ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿՈՄԻՏԵ
ԻՐԱԶԵԿՄԱՆ ԹԵՐԹԻԿ
20 փետրվարի 2021 թվականի N 158
ՌԴ ՌԵԶԻԴԵՆՏԻ ԿՈՂՄԻՑ ՍՏԱՑՎԱԾ ՏՈԿՈՍՆԵՐԻ ՄԱՍՈՎ ԿՐԿՆԱԿԻ ՀԱՐԿՈՒՄԸ ԲԱՑԱՌԵԼՈՒ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳՐԻ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
Հարց
i
ՀՀ-ում գրանցված ռեզիդենտ ընկերությունը վճարում է տոկոսային եկամուտ ՌԴ-ում գրանցված ընկերության, որը ներկայացրել է ՀՀ հարկային օրենսգրքի հոդված 314-ին մաս 2-ին համապատասխան ՌԴ-ի ռեզիդենտի կարգավիճակը հաստատող տեղեկանք «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության միջև եկամուտների և գույքի կրկնակի հարկումը վերացնելու մասին» համաձայնագրի կիրառումն ապահովելու նպատակով:
i
«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության միջև եկամուտների և գույքի կրկնակի հարկումը վերացնելու մասին» համաձայնագրի հոդված 11-ի`
- 1. Մի Պայմանավորվող պետությունում առաջացող և մյուս Պայմանավորվող պետության ռեզիդենտին վճարվող տոկոսները հարկվում են այդ մյուս Պայմանավորվող պետությունում:
- 1.1. Սակայն այդպիսի տոկոսները կարող են հարկվել նաև այն Պայմանավորվող պետությունում, որտեղ դրանք առաջանում են, այդ պետության օրենսդրությանը համապատասխան. բայց եթե տոկոսների փաստացի սեփականատերը մյուս Պայմանավորվող պետության ռեզիդենտ է, ապա գանձվող հարկը չպետք է գերազանցի տոկոսների համախառն գումարի 10%-ը: Պայմանավորվող պետությունների իրավասու մարմինները սույն կետի դրույթների կիրառման եղանակը կորոշեն փոխադարձ համաձայնությամբ: Տվյալ դեպքում առաջանում են հետևյալ հարցերը.
1. Արդյո՞ք համաձայն վերոնշյալ համաձայնագրի հոդված 11-ի մաս 1-ի կետ 1.1-ում նշված հետևյալ ձևակերպման` «Պայմանավորվող պետությունների իրավասու մարմինները սույն կետի դրույթների կիրառման եղանակը կորոշեն փոխադարձ համաձայնությամբ» վերաբերյալ առկա է որևէ համաձայնություն 2 երկրների իրավասու մարմինների միջև:
2. Եթե 2 երկրների իրավասու մարմինների միջև առկա չէ համաձայնություն վերոնշյալ ձևակերպման վերաբերյալ, ապա արդյո՞ք ՀՀ-ում գրանցված յուրաքանչյուր ռեզիդենտ իրավաբանական անձ պարտավոր է ՌԴ-ում գրանցված ռեզիդենտ ընկերությանը տոկոսային եկամուտ վճարելու դեպքում դիմել ՀՀ իրավասու մարմիններին կիրառման եղանակի վերաբերյալ համաձայնություն ստանալու համար:
3. Եթե 2 երկրների իրավասու մարմինների միջև առկա չէ 1-ին և 2-րդ կետերում թվարկված տարբերակներից որևէ համաձայնություն վերոնշյալ ձևակերպման վերաբերյալ, արդյո՞ք տվյալ պարագայում ՀՀ-ում գրանցված ռեզիդենտ ընկերությունը ՌԴ-ում գրանցված ռեզիդենտ ընկերությանը վճարվող տոկոսային եկամուտներից պետք է որպես հարկային գործակալ իրականացնի հարկերի պահում և վճարում:
Պատասխան
ՀՀ հարկային օրենսգրքի`
i
- 104-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետին համապատասխան` ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունների համար շահութահարկով հարկման օբյեկտ է համարվում` ՀՀ աղբյուրներից ստացվող համախառն եկամուտը,
i
- 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետին համապատասխան` առանց մշտական հաստատության ՀՀ-ում գործունեություն իրականացնող և (կամ) առանց մշտական հաստատության ՀՀ աղբյուրներից եկամուտ ստացող ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունների համար շահութահարկով հարկման բազա են համարվում` 104-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով սահմանված համախառն եկամուտը,
i
