«ՀՀ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳԻՐՔԸ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ԴՆԵԼՈ ...

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

    ՀՀ տնտեսական դատարանի վճիռ        Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1831 (ՏԴ)

    քաղաքացիական գործ թիվ Տ-1757-2006թ.                       2006թ.

նախագահող դատավոր` Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը /այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան/

                   Նախագահությամբ            Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ

                   մասնակցությամբ դատավորներ Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆԻ

                                             Է. ՀԱՅՐԻՅԱՆԻ

                                             Ս. ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

                                             Վ. ԱԲԵԼՅԱՆԻ

                                             Ս. ԳՅՈՒՐՋՅԱՆԻ

                                             Ս. ԱՆՏՈՆՅԱՆԻ

2006թ. սեպտեմբերի 28-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության (այսուհետ` ծառայություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ տնտեսական դատարանի 28.06.2006 թվականի վճռի դեմ` ըստ ծառայության Էջմիածնի տարածքային հարկային տեսչության (այսուհետ` տեսչություն) հայցի ընդդեմ «Հոպ» արտադրական կոոպերատիվի (այսուհետ` կոոպերատիվ)` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` տեսչությունը պահանջել է կոոպերատիվից բռնագանձել հօգուտ պետական բյուջեի 169.200 ՀՀ դրամ ավելացված արժեքի հարկի գծով, 140.600 ՀՀ դրամ շահութահարկի գծով, 7.800 ՀՀ դրամ ավտոճանշին վճարի գծով, 9.300 ՀՀ դրամ բնապահպանության վճարի գծով պարտավորությունները:

ՀՀ տնտեսական դատարանի 28.06.2006 թվականի վճռով հայցը մերժվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոքը ներկայացրել է ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության իրավաբանական վարչության պետը:

Կոոպերատիվը վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացրել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով:

1) Տնտեսական դատարանը սխալ է կիրառել «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը գործողության մեջ դնելու մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածը և չի կիրառել «Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի 7-րդ կետը:

Բողոք բերող անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով` «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը գործողության մեջ դնելու մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի ուժով կազմակերպության հիմնադիր փաստաթղթերի անվավեր լինելը հիմք չէ կազմակերպության գոյությունը դադարած համարելու համար, քանի որ «Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի 7-րդ կետի համաձայն` նման գոյությունը դադարած է համարվում լուծարումը գրանցելու մասին պետական գրանցամատյանում գրառման պահից:

2) Տնտեսական դատարանը կիրառել է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածը:

Բողոք բերող անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով` քանի որ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածը վերաբերում է ստուգմամբ լրացուցիչ հարկային պարտավորություններ հայտնաբերելու դեպքին, իսկ տվյալ գործով նման դեպք առկա չէ, ապա դատարանը չէր կարող ղեկավարվել այդ հոդվածով:

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերող անձը պահանջել է բեկանել ՀՀ տնտեսական դատարանի 28.06.2006 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նոր քննության:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը`

ա/ տեսչության կողմից ներկայացված` կոոպերատիվից բռնագանձման ենթակա գումարի հաշվարկման տեղեկանքի համաձայն` կոոպերատիվի «պարտքը 14.04.06թ. դրությամբ կազմում է 326.9 հազ. դրամ, որից 169.2 հազ. ԱԱՀ-ի, 140.6 հազ. դրամը շահութահարկի, 7.8 հազ. դրամը ճանշինի և 9.3 հազ. դրամը բնապահպանության վճարի գծով: ԱԱՀ-ի գծով ապառքը առաջացել է 1996թ. 4-րդ և 1997թ. 1-ին եռամսյակներում կազմակերպության կողմից հաշվարկ չներկայացնելու հետևանքով համաձայն «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի ըստ որի նախորդ հաշվարկի` 1996թ.-ի 3-րդ եռամսյակի 35.1 հազ դրամի նկատմամբ իջեցվել է 110%-ի հաշվարկ 38.6 հազ. դրամի չափով` որն ընդհանուր գումարով կազմել է 77.1 հազ. դրամ: Հարկի գումարը չմուծելու հետևանքով հաշվարկվել է տույժ 0.25%, 0.1% և 0.3% դրույքաչափերով, որոնք կազմել է 92.1 հազ. դրամ: Այսպիսով ԱԱՀ-ի գծով ձեռնարկության պարտքը կազմում է 169.2 հազ. դրամ: Շահութահարկի գծով ձեռնարկության ապառքը կազմում է 65.3 հազ դրամ, որն առաջացել է 1996թ.-ի 4-րդ և 1997թ.-ի 1-ին եռամսյակների համար նախորդ հաշվարկի` 1996թ.-ի 3-րդ եռամսյակի 29.7 հազ դրամ նկատմամբ 110%-ի հաշվարկը կիրառելու հետևանքով: Հարկի գումարը ժամանակին բյուջե չմուծելու հետևանքով հաշվարկվել է տույժ` համաձայն ՀՀ «Հարկերի մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածի տույժ` 0.25%, 0.1% և 0.3% դրույքաչափերով, որոնք կազմել է 75.3 հազ. դրամ: Այսպիսով շահութահարկի ընդհանուր պարտքը կազմում է 140.6 հազ. դրամ, որից ապառք` 65.3 հազ. դրամ, տույժ` 75.3 հազ. դրամ: Ճանշինի գծով ձեռնարկության ապառքը կազմում է 0.9 հազ. դրամ, որն առաջացել է 1996թ. 3-րդ եռամսյակի ձեռնարկության կողմից ներկայացրած 25.10.96թ.-ի ավտոճանշին հարկի հաշվարկի 110%-ի չափով: Գումարը ժամանակին բյուջե չվճարելու հետևանքով հաշվարկվել է տույժ 0.5% դրույքաչափով, որը կազմում է 6.9 հազ. դրամ: Այսպիսով ճանշին հարկի ընդհանուր պարտքը կազմում է 7.8 հազ դրամ, որից 0.9 հազ. դրամ ապառք, 6.9 հազ. դրամը տույժ: Բնապահպանական վճարի գծով ապառքը կազմում է 1.0 հազ դրամ, որը ժամանակին բյուջե չվճարելու հետևանքով հաշվարկվել է տույժ 0.25% դրույքաչափով, որը կազմում է 8.3 հազ. դրամ: Այսպիսով բնապահպանական վճարի ընդհանուր պարտքը կազմում է 9.3 հազ. դրամ, որից ապառք 1.0 հազ. դրամ և տույժ 8.3 հազ. դրամ» (գ.թ.8):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ`

1) բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը գործողության մեջ դնելու մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի համաձայն. «Մինչև օրենսգրքի ուժի մեջ մտնելն ստեղծված և օրենսգրքի 5-րդ գլխով նախատեսված կազմակերպական-իրավական ձև ունեցող իրավաբանական անձինք մինչև 2001 թվականի հունվարի 1-ը իրենց հիմնադիր փաստաթղթերը պետք է համապատասխանեցնեն օրենսգրքի 5-րդ գլխի նորմերի պահանջներին և վերագրանցվեն: Նշված ժամկետում չհամապատասխանեցված և չվերագրանցված հիմնադիր փաստաթղթերը համարվում են անվավեր»: Սակայն «Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի 7-րդ կետի համաձայն` իրավաբանական անձը համարվում է լուծարված, իսկ նրա գոյությունը` դադարած (այդ թվում` անհատ ձեռնարկատիրոջ գործունեությունը դադարած), այդ մասին պետական գրանցամատյանում գրառման պահից: Հետևաբար, թեև կոոպերատիվի հիմնադիր փաստաթղթերն անվավեր էին օրենքի ուժով, սակայն նրա գոյությունը դադարած չէր, քանի որ բացակայում է այդ մասին պետական գրանցամատյանում գրառումը: Այսինքն` կոոպերատիվը շարունակում է կրել հարկային պարտավորություններ:

2) տնտեսական դատարանը կիրառել է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 30.1-րդ հոդվածը, որը չպետք է կիրառվեր:

«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածի համաձայն. «Հարկային օրենսդրության խախտումներ հայտնաբերելու դեպքում հարկային պարտավորություններ չեն կարող առաջանալ, եթե տվյալ խախտումը հայտնաբերվել է այն կատարելու տարվան անմիջապես հաջորդող երեք տարին լրացնելուց հետո»: «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածի համաձայն` իրավական ակտը մեկնաբանվում է դրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությամբ` հաշվի առնելով օրենքի պահանջները: Իրավական ակտի մեկնաբանությամբ չպետք է փոփոխվի դրա իմաստը:

Բողոք բերող անձի պատճառաբանությունն այն մասին, որ նշված նորմը վերաբերում է միայն ստուգմամբ լրացուցիչ հարկային պարտավորություններ հայտնաբերելու դեպքին, դատարանն անհիմն է համարում, քանի որ օրենքի նշված դրույթը հարկային օրենսդրության խախտումներ հայտնաբերելու որևէ հատուկ դեպք չի նախատեսում, և ոչ էլ բացառություն է անում նման խախտման հայտնաբերման որևէ դեպքի համար: Հետևապես, «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածի առաջին մասով նախատեսված դեպքը վերաբերում է հարկային պարտավորություններ հայտնաբերելու բոլոր դեպքերին առանց բացառության:

Տեսչության կողմից ներկայացված` կոոպերատիվից բռնագանձման ենթակա գումարի հաշվարկման տեղեկանքի համաձայն` կոոպերատիվի պարտքն առաջացել է 1996 թվականի 4-րդ և 1997 թվականի 1-ին եռամսյակներում, իսկ տեսչությունը դատարան է դիմել 19.05.2006 թվականին (գ.թ.1-4): «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի համաձայն` հարկերի հաշվարկման և վճարման կարգի նկատմամբ հսկողությունն իրականացնում է հարկային տեսչությունը: Հետևաբար, հարկերի հաշվարկման և վճարման կարգի նկատմամբ պատշաճ հսկողություն իրականացնելու պարագայում կոոպերատիվի հարկային պարտավորությունները տեսչությունն ըստ էության հայտնաբերել է շատ ավելի վաղ, մասնավորապես, համապատասխան հարկային հաշվետվությունները կոոպերատիվի կողմից չներկայացնելու ժամանակ: Հետևաբար, սույն գործի փաստական հանգամանքների նկատմամբ ճիշտ է կիրառվել «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածը:

Քանի որ սույն վեճի նկատմամբ կիրառելի «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 301-րդ հոդվածի ուժով կոոպերատիվի նկատմամբ հարկային պարտավորություններ չեն կարող առաջանալ, ապա վճռաբեկ բողոքի առաջին հիմքի առկայությունը բավարար չէ տնտեսական դատարանի վճիռը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը մերժել:

2. ՀՀ տնտեսական դատարանի 28.06.2006 թվականի վճիռը թողնել օրինական ուժի մեջ:

3. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ` Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ` Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆ Է. ՀԱՅՐԻՅԱՆ Ս. ՍԱՐԳՍՅԱՆ Վ. ԱԲԵԼՅԱՆ Ս. ԳՅՈՒՐՋՅԱՆ Ս. ԱՆՏՈՆՅԱՆ