ԿԵՆՍԱԲԱՆԱԿԱՆ ԲԱԶՄԱԶԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ ...

 

i

ԿԵՆՍԱԲԱՆԱԿԱՆ ԲԱԶՄԱԶԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ ԿԵՆՍԱԲԱՆԱԿԱՆ
ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ ԿԱՐԹԱԳԵՆՅԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Սույն Արձանագրության Կողմերը,

հանդիսանալով կենսաբանական բազմազանության Կոնվենցիայի Կողմեր, այսուհետ` Կոնվենցիա,

հիմնվելով Կոնվենցիայի 19-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ կետերի, 8-րդ հոդվածի «է» կետի և 17-րդ հոդվածի վրա,

հիմնվելով նաև Կոնվենցիայի Կողմերի կոնֆերանսի 1995 թ. նոյեմբերի 17-ի II/5 որոշման վրա, որով որոշվել է մշակել կենսաբանական անվտանգության արձանագրություն` հատուկ ուշադրություն դարձնելով ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայի կիրառման արդյունքում ստացված որևէ կենդանի վերափոխված օրգանիզմի անդրսահմանային տեղափոխման վրա, ինչը կարող է անբարենպաստ ազդեցություն ունենալ կենսաբանական բազմազանության պահպանման ու կայուն օգտագործման նկատմամբ, պատրաստելով այն քննարկման համար, մասնավորապես, նախապես հիմնավորված համաձայնեցման համապատասխան ընթացակարգերը,

վերահաստատելով կանխարգելիչ միջոցների ընդունման սկզբունքը, որն արտացոլված է շրջակա միջավայրի և զարգացման Ռիոյի հռչակագրի 15-րդ սկզբունքում,

գիտակցելով ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայի արագ տարածումը, ինչպես նաև հանրության աճող անհանգստությունը` կապված կենսաբանական բազմազանության նկատմամբ դրա հնարավոր վնասակար ազդեցության հետ, հաշվի առնելով նաև մարդկանց առողջությանը սպառնացող վտանգը,

ընդունելով, որ ժամանակակից կենսատեխնոլոգիան մեծ հնարավորություններ է ստեղծում մարդկանց բարեկեցության բարձրացման համար, եթե այն զարգացվի և օգտագործվի շրջակա միջավայրի և մարդկանց առողջության նկատմամբ համապատասխան անվտանգության միջոցների կիրառմամբ,

ընդունելով նաև ծագումնաբանական և գենետիկ բազմազանության կենտրոնների բացառիկ կարևորությունը մարդկության համար,

հաշվի առնելով բազմաթիվ երկրների, մասնավորապես, զարգացող երկրների` կենդանի վերափոխված օրգանիզմների հետ կապված հայտնի և հնարավոր վտանգի բնույթի և ծավալի դեմ պայքարելու ոլորտում սահմանափակ հնարավորությունները,

ընդունելով, որ կայուն զարգացման հասնելուն ուղղված առևտրային և բնապահպանական համաձայնագրերը պետք է լինեն փոխլրացնող,

ընդգծելով, որ սույն Արձանագրությունը չի կարող ընկալվել որպես Կողմի` գոյություն ունեցող միջազգային համաձայնագրերով սահմանված իրավունքների և պարտավորությունների փոփոխություն ենթադրող,

հասկանալով, որ վերը նշվածը նպատակ չի հետապնդում սույն Արձանագրությունը ենթարկել այլ միջազգային համաձայնագրերին,

 

համաձայնեցին հետևյալի մասին.

 

ՀՈԴՎԱԾ 1

Նպատակը

 

Շրջակա միջավայրի և զարգացման Ռիոյի հռչակագրի 15-րդ սկզբունքում նշված նախազգուշական միջոցներին համապատասխան` սույն Արձանագրության նպատակն է ապահովել ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայից (որը կարող է անբարենպաստ ազդեցություն ունենալ կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ) բխող` կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անվտանգ փոխանցման, մշակման և օգտագործման ոլորտում պաշտպանության համապատասխան մակարդակ` հաշվի առնելով նաև մարդկանց առողջությանը սպառնացող վտանգը, հատուկ ուշադրություն դարձնելով անդրսահմանային փոխադրումներին:

 

ՀՈԴՎԱԾ 2

Ընդհանուր դրույթներ

 

1. Յուրաքանչյուր Կողմ կձեռնարկի անհրաժեշտ և համապատասխան իրավական, վարչական և այլ միջոցներ սույն Արձանագրությամբ նախատեսված իր պարտականությունների կատարման համար:

2. Կենդանի որևէ վերափոխված օրգանիզմի ձեռքբերման, մշակման, փոխադրման, օգտագործման, փոխանցման և բաց թողնելու գործընթացի իրականացման ընթացքում Կողմերը կապահովեն կենսաբազմազանությանը սպառնացող վտանգի կանխարգելումը կամ նվազեցումը` հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

3. Սույն Արձանագրությունում ոչինչ ոչ մի կերպ չի վտանգում պետությունների ինքնիշխանությունը, սահմանված միջազգային իրավունքին համապատասխան, իրենց տարածքային ծովի նկատմամբ և, միջազգային իրավունքին համապատասխան, պետությունների ինքնիշխան իրավունքները և իրավասությունը իրենց բացառիկ տնտեսական գոտիներում և մայրցամաքային շելֆերի սահմաններում, ինչպես նաև միջազգային իրավունքով նախատեսված և համապատասխան միջազգային փաստաթղթերում ամրագրված բոլոր պետությունների նավերով և օդանավերով նավագնացության իրավունքների և ազատությունների իրականացումը:

4. Սույն Արձանագրությունում ոչինչ չի մեկնաբանվում որպես Կողմի` այնպիսի գործողություններ իրականացնելու իրավունքի սահմանափակում, որոնք ապահովում են կենսաբազմազանության պահպանության և կայուն օգտագործման պաշտպանության` սույն Արձանագրությամբ նախատեսվածից բարձր մակարդակ` այն պայմանով, որ այդ գործողությունները համապատասխանում են սույն Արձանագրության նպատակին ու դրույթներին և համապատասխանում են այդ Կողմի միջազգային իրավունքով նախատեսված այլ պարտավորություններին:

5. Կողմերը խրախուսվում են համապատասխան դեպքերում հաշվի առնել առկա փորձաքննությունը, մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգի հարցերով զբաղվող միջազգային ֆորումներում ընդունված փաստաթղթերը և կատարված աշխատանքի արդյունքները, պայմանավորվածությունները:

 

ՀՈԴՎԱԾ 3

Տերմինների օգտագործումը

 

Սույն Արձանագրության նպատակների համար.

ա) «Կողմերի կոնֆերանս» նշանակում է` Կոնվենցիայի Կողմերի կոնֆերանս,

բ) «օգտագործումը մեկուսացված համակարգերում» նշանակում է` տեղադրման, կառուցման կամ այլ կառույցի շրջանակներում իրականացվող ցանկացած գործողություն, որը ընդգրկում է կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ, որոնք վերահսկվում են արտաքին միջավայրի հետ շփումը և նրա նկատմամբ ունեցած ազդեցությունը արդյունավետորեն սահմանափակող հատուկ միջոցներով,

գ) «արտահանում» նշանակում է` կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխում մի Կողմից դեպի մյուս Կողմը,

դ) «արտահանող» նշանակում է` արտահանող Կողմի իրավասության ներքո գտնվող ցանկացած իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձ, որը կազմակերպում է կենդանի վերափոխված օրգանիզմների արտահանումը,

ե) «ներմուծում» նշանակում է` կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխում մի Կողմից դեպի մյուս Կողմը,

զ) «ներմուծող» նշանակում է` ներմուծող Կողմի իրավասության ներքո գտնվող ցանկացած իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձ, որը կազմակերպում է կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ներմուծումը,

է) «կենդանի վերափոխված օրգանիզմ» նշանակում է` ցանկացած կենդանի օրգանիզմ, որը պարունակում է ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայի օգտագործման շնորհիվ ստացված գենետիկական նյութի նոր համակցություն,

ը) «կենդանի օրգանիզմ» նշանակում է` ցանկացած կենսաբանական գոյություն, որն ունի գենետիկ նյութի փոխանցման կամ վերարտադրման (ռեպլիկացիայի) ընդունակություն (ներառյալ ստերիլ օրգանիզմները, վիրուսները և վիրոիդները),

թ) «ժամանակակից կենսատեխնոլոգիա» նշանակում է` կիրառել.

ա. նուկլեինաթթվի օգտագործման in vitro (օրգանիզմից դուրս) մեթոդը, ներառյալ ռեկոմբինանտային դեզօքսիրիբոնուկլեինաթթուն (ԴՆԹ) և նուկլեինաթթվի ուղղակի ներարկումը բջիջների կամ օրգանելայի մեջ, կամ

բ. տաքսոնոմիկ կարգավիճակ ունեցող օրգանիզմների բջիջների միացման մեթոդներ, որոնք թույլ են տալիս հաղթահարել բնական ֆիզիոլոգիական վերարտադրվող կամ ռեկոմբինացիոն արգելքները և աճեցման ու սելեկցիայի ավանդական մեթոդ չեն հանդիսանում,

ժ) «տնտեսական ինտեգրացիայի տարածաշրջանային կազմակերպություն» նշանակում է` որոշակի տարածաշրջանի ինքնիշխան պետությունների կողմից ստեղծված կազմակերպություն, որին իր անդամ պետությունները փոխանցել են սույն Արձանագրությամբ կարգավորվող հարցերով իրավասությունը, և որը պատշաճ կերպով լիազորված է, իր ներքին ընթացակարգերին համապատասխան, ստորագրել, վավերացնել, ընդունել, հավանություն տալ կամ միանալ Արձանագրությանը,

ժա) «անդրսահմանային տեղափոխություն» նշանակում է` կենդանի վերափոխված օրգանիզմի տեղափոխումը մի Կողմից դեպի մյուս Կողմը, բացառությամբ 17-րդ և 24-րդ հոդվածների, որոնց նպատակների իրականացման համար անդրսահմանային տեղափոխությունը տարածվում է Կողմերի և Կողմեր չհանդիսացող պետությունների միջև տեղափոխության նկատմամբ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 4

Կիրառման շրջանակը

 