- 107-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ կետի համաձայն` նույն հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի կիրառության նպատակով ռեզիդենտ կազմակերպությունից կամ մշտական հաստատությունից կամ ՀՀ քաղաքացի ֆիզիկական անձից (այդ թվում` անհատ ձեռնարկատիրոջից, նոտարից) ստացվող տոկոսները համարվում են ՀՀ աղբյուրներից ստացվող եկամուտներ,
i
- 125-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ կետի համաձայն` առանց մշտական հաստատության ՀՀ-ում գործունեություն իրականացնող ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողի հարկման բազայի նկատմամբ շահութահարկը հաշվարկվում է նույն մասում նշված դրույքաչափերով, մասնավորապես, պասիվ եկամուտների մասով` տասը տոկոս, բացառությամբ նույն մասի 3.1-ին և 4-րդ կետերով սահմանված դեպքերի:
i
«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության միջև եկամուտների և գույքի կրկնակի հարկումը վերացնելու մասին» համաձայնագրի (հաշվի առնելով «Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության և Ռուսաստանի Դաշնության Կառավարության միջև եկամուտների և գույքի կրկնակի հարկումը վերացնելու մասին 1996 թվականի դեկտեմբերի 28-ի համաձայնագրում և նրան կից` 1996 թվականի դեկտեմբերի 28-ի արձանագրության մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» արձանագրությամբ կատարված փոփոխությունները և լրացումները) 11-րդ հոդվածի`
- 1-ին կետի համաձայն` մի պայմանավորվող պետությունում առաջացող և մյուս պայմանավորվող պետության ռեզիդենտին վճարվող տոկոսները հարկվում են այդ մյուս պայմանավորվող պետությունում,
- 1.1-ին կետի համաձայն` սակայն այդպիսի տոկոսները կարող են հարկվել նաև այն պայմանավորվող պետությունում, որտեղ դրանք առաջանում են, այդ պետության օրենսդրությանը համապատասխան. բայց եթե տոկոսների փաստացի սեփականատերը մյուս պայմանավորվող պետության ռեզիդենտ է, ապա գանձվող հարկը չպետք է գերազանցի տոկոսների համախառն գումարի 10%-ը:
Պայմանավորվող պետությունների իրավասու մարմինները նույն կետի դրույթների կիրառման եղանակը կորոշեն փոխադարձ համաձայնությամբ:
«Կարող են հարկվել» տերմինը համաձայնագրերում օգտագործվում է այն իմաստով, որ պայմանավորվող պետությունն (երկիրը) իր ներքին օրենսդրությամբ կարող է չունենալ տվյալ տեսակի եկամտի հարկում, ինչը ՀՀ-ի դեպքում առկա չէ (ոչ ռեզիդենտի կողմից ՀՀ աղբյուրներից ստացվող տոկոսները ՀՀ-ում ենթակա են շահութահարկով հարկման 10% դրույքաչափով): Այսինքն, «Կարող են հարկվել» տերմինը եկամտի աղբյուր երկրի (տվյալ դեպքում` ՀՀ-ի) համար ոչ թե հնարավորություն է, այլ պարտավորություն, քանի որ կրկնակի հարկման համաձայնագրերով հարկման առաջնահերթության իրավունքը պատկանում է եկամտի աղբյուր երկրին:
Հաշվի առնելով վերոգրյալը` հայտնում ենք, որ առանց մշտական հաստատության ՀՀ-ում գործունեություն իրականացնող ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողի ստացած տոկոսը ՀՀ-ում ենթակա է հարկման ոչ ռեզիդենտի շահութահարկով` 10% դրույքաչափով:
Ինչ վերաբերում է համաձայնագրի 11-րդ հոդվածի 1.1-ին կետով սահմանված փոխադարձ համաձայնության վերաբերյալ դրույթներին, ապա հայտնում ենք, որ այն պարտադիր չէ տվյալ հոդվածի կիրառման համար, քանի որ այն ընդամենը երկու հարկային մարմինների միջև վերոնշյալ կետի գործնական կիրառման ժամանակ խնդիրներ առաջանալու դեպքում լրացուցիչ հնարավորություն է` փոխադարձ համաձայնություն ձեռք բերելու հարցում:
ՀՀ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿՈՄԻՏԵ