322.0335.171207
ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ
«17» 12 2007 Թ.
ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 32207455
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐ ԱՆՇԱՐԺ ԳՈՒՅՔԻ ԿԱԴԱՍՏՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՈՄԻՏԵ ՀՐԱՄԱՆ
12 դեկտեմբերի 2007 թվականի N 335-Ն
i
1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 ՄԱՍՇՏԱԲՆԵՐԻ ՏԵՂԱԳՐԱԿԱՆ ՔԱՐՏԵԶՆԵՐԻ ՊԱՅՄԱՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆՆԵՐԻ ՀՐԱՀԱՆԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով «Գեոդեզիայի և քարտեզագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի «բ» ենթակետով և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի մարտի 11-ի «Հայաստանի Հանրապետության պետական մասշտաբային շարքը սահմանելու մասին» N 222 որոշման 1-ին կետի և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001 թվականի հոկտեմբերի 24-ի «Գեոդեզիայի և քարտեզագրության բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած պետական կառավարման մարմնի իրավասությունները Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեին վերապահելու մասին» N 1028 որոշման պահանջներով`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`
1. Հաստատել 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 մասշտաբների տեղագրական քարտեզների պայմանական նշանների հրահանգը` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն հրամանով հաստատված հրահանգը սահմանված կարգով ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարություն` պետական գրանցման:
Սույն հրամանը ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրը:
Հավելված N 1
Հաստատված է`
ՀՀ կառավարությանն առընթեր
անշարժ գույքի կադաստրի
պետական կոմիտեի նախագահի
2007թ. դեկտեմբերի 12-ի
N 335-Ն հրամանով
ՀՐԱՀԱՆԳ 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 ՄԱՍՇՏԱԲՆԵՐԻ ՏԵՂԱԳՐԱԿԱՆ ՔԱՐՏԵԶՆԵՐԻ ՊԱՅՄԱՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆՆԵՐԻ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ ՊԱՅՄԱՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
1. Սույն հրահանգում բերված պայմանական նշանները, տառատեսակների օրինակները և պայմանական կրճատումները պարտադիր են 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 մասշտաբի բոլոր տեղագրական քարտեզների համար:
2. Պայմանական նշանները և տառատեսակների օրինակները աղյուսակներում տրված են հերթական համարներով: Առանձին դեպքերում մի համարի տակ տրված են նշանակությամբ իրար մոտ երկու կամ ավելի նշաններ: Մի համարի տակ գտնվող պայմանական նշանների համար ընդունված է արաբական թվերով լրացուցիչ համարակալում (1, 2, 3 և այլն):
3. Պայմանական նշանները անհրաժեշտության դեպքում տրված են երկու տարբերակով.
1. քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող տեղագրական օբյեկտների (նշված են ա տառով) և
2. մասշտաբով արտահայտվող օբյեկտների պատկերման համար (նշված են բ տառով):
4. Արտամասշտաբային պայմանական նշանները կիրառվում են, եթե օբյեկտներն իրենց չափերով քարտեզի մասշտաբով չեն կարող արտահայտվել: Հիմնականում այդ նշաններն օգտագործվում են, երբ տվյալ մասշտաբում օբյեկտի չափերն ավելի փոքր են, քան համապատասխան պայմանական նշանը:
Պայմանական նշանները, որոնց համար բացատրական տեքստ է նախատեսված աղյուսակի գրաֆիկական մասում, տրված են [ ] քառակուսի փակագծերում համապատասխան տեքստի հերթական համարով: Բացատրական տեքստում պայմանական նշանի համարը, որին վերաբերում է տեքստը, տրված է () կլոր փակագծերում` տեքստի հերթական համարից հետո:
5. Արտամասշտաբային պայմանական նշանները տրվում են քարտեզի հարավային շրջանակին ուղղահայաց: Բացառություն են կազմում մի շարք օբյեկտներ, որոնք տեղաբաշխվում են քարտեզի վրա իրենց տեղանքային դիրքին համապատասխան:
6. Աղյուսակներում նշանների պատկերները ուղեկցվում են թվերով, որոնք ցույց են տալիս դրանց չափերը միլիմետրերով: Եթե տրված է երկու թիվ, ապա առաջինը բնութագրում է նշանի բարձրությունը, երկրորդը` լայնությունը: Եթե պատկերի մոտ տրված է մեկ թիվ նշանակում է նշանի բարձրությունն ու լայնությունը նույնն են, իսկ եթե թիվը բացակայում է, ապա նշանի չափերը պետք է ընդունել աղյուսակի նկարին համապատասխան:
7. Պայմանական նշանների բոլոր չափերը տրված են միջին ծանրաբեռնվածության քարտեզների համար:
Նշված չափերը քարտեզի մեծ ծանրաբեռնվածության կամ փոքր ուրվագծերի լրացման դեպքում խմբագրի հայեցողությամբ կարելի է փոքր-ինչ մեծացնել (համեմատաբար կարևոր օբյեկտներն առանձնացնելու համար) կամ փոքրացնել (քարտեզների մեծ ծանրաբեռնվածության դեպքում):
8. Բուսականության և գրունտների մակերեսների պատկերման պայմանական նշանների միջև հեռավորությունների աղյուսակներում ընդունված չափերը մեծ մակերեսների դեպքում կարող են ավելացվել 1.5, 2 կամ 3 անգամ` կախված տարածքի մեծությունից, փոքր մակերեսների դեպքում պայմանական նշանների միջև հեռավորությունները կարելի է մեկ երրորդով փոքրացնել, շատ փոքր ուրվագծած մակերեսների դեպքում թույլատրվում է մեկ նշան զետեղել:
9. Քարտեզի վրա տեղանքում օբյեկտի դիրքին պետք է համապատասխանեն արտամասշտաբային պայմանական նշանի հետևյալ կետերը.
- կանոնավոր երկրաչափական ձև ունեցող նշանների դեպքում (շրջանակ, քառակուսի, եռանկյունի, աստղ և այլն)` նշանի երկրաչափական կենտրոնը,
- օբյեկտի հեռանկարային պատկերի ձև ունեցող նշանների դեպքում (գործարանների և ֆաբրիկաների խողովակների պայմանական նշանները և այլն)` նշանի հիմքի կենտրոնը,
- հիմքում ուղիղ անկյուն կազմող նշանների դեպքում (լցակայանների, հողմաղացների, ծառերի տեսակների և այլն) անկյան գագաթը,
- մի քանի պատկերների համատեղմամբ նշանների դեպքում (եկեղեցիներ, մատուռներ, աշտարակակերպ կառույցներ, ժայռային հենանիշներ և այլն)` նշանի ստորին մասի կենտրոնը:
10. Առանձին պայմանական նշաններին կից պարզաբանող մակագրությունները ցույց են տալիս, որ այդպիսի նշանները պետք է ուղեկցվեն նշված մակագրություններով:
2. ԳԵՈԴԵԶԻԱԿԱՆ ԿԵՏԵՐ
11. (1-4) Պետական և Ազգային գեոդեզիական ցանցի կետերի պայմանական նշաններով ցույց են տրվում 1, 2, 3, 4 դասի գեոդեզիական և 0, 1, 2 դասի արբանյակային կետերը, որոնք որոշված են գործող դրույթների պահանջներին համապատասխան և որոնց կոորդինատները հաշվված են գեոդեզիական կոորդինատների հաստատված համակարգում:
Շենքերի և եկեղեցիների վրայի Պետական և Ազգային գեոդեզիական ցանցի կետերի պայմանական նշանները կիրառվում են 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա այն շենքերը պատկերելիս, որոնց բարձրացող մասերը (սայրաձողեր, աշտարակներ) որոշված են որպես գեոդեզիական կետեր և դրանց կոորդինատները ընդգրկված են գեոդեզիական կետերի կոորդինատների կատալոգներում: Այդպիսի կետերի կոորդինատները վերաբերում են շրջանակների կենտրոններին, որոնք արտահայտում են շենքերի վրա սայրաձողերի դիրքը: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզի վրա շենքերի վրայի պետական գեոդեզիական ցանցի կետերից ցույց են տրվում միայն եկեղեցիների վրայինները:
Տեղանքի այնպիսի օբյեկտները, ինչպիսիք են գործարանային խողովակները (36), գործարանները, խողովակներով ֆաբրիկաները և ալրաղացները (37), հեռուստաաշտարակները (53), հեռուստատեսային, ռադիո և ռադիոռելեային կայմերը (54), աշտարակակերպ կապիտալ շինությունները (57) և գեոդեզիական կետեր հանդիսացող այլ նմանատիպ օբյեկտները քարտեզների վրա հատուկ նշաններով չեն առանձնացվում:
12. (5, 6) Հանութային և խտացման ցանցի կետերի պայմանական նշաններով ցույց են տրվում տեղանքում կենտրոնով ամրացված եռանկյունավորման և պոլիգոնոնոմետրիայի, ինչպես նաև պետական գեոդեզիական ցանցի տեղափոխված կետերը: Այդպիսի պայմանական նշաններով ցույց են տրվում նաև գեոդեզիական ցանցի II, III և IV դասի կետերը:
13. (7) Պետական բարձունքային գեոդեզիական ցանցի դրոշմանիշների և հենանիշների պայմանական նշաններով ցույց են տրվում նիվելիրային դրոշմանիշներն ու հենանիշները, բացի պատային և ժամանակավոր դրոշմանիշներից և հենանիշներից, որոնց բարձրությունները որոշված են I, II, III և IV դասի երկրաչափական նիվելիրացմամբ:
14. (1, 2, 5-7) Պետական և Ազգային գեոդեզիական ցանցի կետերի պայմանական նշանները ուղեկցվում են կետի կենտրոնի վերին նիշի գրությամբ, իսկ նիվելիրային դրոշմանիշների և հենանիշների պայմանական նշանները` 0,1մ ճշտությամբ հենանիշի գլխիկի բարձունքային նիշի կամ դրոշմանիշի կենտրոնի բարձունքային նիշի գրությամբ: 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ռելիեֆի 2.5 մ անկման և վերին կենտրոնի (հենանիշի գլխիկի կամ դրոշմանիշի կենտրոնի) ու հողի մակերևույթի նիշերի 0.2 մ և ավելի տարբերության դեպքում գեոդեզիական կետերի նիշերը տրվում են կոտորակի տեսքով, որոնց համարիչում նշվում է վերին կենտրոնի (հենանիշի գլխիկի կամ դրոշմանիշի կենտրոնի) նիշը, իսկ հայտարարում` հողի մակերևույթի նիշը:
15. (8) Աստղաբաշխական կետերի պայմանական նշանով ցույց են տրվում տեղանքի այն օբյեկտները, որոնք ունեն աստղագիտական դիտարկումների ճանապարհով որոշված աշխարհագրական կոորդինատներ (դրանք կարող են լինել առանձին քարեր, քարե սյուներ և այլն): Քարտեզների վրա անցկացվում են սակավաբնակ տարածքներում տեղաբաշխված աստղաբաշխական կետերը, եթե դրանք լավ կողմնորոշիչներ են հանդիսանում կամ էլ որպես սկզբնական կետեր են ծառայել հանութային ցանցը զարգացնելիս:
3. ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐ
16. (9, 10, 24) Լցված ուղղանկյունների տեսքով պայմանական նշաններով ցույց են տրվում բնակելի և ոչ բնակելի, այդ թվում նաև` բնակավայրերում և դրանցից դուրս գտնվող կառուցվող շինությունները:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող կառույցների պայմանական նշանները տրված են երեք չափի ուղղանկյուններով: Ամենափոքր չափի նշանները կիրառվում են խիտ կառուցապատված բնակավայրերի շինությունների պատկերման համար, միջին չափի նշանները` նոսր կառուցապատված բնակավայրերի կամ դրանցից դուրս գտնվող, ինչպես նաև խիտ կառուցապատված թաղամասերի առանձին շինությունների պատկերման համար: Ամենամեծ չափի նշանները կիրառվում են բնակավայրերից հեռու գտնվող և կողմնորոշիչ նշանակություն ունեցող շինությունների պատկերման համար:
Նշանները կողմնորոշվում են տեղանքում շինությունների կողմնորոշմանը համապատասխան:
Շրջանաձև կառույցները պատկերվում են 0.8 մմ տրամագծով լցված օղակներով:
Այն կառույցները, որոնց չափերը ստեղծվող քարտեզի մասշտաբում գերազանցում են արտամասշտաբային նշանների ամենամեծ չափերը, ցույց են տրվում իրենց իրական չափերով, պահպանելով արտաքին ձևը:
Եզրավորված ուղղանկյունների տեսքով պայմանական նշաններով 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցույց են տրվում հրակայուն առանձնատիպ շենքերը, որոնք լավ առանձնանում են այլ կառույցներից և կարող են կողմնորոշիչներ հանդիսանալ: Եթե բնակավայրում գտնվող առանձնատիպ շենքը հարում է փողոցին, ապա քարտեզի վրա պատկերվում է այնպես, որ նշանի եզրավորումը համընկնի փողոցի գծի հետ: Եթե հնարավոր չէ նշանի եզրավորումը բոլոր կողմերից հստակ պատկերել, թույլատրվում է փողոցի կողմից եզրավորումը չտալ: 50 մ և ավելի բարձրությամբ առանձնատիպ շենքերի նշանները ուղեկցվում են բարձրությունը նշող մակագրություններով, եթե բնակավայրում նման շենքեր շատ կան, ապա բարձրությունների մակագրությունները տրվում են ամենանշանավոր շենքերի պատկերներին կից:
1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա թաղամասերը ֆոնային գունավորմամբ պատկերելիս առանձնատիպ հրակայուն շենքերի համար պայմանական նշան չի կիրառվում, դրանք ցույց են տրվում բնակելի և ոչ բնակելի կառույցների պայմանական նշաններով, անհրաժեշտության դեպքում նշելով բարձրությունները: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա առանձնատիպ հրակայուն շենքերը հատուկ պայմանական նշաններով չեն առանձնացվում, ընտրության ժամանակ դրանք ցույց են տրվում առաջին հերթին, անհրաժեշտության դեպքում նշելով բարձրությունները:
17. (11, 24, 33, 35) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող առանձին բակերի պայմանական նշանը կիրառվում է քարտեզների վրա բնակելի տնով և մանր շինություններով բակերի պատկերման համար այն դեպքերում, երբ դրանք գտնվում են բնակավայրերից դուրս կամ տարակենտրոնացած տիպի բնակավայրերում: Այդ նույն նշանով 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցույց են տրվում շարքային կառուցապատմամբ գյուղական բնակավայրերի բակերը, երբ բակերի նշանների միջև արանքները 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա համապատասխանաբար 2 մմ-ից ավելի և 1 մմ են: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա այդպիսի դեպքերում բակերը ցույց են տրվում շինությունների նշաններով:
Առանձին բակի պայմանական նշանի մեջ լցված ուղղանկյունը դրվում է բնակելի տան դիրքին համապատասխան, իսկ եթե բնակելի տան դիրքը հայտնի չէ` ապա համեմատաբար խոշոր կառույցի տեղին համապատասխան:
1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա շարքային կառուցապատմամբ կամ տարակենտրոնացած տիպի գյուղական բնակավայրերը պատկերելիս քարտեզի ծանրաբեռնվածությունից խուսափելու համար առանձին բակերի պայմանական նշանները տրվում են 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների համար նախատեսված չափերով:
Այն բակերը, որոնց մակերեսները քարտեզի մասշտաբով 1.5 անգամ գերազանցում են պայմանական նշանի չափերը, տրվում են մասշտաբով, դրանց ուրվագծերը տրվում են բարակ գծերով իրական եզրագծին համապատասխան և ուրվագծած մակերեսի վրա ցույց է տրվում բնակելի տունը և մնացած շինությունները:
18. (12) Ավերված կամ կիսավեր շինությունների պայմանական նշանով ցույց են տրվում պահպանված, տեղանքում լավ երևացող առանձին կառույցների մնացորդները (շենքերի քարե և երկաթբետոնե հիմքերը, մասնակիորեն պատերը):
19. (14-17, 24) Բնակավայրերի խիտ կառուցապատմամբ թաղամասեր են համարվում այն թաղամասերը և դրանց մասերը, որոնցում շինությունների միջև հեռավորությունները 50 մ-ից ավելի չեն:
1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա հրակայուն շինությունների գերակշռությամբ (50-ից ավելի) խիտ կառուցապատմամբ թաղամասերը հրատարակման ժամանակ առանձնանում են նարնջագույն գույնի ֆոնային գունավորմամբ, իսկ ոչ հրակայուն շինությունների գերակշռությամբ թաղամասերը` դեղին գույնով: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա բնակավայրերը պատկերելիս թաղամասերը իրարից հրակայունությամբ չեն առանձնանում:
1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա խիտ կառուցապատված թաղամասերը պատկերելիս գունավոր ֆոնի վրա, որպես կանոն, տրվում են բոլոր շենքերը: Թաղամասերի ներսում կարող են անտեսվել աննշան շինությունները: Պատկերվում են քարտեզի մասշտաբով տների միջև 0.3 մմ և ավելի լայնությամբ բոլոր արանքները, իսկ անհրաժեշտության դեպքում նաև ավելի փոքր լայնությամբ արանքները, այդ դեպքում բնօրինակի վրա դրանք ցույց են տրվում 0.3 մմ չափով:
1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա խոշոր քաղաքների խիտ կառուցապատ թաղամասերը ցույց են տրվում առանց կառուցապատման մանրամասների: Նարնջագույն կամ դեղին գույնի ֆոնի վրա 1:50 000 մասշտաբի և նարնջագույն ֆոնի վրա 1:100 000 մասշտաբի քարտեզի վրա պատկերվում են առանձնատիպ շենքերը, խոշոր արդյունաբերական կառույցները և կողմնորոշիչ նշանակության շինությունները (եկեղեցիներ, աշտարակներ): Խոշոր են համարվում 50 000 և ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքները:
Թաղամասային նախագծմամբ փոքր քաղաքների խիտ կառուցապատ թաղամասերը 1:50 000 մասշտաբի քարտեզի վրա ցույց են տրվում կառուցապատման մանրամասն պատկերմամբ այն նույն կանոններով, ինչ որ 1:25 000 մասշտաբի քարտեզի վրա: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզի վրա նման բնակավայրերի կառուցապատումը պատկերվում է սև գույնի լցվածքով, որը տրվում է 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա նարնջագույն կամ դեղին գույնի ֆոնային գունավորմամբ առանձնացված խիտ կառուցապատ թաղամասերի պատկերների վրա: Այդ ժամանակ պետք է ցույց տրված լինեն թաղամասերի ներսում չկառուցապատված տեղամասերը և փողոցների երկայնքով կառուցապատման մեջ բնորոշ անջրպետները: Լցված ֆիգուրների նվազագույն չափերը պետք է լինեն 0.5 X 0.5 մմ-ից ոչ պակաս, իսկ չկառուցապատված տեղամասերինը` 0.3 X 0.3 մմ:
Թաղամասային և շարքային կառուցապատմամբ գյուղերի խիտ կառուցապատված թաղամասերը համապատասխանաբար 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցույց են տրվում 1.4-1.5 և 1.1-1.2 մմ լայնությամբ շերտերով: Եթե կառուցապատման շերտի լայնությունը քարտեզի մասշտաբով գերազանցում է նշված չափերը, ապա այն ցույց է տրվում մասշտաբով: Կառուցապատման շերտում ընդգրկվում են բնակելի տներով և ոչ բնակելի շինություններով մակերևույթները: Գերակշռող շինությունների հրակայունության հետ կապված տրվում է գունավորում, որի ֆոնի վրա ցույց են տրվում շինությունները: Եթե շինությունները փողոցների երկայնքով խիտ են դասավորված, առաջին հերթին ցույց են տրվում անկյունայինները, հրակայունները, հասարակական և այլ կարևոր նշանակություն ունեցող շենքերը և հետո մնացած շինությունները այն պայմանով, որ շինությունների նշանների միջև արանքները լինեն 0.3 մմ-ից ոչ պակաս:
1:100 000 մասշտաբի քարտեզի վրա թաղամասերի կառուցապատ մասերը ցույց են տրվում 0.5 մմ լայնությամբ լցված շերտով` կառուցապատման մեջ բնորոշ անջրպետների արտահայտմամբ: Փողոցների կամ կառուցապատման մեջ անջրպետների պատկերների միջև լցված շերտերի երկարությունները չպետք է գերազանցեն 5 մմ-ը:
Քարտեզների վրա նոսր կառուցապատմամբ թաղամասերը պատկերելիս (շինությունների միջև հեռավորությունը 50 մ-ից ավելի) շինություններն ու կառույցները ցույց են տրվում համապատասխան պայմանական նշաններով: Այդ ժամանակ առանձին բակերի պայմանական նշանները կիրառվում են միայն 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա շարքային կառուցապատմամբ թաղամասերը պատկերելիս: Քարտեզների վրա նոսր կառուցապատմամբ թաղամասերը պատկերելիս գունավորում չի տրվում:
Փողոցները, անցումները և բնակավայրերում թաղամասերի ուրվագծերը ցույց են տրվում 0.1 մմ հաստությամբ գծերով:
20. (18, 19) Նոր բնակեցված և նոր արդյունաբերական շինարարության տարածքները քարտեզների վրա տրվում են, եթե դրանք կառուցապատման տակ են գտնվում և շինարարական աշխատանքները սկսված են: Առանձնացված տարածքների մակերեսները քարտեզի մասշտաբով 0.5 սմ 2 պակաս չպետք է լինեն: Այդ տարածքների սահմանները տրվում են 0.15 մմ հաստությամբ գծերով, նրբանցքները տրվում են փողոցների նման, իսկ մատուցային ուղիները` ճանապարհների համապատասխան պայմանական նշաններով: Կառուցվող տներն ու արդյունաբերական կազմակերպությունների շենքերը ցույց են տրվում կառուցած շինությունների նշաններով:
21. (20) Ավերված և կիսավեր թաղամասերի պայմանական նշաններով պատկերվում են ավերված և կիսավեր բնակավայրերը և դրանց մասերը: Փողոցների և նրբանցքների լայնությունը այդ ժամանակ պետք է համապատասխանի տվյալ մասշտաբի քարտեզի ընդունված չափին: Այն փողոցները, որոնցով ավտոտրանսպորտի երթևեկությունը համատարած ավերվածության հետևանքով անհնար է, ցույց չեն տրվում: Քիչ վնասված շենքերն ու շինությունները ցույց են տրվում կառույցների ու շինությունների համապատասխան պայմանական նշաններով:
22. (21, 22, 104, 118) Թունելային և էստակադային ուղանցույցները ցույց են տրվում 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա, եթե փողոցի լայնությունն արտահայտվում է քարտեզի մասշտաբով (0.8մմ-ից ավելի): Փողոցների, երկաթուղիների և ավտոմոբիլային ճանապարհների ստորգետնյա անցումները ցույց են տրվում 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա:
23. (24) Աղյուսակում բերված են տարբեր տիպի բնակավայրերի թաղամասային կառուցապատման պատկերների գեներալիզացիայի օրինակներ մի մասշտաբի քարտեզից հաջորդ ավելի փոքրամասշտաբ քարտեզին անցնելիս:
Օրինակի վրա ցույց տրված խոշոր քաղաքների թաղամասային կառուցապատումը (24.1) բնորոշ է հին քաղաքների կենտրոնական մասերին, որոնք տարբերվում են խիտ կառուցապատմամբ և մեծ քանակությամբ խոշոր շենքերով: 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա այդպիսի թաղամասերի կառուցապատումը պատկերելիս հնարավորության դեպքում պետք է պահպանվեն տների միջև տարածությունները և թաղամասերի ներսում առանձնացվեն չկառուցապատված տեղամասերը:
Պուրակները, այգիները, ամայի տարածքները (24.2) 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա առանձնացվում են, եթե դրանց չափերը քարտեզի մասշտաբով 1.5 X 2.0 մմ և ավելի են, 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա թաղամասերը գունավորմամբ պատկերելիս դրանք առանձնացվում են 1.0 X 1.0 մմ և ավելի մակերեսի դեպքում, իսկ կառուցապատումը սև գույնով լցված պատկերելիս ամայի տարածքները առանձնացվում են նաև փոքր մակերեսների դեպքում (0.3X0.3-ից ոչ պակաս), բայց առանց ծառային բուսականության պատկերման:
Խիտ կառուցապատված թաղամասերում 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա, ինչպես նաև փոքր քաղաքների թաղամասերում 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ծառային բուսականությունը արտահայտվում է կողմնորոշիչ նշանակություն չունեցող առանձին ծառերի պայմանական նշաններով: 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա խոշոր քաղաքների թաղամասերում բուսականությունը արտահայտվում է գունավորմամբ, առանձին ծառերի պայմանական նշաններ չեն կիրառվում: Ամառանոցային տիպի բնակավայրերի թաղամասերը պատկերելիս կառուցապատումը արտահայտվում է բնակելի և ոչ բնակելի կառույցների պայմանական նշաններով: Խիտ կառուցապատման դեպքում կառույցները տրվում են ընտրությամբ, որի ժամանակ կառույցների պայմանական նշանների միջև տարածությունները պետք է լինեն 0.3 մմ-ից ոչ պակաս:
Ամառանոցային բնույթի կառուցապատում ունեցող թաղամասերում բուսականությունը տրվում է տեղանքում իր տեսակին համապատասխան (անտառ, պտղատու կամ հատապտղատու այգիներ, առանձին ծառեր):
24. (25-35) Աղյուսակներում բերված են տարբեր մասշտաբներում տարբեր տիպի բնակավայրերի պատկերման օրինակներ:
1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա քաղաքները և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա խոշոր քաղաքները պատկերելիս արդյունաբերական օբյեկտներով և պահեստներով թաղամասերի, ինչպես նաև երկաթուղային կայարանների և նմանատիպ այլ օբյեկտների գունավորում չի տրվում: Արդյունաբերական օբյեկտներով և բնակելի տներով ու հասարակական շենքերով զբաղեցրած թաղամասերը գունավորվում են սովորական ձևով:
25. (34, 35) Ոչ կանոնավոր կառուցապատմամբ բնակավայրերը պատկերելիս ցույց են տրվում ինչպես փողոցները, այնպես էլ հստակ արտահայտված նրբանցքները: Կառուցապատումը արտահայտվում է բնակելի և ոչ բնակելի կառույցների պայմանական նշաններով: Մի մասշտաբի քարտեզից հաջորդ ավելի փոքրամասշտաբ քարտեզին անցնելիս շինությունները տրվում են ընտրությամբ:
4. ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ,ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐ
26. (36, 37, 49, 50, 52-54, 57, 68-70, 72) Գործարանների, ֆաբրիկաների և այլ խողովակների պայմանական նշանները կիրառվում են քարտեզների վրա տեղանքում լավ առանձնացվող և կողմնորոշիչ հանդիսացող արդյունաբերական կազմակերպությունների, ջեռուցիչ համակարգերի և այլ օբյեկտների խողովակների պատկերման համար: Քարտեզների վրա գործարանների և ֆաբրիկաների 50 մ և ավելի բարձրությամբ խողովակների, ինչպես նաև խողովակներով գործարանների, ֆաբրիկաների, ալրաղացների, հովարանների, հեռուստաաշտարակների, հեռուստա, ռադիո և ռադիոռելեային կայմերի, աշտարակատիպ կապիտալ շինությունների, եկեղեցիների, նշանավոր հուշարձանների նշաններին կից տրվում է բարձրությունը արտահայտող մակագրություն: Բնակավայրերի թաղամասերում բոլոր օբյեկտների բարձրությունների մակագրությունները չտեղավորվելու դեպքում տրվում են միայն դրանցից նշանավորների բարձրությունների մակագրությունները:
27. (37, 38) Խողովակներով գործարանների, ֆաբրիկաների, ալրաղացների արտամասշտաբային պայմանական նշանը կիրառվում է խողովակներով արդյունաբերական օբյեկտների պատկերման համար, եթե դրանք քարտեզի մասշտաբով չեն արտահայտվում: Նշանը դրվում է խողովակին համապատասխան տեղում, իսկ եթե խողովակները մի քանիսն են, դրվում է դրանցից նշանավորի տեղում:
Քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող արդյունաբերական օբյեկտները պատկերելիս համապատասխան պայմանական նշաններով պատկերվում են օբյեկտի տարածքում գտնվող շենքերը, խողովակները և այլ շինությունները: Ցույց է տրվում օբյեկտների ցանկապատումը:
Արդյունաբերական օբյեկտների պատկերներին կից պայմանական կրճատմամբ զետեղվում է օբյեկտի տեսակը նշող պարզաբանող մակագրություն (ալր., կաշ. գ-ն):
28. (39) Գործող և չգործող հանքահորերի հորաբերանների և հանքուղիների պայմանական նշանները կիրառվում են փակ եղանակով օգտակար հանածոներ արդյունահանող կազմակերպությունները պատկերելիս` հանքահորի և հանքուղու մուտքը ցույց տալու համար:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող նման տիպի օբյեկտները պատկերելիս գործող և չգործող հանքահորերի հորաբերանների և հանքուղիների պայմանական նշանները զետեղվում են բարձրակի տեղադիրքին համապատասխան տեղում: Եթե հանքահորի և հանքուղու մուտքերը գտնվում են շենքի ներսում, ապա ցույց է տրվում շենքը, որին կից տրվում է արդյունահանվող հումքի տեսակը նշող պարզաբանող մակագրություն. օրինակ` ածխահանք: Բարձրակի 50 մ և ավելի բարձրության դեպքում բարձրությունը տրվում է. օրինակ` բրձ. 65:
29. (40) Օգտակար հանածոների բաց հանքերի արտամասշտաբային պայմանական նշանը ուռուցիկ կողմով ուղղվում է լանջն ի վեր:
30. (42, 43) Տորֆահանքերի մինչև 25 մմ2 մակերես ունեցող տեղամասերը պատկերվում են երեք ուղղանկյունների տեսք ունեցող մեկ նշանով, իսկ մեծ մակերես զբաղեցրած տարածքները ուրվագծվում են և ուրվագծի ներսում տրվում է մեկ կամ մի քանի նշան (2-3 սմ2 վրա մեկ նշան): Տորֆահանքերի տարածքներում չորացնող ջրանցքները և առվակները ցույց են տրվում ջրանցքների և առվակների պայմանական նշաններով:
31. (46, 47) Վառելիքի պահեստարանները և գազամբարները պատկերելիս ցույց են տրվում դրանց ցանկապատումները և ներսում իրենց տեղադիրքին համապատասխան դնում են ցիստեռնների, գազամբարների և կառույցների նշաններ: Անհրաժեշտության դեպքում այդ օբյեկտները տրվում են ընտրությամբ:
Բենզալցակայանները, դիզելային վառելիքի լցակայանները և գազալցակայանները տրվում են այն կառույցի տեղում, որում գտնվում է լցակայանի բաշխիչ վահանակը: Խոշոր լցակայանները պատկերելիս ցույց են տրվում ստորգետնյա ուղիները, բաշխիչ վահանակները և մնացած շինությունները:
32. (48, 49, 51) Քարտեզների վրա հիդրոէլեկտրակայանները (ՀԷԿ) պատկերելիս տեղանքում իրենց տեղադիրքին համապատասխան ցույց են տրվում ջրամբարը, ամբարտակը և էլեկտրակայանի շենքը: Եթե էլեկտրակայանի շենքը քարտեզի մասշտաբով չի արտահայտվում, ապա այն պատկերվում է շինությունների արտամասշտաբային պայմանական նշանով: Եթե ՀԷԿ-ի շենքը արտաքին կողմից ամբարտակից չի առանձնանում, ապա այն ցույց չի տրվում: Քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող այլ էլեկտրակայանները պատկերվում են արդյունաբերական օբյեկտների շինությունների համապատասխան պայմանական նշաններով (կ. 17): Էլեկտրակայանների պատկերներին կից տրվում են պարզաբանող մակագրություններ (ՀԷԿ, ՋԷԿ, ԱԷԿ, էլ. կայ.):
Էլեկտրակայանների արտամասշտաբային պայմանական նշանը կիրառվում է 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա փոքր էլեկտրակայանները պատկերելիս, երբ էլեկտրակայանի շենքի չափերը քարտեզի մասշտաբով 0.8 X 1.2 մմ չեն գերազանցում:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող էլեկտրաենթակայանները (այդ թվում նաև` փոքր տրանսֆորմատորային խցիկները) ցույց են տրվում արտամասշտաբային պայմանական նշանով: Քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող էլեկտրաենթակայանները ցույց են տրվում շինությունների պայմանական նշաններով: Էլեկտրաենթակայանների պատկերներին կից տրվում է էլ. ենթ. պարզաբանող մակագրությունը:
33. (50) Հովարաններից քարտեզների վրա ցույց են տրվում միայն աշտարակատիպ հովարանները: Առանձնացած հովարանների պատկերներին կից տրվում է հով. պարզաբանող մակագրությունը:
34. (52) Ռադիոկայանների, հեռուստակենտրոնների պայմանական նշանը կիրառվում է քարտեզների վրա համապատասխան օբյեկտների պատկերման համար այն դեպքում, երբ հեռուստակայմը կամ ռադիոկայմը գտնվում են կայանի շենքի վրա կամ անմիջապես դրա մոտ: Եթե ռադիոկայանի կամ հեռուստակենտրոնի տարածքում կայանի կամ կայմի շենքը առանձնացած է և շինությունների ողջ համալիրը քարտեզի մասշտաբով արտահայտվում է, ապա համապատասխան պայմանական նշաններով պատկերվում են շենքերը, հեռուստակայմը կամ ռադիոկայմն ու այլ շինությունները և տրվում է ռադիո կամ հեռուստ. մակագրությունը:
35. (55, 56) Օդանավակայանները և վայրէջքային հրապարակները քարտեզների վրա ցույց են տրվում թռիչքի ու վայրէջքի ապահովման և ինքնաթիռների սպասարկման համար նախատեսված շինությունների հետ միասին: Օդանավակայանները պատկերելիս թռիչք-վայրէջքային շերտերը և ինքնաթիռների կանգառման հատուկ հարթակները ուրվագծվում են 0.15 մմ հաստությամբ հոծ գծով, գետնավարման վազքուղիները ցույց են տրվում ծածկույթով ավտոճանապարհների պայմանական նշանով առանց գունավորման, անգարները, արհեստանոցները, զորանոցները և ռադիոկայանները` շինությունների համապատասխան պայմանական նշաններով:
Ճանապարհների (ավտոմայրուղիների և բարեկարգված ճանապարհների) այն տեղամասերը, որոնք նախատեսված են ինքնաթիռների թռիչքի և վայրէջքի համար, տեղադրվում է ճանապարհի տվյալ տեղամասի պատկերի մեջտեղում առանցքին համաչափ և պատկերվում են 55.2 պայմանական նշանով:
36. (62) Ջերմոցները և ջերմատները կախված տեղաբաշխման խտությունից, կողմնորոշումից և տեղանքում կառույցի ձգվածությունից ցույց են տրվում առանձին նշաններով (ուղղահայաց գծիկներով բաժանված ուղղանկյուն) կամ խիտ տեղաբաշխման դեպքում` ընդհանուր ուրվագծով ուղղանկյուններով սյունակավորմամբ: Այդպիսի կառույցների առանձին խմբերի պատկերներին կից տրվում են պարզաբանող մակագրություններ: Այդպիսի պայմանական նշաններով 1:25 000 մասշտաբի քարտեզի վրա առանձնացվում են ջերմոցներով զբաղեցված տարածքները, եթե դրանք արտահայտվում են քարտեզի մասշտաբով: Ջերմոցների պատկերներին կից տրվում է ջեր. կամ ջերմոցներ պարզաբանող մակագրությունը:
37. (63) Մեղվանոցների պայմանական նշանները կիրառվում են մշտական մեղվանոցների պատկերման համար, որոնց տարածքում այլ շինություններ չկան: Եթե մեղվանոցը արտահայտվում է քարտեզի մասշտաբով, ապա դրա տարածքի սահմանները տրվում են բարակ գծերով, ցույց են տրվում առկա շինությունները և տրվում է մեղվանոց կամ մեղվ. մակագրությունը:
38 (64) Փարախների պայմանական նշանները կիրառվում են քարտեզի վրա կողմնորոշիչներ չունեցող տարածքներում փարախների պատկերման համար: Նշանը տրվում է տեղանքում փարախի տեղադիրքին համապատասխան: Փարախները, որոնց մակերեսները քարտեզի մասշտաբով գերազանցում են պայմանական նշանի չափերը, ցույց են տրվում իրենց իրական ուրվագծով: Նման փարախների պատկերներին կից տրվում է փարախ կամ փրխ. մակագրությունը:
39. (66, 67) Հեռագրային, ռադիոհեռագրային գրասենյակների ու բաժանմունքների և առանձին հեռախոսային կայանների պայմանական նշանները կիրառվում են քարտեզների վրա սակավաբնակ տարածքների գյուղական տիպի բնակավայրերում ու դրանցից դուրս գտնվող այդպիսի օբյեկտների պատկերման համար: Նշանը դրվում է այն տեղում, որը համապատասխանում է գրասենյակային շինության տեղադիրքին կամ եթե հնարավոր չէ հստակ պատկերել օբյեկտը իր տեղում` բնակավայրի անվան մակագրության տակը:
Օդերևութաբանական կայանի պայմանական նշանը դրվում է սարքավորումների համար նախատեսված խցիկներով հարթակի մեջտեղի մասում: Եթե հարթակի չափերը հնարավորություն են տալիս արտահայտելու այն մասշտաբով (3 X 3 մմ և ավելի), ապա կայանի տարածքի սահմանները անցկացվում են բարակ գծերով և նշանը դրվում է այն տեղում, որը համապատասխանում է հողմացույցի տեղադիրքին: Եթե օդերևութաբանական կայանը տեղադրված է շենքի տանիքին, ապա ցույց է տրվում շենքը և նրան կից տրվում է օդեր. կայ. մակագրությունը:
40. (68-70) 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մեծ տարածք զբաղեցնող եկեղեցիները, մզկիթները և այլ տաճարները պատկերվում են քարտեզի մասշտաբով: Տաճարի ձևը ցույց տվող շրջանակի մեջ նշանը դրվում է շենքի բարձրացող մասի տեղում կամ շենքի պատկերի կենտրոնում, եթե աշտարակի դիրքը որոշված չէ:
41. (74) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող գերեզմանատների պայմանական նշանը տրվում է տեղանքում օբյեկտի դիրքին համապատասխան: Գերեզմանատան պայմանական նշանի խաչերը միշտ տրվում են թերթի հարավային շրջանակին ուղղահայաց:
42. (76, 78-80) Կապի և էլեկտրահաղորդման գծերի պայմանական նշանները բնակավայրերի պատկերների վրայով և երկաթուղիների ու ավտոճանապարհների պատկերների երկայնքով չեն անցկացվում (105-107): Եթե կապի կամ էլեկտրահաղորդակցման գիծը կողքից է մոտենում, ապա ճանապարհի պայմանական նշանի երկայնքով տրվում է համապատասխան պայմանական նշանից 1-2 սմ երկարությամբ հատված` գծի ուղղությունը ցույց տալու համար:
43. (77) Ստորջրյա կապի մալուխների պայմանական նշանը կիրառվում է քարտեզի մասշտաբով 10 մմ և ավելի լայնությամբ ջրային արգելքներով անցնող կապի գծի հատվածները պատկերելու համար: Ջրային արգելքի փոքր լայնության դեպքում օդային գծերը չեն ընդհատվում:
44. (78-80) Էլեկտրահաղորդման գծերի 14 մ-ից ցածր փայտե կամ բետոնե սյուների պայմանական նշանների կետերը բոլոր մասշտաբների քարտեզների վրա դրվում են յուրաքանչյուր 16 մմ-ի վրա: 14 մ և ավելի բարձրությամբ մետաղե կամ երկաթբետոնե հենասյուներով ԷՀԳ պատկերելիս հենասյուների միմյանցից 200 մ և ավելի հեռավորության դեպքում 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա լայնական գծիկները դրվում են հենասյուների իրական դիրքին համապատասխան տեղում, իսկ հենասյուների միջև փոքր հեռավորությունների դեպքում ինչպես նաև 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա լայնական գծիկները դրվում են յուրաքանչյուր 16 մմ-ի վրա: Բոլոր դեպքերում էլ ԷՀԳ շրջադարձերի կետերը պատկերվում են գծիկներով:
Քարտեզների վրա ԷՀԳ մետաղե և երկաթբետոնե հենասյուների նշանների մոտ յուրաքանչյուր 6-8 սմ-ի վրա զետեղվում են դրանց բարձրությունների մակագրությունները` մետրերով:
45. (80) Մի քանի կողք-կողքի անցնող էլեկտրահաղորդման գծերը կարող են պատկերվել մեկ գծով` գծերի քանակի մակագրությամբ, եթե գծերի միջև հեռավորությունը քարտեզի մասշտաբով 0.8 մմ-ից պակաս է:
Քարտեզների վրա կառուցվող մետաղե և երկաթբետոնե հենասյուներով Էլեկտրահաղորդման գծերը ցույց են տրվում, եթե դրանց մայրուղային գծերը լավ արտահայտված են տեղանքում: Դրանք պատկերվում են գործող գծի պայմանական նշանով` կառուցվող մակագրությամբ:
46. (81-84) Նավթամուղների պայմանական նշաններով կարող են ցույց տրվել և այլ խողովակաշարեր (բացի գազամուղներից), այդ դեպքում խողովակաշարի պատկերի երկայնքով տրվում է տեղափոխվող նյութի անվան մակագրությունը:
Մի քանի կողք-կողքի անցնող գազամուղները ցույց են տրվում մեկ նշանով գծերի քանակը ցույց տվող մակագրությամբ:
Քարտեզների վրա կառուցվող գազամուղները և այլ խողովակաշարերը պատկերվում են գործող գծերի պայմանական նշանով` կառուցվող մակագրությամբ: Քարտեզների վրա անցկացնում են միայն այնպիսի կառուցվող խողովակաշարերը, որոնց դիրքը հստակ արտահայտված է տեղանքում:
47. (85, 86, 166) Դյուկերների պայմանական նշանով ցույց են տրվում խողովակաշարերի այն հատվածները, որոնք անցնում են քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող բնական կամ արհեստական արգելքներով (գետեր, ջրանցքներ):
5. ԵՐԿԱԹՈՒՂԻՆԵՐ
48. (90, 91) Երկաթուղիների պայմանական նշաններով ցույց են տրվում լայնածիր երկաթուղիները: ԱՊՀ երկրներում ռելսամեջի նորմալ լայնությունը 1524 մմ է:
Երկաթուղիների նշանների գծերի լայնակի գծիկները, որոնք ցույց են տալիս գծերի թիվը, 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա տրվում են յուրաքանչյուր 4 սմ-ի վրա, 1:50000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա` յուրաքանչյուր 3 սմ-ի վրա: Էլեկտրիֆիկացված երկաթգծերը պատկերելիս ուղիների թիվը նշող նշաններից մեկը տրվում է լրացուցիչ երկայնական գծիկով:
49. (93) Նեղածիր երկաթգծերը պատկերելիս ուղիների թիվը չի տրվում: Լիրաթմբերով անցնող նեղածիր երկաթգծերի հատվածները պատկերելիս պայմանական նշանի լայնակի գծիկները չեն դրվում, տրվում են միայն լիրաթմբի պայմանական նշանի գծիկները (100.2):
50. (95) 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա կախովի երկաթուղիները պատկերելիս տրվում են հենարանային ֆերմաները:
51. (96) Երկաթուղային կայարանների պայմանական նշանները ցանկացած կարգի կայարանի պատկերման համար կիրառվում են այն դեպքում, երբ կայարանների գլխավոր շենքերն ու շինությունները և կայարանային ուղիները քարտեզի մասշտաբով չեն արտահայտվում: Կայարանի պայմանական նշանի լցված ուղղանկյունը տրվում է կայարանի գլխավոր շենքի տեղադիրքին համապատասխան:
Եթե կայարանի գլխավոր շենքը գտնվում է երկաթգծից որոշ հեռավորության վրա, ապա կայարանի պայմանական նշանի փոխարեն տրվում է շինության նշանը կայ. մակագրությամբ:
52. (97) Կիսակայարանների, հարթակների, առաջանցման և կանգառման կետերի պայմանական նշանի լցված ուղղանկյունը տրվում է այն տեղում, որը համապատասխանում է պատկերվող օբյեկտի շինության տեղադիրքին:
53. (98) Քարտեզի մասշտաբով 1.5 մմ և ավելի երկարությամբ բեռնման-բեռնաթափման հրապարակները տրվում են իրենց իրական ձգվածությամբ: 5 սմ և ավելի երկարությամբ փակուղիները և մատուցային ուղիները տեղի առկայության դեպքում ցույց են տրվում այն նույն հաստությամբ գծով, ինչպես որ երկաթգծի նշանի գիծը (0.5 մմ):
Քարտեզների վրա մեծ թեքություններով հատվածները (20 և ավելի) առանձնացվում են անկյան ձևով (98.3):
Խողովակների պայմանական նշանը (98.4) կիրառվում է երկաթգծի հողե շերտի տակով ջրթող կառուցվածքները նշելու համար:
54. (99, 100, 123) Երկաթուղային և ավտոմոբիլային թունելների պատկերների վրա օղակներով ցույց են տրվում հանքափողերը: Հորիզոնական և թեք փողերը (հանքուղի), որոնք պետք է տեղադրվեն թունելի պատկերի կողքին, ցույց են տրվում 1.0 մմ տրամագիծ ունեցող օղակներով հանքուղի մակագրությամբ, հանքափողերի նշաններին կից տրվում է հանքահորի խորությունը (հանքուղու երկարությունը) ցույց տվող թվային մակագրություն:
Էստակադների պայմանական նշանի երկարությունը պետք է համապատասխանի քարտեզի մասշտաբով էստակադի երկարությանը, որը 2 մմ-ից պակաս չպետք է լինի: Մեծ ձգվածությամբ էստակադի պատկերին կից տրվում է էստակադ մակագրությունը:
55. (101) Քանդած երկաթգծի հատվածների պայմանական նշանները կիրառվում են տեղանքում պահպանված ինչպես լայնածիր, այնպես էլ նեղածիր երկաթուղու հատվածը պատկերելու համար: Պայմանական նշանի գծիկները պետք է տրվեն 600 անկյան տակ:
56. (102) Կառուցվող երկաթուղիների պայմանական նշաններով տրվում են կառուցման ընթացքում գտնվող երկաթգծերը:
Կառուցվող մերձճանապարհային կառույցները (կամուրջներ, կայարանային շենքեր և այլն) ցույց են տրվում գործող օբյեկտների պայմանական նշաններով, բացառությամբ քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող կամուրջների, որոնց նշաններին կից տրվում է կառ. մակագրությունը:
57. (103) Մետրոպոլիտենի գծերը քարտեզների վրա պատկերվում են մետրոյի կայարանների մուտքերի և գետնի մակերևույթով անցնող գծերի նշաններով: Մակերևույթ դուրս եկող գծերի ելքի տեղը նշվում է լայնակի գծիկով, որի մի կողմում ցույց է տրվում թունելի պայմանական նշանի երկու-երեք կտոր, մյուս կողմում անցկացվում է էլեկտրիֆիկացված երկաթգիծը:
Մետրոպոլիտենի կայարանների պայմանական նշանը դրվում է այն տեղում, որը համապատասխանում է մետրոպոլիտենի կայարանի մուտքի դիրքին: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մետրոպոլիտենի կայարանները ցույց են տրվում ազատ տեղի առկայության դեպքում:
58. (104) Մասշտաբով երկաթուղային կայարանները պատկերելիս հիմնական մեկ ուղին տրվում է 0.5 մմ հաստությամբ գծով, մնացած ուղիները` 0.15 մմ հաստությամբ գծերով:
Լուսացույցներն ու լուսազդանշանները ցույց են տրվում միայն 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա:
6. ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ԵՎ ԳՐՈՒՆՏԱՅԻՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐ, ԱՐԱՀԵՏՆԵՐ
59. (105-109) Տեղագրական քարտեզների վրա ավտոմոբիլային ճանապարհները պատկերելիս տարբեր ձևերի պայմանական նշաններ են կիրառվում կախված ճանապարհների տեխնիկական կատարելությունից, երթևեկելի մասի լայնությունից, հիմնատակի կոնստրուկցիայից, ծածկանյութի տեսակից և այլ բնութագրերից:
60. (105) Ավտոմայրուղիների պայմանական նշանը կիրառվում է բարձր կարգի ավտոմոբիլային ճանապարհների պատկերման համար: Այդպիսի ճանապարհներն ունեն 7.5 մ և ավելի լայնությամբ, ամուր հիմնատակով և բարեկարգված կապիտալ ծածկույթով երկու երթևեկելի մասեր, որոնց բաժանիչ շերտը 5 մ-ից, իսկ ճամփեզրերը 3.75 մ-ից պակաս չէ:
Ավտոմայրուղիների այն տեղամասերը, որոնց վրա բաժանիչ շերտը արտահայտվում է քարտեզի մասշտաբով, պատկերվում են որպես երկու բարեկարգված ավտոմոբիլային ճանապարհներ (106):
61. (106) Բարեկարգված ավտոմոբիլային ճանապարհների (բարեկարգված խճուղիներ) պայմանական նշանները կիրառվում են այն ճանապարհների պատկերման համար, որոնք պիտանի են տրանսպորտային միջոցների ինտենսիվ երթևեկության համար: Այդպիսի ճանապարհները պետք է ունենան 7մ և ավելի լայնություն, կարծր հիմնատակ և բարեկարգված կապիտալ ծածկույթ (ասֆալտբետոն, բիտումահանքային խառնուրդ և այլն): Այդպիսի պայմանական նշանով ցույց են տրվում II և III կարգի բոլոր ճանապարհները:
62. (107) Ծածկույթով ավտոմոբիլային ճանապարհների (խճուղիներ) պայմանական նշանները կիրառվում են 5-6 մ լայնությամբ երթևեկելի մասով ճանապարհների պատկերման համար: Այդպիսի պայմանական նշանով ցույց են տրվում IV և, մասնավորապես, V կարգի ճանապարհները:
63. (108) Առանց ծածկույթի ավտոմոբիլային ճանապարհների (բարեկարգված գրունտային ճանապարհներ) պայմանական նշանները կիրառվում են պրոֆիլավորված, կանոնավոր կերպով վերանորոգվող, կարծր հիմնատակ և ծածկույթ չունեցող, 4.5 մ լայնությամբ երթևեկելի մասով ճանապարհների պատկերման համար: Երթևեկելի մասի գրունտը պետք է ամրացված լինի կամ բարեկարգված զանազան տեղական նյութերով` կոպիճ, խիճ, ավազ և այլն:
64. (109) Փայտե ծածկույթով ավտոմոբիլային ճանապարհները անցկացվում են անտառային տարածքներում փայտանյութի տեղափոխման համար:
65. (105-109, 128, 345) Ավտոմոբիլային ճանապարհների պատկերների վրա մակագրվում են դրանց բնութագրերը.
- ավտոմայրուղիների պատկերների վրա` մեկ ուղղությամբ երթևեկելի մասի լայնությունը 0.5 մ ճշտությամբ, երթևեկելի մասերի թիվը և ծածկանյութը,
- բարեկարգված ծածկույթով ավտոմոբիլային ճանապարհների և ծածկույթով ավտոմոբիլային ճանապարհների պատկերների վրա` երթևեկելի մասի լայնությունը 0.5 մ ճշտությամբ, հողային շերտի լայնությունը և ծածկանյութը,
- առանց ծածկույթի ավտոմոբիլային ճանապարհների պատկերների վրա` երթևեկելի մասի լայնությունը (ամբողջական մետրերով):
Ծածկանյութը նշվում է պայմանական կրճատ մակագրություններով`
Ա - ասֆալտբետոն, ասֆալտ,
Գ - գետաքար,
Կ - կոպիճ,
Ք - մանրացված քար,
Ց - ցեմենտբետոն,
Խար. - խարամ,
Խ - խիճ:
Ծածկանյութի փոխման սահմանը ճանապարհի պատկերի վրա նշվում է լայնակի գծիկով, որի երկու կողմում էլ տրվում են ծածկանյութերի մակագրությունները:
66. (110) Միջգյուղային գրունտային ճանապարհների պայմանական նշանները կիրառվում են ոչ պրոֆիլավորված, ինչպես նաև պրոֆիլավորված փոքր բնակավայրերը միմյանց և խոշոր բնակավայրերին, կայարաններին և բարձրակարգ ճանապարհներին կապող ճանապարհները պատկերելու համար:
Այն վայրերում, որտեղ երթևեկել հնարավոր է միայն ճանապարհով (անտառում, ճահճոտ վայրերում), քարտեզի վրա անհրաժեշտ է նշել նաև միջգյուղային գրունտային ճանապարհի լայնությունը:
67. (111) Դաշտային և անտառային գրունտային ճանապարհներ են համարվում դաշտային աշխատանքների ընթացքում գործող ճանապարհները: Ժամանակավոր դաշտային ճանապարհները քարտեզների վրա չեն անցկացվում:
68. (112) Ձմեռային ճանապարհները հաղորդակցման սեզոնային ուղիներ են, որոնք ձմռանը անցնում են սառած ճահիճների, լճերի, ծոցերի և գետերի վրայով:
69. (113) Գրաստային արահետների պայմանական նշանը կիրառվում է կիսաանապատային, անապատային և լեռնային տարածքներում գրաստային տրանսպորտի համար օգտագործվող ուղիների պատկերման համար:
Լեռնային արահետների արհեստական քիվերով հատվածների պատկերներին կից տրվում է մակագրություն քիվի լայնության և երկարության վերաբերյալ:
70. (115) Կառուցվող ավտոմոբիլային ճանապարհների պայմանական նշաններով պատկերվում են այն ճանապարհները, որոնք կառուցման ընթացքում են գտնվում (ճանապարհի գծով շինարարական աշխատանքներ են ընթանում): Ճանապարհներին կից կառուցվող օբյեկտները (կամուրջներ, ավտոկայաններ և այլն) ցույց են տրվում գործող օբյեկտների պայմանական նշաններով, բացառությամբ քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող կամուրջների, որոնց նշաններին կից տրվում է կառ. մակագրությունը:
71. (116) Ճանապարհների մեծ թեքությամբ (8 և ավելի) տեղամասերը առանձնանում են գծիկավոր նշաններով: Այդպիսի տեղամասերի քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող մինչև 5 մմ երկարությունների դեպքում պատկերի մեջտեղում դրվում է մեկ նշան, 5 մմ-1 սմ` նշանները դրվում են տեղամասի պատկերի սկզբում և վերջում, 1 սմ և ավելի` նշանները դրվում են յուրաքանչյուր 5 մմ-ի վրա, ծայրամասայինները` մեծ թեքությամբ տեղամասի պատկերի սկզբում և վերջում:
72. (118) Ավտոմոբիլային ճանապարհների վրա տրանսպորտային ուղեբաժանքների արտամասշտաբային պայմանական նշանը կիրառվում է 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ուղեբաժանքները պատկերելու համար, եթե քարտեզի մասշտաբով արտահայտված ուղեբաժանքների ողջ համակարգի զբաղեցրած տարածքն ունի 4 X 4 մմ-ից փոքր չափեր:
73. (119) Ավտոտրանսպորտի կայանատեղերի պայմանական նշանը կիրառվում է բարձրակարգ ավտոճանապարհներին կից հատուկ հարթակները ցույց տալու համար: Կայանատեղերի արտամասշտաբային պայմանական նշանը կիրառվում է 1:50 000 և 1:100000 մասշտաբի քարտեզների վրա: Եթե կայանատեղի հարթակի չափերը 2 մմ2 գերազանցում են, ապա այն պատկերվում է քարտեզի մասշտաբով: Մնացած դեպքերում պայմանական նշանին կից տրվում է P մակագրությունը:
Ավտոմոբիլային ճանապարհների վրա իջատեղերը ցույց են տրվում իրենց իրական ձգվածությանը համապատասխան, նշանի երկարությունը քարտեզի վրա 1 մմ-ից պակաս չպետք է լինի:
74. (120) Ավտոմոբիլային ճանապարհների համարների պայմանական նշանի ուղղանկյան երկարությունը պետք է հնարավորություն տա իր մեջ թվային մակագրություն տեղավորելու: Եթե ճանապարհին, բացի համարից, վերագրված է նաև տառային ցուցիչ, ապա այն գրվում է թվային մակագրության հետ:
Կիլոմետրային նշանները տրվում են կողմնորոշիչներ գրեթե չունեցող տարածքների քարտեզների վրա:
75. (120, 121, 124, 151) Երկաթուղային, ավտոմոբիլային և գրունտային ճանապարհների, ինչպես նաև գետերի և ջրանցքների երկայնքով տնկած ծառերի և թփերի նեղ շերտերը քարտեզի մասշտաբով 1.5 մմ-ից պակաս լայնության դեպքում ցույց են տրվում նեղ անտառաշերտերի և պաշտպանիչ անտառատնկարկների (215) կամ թփերի նեղ շերտերի և բուսացանկապատերի (229) համապատասխան պայմանական նշաններով:
Մեկ-երկու շարքով ծառերից կամ թփերից եզերատնկումները պատկերվում են օղակներով (120.3, 124) կամ օղակներով ու կետերով (124): Երկկողմանի եզերատնկումների ժամանակ նշանները դասավորվում են շախմատաձև:
Ճանապարհների, ինչպես նաև գետերի և ջրանցքների երկայնքով տնկած կողմնորոշիչներ չհանդիսացող ծառերն ու թփերը ցույց են տրվում ծառերի և թփերի համապատասխան պայմանական նշաններով` տեղանքում ծառերի ու թփերի դիրքին համապատասխան տեղերում:
76. (122, 124, 126) Այն դեպքերում, երբ երկու տարբեր ձևի կամ կարգի ճանապարհներ միմյանց զուգահեռ են և անցնում են մեկը մյուսին շատ մոտ հեռավորությամբ, դրանց պատկերման մեծ ճշտության և կոմպակտության նպատակով կիրառվում է ճանապարհների պայմանական նշանների զուգակցում: Կողք-կողքի անցնող երկաթգիծն ու ավտոմոբիլային ճանապարհը պատկերելիս ավտոմոբիլային ճանապարհի նշանի գծին հպվող երկաթուղու նշանի գիծը համատեղվում է նախորդի հետ:
77. (125) Եթե գրունտային ճանապարհը անցնում է ջրաթմբով, ապա 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա այն ցույց է տրվում 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների համար ընդունված (162) ջրաթմբի պայմանական նշանով:
78. (127) Ճանապարհների երկայնքով քարե պատերը և մետաղե ցանկապատերը ցույց են տրվում ճանապարհի պայմանական նշանին ուղղահայաց գծիկներով:
7. ՋՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
79. (129) Հաստատուն և որոշակի ափագծի պայմանական նշանը կիրառվում է ջրի ցածր և կայուն մակարդակի ժամանակաշրջանին համապատասխան ջրանիշներով գետերի և լճերի ափագծերը, ինչպես նաև նորմալ բարձրացման հորիզոնի գծերին համապատասխան ջրամբարների ափագծերը պատկերելու համար:
80. (130) Փոփոխական ափագծի պայմանական նշանը կիրառվում է 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցամաքող գետերի, լճերի, լճակների, ինչպես նաև լցման փուլում գտնվող ջրամբարների ափագծերի պատկերման համար:
Անորոշ ափագծի պայմանական նշանը կիրառվում է 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցածրավայրային ողողվող գետերի և լճերի, որոնք տեղանքում հստակ որոշված չեն, ափագծերի պատկերման համար:
1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա փոփոխական և անորոշ ափագծերը տրվում են մեկ ընդհանուր պայմանական նշանով:
Ափագծերի պայմանական նշաններում (130) գծիկների երկարությունները և դրանց միջև հեռավորությունները նշված են միջին չափի ջրագրական օբյեկտները պատկերելու համար: Մանր և խոշոր օբյեկտները պատկերելիս այդ չափերը կարող են համապատասխանաբար փոքրացվել և մեծացվել` հասցնելով այն մեծություններին, որոնք նշված են աղյուսակում:
81. Առափնյա ծանծաղուտները ցույց են տրվում այն դեպքերում, երբ դրանց մակերեսները հստակ արտահայտվում են քարտեզի մասշտաբով (2.0 X 2.0 մմ-ից ոչ պակաս):
82. (131) Առանց լողափի դարափուլավոր և ժայռոտ ափերի պայմանական նշանը կիրառվում է լճերի և քարտեզի մասշտաբով 1.5 մմ և ավելի լայնությամբ գետերի դարափուլավոր և ժայռոտ ափերի պատկերման համար:
1.5 մմ-ից պակաս լայնությամբ գետերի առանց լողափի դարափուլավոր և ժայռոտ ափերը պատկերվում են քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող լողափով դարափուլավոր և ժայռոտ ափերի նման: Առանց լողափի դարափուլավոր և ժայռոտ ափերը պատկերելիս մակագրվում է դարափուլի կամ ժայռի վերջրյա մասի բարձրությունը:
.________________________________________________________________.
| | Ջրագրական օբյեկտների պատկերման համար |
| | պայմանական նշանների չափերը |
| |_________________________________________|
|Քարտեզի մասշտաբը: | մանր | խոշոր |
|Պատկերվող ջրագրական |____________________|____________________|
|օբյեկտի անվանումը |գծիկի |միջակայքի |գծիկի |միջակայքի |
| |երկարու-|մեծությունը|երկարու-|մեծությունը|
| |թյունը | |թյունը | |
|______________________|________|___________|________|___________|
|1:25 000, 1:50 000 | 1.0 | 0.5 | 3.0 | 1.0 |
|Փոփոխական ափագիծ | | | | |
|(ցամաքող գետեր, լճեր) | | | | |
|______________________|________|___________|________|___________|
|Անորոշ ափագիծ | 2.0 | 0.5 | 5.0 | 1.0 |
|(ցածրավայրային գետերի | | | | |
|և լճերի ողողվող ափեր | | | | |
|ու կառուցվող | | | | |
|ջրամբարներ) | | | | |
|______________________|________|___________|________|___________|
|1: 100 000 | 1.0 | 0.5 | 3.0 | 1.0 |
|Փոփոխական և անորոշ | | | | |
|ափագիծ | | | | |
.________________________________________________________________.
83. (132) Գետերը` լայնությունից կախված, պատկերվում են մեկ կամ երկու գծով:
Մեկ գծով գետերը պատկերվում են աստիճանաբար հաստացնելով գիծը ակունքից մինչև գետաբերան: Գետը մեկ գծով պատկերելիս գծի հաստությունը ակունքում պետք է լինի 0.15 մմ-ից ոչ պակաս, գետաբերանի մասում` 0.2-0.5 մմ և երկու գծով պատկերման անցնելիս` 0.5 մմ: Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող գետը երկու գծով պատկերելիս յուրաքանչյուր գծի հաստությունը պետք է լինի 0.1 մմ, իսկ նրանց միջև արանքը 0.3 մմ: 15, 30 և 60 մ և ավելի լայնությամբ գետերը, համապատասխանաբար, 1:25 000, 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցույց են տրվում քարտեզի մասշտաբով իրենց իրական չափերով 0.15 մմ հաստությամբ գծով: Այս դեպքում ափագծերի միջև միջակայքի լայնությունը պետք է լինի 0.4 մմ-ից ոչ պակաս:
84. (133, 134) Չորացող գետերն ու առուները կախված լայնությունից տրվում են մեկ կամ երկու գծով: Մեկ գծով տրվող չորացող գետերի և առուների պայմանական նշանների գծիկների երկարությունները ակունքում տրվում են աստիճանաբար ավելացնելով 1.0-ից մինչև 2.0 մմ, միջակայքերը այդ դեպքում պետք է լինեն 0.5 մմ: Գետերի մեծ ձգվածության դեպքում գծիկների երկարությունները ավելացվում են մինչև 3.0 մմ, իսկ միջակայքերի մեծությունները` մինչև 1.0 մմ:
Գետերի ստորգետնյա և անհետացող տեղամասերի պայմանական նշաններով ցույց են տրվում գետերի այն հատվածները, որոնցով բնական ծագման ջրեր են հոսում:
85. (135) Ջրվեժների և սահանքների պատկերներին կից տրվում է ջրվ. և սահ. մակագրությունները և թվային մակագրությամբ տրվում է ջրի անկման բարձրությունը: Ջրվեժները և սահանքները քարտեզի մասշտաբով 2 մմ-ից պակաս լայնությամբ ինչպես նաև մեկ գծով պատկերվող գետերի վրա ցույց են տրվում լայնակի գծիկով:
86. (137) Մշտական հոսք ունեցող գետերի և ջրանցքների հոսանքի ուղղությունը ցույց տվող սլաքների երկարությունը պետք է լինի 5-ից մինչև 15 մմ-ի սահմաններում` կախված գետի կամ ջրանցքի մեծությունից:
87. (138, 297) 5 մ և ավելի լայնությամբ գետերի պատկերներին կից տրվում է բնութագիր` լայնությունը (ամբողջական մետրերով չափվում է ափագծերի միջև եղած հեռավորությունը), խորությունը (մինչև 0.1 մ) և հատակի գրունտի բնույթը (Ճ-ճիլ, Ք- քարային, Ա- ավազային, Կ- կարծր): 3-5 մ լայնությամբ ջրանցքների պատկերներին կից տրվում է նույնատիպ բնութագիր առանց հատակի գրունտի բնութագրի:
88. (140-145) Ջրանցքները պատկերվում են մեկ կամ երկու գծով կախված լայնությունից: 3 մ-ից պակաս լայնությամբ ջրանցքները ցույց են տրվում.
հիմնականները 0.2 մմ հաստությամբ գծով,
մնացածները 0.15 մմ հաստությամբ գծով:
Նույն լայնությամբ կառուցվող ջրանցքները հատուկ նշանով չեն առանձնացվում, ցույց են տրվում որպես գործող ջրանցքներ:
Ջրանցքների ստորգետնյա տեղամասերի վրա ցույց են տրվում հանքափողերը և տրվում են դրանց խորությունների մակագրությունները:
89. (149) 3 մ-ից ավելի լայնությամբ չոր առվակները պատկերելիս լայնությունը մակագրվում է: 2 մ-ից ավելի խորության դեպքում չոր առվակների պատկերների երկայնքով դարչնագույն գույնով տրվում է խորության մակագրությունը, օրինակ` 2.5 մ -ից խոր:
90. (150, 297) Երկու գծով պատկերվող գետերի անցահուները ցույց են տրվում ընդհատվող գծերով անց. (անցահուն) մակագրությամբ: Ճանապարհների պայմանական նշանները այդ դեպքում 0.2-0.3 մմ հեռու են մնում ափագծից: Մեկ գծով պատկերվող գետերի անցահուները նշվում են միայն մակագրությամբ, ճանապարհների նշանները այդ դեպքում անցնում են գետի պատկերի վրայով առանց ընդհատելու: 5 մ և ավելի լայնությամբ գետերի անցահուների պատկերներին կից տրվում է բնութագիր, որի համարիչում տրվում է գետի խորությունն ու լայնությունը, հայտարարում` հատակի գրունտի բնույթը և ջրի հոսքի արագությունը:
91. (151) Փոքր կամուրջների և խողովակների պայմանական նշանը կիրառվում է 3 մ-ից պակաս լայնությամբ գետերի և ջրանցքների վրա կառուցած կամուրջները, ինչպես նաև երկաթուղիների և ավտոճանապարհների վրա խողովակատիպ կառույցները պատկերելու համար:
92. (152-155) Կամուրջների տարբեր պայմանական նշանները կիրառվում են կախված կամրջի չափերից և կոնստրուկցիայից: Հատուկ պայմանական նշաններով առանձնացվում են երկհարկանի կամուրջները` կամուրջներ ընդհանուր հենամեջ կառույցի և առանձին հենամեջերով կառույցի վրայով անցնող երկու ճանապարհների համար (երկաթուղային և ավտոմոբիլային):
93. (156, 299) Ավտոմոբիլային և գրունտային ճանապարհների 3 մետր և ավելի երկարությամբ կամուրջների նշանների մոտ տրվում է բնութագիր` տառերով հենամեջի կառուցվածքի վերաբերյալ կրճատ մակագրություն (Ք-քարե, Բետ.-բետոնե, ԵԲ-երկաթբետոնե), թվերով` համարիչում փռվածքի երկարությունն ու երթևեկելի մասի լայնությունը մետրերով, հայտարարում` բեռնատարողունակությունը տոննաներով, եթե վերջինս 100 տ-ից ավելի է գրվում է` 100-ից ավելի:
Երկաթուղային կամուրջների պատկերման ժամանակ տրվում են միայն 100 մ-ից ավելի երկարություն ունեցողների բնութագրերը, որոնք ընդգրկում են կառույցի նյութը, ջրի կամ հողի մակերևույթից հենամեջի ստորին մասի բարձրությունը և երկարությունն ու լայնությունը (ԵԲ 8-370-10):
94. (159) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող ջրարգելակների (շլյուզ) պայմանական նշաններով տրվում են այն ջրարգելակները, որոնց դարպասների ելքի և մուտքի միջև հեռավորությունը 2 մ-ից պակաս է, պայմանական նշանը դրվում է ջրարգելակային համակարգի կենտրոնին համապատասխան:
Ջրարգելակների կամրջով դարպասները տրվում են նշանների զուգակցմամբ: Ջրարգելակները պատկերելիս նշանի սուր կողմը ուղղվում է գետի կամ ջրանցքի հոսանքին հակառակ:
Ջրարգելակների պատկերներին կից տրվում է բնութագիր, որում նշվում է խցիկների քանակը, ամենափոքր խցիկի երկարությունն ու դարպասի լայնությունը և խորությունը դարպասի շեմին:
95. (158, 159) Քարե, բետոնե, երկաթբետոնե և փայտե առափնյակները, ափերի չամրացված և ամրացված դարալանջերը տրվում են քարտեզի մասշտաբով 3 մմ և ավելի երկարության դեպքում:
Ամրացված դարալանջերի պայմանական նշանը կիրառվում է բետոնե կամ քարե սալիկներով, երկաթբետոնե կարկասներով ամրացված դարալանջերով ջրանցքի վերածած գետերի և ջրանցքների ափերն առանձնացնելու համար, եթե գետերն ու ջրանցքները տրվում են երկու գծով և ամրացված դարալանջերի երկարությունը 3 մմ-ից պակաս չէ:
Առափնյակները ցույց են տրվում, եթե դրանք ընկած են երկու գծով տրվող գետերի վրա: Առափնյակի երկարությունը քարտեզի մասշտաբով պետք է լինի 3 մմ-ից ոչ պակաս:
96. (160-162, 299) Բնութագիր տրվում է 100 մ և ավելի երկարությամբ վերջրյա ամբարտակների պատկերներին կից, մնացած դեպքերում նաև 100 մ-ից պակաս երկարությամբ ամբարտակների պատկերներին կից: Բնութագրում նշվում է կառույցի նյութը (ԵԲ-երկաթբետոնե, Ք-քարե, Հողե), ամբարտակի վերին մասի երկարությունն ու լայնությունը և ջրի վերին և ստորին մասերի ջրանիշները: Անցանելի ամբարտակների պատկերներին կից տրվում է նաև ամբարտակի վերին եզրի բարձունքային նիշը: Ստորջրյա ամբարտակների պատկերներին կից տրվում են միայն ջրի վերին և ստորին մասերի ջրանիշները:
Հիդրոհանգույցները պատկերելիս, որոնք իրենցից հիդրոտեխնիկական համալիր են ներկայացնում, զետեղվում է ամբարտակի ավելի մանրամասն բնութագիր` նշվում է ամբարտակի ջրթափ և առանձին խուլ մասերի կառույցի նյութը, ջրթափ մասի և ամբարտակի ընդհանուր երկարությունը և ամբարտակի վերին մասի լայնությունը: Վերին և ստորին մակարդակների ջրանիշների փոխարեն տրվում է դրանց տարբերությունը:
97. (163, 164) 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող լայնություն ունեցող ջրաթմբերը պատկերվում են լայնակի գծիկներով` երկու գծով: 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա բոլոր ջրաթմբերն ու արգելաթմբերը, որոնց լայնությունը քարտեզի մասշտաբով չի արտահայտվում պատկերվում են լայնակի գծիկներով` մեկ գծով:
98. (165) Ջրանցույցների պայմանական նշանների չափերը սահմանվում են ելնելով դրանց երկարություններից, ինչպես որ ընդունված է կամուրջների համար:
99. (166) Կառուցվող ջրամբարների մակերեսների և սահմանների պայմանական նշանը կիրառվում է քարտեզների վրա կառուցվող ջրամբարների հեղեղման մակերեսների արտապատկերման համար:
100. (167, 169, 170) Ջրագծերը (վերգետնյա և ստորգետնյա) պատկերվում են քարտեզի մասշտաբով 1 սմ և ավելի երկարության դեպքում, եթե դրանք անցնում են բնակավայրերից դուրս:
Քանքանների պայմանական նշանները կիրառվում են քարտեզների վրա ստորգետնյա ջրհորների համակարգի պատկերման համար: Դրանք կառուցվում են սակավաջուր շրջաններում գրունտային ջրերի հավաքման, տեղափոխման և երկրի մակերևույթ դուրս բերման նպատակով:
Քարտեզների վրա տրվում են 1 սմ-ից ոչ պակաս երկարությամբ քանքանները:
101. (171-175, 178, 179) Անանուն կողմնորոշիչ նշանակության ջրհորների նշաններին կից տրվում է Ջ մակագրությունը: Արտեզյան ջրհորների նշաններին կից տրվում է արտ. ջրհ. մակագրությունը:
1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ջրհորների նշաններին կից տրվում են հողի նիշը, ջրհորի խորությունը և ջրի որակական հատկանիշները:
102. (177) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող ջրամբարների և ջրերի հավաքման համար կառուցված այլ օբյեկտների պայմանական նշանները նախատեսված են քարտեզի մասշտաբով 1 մմ2-ից պակաս մակերեսի դեպքում ջրամբարների, ջրավազանների, անձրևափոսերի, անձրևաջրերի և գրունտային ջրերի հավաքման համար կառուցված օբյեկտների պատկերման համար: Նշված օբյեկտների պայմանական նշաններին կից տրվում են ջրմբ., ջրավ. բացատրական մակագրությունները:
1 մմ2 և ավելի մակերես ունեցող ջրերի հավաքման համար կառուցված օբյեկտները տրվում են քարտեզի մասշտաբով` կապույտ գույնի եզրագծով:
102. Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող նավահանգիստների պայմանական նշաններով պատկերվում են 0.5 մմ-ից պակաս լայնությամբ նավահանգիստներն ու նավամատույցները: Այդ կառույցների պատկերների երկարությունները պետք է համապատասխանեն քարտեզի մասշտաբով իրենց իրական չափերին, բայց 1 մմ-ից պակաս չպետք է լինեն:
103. (184) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող ստորջրյա, վերջրյա և չորացող քարերը, վերջրյա ժայռերը քարտեզի վրա ցույց են տրվում առաջին հերթին:
104. (185, 186) Բարձունքային նիշերով և իզոբաթներով քարտեզների վրա արտապատկերվում է խոշոր լճերի և ջրամբարների հատակի ռելիեֆը: Մերձցամաքային ծանծաղուտների (շելֆ), լճերի և ջրամբարների տեղագրական հանույթի նյութերի առկայության դեպքում դրանց հատակները կարելի է պատկերել հորիզոնականներով (դարչնագույն) և Բալթյան համակարգի բարձունքային նիշերով:
105. (187) Փարոսների պայմանական նշանները կիրառվում են քարտեզների վրա լուսաօպտիկական համակարգով սարքավորված աշտարակակերպ կառույցների պատկերման համար: Դրանք կողմնորոշիչներ են հանդիսանում ափին մոտեցող նավի համար:
8. ՌԵԼԻԵՖ
106. (188) Հիմնական, լրացուցիչ (կիսահորիզոնականներ) և օժանդակ հորիզոնականները քարտեզների բնօրինակների վրա անցկացվում են 0.1 մմ հաստությամբ գծերով, հիմնական հաստացված հորիզոնականները` 0.2 մմ հաստությամբ գծերով: Լանջերի ուղղության ցուցիչները (բերգշտրիխները) ցույց են տրվում 0.6 մմ երկարությամբ բարակ գծիկներով:
Հրատարակչական բնօրինակի վրա հորիզոնականներն անցկացվում են բոլոր օբյեկտների պատկերների վրայով առանց կտրելու, բացառությամբ երկու գծով տրվող գետերի և ջրանցքների, քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող 3 մմ-ից պակաս լայնությամբ ողողատների և ձորակների, փոսերի, փորվածքների, բաց հանքերի, արգելաթմբերի և դայկաների:
Հորիզոնականների մակագրությունները տրվում են թվանշանի հիմքը ուղղելով դեպի լանջի ստորոտը, ընդ որում, հնարավորության դեպքում թերթի շրջանակի հարավային կամ արևելյան կողմին զուգահեռ:
107. (189) Չոր հուները կախված իրենց լայնությունից պատկերվում են մեկ կամ երկու գծով` ինչպես ընդունված է գետերի և դրանց վտակների համար, գծերը ակունքից մինչև գետաբերան աստիճանաբար հաստացնելով: Չոր հուները պատկերվում են ըստ չորացող գետերի և լճերի ցուցումների և տվյալների (կ. 70, 74): Քարտեզի մասշտաբով չոր հուների ափագծերը պատկերող գծերի միջև 3 մմ և ավելի լայնության դեպքում հորիզոնականները անցկացվում են, իսկ 1.5 մմ և ավելի լայնության դեպքում համապատասխան պայմանական նշաններով պատկերվում է հատակի գրունտը (ավազային, ճալաքարային և կոպճային մակերևույթներ, քարացրոններ): Այդպես պատկերվում է նաև չորացող լճերի գոգահովիտների հատակի գրունտը: Եթե չոր հուների կամ չորացող լճերի գոգահովիտների հատակի գրունտի պատկերման համար տվյալներ չկան, ապա ափագծերի միջև ցույց է տրվում ավազ:
108. (191) Ճանապարհների խաչմերուկների, կողմնորոշիչներ հանդիսացող առանձին ծառերի և կառույցների մոտի բարձունքային նիշերի մակագրությունները որպես օրինակ են բերված, բարձունքային նիշեր կարող են զետեղվել նաև այլ կողմնորոշիչներ հանդիսացող օբյեկտների պատկերներին կից:
109. (195) Մնացուկային ժայռերի պատկերման համար նախատեսված է երկու չափի պայմանական նշան: Մեծ չափի նշանը կիրառվում է ավելի խոշոր ժայռերի առանձնացման համար, որոնք կարող են լավ կողմնորոշիչներ հանդիսանալ:
100 (196) Առանձին քարերի և քարակույտերի պայմանական նշանները նախատեսված են կողմնորոշիչներ հանդիսացող առանձին խոշոր քարերի և քարակույտերի պատկերման համար:
111. (197) Փոսերի պայմանական նշաններով պատկերվում են մարդու գործունեության հետևանքով առաջացած տարբեր փոսերը (փորվածքներ, քանդված գետնատներ, մառաններ և այլն), ինչպես նաև բնական ծագման նման ձևերը (քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող կարստային ձագարներ, անկումներ և այլն):
Բլրակների և թմբերի պայմանական նշաններով պատկերվում են ինչպես արհեստական թմբերը, այնպես էլ բնական ծագման տարբեր բլրակները:
112. (198) Ափային, պատմական և այլ արգելաթմբերի պայմանական նշաններով պատկերվում են տեղանքում առանձնացված բնական և արհեստական ծագման արգելաթմբերը, որոնք հորիզոնականներով կտրել չի կարելի:
113. (199) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող կարստային ձագարների պայմանական նշաններով պատկերվում են քարտեզի մասշտաբով 2 մմ-ից պակաս տրամագիծ ունեցող կարստային և ջերմակարստային ձագարները: Կարստային և ջերմակարստային գոյացությունների խոշոր ձևերը պատկերվում են փոսերի, դարափուլերի, ժայռերի պայմանական նշաններով, ինչպես նաև հորիզոնականներով: Կարստային և ջերմակարստային գոյացությունների պատկերներին կից տրվում է կարստ կամ ջերմակարստ մակագրությունը:
114. (200) Քարանձավների և քարայրների մուտքերը քարտեզների վրա պատկերվում են համապատասխան մակագրություններով պայմանական նշաններով:
105 (201) Քարտեզի մասշտաբով արտահայտվող հրաբխային խառնարանները ցույց են տրվում դարափուլերի, ժայռերի պայմանական նշաններով կամ հորիզոնականներով (եթե խառնարանի ներքին լանջերը մեղմաթեք են):
Ցեխային հրաբուխների խառնարանների պայմանական նշաններին կից տրվում է ցեխ. մակագրությունը:
116. (202) Դայկաների պայմանական նշաններով պատկերվում են շրջապատող տեղանքից բարձրացվող և ընդհանուր թեքության հետ չհամաձայնեցվող կարծր ապարներից կազմված նեղ ձգված թմբաշարերը: Նշանակալի ձգվածություն կամ բարձրություն ունեցող դայկաների նշաններին կից տրվում են դրանց հարաբերական բարձրությունների մակագրությունները:
117. (203) Լավային հոսքերի պայմանական նշաններով պատկերվում են գործող հրաբուխների խիստ էրոզիայի չենթարկված, հողային և բուսական ծածկույթից զուրկ լանջերին և ստորոտում սառած լավային հոսքերը: Լավային ծածկույթով մակերևույթների պատկերների վրա տրվում է Լավային ծածկույթ մակագրությունը:
118. (204, 205, 206, 207) Ֆիռնային դաշտերի սահմանները տրվում են կապույտ գույնի գծիկներով, բացի այն դեպքերից, երբ դրանք անցնում են բնական սահմաններով` ժայռերով և դարափուլերով: Սառցադաշտային լեզվակները ուրվագծվում են բարակ կապույտ գույնի գծերով: Ֆիռնային դաշտերի և սառցադաշտային լեզվակների պատկերները միմյանցից ուրվագծով չեն առանձնացվում:
Ժայռերի և թափվածքների պատկերների վրայով անցկացվում են միայն հաստացված հորիզոնականները, բայց 0.1 մմ հաստությամբ:
Թմբեզրերի պատկերների վրայով հորիզոնականները անցկացվում են առանց կտրելու:
109 (210) 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մինչև 5 մ լայնությամբ և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մինչև 10 մ լայնությամբ ողողատներն ու ձորակները պատկերվում են մեկ գծով, երկու գծով տրվում են դրանց մեծ լայնության դեպքում: Քարտեզի մասշտաբով 1մմ և ավելի լայնությամբ ձորակները տրվում են երկու ատամիկավոր գծերով: 3 մմ և ավելի լայնությամբ ձորակների հատակով հորիզոնականներն անցկացվում են: Ողողատների ու ձորակների պատկերներին կից տրվում է լայնության (վերին մասի) և խորության (մետրերով) բնութագիր: Բնութագիրը տրվում է ողողատի կամ ձորակի պատկերի մեջտեղի մասում, իսկ դրանց մեծ ձգվածության դեպքում` մի քանի տեղերում (յուրաքանչյուր 3-5 սմ-ի վրա): Փոքր ողողատների ու ձորակների մեծ քանակության դեպքում դրանց մի մասը տրվում է առանց բնութագրի:
120. (207, 208) Նալեդների (մակասառցաշերտ) պայմանական նշաններով ցույց են տրվում գետային` գետերի ողողատներում և գրունտային` ստորգետնյա ջրերի ելքերի մոտի նալեդները:
Սողանքային տեղամասերը պատկերվում են կտրտված հորիզոնականներով: Սողանքի պատկերի վերին եզրով ցույց է տրվում դարափուլը, եթե այն հստակ արտահայտված է տեղանքում: Սողանքների վրա բուսականությունը տրվում է համապատասխան պայմանական նշաններով:
9. ԲՈՒՍԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԳՐՈՒՆՏՆԵՐ
121. (212) Տեղանքում հստակ արտահայտվող բուսական ծածկույթի տեղամասերի, գրունտների և վարելահողերի սահմանները տրվում են կետային ուրվագծով: Վարելահողերը ոչ մի պայմանական նշանով չեն լրացվում: Վարելահողի ոչ մեծ տեղամասերը կողմնորոշիչներ չունեցող տարածքներում առանձնացվում են ուրվագծով և Վ մակագրությամբ:
122. (213, 214, 220-224) Բարձրաբուն, ցածրաբուն, մատղաշ անտառները և մինչև 4 մ բարձրությամբ տնկիները պատկերվում են բաժանվելով փշատերև, սաղարթավոր և խառը անտառների, որոնց համար կիրառվում են գծիկավոր պայմանական նշաններ: Ծառերի գերակշռող տեսակները նշվում են մակագրություններով: Խառը անտառի պատկերման ժամանակ նշվում են երկու հիմնական տեսակները: Խառը համարվում են այն անտառները, որտեղ ծառերի մի տեսակը կազմում է ծառույթի 80 %-ից ոչ ավելին: Անտառի տեսակի նշաններին կից տրվում է ծառույթի բնութագիրը: Անտառի ծառույթի բնութագրում նշվում են միջին մեծություններ` միջին բարձրություն, բնի միջին հաստություն և ծառերի միջև միջին հեռավորություն:
Նվազ և ցածրաբուն անտառներ են համարվում տարիքով ծառույթները, որոնք գտնվում են աճի համար անբարենպաստ պայմաններում (ճահիճներ, քարային գրունտներ և այլն), ունեն 6 մ-ից պակաս բարձրություն, բարակ բուն և թույլ զարգացած սաղարթ: Ցածրաբուն անտառների ծառույթի բնութագիրը տրվում է միայն մեծ զանգվածների պատկերման դեպքում սովորական անտառի բնութագրի նման:
Մատղաշ և նորատունկ անտառի պայմանական նշանով պատկերվում են մինչև 4 մ բարձրությամբ ծառերով անտառները: Մատղաշ և նորատունկ անտառի նշանների մոտ տրվում է միայն ծառերի միջին բարձրությունը (մետրերով), 1 մ-ից պակաս բարձրությամբ ծառերի համար տրվում է մետրի տասնորդական մասի ճշտությամբ:
Հողմաջարդոնների պայմանական նշաններով պատկերվում են անտառի այն տեղամասերը, որտեղ ծառերի կեսից ավելին կոտրված և շուռ եկած են: Անտառազանգվածում տարածված հողմաջարդոնի տեղամասերը առանձնացվում են քարտեզի մասշտաբով 25 մմ2 և ավելի մակերեսի դեպքում, իսկ բաց տեղանքում` 10 մմ2 և ավելի մակերեսի դեպքում:
Նոսր անտառների պայմանական նշանները կիրառվում են այն ծառույթների պատկերման համար, որոնք չունեն համատարած մեղմաթեքություն, այսինքն սաղարթների միջև հեռավորությունը 2-5 սաղարթի տրամագծի չափ է (կախված ծառատեսակից):
Սաղարթների միջև ավելի մեծ հեռավորությունների դեպքում կիրառվում են միայնակ ծառերի պայմանական նշանները: Նոսր անտառները քարտեզների վրա տրվում են հիմնական բուսածածկի` թփուտների, մացառուտների կամ մերկացած գրունտների` քարացրոնների, մոնոլիթ մակերևույթների նշանների հետ համատեղ:
Անտառի այրված և չորացած տեղամասերի պայմանական նշանները կիրառվում են անտառի այն տեղամասերի պատկերման համար, որտեղ ծառերի մեծ մասը այրված կամ չորացած են:
Հատած անտառների պայմանական նշանով ցույց են տրվում նախկին անտառի տեղամասերը, որտեղ պահպանվել են կոճղերը: Պայմանական նշանը կիրառվում է բուսական ծածկի նշանների հետ համատեղ:
123. (215, 229) Նեղ անտառաշերտերի ու պաշտպանիչ անտառատնկարկների և թփերի նեղ շերտերի ու բուսացանկապատերի պայմանական նշաններով ցույց են տրվում ծառային և թփային տնկարկների շերտերը, որոնց լայնությունը քարտեզի մասշտաբով 1.5 մմ-ից պակաս է: Այդպիսի տնկարկները մեծ լայնության դեպքում ցույց են տրվում անտառի կամ համատարած թփուտների նշաններով:
Թվերով նշվում է ծառերի միջին բարձրությունը, մինչև 1 մ բարձրությամբ տնկարկների բարձրությունը տրվում է մետրի տասնորդական մասի ճշտությամբ:
124. (216-219) Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող անտառի ոչ մեծ տարածքի պայմանական նշանով պատկերվում են անտառատափաստաններում և այլ տարածքներում ոչ մեծ պուրակները, երբ տեղանքում կողմնորոշիչների քանակը մեծ է և դրանք կողմնորոշիչ նշանակություն չունեն:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող պուրակների պայմանական նշանները և առանձին ծառերի նշանները կիրառվում են կողմնորոշիչներ հանդիսացող համապատասխանաբար ոչ մեծ պուրակների ու ծառերի պատկերման համար:
Կողմնորոշիչներ չհանդիսացող առանձին ծառերի պայմանական նշանները կիրառվում են բնակավայրերի թաղամասերում, առանձին բակերում, բանջարանոցներում և վարելահողերում ծառերը ցույց տալու համար:
125. (225) 20, 40 և 60 մ և ավելի լայնությամբ անտառուղիները համապատասխանաբար 1:25 000 մասշտաբի, 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ցույց են տրվում քարտեզի մասշտաբով իրենց իրական լայնությանն համապատասխան երկու ընդհատվող բարակ գծերով: Նեղ անտառուղիները ցույց են տրվում մեկ ընդհատվող գծով:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող անտառուղիներով անցնող ճանապարհները, սահմանները, կապի գծերը, առվակները և այլ օբյեկտները ցույց են տրվում ընդունված պայմանական նշաններով, այսպիսի դեպքերում անտառուղու պայմանական նշանը չի տրվում:
126. (226-228, 230-232) Թփուտների պայմանական նշաններով պատկերվում են այն թփուտները, որոնք կազմված են 0.8-6.0 մ բարձրությամբ, հողից անմիջապես ճյուղավորվող բազմամյա ծառանման բուսականությունից: Առանձին թփերը և թփերի խմբերը ցույց են տրվում մեկ ընդհանուր պայմանական նշանով, որի շրջանակը պետք է համապատասխանի տեղանքում թփի դիրքին կամ թփերի խմբի կենտրոնին: Թփուտների տեսակն ու բարձրությունը նշվում են համատարած թփուտների պատկերման ժամանակ: Թփերի միջին բարձրությունը տրվում է մետրի տասնորդական մասի ճշտությամբ, եթե այն 1 մ-ից ցածր է և ամբողջական մետրերով, եթե 1 մ-ից բարձր է:
127. (234, 235) Պտղատու և խաղողի ու պտղատու և հատապտղատու այգիների պայմանական նշանները կիրառվում են խառը այգիների պատկերման համար, որոնցում պտղատու ծառերի տնկիներին հերթագայում են խաղողի կամ հատապտղատու տնկիները:
128. (236) Տեխնիկական կուլտուրաների պլանտացիաների պայմանական նշաններով տրվում են ծառային, թփային կամ խոտային տեխնիկական կուլտուրաների պլանտացիաները, որոնց պատկերման համար հատուկ նշաններ նախատեսված չեն: Առանձնացվում են այն կուլտուրաների պլանտացիաները, որոնցով հողային տարածքները զբաղեցված են մշտապես: Կուլտուրաների ձևերը նշվում են մակագրություններով` վարդ, ծխախոտ:
129. (237-241) Խոտային բուսականությունը 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա պատկերելիս բաժանում է` մարգագետնային, ցածրախոտ խոնավասեր և բարձրախոտ խոտային բուսականության: 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մարգագետնային և ցածրախոտ խոնավասեր բուսականությունը տրվում է միևնույն` մարգագետնի պայմանական նշանով:
Եղեգնային մացառուտները տրվում են ցածրադիր ափերի, գետերի ու ճահճացող լճերի ջրային մակերևույթների վրա: Այդպիսի բուսականության պայմանական նշանները տրվում են առանց սյունակավորման 0.5-1 սմ-ի վրա:
Քարտեզի մասշտաբով չարտահայտվող ճահճաբույսերի պայմանական նշանը նախատեսված է տեղանքում առանձնացված, քարտեզի մասշտաբով 10 մմ2-ից պակաս մակերես զբաղեցնող ոչ մեծ ճահճացած տարածքների պատկերման համար, ճահճաբույսերի մեծ տարածքները քարտեզների վրա տրվում են ուրվագծմամբ: Ճահճաբույսերը խոտային բուսականության հետ ցույց են տրվում միայն 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա: Ճահճացած տեղամասերը բոլոր երեք մասշտաբների քարտեզների վրա քարտեզի մասշտաբով 10 մմ2-ից ոչ պակաս մակերեսի դեպքում տրվում են, եթե դրանք բնորոշ են տվյալ տարածքին կամ էլ կողմնորոշիչ են հանդիսանում:
Փոքրիկ թփուտների պայմանական նշանները կիրառվում են 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա փոքրիկ թփուտները այլ տեսակի բույսերի կամ գրունտների հետ զուգակցմամբ պատկերելու համար: Ավելի բարձր բուսականության առկայության դեպքում փոքրիկ թփուտները ցույց չեն տրվում:
Մամռային և քարաքոսային բուսականության պայմանական նշանները կիրառվում են այս տեսակի բույսերի պատկերման համար այն դեպքերում, երբ տվյալ տարածքում ուրիշ ավելի բարձր համատարած բուսականություն չկա: 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա բուսականության այս տիպերը ցույց են տրվում մեկ պայմանական նշանով` մամռային և քարաքոսային բուսականության:
130. (242, 243) Ոչ մեծ ճահիճները և աղուտները պատկերելիս (քարտեզի մասշտաբով 1 սմ2-ից պակաս մակերեսով) պայմանական նշանի գծիկների միջև հեռավորությունը 1:25 000 և 1:50 000 մասշտաբի քարտեզների վրա փոքրացվում է մինչև 0.8 մմ և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա մինչև 0.6 մմ: Ճահիճների պատկերների վրա բուսականության պայմանական նշանները տրվում են առանց սյունակավորման:
Ճահիճների 0.5-2 մ խորությունը տրվում է 0.1 մ ճշտությամբ, մեծ խորության դեպքում տրվում է 2 մ-ից խոր մակագրությունը:
131. (244) Թակիրների պայմանական նշանները կիրառվում են անապատային և կիսաանապատային տարածքներում հանդիպող պինդ կեղևով, մանր ճաքերով մասնատված կավային մակերևույթների պատկերման համար: Քարտեզի մասշտաբով 25 սմ2-ից պակաս մակերեսով թակիրները ցույց են տրվում մեկ գծիկով նշանով:
132. (245) Կավային մակերևույթների պայմանական նշանները կիրառվում են 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա անապատային տարածքներում հանդիպող քարտեզի մասշտաբով 1 սմ2-ից ոչ պակաս մակերեսով կավային կամ ավազակավային մերկացած տեղամասերի պատկերման համար:
133. (247.1) Քարացրոններին և խճային մակերևույթներին բնորոշ են սրածայր բեկորատված նյութի կուտակումները: Քարացրոնները տարածված են հարթ գագաթներին, մեղմաթեք լանջերին և լեռների ստորոտներին: Խճային մակերևույթները տարածված են անապատային և կիսաանապատային հարթություններում, որտեղ դրանք կարող են մեծ տարածքներ զբաղեցնել: Այս մակերևույթները պատկերող նշանը կարող է օգտագործվել ծառային և թփային բուսականության նշանների հետ համատեղ:
134. (247.2) Քարային մակերևույթները պատկերող նշանը օգտագործվում է քարտեզի մասշտաբով 1 սմ2-ից ոչ պակաս մակերեսով մերկացած կամ հողմնահարման կեղևով թույլ ծածկված մոնոլիթ (միաձույլ) ապարների ելքերով տարածքները պատկերելու դեպքում:
135. (249) 1:25 000 մասշտաբի քարտեզների վրա ավազային ռելիեֆի ձևերը ցույց են տրվում հորիզոնականներով, իսկ ավազային գրունտի առկայությունն արտահայտվում է ավազների պայմանական նշանով: 1:50 000 և 1:100 000 մասշտաբի քարտեզների վրա հորիզոնականները կիրառվում են ավազային ռելիեֆի խոշոր ձևերի պատկերման համար, ավազային ռելիեֆի մանր ձևերը պատկերվում են համապատասխան պայմանական նշաններով:
136. (250-270) Աղյուսակներում տրված օրինակները ցույց են տալիս, թե ինչպես են քարտեզների վրա պատկերվում գրունտների և բուսականության համեմատաբար մեծ տարածում ունեցող կապակցությունները: ՈՒրվագծված մեկ տարածքում 3 տեսակի պայմանական նշանից ավելի չի կարելի միավորել:
137. (252, 254) Տեղանքում ոչ հստակ արտահայտվող բուսական ծածկույթի և գրունտների տեղամասերի սահմանները կազմողական բնօրինակների վրա ցույց են տրվում կարմիր գույնի նոսր գծիկներով:
10. ՍԱՀՄԱՆՆԵՐ
138. (271) Պետական սահմանն անցկացվում է հատուկ մանրամասնությամբ, սահմանազատման նյութերին խիստ համապատասխան:
ՀՀ պետական սահմանը տեղանքում գծանշվում է պարզ տեսանելի սահմանանշաններով, որոնց ձևերը, տեղադրման կարգն ու նկարագիրը սահմանում է ՀՀ կառավարությունը ՀՀ միջազգային պայմանագրերին համապատասխան:
Բոլոր սահմանասյուների նշանները պետք է տրվեն կոորդինատներով: Տեղանքը, որով անցնում է պետական սահմանը պատկերվում է հնարավորության սահմաններում մանրամասնորեն, պահպանելով բոլոր բնորոշ առանձնահատկությունները, հատուկ մանրամասնությամբ մշակվում են պետական սահմանի շրջադարձերն ու ուղղագիծ տեղամասերը, որի ժամանակ բոլոր կտրուկ շրջադարձերը նշվում են պայմանական նշանի կետերով:
Եթե պետական սահմանը անցնում է գետով, ջրանցքով, նեղ նեղուցով, ապա քարտեզի վրա գետի երկու կողմում ցույց են տրվում տեղանքում տեղակայված սահմանանշանները: Սահմանանշանների համարները տրվում են միայն մեկ կողմում:
139. (271, 272, 274-277) Պետական սահմանը պատկերելիս պահպանվում են հետևյալ դրույթները.
տեղանքի գծային օբյեկտների հետ չհամընկնող սահմանները ցույց են տրվում չընդհատվող պայմանական նշաններով, ընդ որում, պայմանական նշանի առանցքը պետք է համընկնի սահմանի իրական դիրքին, գծային օբյեկտների (ճանապարհի, ջրանցքի, գետի) հետ համընկնող սահմանները ցույց են տրվում պայմանական նշանի հատվածներով` յուրաքանչյուր հատվածում 3-4 օղակ պատկերված փոփոխաբար օբյեկտի երկու կողմում` հատվածների միջև հեռավորությունները 4 սմ-ից ավելի չպետք է լինեն, եթե սահմանը համընկնում է ուրվագծի հետ, ապա ուրվագծի նշանը չի տրվում, տրվում է սահմանի պայմանական նշանը, երկու գծով պատկերված գետերով անցնող սահմանները ցույց են տրվում ափագծերի մեջտեղում, պահպանելով քարտեզագրական նյութի վրա եղած կորություններն ու շրջադարձերը:
140. (273) Քարտեզների վրա ցույց են տրվում բոլոր պետական արգելանոցների և ազգային պարկերի սահմանները: Արգելանոցի սահմանի պայմանական նշանը կարելի է կտրել միայն այն տեղերում, որտեղ սահմանն անցնում է քարտեզի վրա հստակ պատկերված իրական սահմանով` լճափով, գետի ափով և այլն:
-----------------------------
ԻՐՏԵԿ - աղյուսակները չեն բերվում