Սույն Արձանագրությունը կկիրառվի բոլոր կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային տեղափոխության, տարանցման, մշակման և օգտագործման նկատմամբ, որոնք կարող են անբարենպաստ ազդեցություն ունենալ կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ, հաշվի առնելով նաև մարդկանց առողջությանը սպառնացող վտանգը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 5

Դեղագործական պատրաստուկներ

 

Անկախ 4-րդ հոդվածից և չվտանգելով նախքան ներմուծման վերաբերյալ որոշումներ ընդունելը բոլոր կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ ռիսկի գնահատման Կողմի որևէ իրավունք` սույն Արձանագրությունը չի կիրառվի մարդկանց համար դեղագործական պատրաստուկ հանդիսացող կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային տեղափոխման նկատմամբ: Վերջինս կարգավորվում է այլ համապատասխան միջազգային համաձայնագրերով կամ կազմակերպությունների կողմից:

 

ՀՈԴՎԱԾ 6

Տարանցումը և օգտագործումը մեկուսացված համակարգերում

 

1. Անկախ 4-րդ հոդվածից և չսահմանափակելով իր տարածքով կենդանի վերափոխված օրգանիզմների տեղափոխությունը կարգավորելու և 2-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն իր տարածքով որոշակի կենդանի վերափոխված օրգանիզմների տարանցման կապակցությամբ Կողմի ցանկացած որոշումը կենսաբանական անվտանգության տեղեկատվություն տրամադրող հաստատություն (Biosafety Clearing-House) ներկայացնելու վերաբերյալ տարանցման Կողմի ցանկացած իրավունքը` սույն Արձանագրության դրույթները նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի վերաբերյալ չեն կիրառվում կենդանի վերափոխված օրգանիզմների նկատմամբ վերջիններիս տարանցման դեպքում:

2. Անկախ 4-րդ հոդվածի դրույթներից և չսահմանափակելով մինչև ներմուծման վերաբերյալ որոշման ընդունումը բոլոր կենդանի վերափոխված օրգանիզմների նկատմամբ ռիսկի գնահատման և վերջիններիս մեկուսացված համակարգերում օգտագործման համար Կողմի իրավասության շրջանակներում նորմաներ սահմանելու վերաբերյալ Կողմերի ցանկացած իրավունքը` նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի վերաբերյալ սույն Արձանագրության դրույթները չեն կիրառվում մեկուսացած համակարգերում օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային տեղափոխման նկատմամբ, որը իրականացվում է ներմուծող Կողմերի նորմաների համաձայն:

 

ՀՈԴՎԱԾ 7

Նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի կիրառումը

 

1. Համաձայն 5-րդ և 6-րդ հոդվածների, 8-ից 10-րդ և 12-րդ հոդվածներում նախատեսված` նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգը կկիրառվի մինչև ներմուծող Կողմի շրջակա միջավայրում կանխամտածված ներմուծման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների առաջին կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխումը:

2. Վերոհիշյալ 1-ին կետում «շրջակա միջավայրում կանխամտածված ներմուծում»-ը չի վերաբերում այն կենդանի վերափոխված օրգանիզմներին, որոնք նախատեսված են որպես մթերք կամ կեր ուղղակի օգտագործման կամ վերամշակման համար:

3. 11-րդ հոդվածը կկիրառվի մինչև կենդանի վերափոխված օրգանիզմների (նախատեսված որպես մթերք կամ կեր ուղղակի օգտագործման կամ վերամշակման համար) առաջին անդրսահմանային տեղափոխումը:

4. Նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգը չի կիրառվի այն կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխման նկատմամբ, որոնք, ինչպես նշված է սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի որոշման մեջ, հազիվ թե ի վիճակի լինեն անբարենպաստ ազդեցություն գործելու կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման վրա` հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 8

Ծանուցում

 

1. Արտահանող Կողմը կծանուցի կամ կպահանջի, որ արտահանողը ապահովի գրավոր ծանուցումը ներմուծող Կողմի ազգային իրավասու մարմնին մինչև 7-րդ հոդվածի 1-ին կետի շրջանակներում իրականացվող կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխումը: Ծանուցումը կպարունակի նվազագույնը I հավելվածում նշված տեղեկատվությունը:

2. Արտահանող Կողմը կապահովի այն իրավական պահանջների առկայությունը, որոնք անհրաժեշտ են արտահանողի կողմից ներկայացված տեղեկատվության ճշգրիտ լինելու համար:

 

ՀՈԴՎԱԾ 9

Ծանուցման ստացման հավաստումը

 

1. Ներմուծող Կողմը ծանուցողին գրավոր հավաստում է ծանուցման ստացումը ստացման օրվանից 90 օրվա ընթացքում:

2. Հավաստման մեջ պետք է նշվի`

ա) ծանուցման ստացման ամսաթիվը,

բ) արդյոք ծանուցումը prima facie պարունակու՞մ է 8-րդ հոդվածում նշված prima facie տեղեկատվությունը,

գ) կարելի՞ է արդյոք սկսել հետագա միջոցառումների իրականացումը ներմուծող Կողմի ներքին կանոնների կամ 10-րդ հոդվածում նշված ընթացակարգի համաձայն:

3. 2-րդ կետի «գ» ենթակետում նշված ներքին կանոնները պետք է համապատասխանեն սույն Արձանագրությանը:

4. Ծանուցման ստացումը ներմուծող Կողմի կողմից չհավաստվելը չի ենթադրում կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխման համար այդ Կողմի համաձայնություն:

 

ՀՈԴՎԱԾ 10

Որոշումների ընդունման ընթացակարգը

 

1. Ներմուծող Կողմի կողմից ընդունվող որոշումները պետք է համապատասխանեն 15-րդ հոդվածին:

2. Ներմուծող Կողմը պետք է 9-րդ հոդվածում նշված ժամանակահատվածում ծանուցողին գրավոր տեղեկացնի` արդյոք կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխումը կարո՞ղ է իրականացվել`

ա) միայն ներմուծող Կողմի գրավոր համաձայնության դեպքում,

բ) 90 օրից ոչ շուտ` առանց հետագա գրավոր համաձայնության:

3. Ծանուցման ստացման օրվանից երկու հարյուր յոթանասուն օրվա ընթացքում ներմուծող Կողմը 2-րդ կետի «ա» ենթակետում հիշատակված իր որոշման մասին գրավոր կտեղեկացնի ծանուցողին և կենսաանվտանգության տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը.

ա) թույլատրել ներմուծումը որոշակի պայմաններով կամ առանց դրանց` ներառյալ այն, թե ինչպես է կիրառվելու որոշումը նույն կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հետագա ներմուծումների նկատմամբ,

բ) արգելել ներմուծումը,

գ) պահանջելով համապատասխան լրացուցիչ տեղեկատվություն` համաձայն իր ներքին կանոնների կամ I հավելվածի: Ներմուծող Կողմի պատասխանի ժամկետները սահմանելիս հաշվի չի առնվում այն օրերի քանակը, որոնց ընթացքում ներմուծող Կողմը սպասում է համապատասխան լրացուցիչ տեղեկատվության, կամ

դ) տեղեկացնում է ծանուցողին այն մասին, որ սույն կետում նշված ժամկետները երկարաձգվում են որոշակի ժամանակահատվածով:

4. Բացի այն դեպքից, երբ առկա է բացարձակ համաձայնություն, 3-րդ կետում նշված որոշման մեջ պետք է նշվեն դրա ընդունման հիմքում ընկած պատճառները:

5. Եթե ներմուծող Կողմը ծանուցման ստացման օրվանից երկու հարյուր յոթանասուն օրվա ընթացքում չի տեղեկացնում իր որոշման մասին, դա չի նշանակում համաձայնել կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխման վերաբերյալ:

6. Ներմուծող Կողմում կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ (հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հնարավոր անբարենպաստ ազդեցության ծավալի վերաբերյալ համապատասխան ոչ բավարար գիտական տեղեկատվության և գիտելիքների պատճառով գիտական հավաստի փաստերի բացակայությունը արգելք չի հանդիսանում կենդանի վերափոխված օրգանիզմի ներմուծման վերաբերյալ ներմուծող Կողմի համապատասխան որոշման ընդունման համար, ինչպես նշված է վերոհիշյալ 3-րդ կետում, այդպիսի հավանական անբարենպաստ ազդեցությունից խուսափելու կամ այդ ազդեցությունը նվազեցնելու նպատակով:

7. Կողմերի կոնֆերանս հանդիսացող հանդիպումը իր առաջին նիստի ժամանակ համապատասխան ընթացակարգերով և մեխանիզմներով որոշում կընդունի դյուրացնել ներմուծող Կողմի կողմից որոշման ընդունումը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 11

Որպես մթերք կամ կեր անմիջական օգտագործման կամ վերամշակման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ ընթացակարգ

 

1. Կողմը, որը վերջնական որոշում է ընդունում այն կենդանի վերափոխված օրգանիզմի ներքին օգտագործման (ներառյալ վերջինիս իրացումը շուկայում) վերաբերյալ, որը կարող է որպես մթերք կամ կեր անմիջական օգտագործման կամ վերամշակման նպատակով անդրսահմանային տեղափոխման առարկա դառնալ, նման որոշումն ընդունելուց տասնհինգ օրվա ընթացքում տեղեկացնում է Կողմերին կենսաանվտանգության տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության միջոցով: Այդպիսի տեղեկատվությունը պետք է ընդգրկի առնվազն II հավելվածում նշված տվյալները: Կողմը տեղեկատվական գրավոր նյութերի պատճենները կտրամադրի յուրաքանչյուր Կողմի այն ազգային համակարգման կենտրոնին, որը նախապես տեղեկացնում է քարտուղարությանը, որ ինքը կենսաանվտանգության տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության ծառայությունից չի կարող օգտվել: Այս դրույթը չի տարածվի դաշտային պայմաններում փորձարկումներին վերաբերող որոշումների նկատմամբ:

2. Վերոհիշյալ 1-ին կետի համաձայն որոշում ընդունող Կողմը կապահովի դիմողի կողմից տրամադրված տեղեկատվության ճշգրիտ լինելու վերաբերյալ իրավական պահանջի առկայությունը:

3. Ցանկացած Կողմ կարող է պահանջել լրացուցիչ տեղեկատվություն II հավելվածի «բ» կետում նշված մարմնից:

4. Կողմը կարող է, իր ներքին կանոնների համաձայն, որոշում ընդունել որպես մթերք կամ կեր կամ վերամշակման նպատակով անմիջական օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ, որը համապատասխանում է սույն Արձանագրության նպատակներին:

5. Յուրաքանչյուր Կողմ կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը տրամադրում է ցանկացած ազգային օրենքի, կանոնի և ղեկավար սկզբունքի պատճենները, որոնք կիրառվում են որպես մթերք կամ կեր կամ վերամշակման նպատակով անմիջական օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ներմուծման նկատմամբ, եթե այդպիսիք կան:

6. Զարգացող երկիր հանդիսացող Կողմը կամ անցումային տնտեսությամբ Կողմը վերոհիշյալ 4-րդ կետում նշված ներքին օրենսդրական շրջանակների բացակայության պայմաններում, իրականացնելով իր ներքին իրավասությունը, կարող է կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության միջոցով հայտարարել, որ մինչև` որպես մթերք կամ կեր կամ վերամշակման նպատակով անմիջական օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի առաջին ներմուծումն իր ընդունած որոշումը, որի վերաբերյալ տեղեկատվությունը ներկայացվել է վերոհիշյալ 1-ին կետի համաձայն, կընդունվի` համաձայն.

ա) III հավելվածին համապատասխան իրականացված ռիսկի գնահատման, և

բ) ենթադրվող ժամկետներում ընդունված որոշման, որոնք չեն գերազանցում երկու հարյուր յոթանասուն օրը:

7. Վերոհիշյալ 6-րդ կետին համապատասխան` Կողմի կողմից իր որոշման մասին չտեղեկացնելը չի նշանակում որպես մթերք, կեր կամ վերամշակման նպատակով անմիջական օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ներմուծման վերաբերյալ համաձայնություն կամ մերժում, եթե Կողմի կողմից այլ բան սահմանված չէ:

8. Ներմուծող Կողմում կենսաբանական բազմազանության պահպանության և կայուն օգտագործման նկատմամբ, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը, կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հնարավոր անբարենպաստ ազդեցության ծավալների վերաբերյալ համապատասխան ոչ բավարար գիտական տեղեկատվության պատճառով գիտական հավաստի փաստերի բացակայությունը արգելք չի հանդիսանում որպես մթերք կամ կեր անմիջական օգտագործման կամ վերամշակման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի ներմուծման վերաբերյալ ներմուծող Կողմի որոշման ընդունման համար` այդպիսի հնարավոր անբարենպաստ ազդեցությունից խուսափելու կամ այդ ազդեցությունը նվազեցնելու նպատակով:

9. Կողմը կարող է նշել ֆինանսական և տեխնիկական օգնության և որպես մթերք կամ կեր կամ վերամշակման նպատակով անմիջական օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ծավալների վերաբերյալ իր կարիքները: Կողմերը կհամագործակցեն այդ կարիքները բավարարելու համար` 22-րդ և 28-րդ հոդվածներին համապատասխան:

 

ՀՈԴՎԱԾ 12

Որոշումների վերանայումը

 

1. Ներմուծող Կողմը կարող է ցանկացած ժամանակ` կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ հնարավոր անբարենպաստ ազդեցության վերաբերյալ նոր գիտական տեղեկատվության լույսի ներքո, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը, վերանայել և փոփոխել որոշումը կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխման վերաբերյալ: Այդ դեպքում տվյալ Կողմը 30 օրվա ընթացքում կտեղեկացնի որևէ ծանուցողի (նաև` կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը), որը նախօրոք տեղեկացվել է նման որոշման մեջ նշված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի տեղափոխումների մասին, և կներկայացնի իր որոշման ընդունման պատճառները:

2. Արտահանող Կողմը կամ ծանուցողը կարող է խնդրել ներմուծող Կողմին վերանայել իր վերաբերյալ որոշումը, որը ընդունվել է 10-րդ հոդվածին համապատասխան, եթե արտահանող Կողմը կամ ծանուցողը գտնում է, որ`

ա) տեղի է ունեցել այնպիսի հանգամանքների փոփոխություն (որը կարող է ազդել ռիսկի գնահատման արդյունքի վրա), որոնց հիման վրա ընդունվել է որոշումը, կամ

բ) ի հայտ է եկել համապատասխան լրացուցիչ գիտական կամ տեխնիկական տեղեկատվություն:

3. Ներմուծող Կողմը գրավոր կպատասխանի այդ խնդրանքին 90 օրվա ընթացքում և կներկայացնի որոշման ընդունման պատճառները:

4. Ներմուծող Կողմը, իր հայեցողությամբ, կարող է խնդրել ռիսկի գնահատում հետագա ներմուծումների համար:

 

ՀՈԴՎԱԾ 13

Պարզեցված ընթացակարգ

 

1. Ներմուծող Կողմը կարող է` պայմանով, որ սույն Արձանագրության նպատակներին համապատասխան կիրառվել են համապատասխան միջոցներ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կանխամտածված անդրսահմանային անվտանգ տեղափոխումը ապահովելու համար, սույն Արձանագրության նպատակներին համապատասխան, կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը նախապես հայտնել.

ա) այն դեպքերի մասին, երբ կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխումը դեպի իր տարածք կարող է կատարվել միևնույն ժամանակ, երբ այդ տեղափոխման մասին ինքը ծանուցվել է,

բ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմների այն ներմուծումների մասին, որոնք ազատվում են նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգից:

Վերոհիշյալ «ա» ենթակետի ծանուցումները կարող են կիրառվել դեպի միևնույն Կողմը իրականացվող հետագա նմանատիպ տեղափոխումների նկատմամբ:

2. 1-ին կետի «ա» ենթակետում նշված ծանուցումներում պարունակվող` կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխության վերաբերյալ տեղեկատվությունը պետք է լինի այն տեղեկատվությունը, որը նշված է I հավելվածում:

 

ՀՈԴՎԱԾ 14

Երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ համաձայնագրեր և պայմանավորվածություններ

 

1. Կողմերը կարող են կնքել երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ համաձայնագրեր և պայմանավորվածություններ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների` կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխությունների վերաբերյալ` սույն Արձանագրության նպատակին համապատասխան և պայմանով, որ այդ համաձայնագրերն ու պայմանավորվածությունները չեն հանգեցնի սույն Արձանագրությամբ նախատեսվածից ավելի ցածր պահպանության մակարդակի:

2. Կողմերը կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության միջոցով միմյանց կտեղեկացնեն նման երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ համաձայնագրերի և պայմանավորվածությունների մասին, որոնք կնքվել են սույն Արձանագրության ուժի մեջ մտնելու օրվանից առաջ կամ հետո:

3. Սույն Արձանագրության դրույթները չեն ազդի Կողմերի միջև կնքված նման համաձայնագրերի և պայմանավորվածությունների համաձայն իրականացվող կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխությունների վրա:

4. Ցանկացած Կողմ կարող է որոշել, որ իր ներքին կանոնները կկիրառվեն իր որոշակի ներմուծումների նկատմամբ, և իր որոշման մասին կտեղեկացնի կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 15

Ռիսկի գնահատումը

 

1. Սույն Արձանագրության համաձայն իրականացվող ռիսկի գնահատումը կկատարվի գիտականորեն հիմնավորված ձևով` համաձայն III հավելվածի և հաշվի առնելով ռիսկի գնահատման ընդունված մեթոդները: Ռիսկի նման գնահատումները կհիմնվեն առնվազն 8-րդ հոդվածին համապատասխան տրված տեղեկատվության և այլ առկա գիտական տվյալների վրա` որոշելու և գնահատելու համար կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների հնարավոր անբարենպաստ ազդեցությունը, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

2. Ներմուծող Կողմը կապահովի, որ 10-րդ հոդվածի համաձայն որոշումներ ընդունելու համար անցկացվի ռիսկի գնահատում: Նա կարող է արտահանողից պահանջել ռիսկի գնահատման անցկացում:

3. Ռիսկերի գնահատման իրականացման հետ կապված ծախսերը կրում է ծանուցողը, եթե ներմուծող Կողմը այդպիսի պահանջ է ներկայացնում:

 

ՀՈԴՎԱԾ 16

Ռիսկի կարգավորումը

 

1. Հաշվի առնելով Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի «է» կետը` Կողմերը կմշակեն և կպահպանեն այն ռիսկերի կարգավորման, նվազեցման և վերահսկման համապատասխան մեխանիզմները, միջոցներն ու ռազմավարությունը, որոնք վերաբերում են սույն Արձանագրության դրույթներով սահմանված` կենդանի վերափոխված օրգանիզմների օգտագործման, մշակման և անդրսահմանային տեղափոխման վերաբերյալ ռիսկի գնահատմանը:

2. Ռիսկի գնահատման արդյունքների վրա հիմնված միջոցառումները կիրականացվեն այնքանով, որքանով անհրաժեշտ են ներմուծող Կողմի տարածքում կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ կենդանի վերափոխված օրգանիզմի անբարենպաստ ազդեցությունը կանխարգելելու համար` հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

3. Յուրաքանչյուր Կողմ կձեռնարկի համապատասխան միջոցներ` կանխելու համար կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ոչ կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխությունները (ներառյալ այնպիսի միջոցը, ինչպիսին է ռիսկի գնահատման պահանջի ներկայացումը մինչև կենդանի վերափոխված օրգանիզմի առաջին բացթողումը):

4. Չվնասելով վերը նշված 2-րդ կետը` յուրաքանչյուր Կողմ կձգտի ապահովել, որ ցանկացած կենդանի վերափոխված օրգանիզմ, ինչպես ներմուծված, այնպես էլ իր կողմից ստեղծված, անցնի իր կյանքի ցիկլին կամ վերարտադրության ժամանակահատվածին համապատասխան դիտարկում մինչ նրա ենթադրվող օգտագործումը:

5. Կողմերի համագործակցության նպատակն է`

ա) կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կամ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների որոշակի առանձնահատկությունների բացահայտում, որոնք կարող են անբարենպաստ ազդեցություն գործել կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը, և

բ) ձեռնարկել համապատասխան միջոցներ նման կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կիրառման կամ նրանց որոշակի առանձնահատկությունների նկատմամբ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 17

Չկանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխություններ և արտակարգ միջոցառումներ

 

1. Յուրաքանչյուր Կողմ համապատասխան միջոցներ կձեռնարկի` ծանուցելու համար ներգրավված կամ ներգրավման ենթակա պետություններին, անհրաժեշտության դեպքում` կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը, համապատասխան միջազգային կազմակերպություններին, եթե իրեն հայտնի է դառնում իր իրավասության ներքո գտնվող դեպքի մասին, որի արդյունքում տեղի է ունենում բացթողում, որը հանգեցնում է կամ կարող է հանգեցնել կենդանի վերափոխված օրգանիզմների չկանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխության, որը կարող է անբարենպաստ ազդեցություն գործել կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը այդ պետություններում: Ծանուցումը կուղարկվի վերոհիշյալ իրավիճակի մասին Կողմին հայտնի դառնալուն պես:

2. Յուրաքանչյուր Կողմ սույն Արձանագրությունը իր համար ուժի մեջ մտնելու օրվանից ոչ ուշ կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը տրամադրում է համապատասխան մանրամասն տեղեկատվություն հաղորդակցման կետի նշանակման մասին` սույն հոդվածի համաձայն ծանուցումներ ստանալու նպատակներով:

3. Վերոհիշյալ 1-ին կետի համաձայն` ցանկացած ծանուցում պետք է պարունակի.

ա) առկա համապատասխան տեղեկատվություն կենդանի վերափոխված օրգանիզմի ենթադրվող քանակների և համապատասխան բնութագրերի և/կամ հատկանիշների վերաբերյալ,

բ) տեղեկատվություն կենդանի վերափոխված օրգանիզմ բաց թողնելու հանգամանքների և ենթադրվող ամսաթվի ու ծագման Կողմում կենդանի վերափոխված օրգանիզմի օգտագործման վերաբերյալ,

գ) գոյություն ունեցող ցանկացած տեղեկատվություն կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ հնարավոր անբարենպաստ ազդեցության վերաբերյալ, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը, ինչպես նաև վտանգի կարգավորման հնարավոր միջոցառումների վերաբերյալ առկա տեղեկատվությունը,

դ) ցանկացած այլ համապատասխան տեղեկատվություն, և

ե) տեղեկատվություն հետագա տեղեկատվություն ստանալու համար հաղորդակցման կետի վերաբերյալ:

4. Յուրաքանչյուր Կողմ, որի իրավասությանն է վերաբերում 1-ին կետում նշված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի բացթողումը, անմիջապես խորհրդատվություն կանցկացնի ներգրավված կամ ներգրավման ենթակա պետությունների հետ, որպեսզի նրանք կարողանան որոշել համապատասխան պատասխան գործողությունները և անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկեն, ներառյալ արտակարգ միջոցառումները, կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ ցանկացած որոշակի անբարենպաստ ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու նպատակով, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 18

Վերամշակում, տեղափոխում, փաթեթավորում և ճշգրտում

 

1. Կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ անբարենպաստ ազդեցությունից (հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը) խուսափելու համար յուրաքանչյուր Կողմ կձեռնարկի անհրաժեշտ միջոցներ, որպեսզի սույն Արձանագրության շրջանակներում կանխամտածված անդրսահմանային տեղափոխության ենթակա կենդանի վերափոխված օրգանիզմները վերամշակվեն, փաթեթավորվեն և տեղափոխվեն համաձայն համապատասխան միջազգային կանոնների և ստանդարտների:

2. Յուրաքանչյուր Կողմ կձեռնարկի միջոցներ, ըստ որոնց պահանջվում է, որ այն փաստաթղթերում, որոնք ուղեկցում են`

ա) որպես մթերք կամ կեր անմիջական օգտագործման կամ վերամշակման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմները, ճշգրիտ նշվի, որ վերջիններս «կարող են պարունակել» կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ և նախատեսված չեն շրջակա միջավայրում կանխամտածված ներմուծման համար, ինչպես նաև հետագա տեղեկատվություն ստանալու համար հաղորդակցման կետը: Որպես սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը սույն Արձանագրության ուժի մեջ մտնելուց 2 տարուց ոչ ուշ այդ նպատակով որոշում է ընդունում մանրամասն պահանջների վերաբերյալ (ներառյալ նշված օրգանիզմների ճանաչման մանրամասները և ցանկացած առանձնահատուկ հատկանիշները),

բ) մեկուսացած համակարգերում օգտագործման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմները, հստակ սահմանվեն որպես կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ և նշվեն անվտանգ վերամշակման, պահպանման, տեղափոխման և օգտագործման համար անհրաժեշտ պահանջները, հետագայում տեղեկատվություն ստանալու համար հաղորդակցման կետը (ներառյալ այն անձի անունը և հասցեն և այն հաստատության անվանումը և հասցեն, ում ուղարկվում են կենդանի վերափոխված օրգանիզմները), և

գ) ներմուծող Կողմի շրջակա միջավայրում կանխամտածված ներմուծման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմները և սույն Արձանագրության շրջանակներում ցանկացած այլ կենդանի վերափոխված օրգանիզմ հստակ սահմանվեն որպես կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ` նշելով նրանց առանձնահատկությունները, համապատասխան հատկանիշները և/կամ բնութագրերը, անվտանգ վերամշակման, պահպանման, փոխադրման և օգտագործման վերաբերյալ ցանկացած պահանջ, հետագայում տեղեկատվություն ստանալու համար հաղորդակցման կետը և, համապատասխան դեպքերում, ներմուծողի և արտահանողի անունը/անվանումն ու հասցեն և պարունակի հայտարարություն, որ փոխադրումը իրականացվում է արտահանողի նկատմամբ կիրառվող սույն Արձանագրության պահանջներին համապատասխան:

3. Կողմերի կոնֆերանսը, հանդիսանալով սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում, կքննարկի մշակվող նորմերի մշակման անհրաժեշտությունը և մեթոդները, կապված ճանաչման, վերամշակման, փաթեթավորման և տեղափոխման պրակտիկայի հետ, խորհրդակցելով այլ համապատասխան միջազգային մարմինների հետ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 19

Ազգային իրավասու մարմիններ և ազգային համակարգող կենտրոններ

 

1. Յուրաքանչյուր Կողմ կնշանակի մեկ ազգային համակարգող կենտրոն, որը իր անունից պատասխանատու կլինի քարտուղարության հետ կապի համար: Յուրաքանչյուր Կողմ կնշանակի նաև մեկ կամ ավելի ազգային իրավասու մարմիններ, որոնք պատասխանատու կլինեն սույն Արձանագրությամբ պահանջվող վարչական գործառույթների կատարման համար և լիազորված կլինեն Կողմի անունից հանդես գալու համար` կապված այդ գործառույթների հետ: Կողմը կարող է նշանակել մեկ մարմին ինչպես համակարգող կենտրոնի, այնպես էլ ազգային իրավասու մարմնի գործառույթների կատարման համար:

2. Սույն Արձանագրությունը ուժի մեջ մտնելու օրվանից ոչ ուշ յուրաքանչյուր Կողմ կհայտնի քարտուղարությանը իր համակարգող կենտրոնի և իրավասու ազգային մարմնի կամ մարմինների անվանումները և հասցեները: Եթե Կողմը նշանակում է մեկից ավելի իրավասու ազգային մարմին, ապա իր ծանուցման հետ միասին նա քարտուղարությանը տրամադրում է այդ մարմինների համապատասխան պարտականությունների վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվություն: Անհրաժեշտության դեպքում այդպիսի տեղեկատվությունում պետք է առնվազն նշվի, թե որ իրավասու մարմինն է զբաղվում այս կամ այն տեսակի կենդանի վերափոխված օրգանիզմով: Յուրաքանչյուր Կողմ անհապաղ կտեղեկացնի քարտուղարությանը իր ազգային համակարգող կենտրոնների կամ իրավասու ազգային մարմնի կամ մարմինների նշանակման, անվանումների և հասցեների կամ պարտականությունների հետ կապված ցանկացած փոփոխության մասին:

3. Քարտուղարությունը անհապաղ կտեղեկացնի Կողմերին ծանուցումների ստացման մասին, համաձայն վերը նշված 2-րդ կետի, և տեղեկատվությունը մատչելի կդարձնի նաև կենսաբանական անվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության միջոցով:

 

ՀՈԴՎԱԾ 20

Տեղեկատվության փոխանակում և կենսաբանական անվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատություն

 

1. Սույնով սահմանվում է կենսաբանական անվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությունը` որպես տեղեկատվություն տրամադրող մեխանիզմի մի մաս, համաձայն Կոնվենցիայի 18-րդ հոդվածի 3-րդ կետի, հետևյալ նպատակներով.

ա) դյուրացնել կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ գիտական, տեխնիկական, բնապահպանական և իրավական տեղեկատվության և փորձի փոխանակումը, և

բ) Արձանագրության իրականացման նպատակով Կողմերին աջակցություն ցուցաբերել, հաշվի առնելով զարգացող երկրներ հանդիսացող Կողմերի, մասնավորապես, առավել թույլ զարգացած և, այդ թվում, զարգացող փոքր կղզի-պետությունների, անցումային տնտեսությամբ երկրների, ինչպես նաև ծագման և գենետիկական բազմազանության կենտրոններ հանդիսացող երկրների հատուկ կարիքները:

2. Կենսաբանական անվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությունը կծառայի որպես միջոց, որով տարածվում է տեղեկատվություն վերոհիշյալ 1-ին կետի նպատակներով: Այն կապահովի Արձանագրության իրականացման հետ կապված Կողմերի կողմից տրամադրված տեղեկատվության մատչելիությունը: Այն, հնարավորության դեպքում, կապահովի մատչելիությունը կենսաանվտանգության ոլորտում տեղեկատվության փոխանակման այլ միջազգային մեխանիզմներին:

3. Չվտանգելով գաղտնի տեղեկատվության պաշտպանությունը` յուրաքանչյուր Կողմ կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը կտրամադրի ցանկացած տեղեկատվություն, որը անհրաժեշտ է տրամադրել սույն Արձանագրության համաձայն, և

ա) Արձանագրության իրականացմանն ուղղված գոյություն ունեցող ցանկացած օրենք, կանոն և ղեկավար սկզբունք, ինչպես նաև նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի կիրառման համար Կողմերի կողմից պահանջվող տեղեկատվություն,

բ) ցանկացած երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ համաձայնագիր և պայմանավորվածություն,

