացման ուղղությամբ գործունեության ծավալում, հարկադիր բնույթի զանգվածային, արագընթաց ռեէմիգրացիոն ալիքների ձևավորման հնարավորությունների կանխարգելում, ռեէմիգրացիոն գործընթացների համաչափ, վերահսկելի զարգացման ապահովում:

 

Այս բնագավառում տարվող աշխատանքները կարճաժամկետ հեռանկարի համար, պետք է իրականացվեն հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

- ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող էմիգրանտների իրավունքների և շահերի իրականացման

գործում առկա հիմնահարցերի մոնիտորինգի անցկացում;

- այդ նույն խմբի քաղաքացիներին մուտքի երկրներում գործող ՀՀ դեսպանատների

և հյուպատոսարանների միջոցով իրավական-խորհրդատվական օգնության և այլ

աջակցության տրամադրում;

- ՀՀ-ից արտագաղթած քաղաքացիների իրավունքների և շահերի պաշտպանության,

ինչպես նաև հարկադիր բնույթի զանգվածային, արագընթաց ռեէմիգրացիոն

ալիքների ձևավորման հնարավորությունների կանխարգելման նպատակով մուտքի

երկրների համապատասխան պետական մարմինների հետ բանակցությունների

վարում և համաձայնագրերի կնքում:

 

Միջինից երկարաժամկետ հեռանկարի համար շեշտադրումը կդրվի ռեէմիգրացիոն գործընթացների կանոնակարգման և համապատասխան սոցիալ-տնտեսական լծակների համակարգի մշակման և գործարկման միջոցով ռեէմիգրացիոն հոսքերի աճի խթանման վրա: ՀՀ-ից դուրս եկած միգրանտների զգալի կուտակումներ ունեցող երկրների իշխանությունների և շահագրգիռ միջազգային կազմակերպությունների հետ համատեղ կմշակվեն և կիրականացվեն ռեէմիգրացիոն ծրագրեր:

 

Աշխատանքային էմիգրացիայի երևույթի օրենսդրական կանոնակարգում և պետական նպատակային վերահսկում: Աշխատանքային էմիգրանտների իրավունքների և օրինական շահերի պետական պաշտպանության իրականացում: Քաղաքակիրթ ինտեգրացում միջազգային աշխատաշուկային:

 

Գործունեության հիմնական ուղղություններն ըստ նշված բնագավառների հետևյալն են.

- հանրապետության բնակչության արտագնա աշխատանքային գործունեությունը

բոլոր հիմնական փուլերում (հավաքագրում, աշխատանքային գործունեություն

և վերադարձ) կարգավորող իրավական ակտերի մշակում,

- հանրապետության բնակչությանը արտասահմանում ժամանակավոր աշխատանքի

տեղավորման պետական աջակցության ձևերի և մեթոդների կատարելագործման

և զարգացման ուղղությամբ աշխատանքների իրականացում,

- աշխատանքային միգրացիայի գծով կնքված երկկողմ, բազմակողմ պայմանագրերի

վերանայում, դրանց գործարկման կամ դադարեցման համար անհրաժեշտ

միջոցառումների իրականացում, անհրաժեշտության դեպքում` նոր

պայմանագրերի, այդ թվում նաև միջգերատեսչական, կնքում,

- աշխատանքային միգրանտների և նրանց ընտանիքների անդամների իրավական

կարգավիճակի մասին ԱՊՀ մասնակից երկրների հետ համատեղ միջպետական

Կոնվենցիայի մշակում, համապատասխան միջազգային կոնվենցիաներին միացման

իրավական և կազմակերպչական նախադրյալների նախապատրաստում;

- տնտեսական մեթոդների կիրառմամբ բարձր որակավորման մասնագետների միգրացիոն

արտահոսքը (ուղեղների արտահոսք) արգելակող մեխանիզմների գործարկում:

 

Հեռանկարային զարգացման փուլում, ի տարբերություն աշխատանքային միգրացիայի կարգավորման կարճաժամկետ ծրագրի, որտեղ հիմնական ուշադրությունը դարձվում է աշխատաշուկայում առկա հավելուրդային աշխատուժի կազմակերպված արտահանման վրա, արդեն պետք է շեշտադրվեն միջազգային աշխատաշուկային քաղաքակիրթ ինտեգրացման խնդիրները: Այս ուղղությամբ պետք է իրականացվեն հետևյալ միջոցառումները.

- հանրապետությունում պատրաստվող կադրերի որակավորման համապատասխանեցումը

միջազգային ստանդարտներին, ներառյալ տրամադրվող ավարտական փաստաթղթերի

միջազգային ճանաչման հարցերը;

- ռեէմիգրացիոն ծրագրերի սահմաններում բարձր որակավորման մասնագետների

վերադարձի կազմակերպում:

 

Իմիգրացիոն վերահսկողության համապարփակ, գործուն համակարգի ստեղծում` ելնելով ազգային անվտանգության ամրապնդման ու սոցիալ-տնտեսական առաջընթացի պահանջներից, հանրապետության տարածքում ՀՀ քաղաքացիներ չհանդիսացող անձանց կացության ու բնակվելու պայմանների կանոնակարգում: Առանձին կատեգորիայի անձանց համար` կարգավիճակի օրենսդրական սահմանում:

 

Կարճաժամկետ հեռանկարում առանձնապես կարևորվում է սահմանային հսկողության համակարգի կատարելագործումը այն հաշվով, որպեսզի օրինական ճանապարհով ՀՀ մուտք գործող և ՀՀ-ից մեկնող անձանց դեպքում այդ հսկողությունը լինի հնարավորինս «աննկատ»:

Իմիգրացիոն հոսքերի կանոնակարգման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է ոչ այնքան երևույթի ներկա մասշտաբներով, որքան հնարավոր զարգացումներով և տարաբնույթ անդրադարձների մեծ պոտենցիալով: Հրատապ լուծում պահանջող խնդիրների թվում առանձնանում են իրավական բնույթի հարցերը` պայմանավորված հանրապետություն մուտք գործող անձանց իրավական կարգավիճակի հետ: Ներկայումս իրավական տեսակետից հստակորեն սահմանազատվում են միայն ապաստան կամ փախստականի կարգավիճակ հայցողները: Անհրաժեշտ է հստակ ձևակերպել պետության վերաբերմունքը էմիգրանտների այլ կատեգորիաների նկատմամբ` առանձին դեպքերում սահմանելով նաև համապատասխան կարգավիճակներ.

- ԱՊՀ տարբեր երկրների տարածքում գտնվող ռազմական հակամարտությունների

գոտիներից կամ այլ պատճառներով ՀՀ մուտք գործած անձինք, որոնք

էթնիկական ծագման կամ այլ հայտանիշներից ելնելով ցանկանում են

երկարատև կամ մշտական բնակություն հաստատել ՀՀ-ում;

- նույնը` ոչ ԱՊՀ երկրների քաղաքացիների դեպքում;

- օտարերկրյա քաղաքացիներ, որոնք երկարատև ժամանակահատվածում բնակվելով

հանրապետությունում, զբաղվում են նաև աշխատանքային գործունեությամբ,

ընդ որում անհրաժեշտ է ներդնել ՀՀ-ում նրանց աշխատանքի ներգրավման և

օգտագործման նկատմամբ վերահսկողության մեխանիզմներ, այդ թվում` ՀՀ

քաղաքացիների կողմից թափուր աշխատատեղերի զբաղեցման առաջնահերթության

իրավունքի ապահովում, օտարերկրյա աշխատուժի ներգրավման քվոտավորում;

- վերադարձված քաղաքացիներ (ՀՀ կամ երրորդ երկրների), որոնք ՀՀ կնքած

համաձայնագրերի հիման վրա հետ են դարձվում այն պետություններից, որտեղ

նրանք գտնվում են անօրինական կարգավիճակով` այն հիմունքներով, որ նրանք

այդ երկիր են մուտք գործել ՀՀ-ից:

Երկարաժամկետ հեռանկարում սկզբնական փուլի այս գործողությունները անհրաժեշտ է ընդլայնել և խորացնել այն հաշվով, որ ստեղծվի իմիգրացիոն վերահսկողության համապարփակ, գործուն համակարգ` ներառյալ տարածքային միավորումները, հանրապետության տարածքում գտնվող իմիգրանտների, այդ թվում հարկադիր միգրանտների ու ապաստան հայցողների մուտքի և ելքի, գտնվելու ու բնակվելու պայմանների կանոնակարգումը` ելնելով ազգային անվտանգության ամրապնդման ու սոցիալ-տնտեսական առաջընթացի պահանջներից:

 

Համակողմանի նպաստել հանրապետություն մուտք գործած փախստականների և հարկադիր միգրանտների այն մասի ինտեգրացմանը, որոնց վերադարձը դեպի իրենց նախկին բնակության վայրեր օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ գործոններով պայմանավորված` անհնար է: Համապատասխան մեխանիզմների մշակում հանրապետության տարածք մուտք գործող այն փախստականների և բռնի տեղահանված անձանց` իրենց նախկին բնակության վայրեր կամավոր վերադարձի նպատակով:

 

Ինչպես հրատապ, կարճաժամկետ, այնպես էլ հեռանկարային ժամանակահատվածում Ադրբեջանից բռնագաղթված փախստականների նկատմամբ քաղաքականությունը պետք է միտված լինի նրանց ինտեգրացման և նատուրալիզացման պայմանների ստեղծմանը, որի համար անհրաժեշտ է. - փախստականների բնակարանային հիմնախնդրի լուծմանն ուղղված համապարփակ

ծրագրի մշակում և դրա իրագործման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների

հայթայթման նպատակով միջազգային դոնոր կազմակերպությունների հետ

բանակցությունների վարում; - փախստականների սոցիալական այլ հիմնախնդիրների լուծմանն ուղղված պետական

ծրագրերի մշակում` ներառելով նաև այս կատեգորիայի անձանց կոմպակտ

բնակության վայրերի ենթակառուցվածքների և սոցիալական նշանակության

օբյեկտների (դպրոց, առողջապահական հաստատություններ և այլն)

շինարարությունը; - աշխատանքի տեղավորման, վերամասնագիտացման և որակավորման բարձրացման

հարցերում, ցուցաբերվող օժանդակության, կրթության և իրավական

բնագավառներում ձեռք առնվող միջոցառումների հաշվին լիարժեք ինտեգրացման և

նատուրալիզացման գործընթացների խթանում; - իրենց իրավունքների և հնարավորությունների մասին համակողմանի և

ամբողջական տեղեկատվության միջոցների ներգրավմամբ օգնության տրամադրում,

զանգվածային տեղեկատվության միջոցների ներգրավմամբ համապատասխան

հիմնահարցերի լուծման ձևերի, մեթոդների և ընթացքի հրապարակայնության

ապահովում:

Նկատի ունենալով, որ փախստականների հիմնական մասի իրական տնտեսական հնարավորությունները խիստ ցածր է հանրապետության բնակության միջին մակարդակից, միջազգային կազմակերպությունների կողմից ցուցաբերվող օժանդակությունը օրեցօր կրճատվում է, իսկ բյուջետային հատկացումները խիստ սահմանափակ են, ապա ինտեգրացման և նատուրալիզացիայի գործընթացները մեծ չափով պետք է կապել մի կողմից` փախստականների ինքնակազմակերպման, բարեգործական միջոցների ներգրավման խթանման, մյուս կողմից` առկա միջոցների առավել խնայողական և նպատակային օգտագործման հետ: Այս ուղղությամբ աշխատանքները պետք է իրականացնել հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

- փախստականների և հարկադիր միգրանտների ինքնաապահովման և ինքնաիրացման

կարողությունների բարձրացմանը նպատակամղված սոցիալ-հոգեբանական բնույթի

ծառայությունների տրամադրում,

- ձեռնարկատիրական նախաձեռնությունների խրախուսում և աջակցություն,

- փախստականների և հարկադիր միգրանտների հիմնահարցերով զբաղվող,

հատկապես նրանց կողմից կազմակերպված, հասարակական կազմակերպություններին

իրական պետական օգնության և աջակցության ապահովում,

- այս կատեգորիայի անձանց սոցիալ-կենցաղային հիմնախնդիրների վրա ծախսվող

միջոցների օգտագործման արդյունավետության բարձրացում` բյուջետային

միջոցների վերադարձելիության և վերաներդրման հնարավորություններ

ապահովող համակարգերի ստեղծման և հնարավորին չափ լայն կիրառման

ճանապարհով,

- համապատասխան հիմնահարցերի լուծման գործում ոչ բյուջետային միջոցների

ներգրավման չափերի մեծացում (այդ թվում` բարեգործական): Տնտեսական և

հարկային լծակների կիրառմամբ դրանց ծավալների աճը խրախուսող

մեխանիզմների ստեղծում ու գործարկում:

ՀՀ-ում ապաստանած փախստականների ինտեգրացման և նատուրալիզացիայի ճանապարհին լուրջ խոչընդոտ է վերադարձի և թողնված գույքի փոխհատուցման հետ կապված սպասումները: Եթե վերադարձի հետ կապված հարցերը հիմնականում քաղաքական լուծումներից են կախված և պետք է դիտարկվեն հեռանկարային ծրագրերում, ապա փոխհատուցման հետ կապված հարցերը կարող են ոչ միայն քննարկվել. այլև փոխադարձ համաձայնության դեպքում կարելի է ձեռնամուխ լինեն դրանց լուծմանն արդեն իսկ կարճաժամկետ հեռանկարի ծրագրերում: Այս հարցին վերաբերվող աշխատանքները պետք է իրականացնել հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

- համապատասխան պետական մարմինների և հասարակական կազմակերպությունների

մասնակցությամբ նախապատրաստել նյութեր հանրապետությունում բնակություն

հաստատած փախստականների ունեցվածքի փոխհատուցման հարցը բարձրացնելու

համար,

- փախստականների հարցերով հրավիրվող միջազգային ամենատարբեր

բանակցությունների և քննարկումների ընթացքում պետական մարմինների և

կառավարական պատվիրակությունների կողմից փոխհատուցման հարցի բարձրացում,

- երկկողմ հանդիպումների ժամանակ նշված հարցի քննարկում:

 

Դեպի Հայաստան հարկադիր միգրանտների հնարավոր զանգվածային հոսքերի կանխատեսմանն ու դրանց բացասական հետևանքների կանխարգելմանն ուղղված միջոցառումների մշակում և իրականացում:

 

Այս ոլորտում գործողությունները կիրականացվեն հիմնական հետևյալ ուղղություններով.

- միգրացիոն իրավիճակի գնահատման բնագավառում նախնական իրազեկման

համակարգի ստեղծում;

- դեպի Հայաստան ուղղված պոտենցիալ հոսքեր ստեղծող ելքի երկրների հետ

համապատասխան հարաբերությունների հաստատմանն ու զարգացմանն ուղղված

քայլերի իրականացում, այդ երկրների իշխանություններից փոխհատուցումների

ստացման մեխանիզմների մշակում;

- նման հոսքերի կանխման գործում արտերկրների հայկական

կազմակերպությունների ներգրավում,

- պոտենցիալ հարկադիր միգրանտների կողմից Հայաստան տեղափոխվելու,

համապատասխան կարգավիճակ ստանալու, բնակության պայմանների մասին

ամբողջական տեղեկատվության տրամադրում:

Այս ուղղությամբ գործունեություն իրականացնելու ընթացքում ՀՀ իշխանության մարմինները հիմնվելու են 1995 թ. «Ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության» եվրոպական շրջանակային կոնվենցիայի դրույթների վրա, որին ՀՀ միացել է 1998 թ.:

 

Ներքին տեղահանվածներին իրենց նախկին բնակավայրերը վերադարձի կազմակերպում, միգրացիոն հոսքերի վերակողմնորոշման հիման վրա սոցիալ-տնտեսական միգրանտների զանգվածի միջոցով բնակչության ռացիոնալ տարաբնակեցում, աշխարհա-քաղաքական առումով կարևոր տարածաշրջանների բնակչության ամրապնդման պայմանների ստեղծում:

 

Ներքին տեղահանվածներին իրենց նախկին բնակավայրերը վերադարձի ապահովումը, ռազմավարական առումով կարևոր տարածաշրջանների բնակչության ամրապնդման պայմանների ստեղծումը հանդիսանում է պետական միգրացիոն քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկը, որի իրականացումը ենթադրում է.

- կամավորության սկզբունքով մշտական բնակավայր վերադարձի կազմակերպում;

- պետության մասնակցությունը վերադարձի գործընթացին` համապատասխան

ծրագրերի մշակման և իրագործման, կյանքի նվազագույն անհրաժեշտ սոցիալ-

տնտեսական պայմանների ապահովման, վերադարձող անձանց հասարակական

կազմակերպությունների աջակցության և այլ հնարավոր եղանակներով;

- վերադարձող անձանց ֆիզիկական անվտանգության առնչությամբ պետական

երաշխիքների տրամադրում: Վերադարձի ծրագրի իրականացնող միջազգային և

այլ կազմակերպություններին նման երաշխիքների տրամադրման պահանջների

առաջադրում;

- վերադարձի տարածաշրջանի իրավիճակի մասին ամբողջական և օբյեկտիվ

տեղեկատվության ապահովում, այդ թվում` անկախ աղբյուրներից (մարդու

իրավունքների պաշտպանության հարցերով զբաղվող միջազգային և ոչ

կառավարական կազմակերպություններ) օգտվելու միջոցով:

Պետական իշխանության մարմինները կձեռնարկեն անհրաժեշտ միջոցառումներ գույքի տեղափոխման, փոխհատուցումների, վարկերի, արտոնությունների տրամադրման և տվյալ կատեգորիայի անձանց վերաբերվող այլ հարցերի լուծման ուղղությամբ:

Երկարաժամկետ հեռանկարում երկրում սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի կայունացմանը ու բարելավմանը զուգընթաց անհրաժեշտություն կառաջանա մշակել ու գործողության մեջ դնել բնակչության տարաբնակեցման մի համակարգ, որն առավել չափով կհամապատասխանի մի կողմից նորանկախ Հայաստանի պետության աշխարհա- քաղաքական ու սոցիալ-տնտեսական շահերին, մյուս կողմից` առավել բարենպաստ պայմաններ կապահովի մարդկանց նորմալ կյանքի ու կենսագործունեության համար:

Նշված համակարգի խնդիրների նպատակային լուծումը ենթադրում է համապատասխան սոցիալ-տնտեսական լծակների մշակման ու գործարկման միջոցով ապահովել բնակչության ներհանրապետական տեղաշարժերի հետևյալ գերակայությունները.

- գյուղից-քաղաք բնակչության միգրացիոն հոսքի վերահսկելի զարգացում,

- ըստ մարզերի բնակչության խտության ցուցանիշներում առկա անցանկալի

անհամամասնությունների հաղթահարում,

- սահմանամերձ և հեռավոր վայրերից բնակչության արտահոսքի դադարեցում և

ներհոսքի խթանում,

- բարձր լեռնային բնակավայրերի բնակչության ամրապնդում,

- փոքր և միջին քաղաքային բնակավայրերի առաջանցիկ զարգացում և այդ

միջոցով քաղաքային տարաբնակեցման համակարգի կատարելագործում:

 

Հին ու նոր սփյուռքի գաղթօջախների հետ կառուցողական փոխհարաբերությունների ձևավորում, պահպանում և զարգացում, ձուլման և ուծացման երևույթների արգելակմանն ուղղված միջոցառումների մշակում և իրականացում: Հայրենադարձության երևույթի խրախուսում, իրավա-օրենսդրական հիմքերի ձևավորում:

Քաղաքացիությունը այս բնագավառում պետք է ուղղված լինի.

- սահմանների հատման և ՀՀ տարածքում գտնվելու ընթացակարգերի պարզեցման միջոցով հարազատների միջև շփումների և այլ նպատակով այցերի (այդ թվում նաև տուրիստական) խրախուսմանը;

- աշխատանքային գործունեության, ներդրումային ծրագրերի իրականացման,

ուսման, ՀՀ քաղաքացիության և ՀՀ-ում բնակության իրավունքի ստացման

հարցերում այլ օտարերկրացիների համեմատ առաջնայնության ապահովմանը;

- երկքաղաքացիության ինստիտուտի ՀՀ ազգային անվտանգության շահերին

չհակասող տարբերակի մշակմանը և ներդրմանը;

- լայնամասշտաբ կրթական, մշակութային, մարզական և գիտատեխնիկական

փոխհամագործակցության իրականացմանը:

 

Էմիգրացիոն ալիքի ծավալների սահմանափակման և էմիգրացիոն հոսքերի կառուցվածքում մշտապես մեկնողների կրճատմանն ուղղված նպատակային ծրագրերի մշակում և կենսագործում:

 

Միգրացիայի ժողովրդագրական, էթնիկական, սոցիալական, տնտեսական տեսանկյունից ամենածանր հետևանքները պայմանավորված են ՀՀ բնակչության մեծամասշտաբ արտահոսքով, որի նվազեցման և կասեցման աշխատանքները ներկա էտապում պետության միգրացիոն քաղաքականության գերխնդիրը կարելի է համարել: Այս բնագավառում պետք `է կիրառվեն միջազգային փորձի տեսանկյունից արդյունավետ համարվող բոլոր միջոցները և մեխանիզմները, ինչպիսիք համարվում են բնակչության շարժուն, ձեռներեց մասի աջակցության միջոցով տնտեսական առաջընթացի ապահովումը, ազգային կարողությունների զարգացումը, ներքին միգրացիան որպես զանգվածային արտահոսքի այլընտրանքի վերածման պայմանների ստեղծումը, պոտենցիալ միգրանտներին կողմնորոշող տեղեկատվական ծրագրերի իրագործումը: Վերը նշված հիմնախնդրի լուծման նպատակով նախատեսվում է նաև.

- հանրապետության աշխատանքային շուկայի իրավիճակի, աշխատուժի առաջարկի

և պահանջարկի հարաբերակցության, աշխատանք փնտրող կոնտինգենտի

կրթամասնագիտական և ժողովրդագրական կառուցվածքի

առանձնահատկությունների մոնիտորինգի իրականացում;

- նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը նպատակամղված ինչպես ներքին, այնպես էլ

արտաքին ներդրումների ներգրավումը խրախուսող, խթանող և վստահության

աստիճանը ապահովող քաղաքական, օրենսդրական, սոցիալ-հոգեբանական դաշտի

ձևավորում;

- նվազագույն ներդրումներով առավել մեծ թվով աշխատատեղեր ստեղծելու

նպատակով հանրապետության չաշխատող կամ լրիվ հզորությամբ չգործող

ձեռնարկությունների վերագործարկման ու ընդլայնման հնարավորությունների

ու նպատակահարմարության համակողմանի հետազոտության իրականացում և

առաջարկությունների մշակում;

- ինքնուրույն ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու քաղաքացիների

նախաձեռնությունների իրականացման մեխանիզմների պարզեցում ու

հստակեցում, պետական խրախուսման և աջակցության արդյունավետ համակարգի

մշակում և գործարկում;

- պետական իշխանության հանրապետական և տարածքային մարմինների կողմից

հասարակական աշխատանքների հնարավոր բնագավառների որոշում և այդ

աշխատանքներում ազատ աշխատուժի ներգրավման մեխանիզմների կանոնակարգում;

- միջպետական պայմանագրերի միջոցով արտագնա աշխատանքների մեկնողների

թվաքանակի և մասնագիտական-ժողովրդագրական կազմի օպտիմալ

համամասնությունների ձևավորում;

- զանգվածային լրատվության միջոցներով պարբերաբար իրականացվող քարոզչական

աշխատանք, որը կոչված է լուսաբանելու էմիգրացիա ծնող պատճառները,

էմիգրանտների իրական վիճակն ու հեռանկարները, էմիգրացիայի սոցիալ-

տնտեսական, ժողովրդագրական, բարոյա-հոգեբանական հետևանքները;

- հանրապետությունում տեղի ունեցող և սպասվող դրական տեղաշարժերի մասին

ազգաբնակչությանը լայնորեն տեղեկացնելու միջոցով ապահովել ներկայիս

բարոյա-հոգեբանական ճգնաժամի աստիճանական հաղթահարումը:

 

3. ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԿԱՐԻ ՄԱՍԻՆ

 

ՊՄՔ գերակա խնդիրների լուծման նախորդ բաժնում շարադրված հիմնական ուղղությունների և մեխանիզմների կիրարկումն միգրացիայի բնագավառում գործառույթներ ունեցող մարմինների կողմից իրականացվում է ինչպես դրանք ներառելով այդ մարմինների կանոնադրական խնդիրների շրջանակի մեջ, այնպես էլ նպատակային ծրագրերի միջոցով: Վերջիններիս մշակման և գործարկման ընթացակարգը կիրականացվի քայլերի հետևյալ հաջորդականությամբ.

- միգրացիայի կարգավորման բնագավառում որևէ ծրագիր իրականացնելու

նախաձեռնությամբ ՀՀ Կառավարության առջև կարող է հանդես գալ ՀՀ

Կառավարությանն առընթեր միգրացիայի և փախստականների վարչությունը,

իրենց իրականացրած գործառույթների ոլորտում` համապատասխան շահագրգիռ

նախարարություններն ու գերատեսչությունները, կամ նրանց միջոցով

միջազգային կամ տեղական հասարակական կազմակերպությունները;

- յուրաքանչյուր դեպքում համապատասխան պետական մարմնի, կառույցի ղեկավարը

շահագրգիռ նախարարությունների և գերատեսչությունների հետ

քննարկումներից, համաձայնեցումից հետո ՀՀ կառավարություն է

ներկայացնում միգրացիոն ծրագիր իրականացնելու առաջարկը, որտեղ

ընդհանուր գծերով տրվում են ծրագրի բովանդակությունը, մոտավոր

ժամանակացույցը և նախահաշիվը;

- կատարվում է ծրագրի նախագծի քննարկում և հավանության արժանանալու

դեպքում միգրացիայի և փախստականների վարչությանը կամ համապատասխան

գերատեսչությանը տրվում է ծրագրի մանրամասն մշակման պատվեր;

- պատվեր ստացած կառույցի համապատասխան ենթակառույցները (անհրաժեշտության

դեպքում ներգրավելով փորձագետներ այլ գերատեսչություններից կամ

կազմակերպություններից), մշակում են այդ ծրագրերը` նկարագրելով դրանց

կիրարկումն ապահովող միջոցառումների օպերատիվ մանրամասնությունները,

նշելով բոլոր անհրաժեշտ միջոցառումները ներառյալ դրանք իրականացնելու

համար անհրաժեշտ ընթացակարգերը, տալով ծրագրի ֆինանսա-տնտեսական

հիմնավորումը: Նշում է տվյալ ծրագրի իրականացման ժամանակ այլ

նախարարությունների հետ համագործակցության մեխանիզմները ինչպես նաև

յուրաքանչյուր նախարարության, գերատեսչության պատասխանատվության

ոլորտները;

- ծրագրի մշակման ընթացքում և նրա ավարտից հետո կատարվում են ծրագրի

առանձին բաժինների, նրանում տեղ գտած մասնագիտական հարցերի

կոնսուլտացիոն քննարկումներ համապատասխան պետական մարմինների,

շահագրգիռ կազմակերպությունների հետ և նախնական քննարկումների,

համաձայնությունների արդյունքում ձևավորված ծրագրի նախագիծը, մինչև

հաջորդ տարվա բյուջեի քննարկումները սկսելը, ներկայացվում է ՀՀ

Կառավարությանը;

- ՀՀ Կառավարության կողմից ծրագրի հաստատման դեպքում պետությունը կարող է

ամբողջությամբ իր վրա վերցնել ծրագրի ֆինանսավորումը, տրամադրել

ֆինանսավորման մի մասը, կամ հաստատելով հանդերձ` չֆինանսավորել;

- հաստատվում են նաև ծրագրի կատարման համար պատասխանատու

կազմակերպությունը կամ կազմակերպությունները, ծրագրի կատարման

վերաբերյալ հաշվետվության ներկայացման կարգը:

 

ԲԱԺԻՆ 2. ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՕՐԵՆՍԴՐԱԿԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ

 

Բնակչության միգրացիային առնչվող օրենսդրության հիմնական ֆունկցիան միգրացիայի գործընթացներում ուղղակի կամ անուղղակի ձևով ներգրավված անձանց իրավասությունների և պարտականությունների շրջանակի սահմանումն է, այդ գործընթացների կարգավորման նպատակով անհատների և պետական մարմինների միջև առաջացող հարաբերությունների կարգավորումը: Այդ իսկ առումով միգրացիոն օրենսդրությունը միգրանտներից բացի, ներառում է նաև նրանց տեղափոխող, աշխատանքի ընդունող, կրթական, առողջապահական և այլ ծառայություններ մատուցող անձանց, «խաղի կանոնները» վերահսկող պետական պաշտոնյաներին, ինչպես նաև այն հանգամանքները, որոնք անցանկալի միգրացիոն հոսքերի ստեղծման պատճառ կարող են հանդիսանալ:

Միգրացիոն հիմնախնդիրների պետական կարգավորման նպատակով առկա օրենսդրական դաշտում իրականացվելիք անհրաժեշտ փոփոխությունները, որոնք բերված են աղյուսակի տեսքով, հնարավորություն կընձեռնեն ՀՀ գործող օրենսդրությունը համահունչ դարձնել նախորդ բաժնում շարադրված պետական միգրացիոն քաղաքականության գերակա խնդիրների հետ:

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ I. ԳՈՐԾՈՂ ՕՐԵՆՔՆԵՐՈՒՄ ԵՎ ԱՅԼ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԱԿՏԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

.__________________________________________________________________________.

|Օրենսդրական ակտի | Ակտի մեջ փոփոխություն կամ       | ՀՀ կառավ.    | Պատ.  |

|անվանումը        | լրացում կատարելու նպատակը       | ներկայացման  |կատարող|

|                 | և  դրանց արդյունքում            |ժամանակացույցը|       |

|                 | ակնկալվող արդյունքները          |              |       |

|_________________|_________________________________|______________|_______|

|1. «Հայաստանի    |Օրենքում կատարել լրացումներ,     |  2001 թ.     |ՀՀ ՆԳՆ |

|Հանրապետության   |որոնք կնախատեսեն ՀՀ              |              |ՀՀ ԱԳՆ |

|Քաղաքացիության   |քաղաքացիության ինքնաբերաբար      |              | ՄՓՎ   |

|մասին» ՀՀ օրենք  |դադարեցում այն դեպքերում, երբ    |              |       |

|                 |ՀՀ քաղաքացին օրենքի խախտումով    |              |       |

|                 |ձեռք է բերում օտարերկրյա         |              |       |

|                 |պետության քաղաքացիություն`       |              |       |

|                 |պահպանելով ՀՀ քաղաքացիությունը:  |              |       |

|                 |Օրենքի 13-րդ հոդվածը լրամշակել`  |              |       |

|                 |պարզեցնելով հայ ազգի             |              |       |

|                 |օտարերկրացիների կողմից ՀՀ        |              |       |

|                 |քաղաքացիություն ձեռք բերելու     |              |       |

|                 |կարգը:                           |              |       |

|                 |                                 |              |       |

|2. «ՀՀ-ում       |Ամբողջականացնել և  ճշգրտել ՀՀ-ում|  2001 թ.     |ՀՀ ՆԳՆ |

|օտարերկրյա       |գտնվող օտարերկրացիների           |              |ՀՀ ԱԳՆ |

|քաղաքացիների     |կարգավիճակները, հստակեցնելով     |              | ՄՓՎ   |

|իրավական         |մուտքի արտոնագրերի մերժման       |              |       |

|կարգավիճակի      |հիմքերը, սահմանելով մշտական      |              |       |

|մասին» ՀՀ օրենք  |բնակության կարգավիճակ, նախատեսել |              |       |

|                 |պարզաբանումներ քաղաքացիություն   |              |       |

|                 |չունեցող անձանց վերաբերյալ:      |              |       |

|                 |Հստակեցնել օտարերկրացիների       |              |       |

|                 |աշխատանքային և  մյուս            |              |       |

|                 |իրավունքներին առնչվող հարցերը,   |              |       |

|                 |ելնելով հանրապետության ներքին    |              |       |

|                 |աշխատաշուկայի պաշտպանության      |              |       |

|                 |խնդիրներից:                      |              |       |

|                 |                                 |              |       |

|3. «Փախստականների|Օրենքում փախստականի կարգավիճակի  |  2000 թ.     | ՄՓՎ   |

|մասին» ՀՀ օրենք  |մերժման համար լրացուցիչ հիմքերի  |              |       |

|                 |նշումը: Միջազգային իրավական      |              |       |

|                 |նորմերին չհակասող հիմունքներով   |              |       |

|                 |փախստականի կարգավիճակի           |              |       |

|                 |ժամանակային սահմանափակման հարցերի|              |       |

|                 |ներառումը, այդ կարգավիճակի       |              |       |

|                 |դադարեցման հիմքերում մշտական     |              |       |

|                 |բնակության նպատակով այլ երկիր    |              |       |

|                 |մեկնած լինելու, ինչպես նաև  այլ  |              |       |

|                 |հանգամանքների նախատեսումը:       |              |       |

|                 |                                 |              |       |

|4. «ՀՀ պետական   |Որոշման մեջ կատարել այնպիսի      |  2001 թ.     |ՀՀ ԱԱՆ |

|սահմանի անցման   |փոփոխություններ, որոնք սահմանային|              |ՀՀ ՆԳՆ |

|կետերում պետական |հսկողության համակարգը կդարձնեն   |              |ՀՀ ԱԳՆ |

|գործառույթների   |հնարավորինս «աննկատ» սահմանը     |              |ՄՓՎ    |

|իրականացման կարգը|օրինական հատողների համար         |              |       |

|հաստատելու մասին»|հիմնվելով այս հարցով Միգրացիայի  |              |       |

|ՀՀ կառավարության |միջազգային կազմակերպության կողմից|              |       |

|1998 թ. մարտի    |ՀՀ կառավարություն ներկայացված    |              |       |

|24-ի թիվ 200     |երաշխավորությունների վրա:        |              |       |

|որոշում          |                                 |              |       |

|                 |                                 |              |       |

|5. «ՀՀ-ում       |Լրամշակել` ՀՀ քաղաքացու անձնագիրը|  2001 թ.     |ՀՀ ՆԳՆ |

|անձնագրային      |օտարերկրյա պետություններում      |              |ՄՓՎ    |

|համակարգի        |վավերական ճանաչելու հարցին       |              |       |

|կանոնադրությունը |վերաբերող դրույթը                |              |       |

|և  ՀՀ քաղաքացու  |                                 |              |       |

|անձնագրի         |                                 |              |       |

|նկարագիրը        |                                 |              |       |

|հաստատելու       |                                 |              |       |

|մասին»           |                                 |              |       |

|ՀՀ կառավարության |                                 |              |       |

|1998 թ.          |                                 |              |       |

|դեկտեմբերի       |                                 |              |       |

|25-ի թիվ 821     |                                 |              |       |

|որոշմամբ         |                                 |              |       |

|հաստատված        |                                 |              |       |

|կանոնադրություն  |                                 |              |       |

.__________________________________________________________________________.

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ II. ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ԿԱՄ ԱՅԼ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄԸ

.__________________________________________________________________________.

|Օրենսդրական ակտի   |   Ակտի ընդունման նպատակը և        |Ընդունման|Պատաս-  |

|անվանումը          |      ակնկալվող արդյունքը          |ժամանակա-|խանատու |

|                   |                                   |ցույցը   |կատարողը|

|___________________|___________________________________|_________|________|

|1. «ՀՀ քաղաքացիների|Իրավական կարգավորումով             | 2001 թ. |ՀՀ ՆԳՆ, |

|   Հայաստանի       |մանրամասնեցնել ՀՀ քաղաքացու` ՀՀ-ից |         |ՀՀ ԱԳՆ, |

|   Հանրապետություն |հեռանալու և  ՀՀ վերադառնալու       |         |ՄՓՎ     |

|   մուտքի և  ելքի  |սահմանադրական իրավունքի իրականացման|         |        |

|   մասին» ՀՀ օրենք |հարցերը: Սահմանել այն բացառիկ      |         |        |

|                   |դեպքերը, երբ ՀՀ քաղաքացիները ելքը  |         |        |

|                   |ՀՀ-ից կարող է ժամանակավորապես      |         |        |

|                   |կասեցվել:                          |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|2. «ՀՀ քաղաքացիների|Օրենսդրորեն կարգավորել ՀՀ          | 2001 թ. |ՀՀ ՆԳՆ, |

|   ՀՀ տարածքում    |քաղաքացիների` ՀՀ տարածքում ազատ    |         |ՄՓՎ     |

|   ազատ տեղաշարժի, |տեղաշարժվելու, բնակավայր ընտրելու  |         |        |

|   բնակավայր       |սահմանադրական իրավունքը: Կարգավորել|         |        |

|   ընդունելու      |քաղ.-երի ըստ բնակության վայրի      |         |        |

|   մասին» ՀՀ օրենք |հաշվառման հետ կապված հարցերը:      |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|3. «Արտագնա        |Ելնելով ՀՀ քաղաքացու շահերի և      | 2000 թ. |ՄՓՎ,    |

|   աշխատանքների    |իրավունքների պաշտպանության, ինչպես |         |ՀՀ սոցապ|

|   կազմակերպման    |նաև  որոշակի ժամանակահատվածի համար |         |նախ.    |

|   մասին» ՀՀ օրենք |տվյալ տեսակի գործունեության        |         |ՀՀ ԱԳՆ  |

|                   |խրախուսման սկզբունքներից արտագնա   |         |        |

|                   |աշխատանքներին կազմակերպված բնույթ  |         |        |

|                   |տալը, դրանում պետության            |         |        |

|                   |մասնակցության ապահովումը,          |         |        |

|                   |օտարերկրյա պետ.-երի հետ այդ        |         |        |

|                   |ոլորտում համագործակցության         |         |        |

|                   |զարգացումը:                        |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|4. «Ազգային փոքրա- |ՀՀ տարածքում բնակվող և  ՀՀ քաղաքացի| 2001 թ. |ՄՓՎ,    |

|   մասնությունների |համարվող ազգային                   |         |ՀՀ ՆԳՆ, |

|   մասին» ՀՀ օրենք |փոքրամասնությունների               |         |ՀՀ ԱԳՆ  |

|                   |պատմամշակութային, լեզվական, գիտական|         |        |

|                   |և  այլ արժեքների պահպանման, նրանց  |         |        |

|                   |քաղաքական և  այլ իրավունքների      |         |        |

|                   |լիարժեք իրականացման համար          |         |        |

|                   |առանձնահատուկ պետական              |         |        |

|                   |վերաբերմունքի, պետական և  հաս.     |         |        |

|                   |կյանքին նրանց մասնակցության        |         |        |

|                   |երաշխիքների օրենսդրական            |         |        |

|                   |ամրագրումը: Օրենքի ընդունումը, ի   |         |        |

|                   |թիվս այլ հետևանքների,  կարող է     |         |        |

|                   |նպաստել ազգային                    |         |        |

|                   |փոքրամասնությունների միգրացիոն     |         |        |

|                   |շարժունակության նվազմանը:          |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|5. «1988-92 թթ.    |Օրենքը կսահմանի ՀՀ քաղաքացիություն | 2000 թ. |ՄՓՎ     |

|   Ադրբեջանի հանր. |ընդունած փախստականների համար       |         |        |

|   -ից բռնագաղթված |նախատեսվող իրավական և  սոցիալ-     |         |        |

|   և  ՀՀ քաղ.-     |տնտեսական երաշխիքները և  այդպիսով  |         |        |

|   ություն ստացած  |կխթանի փախստականների կողմից ՀՀ     |         |        |

|   անձանց իրավական |քաղաքացիության ձեռք բերման         |         |        |

|   և  սոցիալ-      |գործընթացը:                        |         |        |

|   տնտեսական       |                                   |         |        |

|   երաշխիքների     |                                   |         |        |

|   մասին» ՀՀ օրենք |                                   |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|6. «Ժամանակավոր    |Օրենքը տարբեր ստիպողական, հարկադիր | 2000 թ. |ՄՓՎ,    |

|   պաշտպանված      |հանգամանքների բերումով ՀՀ տարածքում|         |ՀՀ ՆԳՆ, |

|   անձանց մասին» ՀՀ|հայտնված անձանց համար կսահմանի     |         |ՀՀ ԱԳՆ  |

|   օրենք           |կարգավիճակ, ինչպես նաև`  նրանց     |         |        |

|                   |իրավունքները և  պարտականությունները|         |        |

|                   |                                   |         |        |

|7. «Քաղաքական      |Օրենքը կկարգավորի ՀՀ-ում քաղաքական | 2000 թ. |ՄՓՎ,    |

|   ապաստանի մասին» |ապաստանի իրավունք ստանալու խնդրանքի|         |ՀՀ ԱԳՆ, |

|   ՀՀ օրենք        |մերժման, տրված իրավունքի դադարեցման|         |ՀՀ ՆԳՆ, |

|                   |պայմանները, ինչպես նաև  դրանց հետ  |         |ՀՀ ԱԱՆ  |

|                   |առնչվող այլ հարաբերությունները     |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|8. «Վերաբնակեցման  |Օրենքը կսահմանի պետական            | 2001 թ. |ՄՓՎ,    |

|   և  տարաբնակեցման|վերաբերմունքի նորմերը պատերազմական |         |ՀՀ ՆԳՆ, |

|   մասին» ՀՀ օրենք |գործող.-ների, բնածին և  տեխնոծին   |         |ՀՀ ԱԳՆ  |

|                   |աղետների պատճառով կատարվող         |         |        |

|                   |բնակչության վերաբնակեցման և        |         |        |

|                   |տարաբնակեցման գործընթացների, այդ   |         |        |

|                   |գործընթացների մեջ ներառված անձանց  |         |        |

|                   |նկատմամբ:                          |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|9.                 |                                   | 2001 թ. |ՀՀ արդ. |

|  «Զբոսաշրջիկության|Օրենքը կսահմանի զբոսաշրջիկային     |         |և       |

|  մասին» ՀՀ օրենք  |գործունեությամբ զբաղվող տնտեսավարող|         |առևտրի  |

|                   |սուբյեկտների լիցենզավորման կարգը,  |         |նախ.    |

|                   |հստակորեն կտարանջատի արտագնա       |         |ՄՓՎ     |

|                   |աշխատանքային գործունեության և      |         |        |

|                   |զբոսաշրջիկության կազմակերպմամբ     |         |        |

|                   |զբաղվող կազմ.-ների գործառույթները  |         |        |

|                   |և  դրանց իրականացման մեխանիզմները  |         |        |

|                   |                                   |         |        |

|10. «ՀՀ պետ.       |Կսահմանվեն արտաքին միգրացիոն       | 2001 թ. |ՀՀ ԱԱՆ  |

|    սահմանի անցման |հոսքերի հաշվառման տեղեկատվական     |         |ՄՓՎ     |

|    կետերում       |համակարգի ստեղծման համար           |         |Պետ. վիճ|

|    տեղեկատվական   |անհրաժեշտ դրույթները               |         |ծառայութ|

|    համ.-ի         |                                   |         |        |

|    ստեղծման,      |                                   |         |        |

|    ներդրման կարգի |                                   |         |        |

|    և  անհրաժեշտ   |                                   |         |        |

|    միջոցառումների |                                   |         |        |

|    մասին» ՀՀ կառ. |                                   |         |        |

|    որոշում        |                                   |         |        |

.__________________________________________________________________________.

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ III. ՄԻԳՐԱՑԻՈՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ԿՆՔՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ

 

.__________________________________________________________________________.

| Միջազգային պայմանագրի         |  Որ երկրների հետ         |Կնքման մոտավոր |

|        անվանումը              |                          |    ժամկետը    |

|_______________________________|__________________________|_______________|

|1. Առանց արտոնագրի             |Այն երկրների հետ, որոնց   |2001 թ. և      |

|   այցելությունների մասին      |հետ ՀՀ-ն ունի միգրացիոն   |հետագա         |

|                               |հոսքերի մեծ փոխանակություն|տարիներին      |

|                               |                          |               |

|2. Սահմանամերձ գոտիներում ազատ |Վրաստան                   |2001 թ.        |

|   առևտրային  գործունեության   |                          |               |

|   մասին                       |                          |               |

|                               |                          |               |

|3. Արտագնա աշխատանքների        |Այն երկրների հետ, որոնք   |2001 թ. և      |

|   կազմակերպման և  աշխատանքային|ունեն ձևավորված           |հետագա         |

|   միգրանտների շահերի          |աշխատանքային              |տարիներին      |

|   պաշտպանության մասին         |օրենսդրություն և  որոնք   |               |

|                               |այս հարցերի նկատմամբ      |               |

|                               |դրսևորում  են փոխադարձ    |               |

|                               |հետաքրքրություն           |               |

|                               |                          |               |

|4. ՀՀ քաղաքացիների վերադարձի և |Այն երկրների հետ, որտեղ   |2001 թ. և      |

|   վերաբնակեցման մասին         |ՀՀ քաղաքացիների հոծ       |հետագա         |

|                               |զանգվածներ կան            |տարիներին      |

|                               |                          |               |

|5. Երկքաղաքացիության հարցերի   |Այն երկրների հետ, որտեղ   |2001 թ. և      |

|   մասին                       |ՀՀ քաղաքացիների հոծ       |հետագա         |

|                               |զանգվածներ կան            |տարիներին      |

.__________________________________________________________________________.

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ IV. ՄԻԳՐԱՑԻՈՆ ՀԱՐՑԵՐՈՎ ԵՐԿԿՈՂՄ ԵՎ ԲԱԶՄԱԿՈՂՄ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐԻ ԿԻՐԱՐԿՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄ

 

.__________________________________________________________________________.

| Միջազգային պայմանագրի         |Միջոցառումների նկարագրությունը|Իրականացման|

|        անվանումը              |                              |ժամկետը    |

|_______________________________|______________________________|___________|

|1. ՀՀ և  Վրաստանի              |Ենթաօրենսդրական ակտերի        | 2001 թ.   |

|   Հանրապետության              |ընդունում, պետական մարմինների |           |

|   կառավարությունների միջև     |միջև  պայմանագրի իրականացմանն |           |

|   «ՎՀ-ում աշխատող ՀՀ          |ուղղված գործառույթների բաշխում|           |

|   քաղաքացիների և  ՀՀ-ում      |                              |           |

|   աշխատող ՎՀ քաղաքացիների     |                              |           |

|   աշխատանքային գործունեության |                              |           |

|   և  սոցիալական պաշտպանության |                              |           |

|   մասին» 1993 թ.              |                              |           |

|                               |                              |           |

|2. ՀՀ և  ՌԴ կառավարությունների |Ենթաօրենսդրական ակտերի        | 2001 թ.   |

|   միջև  «ՌԴ-ում աշխատող ՀՀ    |ընդունում, պետական մարմինների |           |

|   քաղաքացիների և  ՀՀ-ում      |միջև  պայմանագրի իրականացմանն |           |

|   աշխատող ՌԴ քաղաքացիների     |ուղղված գործառույթների        |           |

|   աշխատանքային գործունեության |բաշխում, աշխատանքային խմբի    |           |

|   և  սոցիալական պաշտպանության |ստեղծում                      |           |

|   մասին» 1994 թ.              |                              |           |

|                               |                              |           |

|3. ՀՀ և  Ուկրաինայի            |Ենթաօրենսդրական ակտերի        | 2001 թ.   |

|   կառավարությունների միջև     |ընդունում, պետական մարմինների |           |

|   «Իրենց պետության սահմաններից|միջև  պայմանագրի իրականացմանն |           |

|   դուրս աշխատող ՀՀ և          |ուղղված գործառույթների բաշխում|           |

|   Ուկրաինայի քաղաքացիների     |                              |           |

|   աշխատանքային գործունեության |                              |           |

|   և  սոցիալական պաշտպանության |                              |           |

|   մասին» 1995 թ.              |                              |           |

|                               |                              |           |

|4. ՀՀ և  ՌԴ կառավարությունների |Վերաբնակեցման գործընթացների   | 2001 թ.   |

|   միջև  «Կամավոր վերաբնակեցման|կարգավորման արձանագրության    |           |

|   գործընթացների կարգավորման   |ընդունում, վերաբնակիչների     |           |

|   մասին», 1997 թ.             |հարցերով ՌԴ տարածքում լիազոր  |           |

|                               |պետական մարմնի որոշում        |           |

|                               |                              |           |

|5. «Անօրինական միգրացիայի դեմ  |Ենթաօրենսդրական ակտերի        | 2001 թ.   |

|   պայքարում ԱՊՀ մասնակից-     |ընդունում, պետական մարմինների |           |

|   պետությունների              |միջև  պայմանագրի իրականացմանն |           |

|   համագործակցության մասին»    |ուղղված գործառույթների բաշխում|           |

|   1998 թ.                     |                              |           |

.__________________________________________________________________________.

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ V. ԳՈՐԾՈՂ ԲԱԶՄԱԿՈՂՄ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ, ՈՐՈՆՑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԻԱՆԱԼԸ ՆՊԱՏԱԿԱՀԱՐՄԱՐ Է

 

.__________________________________________________________________________.

| Միջազգային պայմանագրի         |Կարգավորող հարաբերությունները    |Միանալու|

|        անվանումը              |                                 |մոտավոր |

|                               |                                 |ժամկետը |

|_______________________________|_________________________________|________|

|1. ՄԱԿ-ի կոնվենցիան «Բոլոր     |Բոլոր աշխատանքային միգրանտների և | 2001 թ.|

|   աշխատող միգրանտների և  նրանց|նրանց ընտանիքների անդամների      |        |

|   ընտանիքների անդամների       |իրավունքների պաշտպանության հետ   |        |

|   իրավունքների պաշտպանության  |կապված հարաբերությունները, անկախ |        |

|   մասին» (1990 թ. դեկտեմբերի  |նրանց սեռի, ռասայի, լեզվի,       |        |

|   18)                         |հավատքի, քաղաքական               |        |

|                               |համոզմունքների, ինչպես նաև       |        |

|                               |էթնիկական կամ սոցիալական ծագման, |        |

|                               |քաղաքացիության, տնտեսական,       |        |

|                               |գույքային, ընտանեկան կամ ցանկացած|        |

|                               |այլ հանգամանքների:               |        |

|                               |                                 |        |

|2. Աշխատանքի միջազգային        |Աշխատող միգրանտներին անվճար      | 2001 թ.|

|   կազմակերպության (ՄԱԿ)       |օգնություն ցուցաբերող ծառայության|        |

|   կոնվենցիան (N 97) «Աշխատող- |հիմնադրման, դրա գործունեության   |        |

|   միգրանտների մասին» (1949 թ. |իրականացման, միգրացիայի և        |        |

|   հուլիսի 1)                  |էմիգրացիայի հարցերով             |        |

|                               |տեղեկատվության ապահովման, աշխատող|        |

|                               |միգրանտների ելքի և  մուտքի       |        |

|                               |հեշտացման, միգրանտների բժշկական  |        |

|                               |սպասարկման և  հարակից մյուս      |        |

|                               |հարաբերությունների սահմանում:    |        |

|                               |                                 |        |

|3. ԱՄԿ-ի կոնվենցիան (N 118)    |Օտարերկրացիների և                | 2001 թ.|

|   «Սոցիալական ապահովության    |քաղաքացիություն չունեցող անձանց  |        |

|   բնագավառում երկրի           |բժշկական օգնություն,             |        |

|   քաղաքացիների և              |հիվանդությունների, հղիության և   |        |

|   օտարերկրացիների ու          |ծննդաբերության, հաշմանդամության, |        |

|   քաղաքացիություն չունեցող    |ծերության, արտադրական խեղման և   |        |

|   անձանց իրավահավասարության   |պրոֆեսիոնալ հիվանդության         |        |

|   մասին» (1962 թ. հունիսի 28) |դեպքերում նպաստներով ապահովում:  |        |

|                               |                                 |        |

|4. ԱՄԿ-ի կոնվենցիան (N 143)    |Բոլոր աշխատող միգրանտների        | 2001 թ.|

|   «Միգրացիայի բնագավառում     |իրավունքների պաշտպանության,      |        |

|   չարաշահումների և  աշխատող   |գաղտնի միգրացիոն շարժերը և       |        |

|   միգրանտներին                |միգրանտների անօրինական շարժերը   |        |

|   հնարավորությունների և       |կանխելու, միգրանտների անօրինական |        |

|   դիմելու հավասարության       |տեղաշարժը կազմակերպողներին       |        |

|   ապահովման մասին» (1975 թ.   |բացահայտելու և  պատասխանատվության|        |

|   հունիսի 24)                 |ենթարկելու հետ կապված հարցեր     |        |

|                               |                                 |        |

|5. ԱՄԿ-ի երաշխավորությունը     |Աշխատանքային միգրանտների         | 2001 թ.|

|   (N 86) «Աշխատանքային        |իրավունքների հետ կապված հարցեր   |        |

|   միգրանտների մասին» (1949 թ. |                                 |        |

|   վերանայված)                 |                                 |        |

.__________________________________________________________________________.

 

ԲԱԺԻՆ 3. ՄԻԳՐԱՑԻԱՅԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ

 

Միգրացիոն հոսքերի պետական կարգավորումը ենթադրում է ոչ միայն միգրացիոն քաղաքականության գերակա խնդիրների ու դրանց լուծման ուղիների ու մեխանիզմների նախանշում, գործող օրենսդրական դաշտի ներդաշնակեցում, այլ նաև միգրացիայի կարգավորման բնագավառում գործառույթներ իրականացնող պետական մարմինների ռացիոնալ և արդյունավետ կառուցվածքի առկայություն:

Միգրացիայի հիմնահարցերով հանրապետությունում արդեն իսկ զբաղվում են մի շարք նախարարություններ և գերատեսչություններ, իսկ 1999 թ. նոյեմբերից` նաև ՀՀ կառավարությանն առընթեր միգրացիայի և փախստականների վարչությունը: Վերջինիս սահմանված գործառույթների շրջանակի մեջ մտնում են ինչպես միգրացիոն քաղաքականության և օրենսդրական դաշտի ձևավորման հարցերը, այնպես էլ որոշակի գործառույթներ, կապված փախստականների, հարկադիր միգրանտների իրավական և սոցիալ-տնտեսական խնդիրների, վերաբնակեցման, ՀՀ քաղաքացիների արտագնա աշխատանքային գործունեության կազմավորման հետ:

Միգրացիոն պետական կարգավորման միասնական քաղաքականության իրականացման տեսանկյունից խիստ կարևորվում է միգրացիոն գործառույթներ կատարող տարբեր մարմինների գործունեությունների համակարգումը: Բացի այդ, նշված մարմինների ռացիոնալ և արդյունավետ կառուցվածք ունենալու սկզբունքը ենթադրում է նրանց իրավասությունների շրջանակի հստակ սահմանումը, որոշակի գործառույթների վերաբաշխումը` ելնելով քաղաքացիներին ծառայություններ մատուցելը հնարավորին չափ փոքր թվով օղակների և գործողությունների միջոցով կազմակերպելու նկատառումներից, ինչպես նաև յուրաքանչյուր բնագավառում քաղաքականության մշակման, օրենսդրական և այլ ծրագրային աշխատանքների կատարման և կոնկրետ սպասարկման գործառույթների իրականացման պատասխանատվությունների ամրագրումը:

Այս բաժնում կատարվում է առկա իրավիճակի վերլուծություն, հանձինս բնագավառում գործառույթներ իրականացնող նախարարությունների, գերատեսչությունների հիմնական գործառույթների թվարկման, հրատապ կամ հեռանկարային փոփոխությունների կարիք ունեցող այն գործառույթների քննարկման, որոնք վերադրվում են, չեն իրականացվում կամ մասամբ են իրականացվում: Տրվում են նաև առաջարկներ այդ բացթողումները, թերությունները շտկելու ուղղությամբ: Վերլուծության ժամանակ օգտագործվել են համապատասխան նախարարությունների, գերատեսչությունների կանոնադրությունները, օրենսդրական համապատասխան ակտերը, ինչպես նաև փորձագիտական հետազոտությունների արդյունքները:

Ներկայացվող առաջարկությունները մեծամասամբ հիմնված են օտարերկրյա փորձագետներ Հ. Ջոնսթոնի(1) և Լ. Դյուբուայի(2) կողմից 1998-99 թթ. ընթացքում Միգրացիայի միջազգային կազմակերպության հրավերով Հայաստանում կատարված ուսումնասիրությունների վրա: Վերջիններս վերաբերում էին հանրապետության միգրացիոն կարգավորման համակարգի կատարելագործման հարցերին և ժամանակին ներկայացվել են ՀՀ կառավարություն:

(1) «Հայաստանի Հանրապետության սահմանային կառավարման գործընթացներ»:

Միգրացիայի միջազգային կազմակերպության խորհրդատու Հալամ Ջոնսթոնի

հաշվետվությունը: 19 օգոստոսի, 1998 թ.

(2) «Միգրացիոն օղակի ստեղծումը, առաջարկություններ»: Պատրաստվել է «Հալամ

Ջոնսթոն և գործընկերներ» կազմակերպության փորձագետ Լյուսիեն Դյուբուայի

կողմից, Միգրացիայի միջազգային կազմակերպության պատվերով: 2 օգոստոսի,

1999 թ.

 

Նյութի ամփոփ և ակնառու ներկայացման համար այն տրվում է աղյուսակի տեսքով, որի մեջ ընդգրկված են միգրացիայի կարգավորմանն առնչվող միջազգայնորեն ընդունված վեց հիմնական ոլորտներ. 1. ՀՀ մուտք գործելու մտադրություն ունեցող անձանց հետ տարվող աշխատանքներ արտասահմանում`

Ենթադրվում է տարբեր նպատակներով ՀՀ մուտք գործելու մտադրություն

ունեցող անձանց (իմիգրանտներ, ռեէմիգրանտներ, հայրենադարձներ) հետ

տարվող իրավատեղեկատվական բնույթի աշխատանքները: 2. Հսկողություն մուտքի անցակետերում

Իրականացվում են սահմանային հսկողության աշխատանքներ, որոնց

ընթացքում լուծվում են նաև անօրինական մուտքի արգելման, մուտքի

անցակետերում ապաստան հայցողներից հայցադիմումների ընդունման և

անհրաժեշտության դեպքում` դրանց նախնական քննարկման,

փոխադրամիջոցների հետ կապված և այլ հարցերը: Մուտքի անցակետերում է

իրականանում միգրացիոն շարժի նախնական գրանցումը, որը միգրացիոն

տեղեկատվական համակարգի հիմքն է հանդիսանում: 3. Հսկողություն երկրի ներսում

Ներառում է երկրում մնալու ժամկետների որոշման կամ դրանց

փոփոխությունների, կացության կարգավիճակների, երկրի ներսում

տեղաշարժերի, տարաբնույթ գործունեությամբ զբաղվելու թույլտվության,

ինչպես նաև տարբեր նպատակներով ՀՀ մուտք գործած անձանց կողմից

օրինազանցությունների և խախտումների հետ կապված հարցերը: 4. Փախստականների, հարկադիր միգրանտների այլ կատեգորիաների ինչպես նաև ներքին միգրանտների տեղավորման և օժանդակության աշխատանքներ

Ներառում է ինչպես թվարկված կատեգորիաների անձանց հատուկ և

ժամանակավոր կացարանով ապահովելու, այնպես էլ կարճաժամկետ

հեռանկարում նրանց ադապտացման, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում`

ինտեգրացման հետ կապված սոցիալ-տնտեսական, կրթա-մշակութային և

իրավական տարաբնույթ հարցերը: 5. ՀՀ քաղաքացիության հետ կապված գործառույթներ

Վերաբերվում է քաղաքացիության շնորհման և դադարեցման գործառույթների

իրականացմանը 6. Ելքի վերահսկում և հյուպատոսական ծառայություններ

Ներառում է անձնագրի տրման, ելքի թույլտվության գործառույթները,

արտագնա աշխատանքային գործունեության կարգավորման, առանձին

դեպքերում` օտարերկրացիների վտարման հետ կապված հարցերը, ինչպես նաև

հյուպատոսական ծառայությունների մատուցումը արտերկրներում գտնվող

քաղաքացիներին:

Վերոգրյալ ոլորտներից յուրաքանչյուրում, իր հերթին, հստակեցվում են պատասխանատվությունները քաղաքականության, ծրագրերի մշակման և կոնկրետ գործառնությունների իրականացման հարցերում:

Ոլորտի քաղաքականության մշակման (որի տակ հասկացվում է տվյալ բնագավառի նկատմամբ պետական վերաբերմունքի ու նպատակների որոշումը) պատասխանատուների շրջանակի վերաբերյալ առաջարկներ կատարելիս հաշվի է առնվել նաև այն հանգամանքը, որ ՀՀ կառավարությանն առընթեր միգրացիայի և փախստականների վարչության (ՄՓՎ) կանոնադրությամբ նախատեսվում է, որ միգրացիայի բնագավառի քաղաքականության մշակումը և նրա պարբերական վերանայումն ու լրամշակումը այս վարչության կանոնադրական գործառույթներից է:

Ոլորտի ծրագրային հարցերի մշակման պատասխանատուների շրջանակը որոշելիս հիմք են ընդունվել այն բոլոր քայլերը, որոնք անհրաժեշտ են քաղաքականությամբ սահմանված նպատակները իրականացնելու համար (սկսած օրենսդրության մշակման, վերջացրած ոլորտի ֆինանսա-տնտեսական, կադրային և այլ հարցեր):

Գործառույթների տակ հասկացվում են այն գործողությունները, որոնք պետական այս կամ այն մարմնի ներկայացուցիչները կատարելու են միգրացիոն հոսքերի մեջ ընդգրկված (կամ ընդգրկվող) կոնկրետ անձանց հետ: Բոլոր բաժինների վերաբերյալ աղյուսակի առաջին սյունակում նշվում է հարցի ներկա իրավիճակը, նրանով ներկայումս զբաղվող գերատեսչությունը/ գերատեսչությունները, նշվում են այն հարցերը, որոնք չեն լուծվում կամ մասամբ են լուծվում: Երկրորդ սյունակում տրվում են առաջարկներ այդ բացթողումները, թերությունները շտկելու ուղղությամբ: Երրորդ սյունակում կատարվում է այդ առաջարկների հիմնավորում:

 

Միգրացիայի պետական կարգավորման վարչական համակարգը

(իրավիճակի նկարագրություն և առաջարկներ)

 

.__________________________________________________________________________.

|  Ոլորտ 1. ՀՀ մուտք գործելու մտադրություն ունեցող անձանց հետ տարվող       |

|                           աշխատանքներ արտասահմանում                      |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|Որոշված չէ այս ոլորտում        |ՄՓՎ` շահագրգիռ            |

|մշակումը       |քաղաքականություն մշակող մարմինը|նախարարությունների և      |

|               |                               |գերատեսչությունների       |

|               |                               |համագործակցությամբ        |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |Ծրագրերի մշակման աշխատանքների  |Օրենսդրության (ԱԳՆ հետ    |

|մշակումը       |պատասխանատվությունները         |համատեղ) և  միգրացիայի    |

|               |հստակորեն բաշխված չեն          |վերաբերյալ տեղեկատվության |

|               |                               |ստացման մեթոդիկայի        |

|               |                               |(Ազգային վիճ. ծառայության |

|               |                               |հետ համատեղ) մշակման      |

|               |                               |աշխատանքները վերապահել    |

|               |                               |ՄՓՎ: Ֆինանսա-տնտեսական,   |

|               |                               |կադրային և  մնացյալ այլ   |

|               |                               |հարցերը տնօրինվում են ԱԳՆ |

|               |                               |կողմից                    |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|1.1. Իրավա-    |Նման գործառույթներ ըստ էության |ԱԳՆ, ենթադրելով, որ       |

|տեղեկատվական   |չեն իրականացվում               |աշխատանքի ծավալը չի       |

|օժանդակություն |                               |արդարացնում ՄՓՎ           |

|               |                               |ներկայացուցչի ժամանակավոր |

|               |                               |ներկայությունն            |

|               |                               |արտասահմանում             |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|1.2. Վիզաներ   |ԱԳՆ` արտասահմանում, ՆԳՆ`       |Թողնել նույնը: ՆԳՆ, ԱԱՆ,  |

|տալու          |սահմանի վրա: Մուտքի արտոնագրերի|ԱԳՆ, ՄՓՎ և                |

|գործառույթներ  |տրման գործող կարգը             |Արդառևտուրնախի            |

|(այցելուների և |հնարավորություն է տալիս երկիր  |մասնակցությամբ նախատեսել  |

|իմիգրանտների   |մուտք գործել անձանց, որոնք     |քննարկումներ մուտքի       |

|ընդունում)     |հետագայում չեն ցանկանում ետ    |արտոնագրերի տրման գործող  |

|               |վերադառնալ: Սահմանի վրա մուտքի |կարգում հստակեցումներ     |

|               |արտոնագրերի տրման գործող կարգը |մտցնելու նպատակով:        |

|               |մուտքի մերժման դեպքում         |Առաջարկել մեխանիզմներ,    |

|               |առաջացնում է որոշակի           |որոնք կապահովեն մուտքի    |

|               |բարդություններ                 |հսկողությունը և  հաշվառման|

|               |                               |իրականացումը              |

|               |                               |զբոսաշրջիկային            |

|               |                               |գործունեության խթանման հետ|

|               |                               |համաձայնեցնելու           |

|               |                               |տեսանկյունից:             |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|1.3. Կազմակերպ-|Նման գործառույթներ առկա չեն:   |          ԱԳՆ             |

|ված հայրենա-   |Սոցիալ-տնտեսական պատճառներով   |                          |

|դարձության     |ներկայումս հայրենադարձության   |                          |

|               |հոսքեր չկան, սակայն առանձին    |                          |

|               |դեպքերի համար ևս  պետք է       |                          |

|               |զարգացվեն համապատասխան         |                          |

|               |մեխանիզմներ                    |                          |

|__________________________________________________________________________|

|                Ոլորտ 2. Հսկողություն մուտքի անցակետերում                 |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|Քաղաքականություն մշակող        |ՄՓՎ` շահագրգիռ            |

|մշակումը       |մարմինը հստակորեն որոշված չէ,  |նախարարությունների և      |

|               |այն իրագործվում է հիմնականում  |գերատեսչությունների       |

|               |ՆԳ և  ԱԱ նախարարությունների    |համագործակցությամբ        |

|               |կողմից                         |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |ԱԱ և  ՆԳ նախարարությունները    |Քննարկել սահմանային       |

|մշակումը       |տնօրինում են նյութական         |հսկողության ծրագրային     |

|               |միջոցները և  կադրերը, զբաղվում |աշխատանքների իրականացման  |

|               |օրենսդրության մշակմամբ: ԱԱՆ    |ամբողջական                |

|               |իրականացնում է աշխատանքային    |պատասխանատվությունը մեկ   |

|               |գործընթացների մշակումը, մինչդեռ|մարմնի (ԱԱՆ կամ ՆԳՆ) վրա  |

|               |տեղեկատվության կառավարման      |դնելու                    |

|               |հարցերն ավելի շատ վերաբերվում  |նպատակահարմարությունը:    |

|               |են ՆԳՆ: Գործառույթների ոչ հստակ|Օրենսդրության (ԱԱՆ և  ԱԳՆ |

|               |տարանջատման պատճառով առկա են   |հետ համատեղ), միգրացիայի  |

|               |դրանց կրկնություններ,          |բնագավառում տեղեկատվության|

|               |վերադրումներ                   |ստացման մեթոդիկայի (ՀՀ    |

|               |                               |ազգային վիճակագրական      |

|               |                               |ծառայության հետ համատեղ)  |

|               |                               |մշակումը վերապահել ՄՓՎ    |

|               |                               |                          |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|2.1. Մուտքի    |Ստուգման և  ընդունման          |Քննարկել մուտքի սահմանային|

|սահմանային     |գործառույթները համատեղ         |հսկողության գործառնության |

|հսկողություն   |իրականացնում են ԱԱ և  ՆԳ       |իրականացման ամբողջական    |

|               |նախարարությունները, հրատապ     |պատասխանատվությունը մեկ   |

|               |վիզաների հատկացման հետ կապված  |մարմնի (ԱԱՆ կամ ՆԳՆ) վրա  |

|               |դեպքերում` նաև  ԱԳՆ:           |դնելու                    |

|               |Գործառույթների ոչ հստակ        |նպատակահարմարությունը     |

|               |տարանջատման պատճառով առկա են   |                          |

|               |դրանց կրկնություններ,          |                          |

|               |վերադրումներ                   |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|2.2. Փախստականի|Սահմանային անցման կետում       |ԱԱՆ առաջարկել ՄՓՎ հետ     |

|կարգավիճակի    |կարգավիճակի որոշումը համատեղ   |քննարկել գործողությունների|

|որոշումը մուտքի|կատարվում է ԱԱՆ և  ՄՓՎ կողմից: |համադրման հստակ մեխանիզմ  |

|անցակետում     |Եթե հարցը հանգում է ապաստան    |ստեղծելու հարցը           |

|տրված հայցերով |հայցելու վերաբերյալ դիմում     |                          |

|               |ներկայացնելուն, ապա որոշումը   |                          |

|               |կայացվում է ՄՓՎ կողմից: ՄՓՎ    |                          |

|               |ներկայացուցչին սահմանային      |                          |

|               |հսկողության գոտի հրավիրում են  |                          |

|               |սահմանապահները: Հրավերի        |                          |

|               |անհրաժեշտությունը որոշում են   |                          |

|               |իրենք սահմանապահները, ինչը     |                          |

|               |հաճախ հանգեցնում է սխալ        |                          |

|               |որոշումների կայացմանը          |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|2.3. Մեքենա-   |Ոչ ընդհանուր օգտագործման       |ԱԱՆ, հնարավոր է նաև  ՆԳՆ, |

|փոխադրումների  |փոխադրամիջոցներով մուտք գործող |առաջարկելով ապահովել հարցի|

|հսկողություն   |անձանց հսկողության             |օրենսդրական հստակ         |

|               |գործառույթները հստակ սահմանված |կարգավորում               |

|               |չեն: Այդ պարտականությունները   |                          |

|               |իրականացվում են ԱԱՆ կողմից:    |                          |

|               |Հարցն օրենսդրորեն կարգավորված  |                          |

|               |չէ                             |                          |

|               |                               |                          |

|2.4. Միգրացիոն |Նման գործառույթը մուտքի տարբեր |Հստակորեն սահմանել        |

|հոսքերի        |անցակետերում իրականացվում է    |տեղեկատվություն հավաքող,  |

|հաշվառում,     |տարբեր մարմինների կողմից (ՆԳՆ, |մշակող և  օգտագործող բոլոր|

|տեղեկատվության |ԱԱՆ, Պետեկամուտների            |մարմինների գործառույթները |

|շրջանառության  |նախարարություն), իրականացվելով |և  համագործակցության      |

|կազմակերպում   |տեխնիկական և  մեթոդական տարբեր |շրջանակները               |

|               |մակարդակներով: Միասնական       |                          |

|               |քաղաքականություն չի մշակված,   |                          |

|               |չկա տեղեկատվության             |                          |

|               |շրջանառության հստակ մեխանիզմ   |                          |

|__________________________________________________________________________|

|                Ոլորտ 3. Հսկողություն երկրի ներսում                       |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|Քաղաքականության մշակումը       |Քննարկել քաղաքականության  |

|մշակումը       |իրականացվում է ՆԳՆ կողմից: Այն |մշակման գործընթացներում   |

|               |հիմնականում վերաբերվում է      |ՄՓՎ և  ՆԳՆ համատեղ        |

|               |հաշվառման գործընթացներին       |պատասխանատվությամբ        |

|               |                               |շահագրգիռ մարմինների      |

|               |                               |ներգրավման հարցը, հաշվի   |

|               |                               |առնելով ներերկրյա         |

|               |                               |հսկողության հետ կապված այլ|

|               |                               |խնդիրների առկայությունը   |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |Հիմնականում հաշվառմանը         |Քննարկել օրենսդրական      |

|մշակումը       |վերաբերվող ծրագրեր են, որոնց   |(ՆԳՆ հետ համատեղ),        |

|               |մշակման գործառույթներն         |միգրացիային առնչվող       |

|               |իրականացվում է ՆԳՆ կողմից      |տեղեկատվության հավաքման   |

|               |                               |մեթոդիկայի (Ազգային վիճ.  |

|               |                               |վարչության հետ համատեղ),  |

|               |                               |ինչպես նաև  օտարերկրյա    |

|               |                               |քաղաքացիների` ՀՀ-ում      |

|               |                               |աշխատանքային              |

|               |                               |գործունեության կարգավորման|

|               |                               |ծրագրերի (Սոցապնախի       |

|               |                               |հետ համատեղ) մշակումները, |

|               |                               |ՄՓՎ-ին վերապահելու հարցը  |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|3.1. Երկրում   |           ՆԳՆ                 |          ՆԳՆ             |

|մնալու ժամկետի |                               |                          |

|երկարացում     |                               |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|3.2. Մշտական   |Նման գործառույթներ չեն         |Քաղաքականության           |

|բնակության     |իրականացվում: Բազմաթիվ անձինք  |հայեցակարգում նախատեսվում |

|կարգավիճակի    |ըստ էության մշտական բնակություն|է նման կարգավիճակի        |

|շնորհում       |են հաստատել ՀՀ-ում, սակայն     |ներմուծման                |

|               |համապատասխան կարգավիճակի       |անհրաժեշտությունը:  ՄՓՎ և |

|               |բացակայության պատճառով ստիպված |ՆԳՆ կմշակեն նման          |

|               |են պարբերաբար երկարացնել       |գործառույթի իրականացնելու |

|               |երկրում մնալու ժամկետները      |կարգը:                    |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|3.3. Փախստականի|           ՄՓՎ                 |         ՄՓՎ              |

|կարգավիճակ     |                               |                          |

|ստանալու       |                               |                          |

|հայցերի        |                               |                          |

|դիտարկում      |                               |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|3.4. Օրինազան- |Միգրացիոն ռեժիմի խախտումների   |Թողնել նույնը,            |

|ցությունների և |հետ կապված                     |օտարերկրացիների           |

|խախտումների    |օրինազանցություններով զբաղվում |աշխատանքային              |

|հետապնդում (այդ|է ՆԳՆ, իսկ այլ բնույթի         |գործունեության հսկողության|

|թվում նաև      |օրինազանցությունները           |հետ կապված դեպքերում      |

|դատական կարգով)|հետապնդվում են ՀՀ քաղաքացիների |նախատեսելով ՄՓՎ           |

|               |հետ համահավասար հիմունքներով`  |մասնակցությունը           |

|               |օրենսդրությամբ սահմանված կարգով|                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|3.5.           |Կարգավորման գործառույթներ չեն  |          ՄՓՎ             |

|Օտարերկրացիների|իրականացվում                   |                          |

|աշխատանքային   |                               |                          |

|գործունեության |                               |                          |

|կարգավորում    |                               |                          |

|__________________________________________________________________________|

|  Ոլորտ 4. Փախստականների, հարկադիր միգրանտների այլ կատեգորիաների, ինչպես  |

|  նաև  ներքին միգրանտների տեղավորման և  օժանդակության աշխատանքներ         |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|ՄՓՎ: Հիմնականում առնչվում է    |ՄՓՎ, շահագրգիռ            |

|մշակումը       |փախստականներին: Հարկադիր       |նախարարությունների և      |

|               |տեղահանվածների, իմիգրանտների   |գերատեսչությունների       |

|               |այլ կատեգորիաների, ինչպես նաև  |համագործակցությամբ        |

|               |ներքին միգրանտների համար       |լրամշակում է              |

|               |համապատասխան քաղաքականություն  |քաղաքականությունը,        |

|               |չի մշակված                     |ներառնելով միգրանտների    |

|               |                               |այլ կատեգորիաներին առնչվող|

|               |                               |հարցերը                   |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |          ՄՓՎ                  |          ՄՓՎ             |

|մշակումը       |                               |                          |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|4.1. Ներքին    |ՄՓՎ: Համակարգված կարգավորման չի|ՄՓՎ, ենթադրելով, որ       |

|միգրանտների    |ենթարկվել                      |իրականացվելու է ծրագրային |

|տեղավորման     |                               |հիմունքներով              |

|գործառույթներ  |                               |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|4.2. Փախստական-|ՄՓՎ: Իրականացվել է, ելնելով    |ՄՓՎ, ենթադրելով, որ պետք է|

|ների           |իրավիճակից, չի ցուցաբերվել     |իրագործվի փախստականների և |

|բնակարանային և |համակարգված մոտեցում           |նրանց բնակարանային, ու այլ|

|այլ սոցիալական |                               |սոցիալական հիմնախնդիրների |

|հիմնախնդիրների |                               |համակողմանի հաշվառման,    |

|լուծում        |                               |դրանց հիման վրա           |

|               |                               |համապատասխան ծրագրերի     |

|               |                               |մշակումից հետո            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|4.3. Հարկադիր  |ՄՓՎ: Սկզբնական շրջանում (1988- |ՄՓՎ, ենթադրելով, որ պետք է|

|միգրանտների    |92 թթ.) իրականացվել է          |մշակվեն համապատասխան      |

|տեղավորման     |փախստականների հետ համահավասար, |իրավական հիմքեր           |

|գործառույթներ  |ապա դադարեցվել է, դրա համար    |                          |

|               |իրավական հիմքերի և  նյութական  |                          |

|               |միջոցների բացակայության        |                          |

|               |պատճառով                       |                          |

|__________________________________________________________________________|

|                 Ոլորտ 5. ՀՀ քաղաքացիության հետ կապված գործառույթներ      |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|ՀՀ նախագահին կից քաղաքացիության|ՄՓՎ` շահագրգիռ            |

|մշակումը       |հարցերի հանձնաժողով, ՆԳՆ:      |նախարարությունների և      |

|               |                               |գերատեսչությունների       |

|               |                               |համագործակցությամբ        |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |ՀՀ նախագահին կից քաղաքացիության|ՄՓՎ` շահագրգիռ            |

|մշակումը       |հարցերի հանձնաժողով, ՆԳՆ:      |նախարարությունների և      |

|               |Պլանավորման և  ծրագրավորման    |գերատեսչությունների       |

|               |աշխատանքներ չեն տարվում, քանի  |համագործակցությամբ        |

|               |որ բացակայում են իրավիճակային  |                          |

|               |տվյալները                      |                          |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|5.1. Քաղաքացի- |ՀՀ նախագահ, ՆԳՆ: Հիմնականում   |Թողնել նույնը: ՄՓՎ կողմից |

|ության         |քաղաքացիության ձեռքբերման      |նշված կատեգորիայի անձանց  |

|ձեռքբերում     |գործառույթներում ընդգրկված են  |ՀՀ քաղաքացիության         |

|               |ՀՀ-ում փախստականի կարգավիճակ   |ընդունումը խրախուսող      |

|               |ունեցող անձինք, կամ ազգությամբ |կազմակերպչական            |

|               |հայ հարկադիր միգրանտները:      |միջոցառումների            |

|               |Գործող կարգին համապատասխան     |իրականացում,              |

|               |խրախուսվում է փախստականների,   |համագործակցելով շահագրգիռ |

|               |ինչպես նաև  հայազգի անձանց     |մարմինների հետ            |

|               |կողմից քաղաքացիության          |                          |

|               |ընդունումը                     |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|5.2. Քաղաքացի- |    ՀՀ Նախագահ, ՆԳՆ            | Թողնել նույնը            |

|ության         |                               |                          |

|դադարեցում     |                               |                          |

|__________________________________________________________________________|

|             Ոլորտ 6. Ելքի վերահսկում և  հյուպատոսական ծառայություններ    |

|__________________________________________________________________________|

|               |      Ներկա իրավիճակը          |    Առաջարկներ            |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Քաղաքականության|Քաղաքականության մշակման        |ՄՓՎ` շահագրգիռ            |

|մշակումը       |գործառույթները բաշխված են ՆԳ   |նախարարությունների և      |

|               |(ելքի վերահսկում) ԱԳ           |գերատեսչությունների       |

|               |(հյուպատոսական ծառայություններ)|համագործակցությամբ        |

|               |Սոցապ. (արտաքին աշխատանքային   |                          |

|               |գործունեության կարգավորում)    |                          |

|               |նախարարությունների միջև        |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|Ծրագրերի       |       ԱԳՆ, ՆԳՆ, Սոցապնախ      |ՄՓՎ վերապահել             |

|մշակումը       |                               |օրենսդրության (ԱԳՆ, ԱԱՆ   |

|               |                               |և  ՆԳՆ հետ միասին)        |

|               |                               |տեղեկատվության հավաքման   |

|               |                               |մեթոդիկայի (Ազգային վիճ.  |

|               |                               |վարչության հետ համատեղ),  |

|               |                               |աշխատանքային միգրացիայի   |

|               |                               |կարգավորման հարցերի       |

|               |                               |(Սոցապ նախ-ի հետ համատեղ) |

|               |                               |մշակման աշխատանքային      |

|               |                               |գործընթացները: Նյութական  |

|               |                               |և  մարդկային ռեսուրսների  |

|               |                               |պատասխանատվությունն ըստ   |

|               |                               |կոնկրետ դեպքի վերապահել   |

|               |                               |ՆԳ, ԱԱ և  ԱԳ              |

|               |                               |նախարարություններին       |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|6.1. Անձնագրի  |          ՆԳՆ                  |           ՆԳՆ            |

|հատկացում      |                               |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|6.2. Ելքի      |          ՆԳՆ                  |           ՆԳՆ            |

|թույլտվություն |                               |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|6.3.           |Սոցապ նախ, ՄՓՎ: Լիցենզավորումը |ՄՓՎ` արտագնա աշխատանքային |

|Աշխատանքային   |դեռևս  ՄՓՎ ստեղծումից առաջ     |գործունեության կարգավորում|

|միգրացիա       |դրված է եղել Սոցապ.            |և  ԱԳՆ-ի մասնակցությամբ   |

|               |նախարարության վրա              |աշխատանք արտասահմանյան    |

|               |                               |համապատասխան կառույցների, |

|               |                               |գործատուների հետ: Սոցապ   |

|               |                               |նախ` ներքին               |

|               |                               |աշխատաշուկայում աշխատանքի |

|               |                               |տեղավորման գործառույթներ  |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|6.4.           |Մուտքի անցակետերում` ՆԳ և  ԱԱ  |ՆԳ կամ ԱԱ նախարարություն, |

|Օտարերկրացիների|նախարարություններ:             |որոշակի դեպքերում` ՄՓՎ-ի  |

|արտաքսում      |Սահմանակետերում կարող են       |մասնակցությամբ            |

|               |արտաքսման ենթարկվել նաև  առանց |                          |

|               |փաստաթղթերի կամ կեղծ           |                          |

|               |փաստաթղթերով անձինք, մինչդեռ   |                          |

|               |նրանց մեջ կարող են լինել նաև   |                          |

|               |ապաստան հայցողներ կամ անձինք,  |                          |

|               |որոնց արտաքսումը գուցե պետք    |                          |

|               |էր կատարել երրորդ ապահով երկրի |                          |

|               |տարբերակով                     |                          |

|_______________|_______________________________|__________________________|

|6.5.           |        ԱԳՆ                    |ԱԳՆ, անհրաժեշտության      |

|Հյուպատոսական  |                               |դեպքում նախատեսել նաև     |

|ծառայություններ|                               |միգրացիայի գծով           |

|               |                               |մասնագետներ               |

.__________________________________________________________________________.