գ) 15-րդ հոդվածին համապատասխան աշխատակարգային գործընթացի շրջանակներում իրականացվող կենդանի վերափոխված օրգանիզմների նկատմամբ Կողմի կատարած վտանգի գնահատման կամ բնապահպանական դիտարկումների արդյունքների ամփոփում, անհրաժեշտության դեպքում ներառելով համապատասխան տեղեկատվություն կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ պարունակող մթերքների մասին, այսինքն` այն վերամշակված նյութերի վերաբերյալ, որոնք առաջացել են ժամանակակից կենսատեխնոլոգիաների միջոցով ստացված կենդանի վերափոխված օրգանիզմներից և պարունակում են հայտնաբերման ենթարկվող` վերարտադրվող գենետիկական նյութի նոր համակցություններ,

դ) իր վերջնական որոշումները կենդանի վերափոխված օրգանիզմներ ներմուծելու կամ բաց թողնելու վերաբերյալ, և

ե) 33-րդ հոդվածի համաձայն ներկայացվող զեկույցներ` ներառյալ նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի իրականացման վերաբերյալ զեկույցները:

4. Կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատության գործունեության ձևերը (ներառյալ գործունեության վերաբերյալ զեկույցները) կքննարկվեն և կընդունվեն սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի կողմից` առաջին նիստի ժամանակ, և կվերանայվեն հետագայում:

 

ՀՈԴՎԱԾ 21

Գաղտնի տեղեկատվություն

 

1. Ներմուծող Կողմը ծանուցողին թույլ կտա նշել, թե սույն Արձանագրությամբ նախատեսված ընթացակարգերի համաձայն ներկայացված կամ ներմուծող Կողմի կողմից որպես Արձանագրության` նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի մաս պահանջած որ տեղեկատվությունն է պետք դիտարկել որպես գաղտնի: Այդ դեպքերում, խնդրանքի դեպքում, կտրամադրվի հիմնավորում:

2. Ներմուծող Կողմը ծանուցողի հետ խորհրդատվություն կանցկացնի այն դեպքում, եթե որոշի, որ ծանուցողի կողմից որպես գաղտնի նշված տեղեկատվությունը չի կարող այդպիսին համարվել, և, մինչև ցանկացած հրապարակումը, կհայտնի ծանուցողին իր որոշման մասին, խնդրանքի դեպքում, նշելով պատճառները և մինչև հրապարակումը ապահովելով խորհրդակցության անցկացման և որոշման ներքին վերանայման հնարավորությունը:

3. Յուրաքանչյուր Կողմ կպահպանի սույն Արձանագրության շրջանակներում ստացված գաղտնի տեղեկատվությունը` ներառյալ սույն Արձանագրությամբ նախապես հիմնավորված համաձայնության ընթացակարգի համատեքստում ստացված ցանկացած գաղտնի տեղեկատվություն: Յուրաքանչյուր Կողմ կապահովի այդպիսի տեղեկատվության պահպանության համար անհրաժեշտ գործընթացները և կպահպանի գաղտնիությունը ոչ պակաս հուսալի, քան դա նախատեսված է իր սեփական կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ տեղեկատվության գաղտնիության համար:

4. Ներմուծող Կողմը նման տեղեկատվությունը չի օգտագործի առևտրային նպատակով, բացի այն դեպքից, երբ առկա է ծանուցողի գրավոր համաձայնությունը:

5. Եթե ծանուցողը հետ է վերցնում կամ հետ է վերցրել ծանուցումը, ներմուծող Կողմը պահպանում է առևտրային և արդյունաբերական տեղեկատվության գաղտնիությունը, ներառյալ հետազոտությունների և մշակումների վերաբերյալ տեղեկատվությունը, ինչպես նաև այն տեղեկատվությունը, որի գաղտնիության վերաբերյալ Կողմի և ծանուցողի միջև կա անհամաձայնություն:

6. Չխախտելով վերոհիշյալ 5-րդ կետը` հետևյալ տեղեկատվությունը գաղտնի չի համարվում.

ա) ծանուցողի անվանումը և հասցեն,

բ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի կամ օրգանիզմների ընդհանուր նկարագիրը,

գ) կենսաբանական բազմազանության պահպանության և կայուն օգտագործման նկատմամբ անբարենպաստ ազդեցության ռիսկի գնահատման ամփոփումը, հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը,

դ) արտակարգ իրավիճակներում միջոցառումների անցկացման ցանկացած մեթոդ և ծրագիր:

 

ՀՈԴՎԱԾ 22

Հնարավորությունների ստեղծումը

 

1. Կողմերը, մարդկային ռեսուրսների և կենսաբանական անվտանգության, այդ թվում` կենսատեխնոլոգիայի ոլորտում կազմակերպչական հնարավորությունների զարգացման և/կամ ամրապնդման շրջանակներում կհամագործակցեն այնքանով, որքանով դա անհրաժեշտ է զարգացող երկրներ հանդիսացող Կողմերում, մասնավորապես, առավել թույլ զարգացած երկրներում կամ զարգացող փոքր կղզի-պետություններում և անցումային տնտեսությամբ Կողմեր հանդիսացող երկրներում սույն Արձանագրությունը արդյունավետ իրականացնելու համար (այդ թվում` առկա գլոբալ, տարածաշրջանային, ենթատարածաշրջանային, ազգային հաստատությունների և կազմակերպությունների և, անհրաժեշտության դեպքում, մասնավոր սեկտորի ներգրավմանը աջակցելու միջոցով):

2. Համագործակցության ոլորտում 1-ին կետի նպատակների իրականացման համար կենսաանվտանգության ոլորտում հնարավորություններ ստեղծելիս ամբողջապես հաշվի են առնվում զարգացող երկիր հանդիսացող Կողմերի, մասնավորապես, առավել թույլ զարգացած երկրների և զարգացող փոքր կղզի-պետությունների կարիքները, կապված ֆինանսական ռեսուրսների, տեխնոլոգիայի մատչելիության ու փոխանցման և know-how-ի հետ, Կոնվենցիայի համապատասխան դրույթներին համապատասխան: Կախված յուրաքանչյուր Կողմի տարբեր պայմաններից, հնարավորություններից և պահանջներից` հնարավորությունների ստեղծմանն ուղղված համագործակցությունը ընդգրկում է գիտական և տեխնիկական կադրերի պատրաստումը կենսատեխնոլոգիայի պատշաճ և անվտանգ օգտագործման, կենսաանվտանգության շահերից բխող ռիսկերի գնահատման և ռիսկերի կարգավորման ուղղությամբ, ինչպես նաև կենսաանվտանգության ոլորտում տեխնոլոգիական և կազմակերպչական հնարավորությունների ընդլայնումը: Անցումային տնտեսությամբ երկրներ հանդիսացող Կողմերի պահանջները նույնպես ամբողջությամբ հաշվի կառնվեն կենսաանվտանգության ոլորտում նման հնարավորությունների ստեղծման դեպքում:

 

ՀՈԴՎԱԾ 23

Հանրության իրազեկությունը և մասնակցությունը

 

1. Կողմերը`

ա) կաջակցեն և կնպաստեն հանրության իրազեկմանը, կրթմանը և մասնակցությանը կենսաբանական բազմազանության պահպանման և կայուն օգտագործման հետ կապված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անվտանգ փոխադրման, վերամշակման և օգտագործման վերաբերյալ` հաշվի առնելով նաև մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը: Այս դեպքում Կողմերը, ըստ անհրաժեշտության, կհամագործակցեն այլ պետությունների և միջազգային մարմինների հետ,

բ) ջանքեր են գործադրում, որպեսզի հանրության տեղեկացման և կրթության գործընթացը ընդգրկի տեղեկատվության մատչելիությունը այն կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ, որոնք կարող են ներմուծվել սույն Արձանագրության համապատասխան:

2. Կողմերը, իրենց համապատասխան օրենսդրությանը համապատասխան, կխորհրդակցեն հանրության հետ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ որոշումների ընդունման ընթացքում և հանրությանը կտրամադրեն այդ որոշումների արդյունքները` ապահովելով տեղեկատվության գաղտնիության պահպանումը` 21-րդ հոդվածին համապատասխան:

3. Յուրաքանչյուր Կողմ ջանքեր կգործադրի` ապահովելու համար իր երկրի հանրության իրազեկումը կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը հասանելիության միջոցների վերաբերյալ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 24

Կողմեր չհանդիսացող պետություններ

 

1. Կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային տեղափոխությունը Կողմերի և Կողմեր չհանդիսացող պետությունների միջև պետք է համապատասխանի սույն Արձանագրության նպատակներին: Կողմերը կարող են Կողմեր չհանդիսացող պետությունների հետ կնքել երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ համաձայնագրեր ու պայմանավորվածություններ ձեռք բերել տվյալ անդրսահմանային տեղափոխությունների վերաբերյալ:

2. Կողմերը կխրախուսեն Կողմեր չհանդիսացող պետությունների միանալը սույն Արձանագրությանը և կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող հաստատությանը կտրամադրեն իրենց իրավասության տակ գտնվող տարածքներում ազատ արձակվող կամ այդ տարածքներ ներմուծվող կամ այդտեղից դուրս բերվող կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվություն:

 

ՀՈԴՎԱԾ 25

Անդրսահմանային անօրինական տեղափոխություններ

 

1. Յուրաքանչյուր Կողմ կհաստատի համապատասխան ներքին միջոցներ, որոնք կանխում և համապատասխան դեպքերում նաև պատիժ են նախատեսում կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային այն տեղափոխումների համար, որոնք խախտում են սույն Արձանագրության իրականացմանը ուղղված իրենց ներքին միջոցները: Նման տեղափոխությունները կհամարվեն անօրինական:

2. Անդրսահմանային անօրինական տեղափոխությունների դեպքում համապատասխան Կողմը կարող է խնդրել ծագման Կողմից, որ, կախված հանգամանքներից, նա իր հաշվին վերացնի կենդանի վերափոխված օրգանիզմները վերադարձնելու կամ ոչնչացնելու միջոցով:

3. Յուրաքանչյուր Կողմ կենսաանվտանգության` տեղեկատվություն տրամադրող մարմնին մատչելի կդարձնի իրեն վերաբերող անդրսահմանային անօրինական տեղափոխությունների վերաբերյալ տեղեկատվությունը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 26

Սոցիալ-տնտեսական նկատառումներ

 

1. Կողմերը սույն Արձանագրության կամ վերջինիս իրականացման իրենց ներքին միջոցառումների շրջանակներում ներմուծման վերաբերյալ որոշում մշակելիս, իրենց միջազգային պարտականությունների համաձայն, կարող են հաշվի առնել սոցիալ-տնտեսական նկատառումները, որոնք պայմանավորված են կենսաբազմազանության պահպանության և կայուն օգտագործման նկատմամբ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ազդեցությամբ, հատկապես տեղի համայնքների նկատմամբ կենսաբանական բազմազանության ազդեցության գնահատմամբ:

2. Կողմերը խրախուսվում են համագործակցել կենդանի վերափոխված օրգանիզմների ցանկացած, մասնավորապես, տեղի համայնքների նկատմամբ ունեցած սոցիալ-տնտեսական ազդեցությունների վերաբերյալ, գիտական հետազոտությունների անցկացման և տեղեկատվության փոխանակման ոլորտում:

 

ՀՈԴՎԱԾ 27

Պատասխանատվություն և փոխհատուցում

 

Որպես սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը իր առաջին նիստի ժամանակ ընդունում է կենդանի վերափոխված օրգանիզմների անդրսահմանային տեղափոխման արդյունքում պատճառված վնասների համար պատասխանատվության և հատուցման ոլորտներում միջազգային կանոնների և ընթացակարգերի մշակման համապատասխան գործընթաց, վերլուծելով և հաշվի առնելով նման խնդիրների վերաբերյալ միջազգային իրավունքում գոյություն ունեցող ընթացակարգերը, և ջանքեր կգործադրի չորս տարվա ընթացքում այդ գործընթացը ավարտելու ուղղությամբ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 28

Ֆինանսավորման մեխանիզմը և ֆինանսական ռեսուրսները

 

1. Սույն Արձանագրության իրականացման համար ֆինանսական ռեսուրսների հարցը քննարկելիս Կողմերը հաշվի կառնեն Կոնվենցիայի 20-րդ հոդվածի դրույթները:

2. Կոնվենցիայի 21-րդ հոդվածի համաձայն ստեղծված ֆինանսավորման մեխանիզմը ղեկավարման համար իր կողմից լիազորված կազմակերպչական կառույցի միջոցով հանդիսանում է նաև սույն Արձանագրության ֆինանսավորման մեխանիզմ:

3. Սույն Արձանագրության 22-րդ հոդվածով սահմանված հնարավորությունների ստեղծման վերաբերյալ Կողմերի կոնֆերանսը, որը գործում է որպես սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում, վերոհիշյալ 2-րդ կետում նշված ֆինանսավորման մեխանիզմի ղեկավար ցուցումները մշակելիս պետք է հաշվի առնի զարգացող երկրներ հանդիսացող Կողմերի և, մասնավորապես, առավել թույլ զարգացած երկրների ու զարգացող փոքր կղզի-պետությունների ֆինանսական կարիքները:

4. Վերը նշված 1-ին կետի համատեքստում Կողմերը հաշվի կառնեն նաև զարգացող երկրներ հանդիսացող Կողմերի, մասնավորապես, առավել թույլ զարգացած երկրների ու զարգացող փոքր կղզի-պետությունների և անցումային տնտեսությամբ Կողմեր հանդիսացող երկրների կարիքները սույն Արձանագրության նպատակների իրականացման համար հնարավորությունների ստեղծման համար իրենց կարիքները որոշելու և իրականացնելու ուղղությամբ ջանքեր գործադրելու հարցում:

5. Կողմերի կոնֆերանսի համապատասխան որոշումներով Կոնվենցիայի ֆինանսավորման մեխանիզմին ներկայացվող ղեկավար ցուցումները, այդ թվում` մինչև սույն Արձանագրության ընդունումը համաձայնեցված ցուցումները, կկիրառվեն mutatis mutandis սույն հոդվածի դրույթների նկատմամբ:

6. Զարգացած երկրներ հանդիսացող Կողմերը կարող են տրամադրել, իսկ զարգացող երկրներ և անցումային տնտեսությամբ երկրներ հանդիսացող Կողմերը սույն Արձանագրության դրույթների իրականացման համար կարող են ֆինանսական և տեխնոլոգիական ռեսուրսներ ստանալ երկկողմ, տարածաշրջանային և բազմակողմ ճանապարհներով:

 

ՀՈԴՎԱԾ 29

Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը

 

1. Կողմերի կոնֆերանսը կհանդիսանա սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում:

2. Կոնվենցիայի Կողմերը, որոնք սույն Արձանագրության Կողմեր չեն հանդիսանում, կարող են մասնակցել սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի ցանկացած նիստի աշխատանքներին` որպես դիտորդներ: Այն դեպքում, երբ Կողմերի կոնֆերանսը հանդես է գալիս որպես սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում, սույն Արձանագրության շրջանակներում որոշումները ընդունվում են միայն սույն Արձանագրության Կողմերի կողմից:

3. Երբ Կողմերի կոնֆերանսը հանդես է գալիս որպես սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում, Կողմերի կոնֆերանսի բյուրոյի ցանկացած անդամ, որը ներկայացնում է Կոնվենցիայի Կողմին, բայց ներկա պահին սույն Արձանագրության Կողմ չի հանդիսանում, կփոխարինվի սույն Արձանագրության Կողմերի կողմից` իրենց կազմից ընտրված անդամով:

4. Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը կանոնավոր կերպով կհետևի սույն Արձանագրության դրույթների իրականացմանը և իր մանդատի շրջանակներում կընդունի Արձանագրության արդյունավետ իրականացման համար անհրաժեշտ որոշումներ: Նա կկատարի սույն Արձանագրությամբ իր վրա դրված համապատասխան գործառույթները և`

ա) կընդունի հանձնարարականներ սույն Արձանագրության իրականացման համար անհրաժեշտ ցանկացած հարցի վերաբերյալ,

բ) կստեղծի այնպիսի օժանդակ մարմիններ, որոնք անհրաժեշտ կհամարվեն սույն Արձանագրության իրականացման համար,

գ) կպահանջի և, անհրաժեշտության դեպքում, կօգտագործի իրավասու միջազգային կազմակերպությունների, միջկառավարական և ոչ կառավարական մարմինների ծառայությունները և համագործակցությունը և դրանց տրամադրած տեղեկատվությունը,

դ) կորոշի սույն Արձանագրության 33-րդ հոդվածին համապատասխան ներկայացման ենթակա տեղեկատվության տրամադրման ձևը և պարբերականությունը, կքննարկի այդ տեղեկատվությունը, ինչպես նաև ցանկացած օժանդակ մարմնի կողմից ներկայացված զեկույցները,

ե) անհրաժեշտության դեպքում կուսումնասիրի և կընդունի սույն Արձանագրության և դրա հավելվածների փոփոխությունները, ինչպես նաև ցանկացած լրացուցիչ հավելված, որը անհրաժեշտ կհամարվի սույն Արձանագրության իրականացման համար,

զ) կիրականացնի այնպիսի այլ գործառույթներ, որոնք կարող են պահանջվել սույն Արձանագրության իրականացման համար:

5. Սույն Արձանագրության շրջանակներում mutatis mutandis կկիրառվեն Կողմերի կոնֆերանսի ընթացակարգի կանոնները, ինչպես նաև Կոնվենցիայի ֆինանսական կանոնները, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը կարող է միաձայն ընդունել այլ որոշում:

6. Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի առաջին նիստը կհրավիրվի քարտուղարության կողմից` Կողմերի կոնֆերանսի այն առաջին նիստի հետ միաժամանակ, որը նախատեսված է անցկացնել սույն Արձանագրության ուժի մեջ մտնելուց հետո: Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի հետագա հերթական նիստերը կանցկացվեն Կողմերի կոնֆերանսի հերթական նիստերի հետ միաժամանակ, եթե սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը այլ որոշում չընդունի:

7. Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի արտահերթ նիստերը կհրավիրվեն այն դեպքում, երբ սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը այն անհրաժեշտ համարի, կամ այդ նիստերը կհրավիրվեն ցանկացած Կողմի գրավոր խնդրանքով` պայմանով, որ քարտուղարության կողմից խնդրանքը Կողմերին ուղարկվելուց հետո` վեց ամսվա ընթացքում, այն հավանություն կստանա Կողմերի առնվազն ավելի քան մեկ երրորդի կողմից:

8. ՄԱԿ-ը, նրա մասնագիտացված հաստատությունները և ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությունը, ինչպես նաև վերջիններիս անդամ կամ դիտորդ հանդիսացող ցանկացած պետություն, որը Կոնվենցիայի Կողմ չի հանդիսանում, կարող են ներկայացվել սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի նիստերի ժամանակ` որպես դիտորդներ: Ցանկացած ազգային կամ միջազգային, կառավարական կամ ոչ կառավարական մարմին կամ հաստատություն, որը իրավասու է սույն Արձանագրության մեջ ընդգրկված հարցերով, և որը տեղեկացրել է քարտուղարությանը սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսին որպես դիտորդ ներկայացված լինելու իր ցանկության մասին, կարող է թույլատրվել` մասնակցելու, եթե դրա դեմ չի առարկում Կողմերի առնվազն մեկ երրորդը: Բացառությամբ սույն հոդվածով նախատեսված այլ դեպքերի` դիտորդների թույլտվությունը և մասնակցությունը կկարգավորվեն 5-րդ կետում նշված ընթացակարգերի կանոններով:

 

ՀՈԴՎԱԾ 30

Օժանդակ մարմիններ

 

1. Կոնվենցիայի կողմից կամ նրա շրջանակներում ստեղծված ցանկացած օժանդակ մարմին կարող է, սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի որոշման համաձայն, Արձանագրությանը ծառայություններ ցուցաբերել, և այս դեպքում Կողմերի հանդիպումն է որոշում այն գործառույթները, որոնք պետք է կատարի տվյալ մարմինը:

2. Կոնվենցիայի Կողմերը, որոնք սույն Արձանագրության Կողմեր չեն հանդիսանում, կարող են մասնակցել ցանկացած օժանդակ մարմնի ժողովի աշխատանքներին` որպես դիտորդներ: Այն դեպքերում, երբ Կոնվենցիայի օժանդակ մարմինը հանդես է գալիս որպես սույն Արձանագրության օժանդակ մարմին, Արձանագրության շրջանակներում որոշումները ընդունվում են միայն Արձանագրության Կողմերի կողմից:

3. Այն դեպքերում, երբ Կոնվենցիայի օժանդակ մարմինը կատարում է իր գործառույթները սույն Արձանագրության հետ կապված հարցերի վերաբերյալ, այդպիսի օժանդակ մարմնի բյուրոյի որևէ անդամ` Կոնվենցիայի Կողմին ներկայացնող, սակայն այդ պահին Արձանագրության Կողմ չհանդիսացող, փոխարինվում է Արձանագրության Կողմերի կողմից ընտրված կամ նրանց կազմից ընտրված անդամով:

 

ՀՈԴՎԱԾ 31

Քարտուղարություն

 

1. Կոնվենցիայի 24-րդ հոդվածի համաձայն ստեղծված քարտուղարությունը հանդես կգա որպես սույն Արձանագրության քարտուղարություն:

2. Քարտուղարության գործառույթների վերաբերյալ Կոնվենցիայի 24-րդ հոդվածի 1-ին կետը կիրառվում է mutatis mutandis սույն Արձանագրության նկատմամբ:

3. Եթե սույն Արձանագրության համար քարտուղարության ծառայությունների ծախսերը տարբերվում են այլ ծախսերից, դրանք փոխհատուցվում են Կողմերի կողմից: Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը իր առաջին նիստի ժամանակ որոշում է ընդունում այս նպատակով անհրաժեշտ բյուջետային միջոցառումների վերաբերյալ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 32

Կապը Կոնվենցիայի հետ

 

Եթե սույն Արձանագրությունով այլ բան նախատեսված չէ, ապա Կոնվենցիայի` իր Արձանագրություններին վերաբերող դրույթները կիրառվում են սույն Արձանագրության նկատմամբ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 33

Վերահսկողությունը և հաշվետվությունը

 

Յուրաքանչյուր Կողմ սույն Արձանագրության շրջանակներում իր պարտականությունների կատարման նկատմամբ իրականացնում է վերահսկողություն և սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսի կողմից որոշված պարբերականությամբ հաշվետվություն է ներկայացնում նշված կոնֆերանսին Արձանագրության իրականացման համար ձեռնարկվող միջոցառումների մասին:

 

ՀՈԴՎԱԾ 34

Համապատասխանություն

 

Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը իր առաջին նիստի ժամանակ քննարկում և հաստատում է համատեղ գործընթացները և կազմակերպչական մեխանիզմները, սույն Արձանագրության դրույթների համապատասխանությունը ապահովելու համար, և քննարկում է համապատասխանության չպահպանման դեպքերը: Այդպիսի գործընթացները և մեխանիզմները ներառում են դրույթներ համապատասխան դեպքերում խորհուրդ տալու և օգնություն ցուցաբերելու վերաբերյալ: Նրանք օգտագործվում են անկախ Կոնվենցիայի 27-րդ հոդվածով սահմանված վեճերի կարգավորման ընթացակարգերից և մեխանիզմներից և կիրառվում են վերջիններիս չվնասելով:

 

ՀՈԴՎԱԾ 35

Գնահատում և դիտարկում

 

Սույն Արձանագրության Կողմերի հանդիպում հանդիսացող Կողմերի կոնֆերանսը սույն Արձանագրության ուժի մեջ մտնելուց հինգ տարի անց և այնուհետև առնվազն հինգ տարին մեկ իրականացնում է Արձանագրության արդյունավետության գնահատումը (ներառյալ վերջինիս ընթացակարգերի և հավելվածների գնահատումը):

 

ՀՈԴՎԱԾ 36

Ստորագրում

 

Սույն Արձանագրությունը բաց է պետությունների և տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպությունների ստորագրման համար` Նայրոբիում` Միավորված ազգերի կազմակերպության գրասենյակում, 2000 թ. մայիսի 15-ից 26-ը, և Նյու Յորքում` Միավորված ազգերի կազմակերպության կենտրոնակայաններում, 2000 թ. հունիսի 5-ից մինչև 2001 թ. հունիսի 4-ը:

 

ՀՈԴՎԱԾ 37

ՈՒժի մեջ մտնելը

 

1. Սույն Արձանագրությունը ուժի մեջ է մտնում Կոնվենցիայի Կողմ հանդիսացող պետությունների կամ տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպությունների կողմից վավերագիրը, ընդունման, հաստատման կամ միանալու վերաբերյալ հիսուներորդ փաստաթուղթը ի պահ հանձնվելու օրվանից իննսուներորդ օրը:

2. Սույն Արձանագրությունը ուժի մեջ է մտնում այն պետության կամ տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպության համար, որը վավերացնում, ընդունում, հաստատում կամ միանում է սույն Արձանագրությանը վերջինիս ուժի մեջ մտնելուց հետո, համաձայն վերոհիշյալ 1-ին կետի, այդ պետության կամ տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպության կողմից վավերագիրը, ընդունման, հաստատման կամ միանալու վերաբերյալ փաստաթուղթը ի պահ հանձնելուց հետո իննսուներորդ օրը կամ այն օրը, երբ Կոնվենցիան ուժի մեջ է մտնում այդ պետության կամ տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպության համար` նայած, թե որը ավելի ուշ տեղի կունենա:

3. Վերոհիշյալ 1-ին և 2-րդ կետերի նպատակների համար տնտեսական ինտեգրացման տարածաշրջանային կազմակերպության կողմից ի պահ հանձնված փաստաթղթերից ոչ մեկը չի համարվում լրացուցիչ այդպիսի կազմակերպության անդամ պետությունների կողմից ի պահ հանձնված փաստաթղթերի:

 

ՀՈԴՎԱԾ 38

Վերապահումներ

 

Սույն Արձանագրության վերաբերյալ չի կարող ոչ մի վերապահում արվել:

 

ՀՈԴՎԱԾ 39

Սույն Արձանագրությունից դուրս գալը

 

1. Սույն Արձանագրությունը որևէ Կողմի համար ուժի մեջ մտնելու օրվանից երկու տարի հետո այդ Կողմը կարող է ցանկացած ժամանակ դուրս գալ Արձանագրությունից` ավանդապահին ուղարկելով գրավոր ծանուցում:

2. Արձանագրությունից նման ձևով կարելի է դուրս գալ դուրս գալու վերաբերյալ ծանուցումը ավանդապահի ստանալու օրվանից մեկ տարի հետո կամ ավելի ուշ, ինչպես նշված կլինի դուրս գալու մասին ծանուցման մեջ:

 

ՀՈԴՎԱԾ 40

Հավասարազոր տեքստեր

 

Սույն Արձանագրության բնօրինակը, որի արաբերեն, չինարեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն և իսպաներեն տեքստերը հավասարազոր են, ի պահ է հանձնվում Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր քարտուղարին:

 

Ի վկայություն վերոշարադրյալի` պատշաճ կերպով լիազորված ներքոստորագրյալները ստորագրեցին սույն Արձանագրությունը:

 

Կատարված է Մոնրեալում 2000 թ. հունվարի 29-ին:

 

Հավելված I

8-րդ, 10-րդ և 13-րդ հոդվածների համաձայն` ծանուցումներում պարունակվող անհրաժեշտ տեղեկատվություն

 

ա) Արտահանողի անունը, հասցեն և նրա հետ հաղորդակցման համար անհրաժեշտ տվյալներ,

բ) ներմուծողի անունը, հասցեն և նրա հետ հաղորդակցման համար անհրաժեշտ տվյալներ,

գ) արտահանող պետությունում կենդանի վերափոխված օրգանիզմի անվանումը, բնութագրող հատկանիշները և կենսաանվտանգության մակարդակի ներքին դասակարգումը, եթե այդպիսիք կան,

դ) անդրսահմանային փոխադրման իրականացման կամ նախատեսվող ժամկետը(ները), եթե այդպիսիք հայտնի են,

ե) ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի կամ ծնողական օրգանիզմների տակսոնոմիկ կարգավիճակը, ընդհանուր անվանումը, հավաքման կամ ձեռք բերելու կետը, ինչպես նաև կենսաանվտանգության վերաբերյալ բնութագրերը,

զ) ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի և/կամ ծնողական օրգանիզմների ծագման կենտրոնները և գենետիկական բազմազանության կենտրոնները, եթե այդպիսիք հայտնի են, և այն բնակավայրի նկարագիրը, որտեղ օրգանիզմները կարող են ունենալ գոյատևման կամ արագ բազմանալու համապատասխան պայմաններ,

է) դոնոր օրգանիզմի կամ օրգանիզմների տակսոնոմիկ կարգավիճակը, ընդհանուր անվանումը, հավաքման կամ ձեռք բերելու կետը, ինչպես նաև կենսաանվտանգության վերաբերյալ բնութագրերը,

ը) նուկլեինաթթվի նկարագիրը կամ փոփոխությունը, կիրառվող մեթոդները և կենդանի վերափոխված օրգանիզմի` ստացված առանձնահատկությունները,

թ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կամ մթերքների, մասնավորապես, այն վերամշակված նյութերի ենթադրվող օգտագործումը, որոնք առաջացել են ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայի միջոցով ստացված կենդանի վերափոխված օրգանիզմից և պարունակում են հայտնաբերման ենթարկվող վերարտադրվող գենետիկական նյութի նոր համակցություններ,

ժ) փոխանցման ենթակա կենդանի վերափոխված օրգանիզմի քանակը կամ ծավալը,

ժա) ռիսկի գնահատման նախորդ և ընթացիկ զեկույցը` համաձայն III հավելվածի,

ժբ) առաջարկվող մեթոդներ` անվտանգ վերամշակման, պահեստավորման, տեղափոխման և օգտագործման (ներառյալ, անհրաժեշտության դեպքում, փաթեթավորման, պիտակավորման, փաստագրման, տեղաբաշխման, և պատահարների դեպքում, միջոցների ձեռնարկմանը վերաբերող ընթացակարգերը),

ժգ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի աշխատակարգային կարգավիճակը արտահանող պետության սահմանների շրջանակներում (օրինակ` արգելվա՞ծ է արդյոք այն արտահանող պետությունում, կա՞ն արդյոք այլ սահմանափակումներ, թույլատրվա՞ծ է արդյոք նրա ձեռք բերելը) և, եթե արտահանող պետությունում կենդանի վերափոխված օրգանիզմը արգելված է, արգելքի պատճառը կամ պատճառները,

ժդ) տեղափոխման ենթակա կենդանի վերափոխված օրգանիզմի վերաբերյալ այլ պետություններին արտահանողի կողմից ուղղված ցանկացած ծանուցման արդյունքը և այդպիսի ծանուցման ուղարկման նպատակը,

ժե) հայտարարություն այն մասին, որ վերը նշված տեղեկատվությունը փաստացիորեն ճշգրիտ է:

 

Հավելված II

11-րդ հոդվածի համաձայն որպես մթերք կամ կեր անմիջական օգտագործման կամ վերամշակման համար նախատեսված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ պահանջվող տեղեկատվություն

 

ա) Ներքին օգտագործման համար որոշում ընդունելու նպատակով հայտ ներկայացնողի անվանումը և նրա հետ հաղորդակցման համար անհրաժեշտ տվյալները,

բ) այն մարմնի անվանումը և նրա հետ հաղորդակցման համար անհրաժեշտ տվյալները, որը ընդունում է վերոհիշյալ որոշումը,

գ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի անվանումը և բնորոշող հատկանիշները,

դ) գենային վերափոխումների նկարագիրը, օգտագործված մեթոդները և դրա հետևանքով ստացված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի առանձնահատկությունները,

ե) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի ցանկացած առանձնահատուկ որոշիչները,

զ) ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի կամ ծնողական օրգանիզմների տակսոնոմիկ կարգավիճակը, ընդհանուր անվանումը, հավաքելու կամ ձեռք բերելու կետը, ինչպես նաև կենսաանվտանգության վերաբերյալ բնութագրերը,

է) ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի և/կամ ծնողական օրգանիզմների ծագման կենտրոնները և գենետիկական բազմազանության կենտրոնները, եթե այդպիսիք հայտնի են, և այն բնակավայրի նկարագիրը, որտեղ օրգանիզմները կարող են ունենալ գոյատևման կամ արագ բազմանալու համապատասխան պայմաններ,

ը) դոնոր օրգանիզմի կամ օրգանիզմների տակսոնոմիկ կարգավիճակը, ընդհանուր անվանումը, հավաքելու կամ ձեռք բերելու կետը, ինչպես նաև կենսաանվտանգության վերաբերյալ բնութագրերը,

թ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հավանության արժանացած օգտագործումը,

ժ) III հավելվածի համաձայն` ռիսկի գնահատման հաշվետվությունը,

ժա) առաջարկվող մեթոդներ անվտանգ վերամշակման, պահեստավորման, տեղափոխման և օգտագործման (ներառյալ, անհրաժեշտության դեպքում, փաթեթավորման, պիտակավորման, փաստագրման, տեղաբաշխման և, պատահարների դեպքում, միջոցների ձեռնարկմանը վերաբերող ընթացակարգերը):

 

Հավելված III

Ռիսկի գնահատում

 

Նպատակը

 

1. Սույն Արձանագրության համաձայն` ռիսկի գնահատման նպատակն է հայտնաբերել և գնահատել կենսաբանական բազմազանության (հնարավոր ընդունող միջավայրում) պահպանման և կայուն օգտագործման նկատմամբ կենդանի վերափոխված օրգանիզմների հնարավոր անբարենպաստ ազդեցությունը` հաշվի առնելով մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը:

 

Ռիսկի գնահատման օգտագործում

 

2. Ռիսկի գնահատման արդյունքները, inter alia, իրավասու մարմինների կողմից օգտագործվում են կենդանի վերափոխված օրգանիզմների վերաբերյալ հիմնավորված որոշումների ընդունման համար:

 

Հիմնական սկզբունքները

 

3. Ռիսկի գնահատումը պետք է կատարվի գիտականորեն հիմնավորված ու հստակ ձևով: Նրա իրականացման ընթացքում կարող են հաշվի առնվել փորձագետի խորհուրդը և համապատասխան միջազգային կազմակերպությունների կողմից մշակված ղեկավար ցուցումները:

4. Գիտելիքների կամ գիտական հիմնավորման բացակայությունը չի կարող մեկնաբանվել որպես որոշակի մակարդակի ռիսկի առկայություն, բացակայություն կամ ռիսկի հնարավոր առկայություն:

5. Կենդանի վերափոխված օրգանիզմների կամ մթերքների, այսինքն` կենդանի վերափոխված օրգանիզմներից առաջացած և ժամանակակից կենսատեխնոլոգիայի օգտագործման արդյունքում ստացված գենետիկական նյութերի վերարտադրման նոր համակցություններ պարունակող վերամշակված նյութերի հետ կապված ռիսկերը պետք է դիտվեն այն ռիսկի տեսանկյունից, որը առաջանում է հնարավոր ընդունող միջավայրում չվերափոխված ընդունող օրգանիզմների (ռեցիպիենտների) կամ ծնողական օրգանիզմների կողմից:

6. Ռիսկի գնահատումը պետք է իրականացվի «դեպքից դեպք» սկզբունքով: Պահանջվող տեղեկատվությունը կարող է յուրաքանչյուր որոշակի դեպքում տարբերվել բնույթով և մանրամասներով` կախված համապատասխան կենդանի վերափոխված օրգանիզմից, նրա հավանական օգտագործումից կամ հնարավոր ընդունող միջավայրից:

 

Մեթոդիկա

 

7. Մի կողմից` ռիսկի գնահատման համար հնարավոր է որոշակի հարցերի շուրջ լրացուցիչ տեղեկատվության անհրաժեշտություն, որը կարող է ի հայտ գալ և պահանջվել գնահատման ընթացքում, մյուս կողմից` որոշ դեպքերում այլ հարցերի վերաբերյալ տեղեկատվությունը կարող է էական չլինել:

8. Առաջադրված նպատակին հասնելու համար ռիսկի գնահատումը պետք է անհրաժեշտության դեպքում ներառի հետևյալ փուլերը.

ա) ցանկացած նոր գենոտիպային և ֆենոտիպային բնութագրի բացահայտում` կապված կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հետ, որը հնարավոր ընդունող միջավայրում կարող է անբարենպաստ ազդեցություն ունենալ կենսաբանական բազմազանության նկատմամբ` հաշվի առնելով մարդու առողջությանը սպառնացող վտանգը,

բ) նման անբարենպաստ հետևանքների փաստացի առաջացման հավանականության աստիճանի գնահատում` հաշվի առնելով կենդանի վերափոխված օրգանիզմի նկատմամբ ազդեցության աստիճանը ու տեսակը հնարավոր ընդունող միջավայրում,

գ) հետևանքների գնահատում այն դեպքում, եթե այդպիսի անբարենպաստ ազդեցությունը իրականում տեղի կունենա,

դ) կենդանի վերափոխված օրգանիզմի առաջացրած ընդհանուր ռիսկի գնահատում` հիմնվելով անբարենպաստ ազդեցության առաջացման հավանականության և հետևանքների գնահատման վրա,

ե) առաջարկության ներկայացում ռիսկերի ընդունելիության կամ կարգավորելիության վերաբերյալ (ներառյալ, անհրաժեշտության դեպքում, ռիսկերի կարգավորման համար ռազմավարության որոշումը),

զ) այն դեպքերում, երբ ռիսկի աստիճանը հստակեցված չէ, իրադրությունը կարող է լուծվել որոշակի հարցերի վերաբերյալ լրացուցիչ տեղեկատվություն պահանջելու կամ ռիսկի կարգավորման համապատասխան ռազմավարության իրականացման և/կամ ընդունող միջավայրում կենդանի վերափոխված օրգանիզմի վերահսկողության միջոցով:

 

Քննարկվող հարցեր

 

9. Կախված այս կամ այն դեպքից` ռիսկի գնահատման ժամանակ հաշվի են առնվում համապատասխան տեխնիկական և գիտական տվյալները ներքոհիշյալ տարրերի առանձնահատկությունների վերաբերյալ.

ա) Ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմ կամ ծնողական օրգանիզմներ

Ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի կամ ծնողական օրգանիզմների առանձնահատկությունները (ներառյալ տեղեկատվությունը տաքսոնոմիկ կարգավիճակի, ընդհանուր անվանման, ծագման, ստեղծման և գենետիկական բազմազանության կենտրոնների վերաբերյալ, եթե այդպիսիք հայտնի են, և այն բնակավայրի նկարագիրը, որտեղ օրգանիզմները գոյատևման կամ բազմացման համար կարող են ունենալ համապատասխան պայմաններ):

բ) Դոնոր օրգանիզմ կամ օրգանիզմներ

Դոնոր օրգանիզմների տաքսոնոմիկ կարգավիճակը և ընդհանուր անվանումը, աղբյուրը և համապատասխան կենսաբանական բնութագրերը:

գ) Վեկտոր

Վեկտորի բնութագրերը (ներառյալ նրա բնորոշ հատկանիշները, եթե այդպիսիք կան, աղբյուրը կամ ծագումը և նրա տարածման շրջանակները):

դ) Ներմուծում կամ ներմուծումներ և/կամ փոփոխությունների բնութագրեր

Ներմուծված նուկլեինաթթվի գենետիկական բնութագրերը և դրա կիրառման նպատակը և/կամ փոփոխությունների առանձնահատկությունները:

ե) Կենդանի վերափոխված օրգանիզմ

Կենդանի վերափոխված օրգանիզմին բնորոշ հատկանիշները և կենդանի վերափոխված օրգանիզմի կենսաբանական առանձնահատկությունների և ընդունող (ռեցիպիենտ) օրգանիզմի կամ ծնողական օրգանիզմների բնութագրերի միջև եղած տարբերությունները:

զ) Կենդանի վերափոխված օրգանիզմի հայտնաբերումը և ճշգրտումը

Հայտնաբերման և ճշգրտման առաջարկվող մեթոդները, նրանց ճշգրտությունը, զգայունությունը և հուսալիությունը:

է) Տեղեկատվություն նախատեսվող օգտագործման վերաբերյալ

Տեղեկատվություն կենդանի վերափոխված օրգանիզմի նախատեսվող օգտագործման վերաբերյալ (ներառյալ ընդունող /ռեցիպիենտ/ օրգանիզմի կամ ծնողական օրգանիզմների համեմատ նոր կամ վերափոխված օգտագործումը):

ը) Ընդունող միջավայր

Տեղակայման, աշխարհագրական, կլիմայական և բնապահպանական բնութագրերի մասին տեղեկատվությունը (ներառյալ հնարավոր ընդունող միջավայրում կենսաբանական բազմազանության և ծագման կենտրոնների վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվությունը):

 

ՈՒժի մեջ է մտել 30.07.2004 թ.