.__________________________________________________________________________.

|                                Ոլորտ 1.                                  |

|__________________________________________________________________________|

|               |                Հիմնավորում                               |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Ոլորտում իրականացվող գործառնությունները միգրացիոն շարժի   |

|մշակումը       |վրա ազդող կարևոր  գործոն են և  համապատասխան               |

|               |քաղաքականության մշակումը պետք է իրականացվի միգրացիոն      |

|               |միասնական քաղաքականությունը մշակող մարմնի` ՄՓՎ կողմից,    |

|               |համագործակցելով համապատասխան շահագրգիռ մարմինների հետ     |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |Ծրագրավորման աշխատանքները պետք է իրականացվեն կամ          |

|մշակումը       |համակարգվեն քաղաքականությունը մշակող կառույցի             |

|               |մասնակցությամբ, միջոցների տնօրինումը թողնելով ԱԳՆ որպես   |

|               |արտասահմանում գործառույթներ իրականացնող մարմին            |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|1.1. Իրավա-    |Եթե նշված գործառույթի ծավալները մեծանան, կարող է          |

|տեղեկատվական   |անհրաժեշտություն առաջանալ դեսպանատներում ունենալ միգրացիոն|

|օժանդակություն |հարցերով զբաղվող աշխատակիցներ                             |

|_______________|__________________________________________________________|

|1.2. Վիզաներ   |Առաջարկվող մեխանիզմները պետք է թույլ տան զգալիորեն կրճատել|

|տալու          |վերադառնալ չցանկացող կամ սահմանից հետ վերադարձվող անձանց  |

|գործառույթներ  |թիվը, միաժամանակ չխոչընդոտելով զբոսաշրջիկության զարգացմանը|

|(այցելուների և |                                                          |

|իմիգրանտների   |                                                          |

|ընդունում)     |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|1.3. Կազմակերպ-|ԱԳՆ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|ված հայրենա-   |                                                          |

|դարձության     |                                                          |

|__________________________________________________________________________|

|                               Ոլորտ 2.                                   |

|__________________________________________________________________________|

|               |               Հիմնավորում                                |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Հսկողությունը մուտքի անցակետերում միգրացիոն շարժը         |

|մշակումը       |կարգավորող կարևոր  գործոն է և  ոլորտի քաղաքականության     |

|               |մշակումը նպատակահարմար է իրականացնել միգրացիոն միասնական  |

|               |քաղաքականության շրջանակներում` ՄՓՎ կողմից, համագործակցելով|

|               |ՆԳ և  ԱԱ նախարարությունների հետ                           |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |Մեկ պատասխանատու մարմնի առկայությունը թույլ կտա խուսափել  |

|մշակումը       |գործառույթների կրկնություններից, վերադրումներից և         |

|               |զգալիորեն արագացնել ու պարզեցնել սահմանային անցման        |

|               |գործընթացը: ՄՓՎ մասնակցությունը օրենսդրության և           |

|               |տեղեկատվության և  տեղեկատվության հավաքման մեթոդիկայի      |

|               |մշակման գործընթացներում պայմանավորված է այն ուղղակի կապով,|

|               |որ նրանք ունեն միգրացիայի միասնական քաղաքականության հետ   |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|2.1. Մուտքի    |Շահագրգիռ մասնագիտական կառույցների մասնակցությունը մուտքի |

|սահմանային     |սահմանային հսկողության գործընթացներին կարող է իրականանալ  |

|հսկողություն   |պատասխանատու մարմնի կողմից երկրորդային ինսպեկցիայի գոտում,|

|               |ըստ անհրաժեշտության, այդ կառույցներից համապատասխան        |

|               |գործառույթներով ներկայացուցիչներ ներգրավելու ճանապարհով   |

|_______________|__________________________________________________________|

|2.2. Փախստականի|Հստակ երկկողմանի համագործակցության հաստատումը կարող է     |

|կարգավիճակի    |կանխել թյուրիմացությունները, սխալ որոշումների կայացումը,  |

|որոշումը մուտքի|ավելի հիմնավոր դարձնել կարգավիճակի որոշման հետ կապված     |

|անցակետում     |հարցերը                                                   |

|տրված հայցերով |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|2.3. Մեքենա-   |Կատարված ցամաքային ճանապարհներով սահմանահատումների թվի    |

|փոխադրումների  |մեծացման հետ, որի մեջ մեծ տոկոս են կազմում ոչ ընդհանուր   |

|հսկողություն   |օգտագործման փոխադրամիջոցներով կատարվող հատումները,        |

|               |պետք է օրենսդրորեն այն հստակ կարգավորել                   |

|               |                                                          |

|2.4. Միգրացիոն |Առանց հավաստի տեղեկատվության հավաքման, մշակման և          |

|հոսքերի        |շրջանառության հստակ մեխանիզմների առկայության հնարավոր չէ  |

|հաշվառում,     |պետական շատ մարմինների գործառույթների արդյունավետ         |

|տեղեկատվության |կազմակերպումը և  իրականացումը                             |

|շրջանառության  |                                                          |

|կազմակերպում   |                                                          |

|__________________________________________________________________________|

|                          Ոլորտ 3.                                        |

|__________________________________________________________________________|

|               |          Հիմնավորում                                     |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Բնագավառը շատ ընդգրկուն է և  քաղաքականության մշակումը     |

|մշակումը       |պետք է իրականացվի տարբեր մարմինների կողմից` համակարգելով  |

|               |մասնագիտական կառույցի (ՄՓՎ) կողմից                        |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |Ներերկրյա հսկողության ոլորտում հաշվառումից բացի կան       |

|մշակումը       |օտարերկրյա քաղաքացիների հետ կապված բազմաթիվ այլ հարցեր,   |

|               |կապված մասնավորապես, նրանց աշխատանքային գործունեության    |

|               |հետ, որոնք պետք է ենթարկվեն ծրագրային կարգավորման         |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|3.1. Երկրում   |ՆԳՆ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|մնալու ժամկետի |                                                          |

|երկարացում     |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|3.2. Մշտական   |Մշտական բնակության կարգավիճակի ներմուծման                 |

|բնակության     |անհրաժեշտությունը պայմանավորված է ՀՀ-ում համապատասխան     |

|կարգավիճակի    |կատեգորիայի անձանց առկայությամբ: ՄՓՎ մասնակցությունը      |

|շնորհում       |պայմանավորված է նրանով, որ նման կարգավիճակի շնորհումը     |

|               |միգրացիոն քաղաքականությամբ կարգավորվող հարց է             |

|_______________|__________________________________________________________|

|3.3. Փախստականի| ՄՓՎ կանոնադրական գործառույթներից է                       |

|կարգավիճակ     |                                                          |

|ստանալու       |                                                          |

|հայցերի        |                                                          |

|դիտարկում      |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|3.4. Օրինազան- |Օտարերկրացիների կեցության և  աշխատանքային գործունեության  |

|ցությունների և |հետ կապված որոշ հարցերի նկատմամբ հսկողության իրականացմանը,|

|խախտումների    |համապատասխան քննարկումների հիման վրա, կարող է             |

|հետապնդում (այդ|նպատակահարմար համարվել նաև  ՄՓՎ մասնակցությունը           |

|թվում նաև      |                                                          |

|դատական կարգով)|                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|3.5.           |ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանվում է օտարերկրացիների            |

|Օտարերկրացիների|աշխատանքային գործունեության ընդհանուր կարգը, սակայն չեն   |

|աշխատանքային   |նախատեսվում պետական հսկողության կամ կարգավորման           |

|գործունեության |մեխանիզմներ                                               |

|կարգավորում    |                                                          |

|__________________________________________________________________________|

|                          Ոլորտ 4.                                        |

|__________________________________________________________________________|

|               |          Հիմնավորում                                     |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Փախստականների հիմնահարցերը հիմնականում գտել են իրենց      |

|մշակումը       |իրավա-օրենսդրական կարգավորումը և  պետք է հետևել,  որ      |

|               |ներառվեն նաև  միգրանտների այլ կատեգորիաները, որոնց թիվը   |

|               |և  նրանց հետ կապված հարցերի ծավալները բավականին մեծ են    |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |ՄՓՎ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|մշակումը       |                                                          |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|4.1. Ներքին    |Չնայած ներքին տեղահանվածների` փախստականների հետ համեմատած |

|միգրանտների    |ոչ մեծ թվաքանակին և  նրանց նկատմամբ կառավարության կողմից  |

|տեղավորման     |դրսևորվող  ուշադրությանը, նրանց հիմնահարցերը դեռևս  չեն   |

|գործառույթներ  |կարգավորված, որի պատճառներից մեկը ծրագրային մոտեցման      |

|               |բացակայությունն է                                         |

|_______________|__________________________________________________________|

|4.2. Փախստական-|Անցած տարիների ընթացքում փախստականների միգրացիոն շարժի,   |

|ների           |նրանց ընտանեկան դրության և  սոցիալ-տնտեսական              |

|բնակարանային և |փոփոխությունների հաշվառման հիման վրա կազմված ծրագրերը     |

|այլ սոցիալական |թույլ կտան համակարգված մոտեցում ցուցաբերել                |

|հիմնախնդիրների |փախստականների բնակարանային և  այլ սոցիալական              |

|լուծում        |հիմնախնդիրների լուծմանը                                   |

|_______________|__________________________________________________________|

|4.3. Հարկադիր  |Հանրապետությունում փախստականի կարգավիճակ չստացած հարկադիր |

|միգրանտների    |միգրանտները մեծ թիվ են կազմում, սակայն նրանց նկատմամբ     |

|տեղավորման     |պետության վերաբերմունքի իրավական հիմքերը դեռևս  մշակված   |

|գործառույթներ  |չեն                                                       |

|__________________________________________________________________________|

|                                Ոլորտ 5.                                  |

|__________________________________________________________________________|

|               |                Հիմնավորում                               |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Քաղաքացիության գործառույթները միգրացիոն շարժի վրա ազդող   |

|մշակումը       |կարևոր  գործոն են և  համապատասխան քաղաքականության մշակումը|

|               |պետք է իրականացվի միգրացիոն ընդհանուր քաղաքականությունը   |

|               |մշակող կառույցի` ՄՓՎ կողմից, համագործակցելով տարբեր       |

|               |շահագրգիռ մարմինների հետ                                  |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |Իրավիճակի իմացությունը և  բնագավառում քաղաքականության     |

|մշակումը       |մշակումը թույլ կտան ամբողջական մոտեցում ցուցաբերել խնդրին |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|5.1. Քաղաքացի- |Փախստականների նատուրալիզացիան կարող է նպաստել երկրի հետագա|

|ության         |սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը                               |

|ձեռքբերում     |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|5.2. Քաղաքացի- |Օրենսդրորեն նախատեսված են այդ մարմինները                  |

|ության         |                                                          |

|դադարեցում     |                                                          |

|__________________________________________________________________________|

|                               Ոլորտ 6                                    |

|__________________________________________________________________________|

|               |               Հիմնավորում                                |

|_______________|__________________________________________________________|

|Քաղաքականության|Մուտքի-ելքի վերահսկողության, հյուպատոսական                |

|մշակումը       |ծառայությունների և  արտագնա աշխ. գործունեության           |

|               |կարգավորման քաղաքականությունը պետք է մշակվի ՄՓՎ կողմից`   |

|               |միգրացիոն ընդհանուր քաղաքականության շրջանակներում,        |

|               |համագործակցելով շահագրգիռ մարմինների հետ                  |

|_______________|__________________________________________________________|

|Ծրագրերի       |Ծրագրավորման և  պլանավորման աշխատանքները պետք է բաժանվեն  |

|մշակումը       |ՄՓՎ, ՆԳ, ԱԱ և  ԱԳ նախարարությունների միջև  այն            |

|               |հիմնավորմամբ, որ նրանց միջև  առաջարկվում է որոշակի        |

|               |համամասնություններով բաշխել նաև  իրավասություններն ու     |

|               |միջոցները                                                 |

|__________________________________________________________________________|

|Գործառույթներ                                                             |

|__________________________________________________________________________|

|6.1. Անձնագրի  |ՆԳՆ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|հատկացում      |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|6.2. Ելքի      |ՆԳՆ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|թույլտվություն |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|6.3.           |ՄՓՎ կանոնադրական գործառույթներից է                        |

|Աշխատանքային   |                                                          |

|միգրացիա       |                                                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|6.4.           |ՄՓՎ երկրի ներսում գտնվող օտարերկրացիների կամ              |

|Օտարերկրացիների|քաղաքացիություն չունեցող անձանց հետ տարվող աշխատանքներում |

|արտաքսում      |կունենա որոշակի դեր, ուստի նրանց արտաքսման հետ կապված     |

|               |հարցերը նրան էլ կարող են առնչվել                          |

|_______________|__________________________________________________________|

|6.5.           |Ելնելով տվյալ երկրում ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող աշխատանքային |

|Հյուպատոսական  |միգրանտների թվաքանակից, նրանց հիմնախնդիրների բնույթից,    |

|ծառայություններ|տվյալ երկիր աշխատուժի կազմակերպված արտահանման             |

|               |հնարավորություններից, առանձին դեսպանատներում,             |

|               |անհրաժեշտության դեպքում նախատեսել այդ հարցերով զբաղվող    |

|               |մասնագետի հաստիք                                          |

.__________________________________________________________________________.