ՀՀ ԷՆԵՐԳԱԽՆԱՅՈՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՎՈՂ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ...

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ

 

4 նոյեմբերի 2010 թվականի N 43

 

i

47. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԷՆԵՐԳԱԽՆԱՅՈՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՎՈՂ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ ԿԱՏԱՐՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳՐԻ ՄԱՍԻՆ

 

Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թվականի հունվարի 18-ի նիստի N 2 արձանագրության 3-րդ կետի պահանջները`

1. Հավանություն տալ Հայաստանի Հանրապետության էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագրի կատարմանն ուղղված Հայաստանի Հանրապետության կառավարության գործողությունների ծրագրին` համաձայն հավելվածի:

2. Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարին, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին, Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարին` 2011 թվականի ընթացքում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաստատմանը ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագրի կատարմանն ուղղված Հայաստանի Հանրապետության կառավարության գործողությունների ծրագրի միջոցառումների իրականացումն ապահովող իրավական ակտերի նախագծերը:

3. Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարին, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին` 2011 թվականից սկսած յուրաքանչյուր կիսամյակից հետո 10-օրյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարություն ներկայացնել տեղեկատվություն Հայաստանի Հանրապետության էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագրի կատարմանն ուղղված Հայաստանի Հանրապետության կառավարության գործողությունների ծրագրի միջոցառումների կատարման ընթացքի վերաբերյալ:

4. Առաջարկել Հայաստանի Հանրապետության հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին էներգիայի պահանջարկի կարգավորման նպատակով կատարել վերլուծություն և անհրաժեշտության դեպքում վերանայել բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի սակագների կառուցվածքը:

 

ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ

2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 12-ԻՆ

 

Հավելված

ՀՀ կառավարության

2010 թվականի նոյեմբերի 4-ի

նիստի N 43 արձանագրային

որոշման

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԷՆԵՐԳԱԽՆԱՅՈՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՎՈՂ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ ԿԱՏԱՐՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐ

 

1. Ընդհանուր դրույթներ

 

1) Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը առաջնային է համարում էներգախնայողությունը որպես երկրի էներգետիկ անվտանգության, տնտեսական մրցունակության մեծացման և շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցության նվազեցման միջոց: Կառավարության պարտավորվածությունը խթանելու էներգախնայողությունը հիմնականում արտացոլված է «Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի մասին» ՀՀ օրենքում (2004 թ.) և «Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագրում» (2007 թ.):

2) Հիմնվելով «Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագրի» վրա Համաշխարհային բանկը իրականացրել է ուսումնասիրություն 2008 թ-ին, որը բացահայտեց նշանակալի տնտեսապես և ֆինանսապես կենսունակ էներգախնայողության ներուժ ունեցող ոլորտներ, այդ ներուժի իրացման խոչընդոտները և առաջարկեց միջոցառումներ` հաղթահարելու այդ խոչընդոտները:

3) Հայաստանը մեծապես կարող է խնայել ներդնելով էներգախնայողության մեջ: Համաշխարհային բանկի 2008 թ. ուսումնասիրությունը բացահայտեց, որ ներդնելով էներգախնայողության մեջ Հայաստանը կարող է խնայել տարեկան 132 մլրդ. դրամ` համարժեք ՀՆԱ -ի մոտ 4.95 տոկոսին: Դա հավասար է էներգիայի խնայողության մոտ 1.21 մլն.տնհ տարեկան կամ 1 ՏՎտժ էլեկտրաէներգիա, կամ 600 մլն. մ3 բնական գազ: Բացի արտադրված էլեկտրաէներգիայի և ծախսերի խնայողությունը, էներգախնայողությունը մի անհրաժեշտ պայման է Հայաստանի էներգամատակարարման տարբերակման և հետևաբար տնտեսական մրցունակության բարելավման համար: Եվ սա կարող է իրականացվել ավելի քիչ ծախսերով քան նոր արտադրական հզորությունների ստեղծման կամ էներգիայի ներմուծման համար ներդրումներ կատարելը: Էներգախնայողության ներդրումները հիմնականում տնտեսապես և ֆինանսապես կենսունակ են, հատկապես հանրային ոլորտի ներդրումները տալիս են ընդհանուր ներդրման առավելագույն վերադարձ:

4) Էներգախնայողությունը հիմնական բարեփոխումների ոլորտ է հանդիսանում Համաշխարհային բանկի Հայաստանում զարգացման քաղաքականության վարկային գործառնություններում: Զարգացման քաղաքականության գործողությունների ներքո ՀՀ կառավարությունը պարտավորվել է ընդունել ժամանակացուցային Էներգախնայողության գործողությունների ծրագիր (ԷԳԾ):

5) ԷԳԾ հիմնական նպատակն է օժանդակել Հայաստանի էներգախնայողության քաղաքականության հետագա ձևավորմանը և դրա իրականացման կոնկրետ քայլերի որոշակիացմանը: Էներգետիկայի ոլորտի ազգային քաղաքականության հիմնական նպատակներից մեկը սահմանված է որպես էներգախնայողության բարելավումը և վերականգնվող էներգետիկ աղբյուրների հետագա զարգացումը:

6) Վերականգնվող էներգետիկայի և էներգախնայողության մասին նշված օրենքը և Վերականգնվող էներգետիկայի և էներգախնայողության ազգային ծրագիրը տալիս են ընդհանուր քաղաքականության միջոցառումներ և էներգախնայողության ներուժի գնահատում, այնուամենայնիվ դրանք դեռևս չեն իրականացվել:

7) ԷԳԾ հիմնված է էներգիայի սպառման անցյալ միտումների վրա և ենթադրում է էներգիայի պահանջարկի աճ մինչև 2020 թ.: Այն հաշվի է առնում ավելի վաղ կատարված էներգախնայողության ներուժի գնահատումները տնտեսության տարբեր ճյուղերի համար և նշում էներգախնայողությանն առնչվող անցյալ և ներկա ծրագրերը և էներգախնայողության հիմնական խոչընդոտները: Այս ծրագրերը տալիս են միջոցների և ֆինանսավորման աղբյուրների կարևոր ներհոսքեր տեխնիկական աջակցության, վերակառուցման և նոր ենթակառուցվածքների ներդրումների, ինչպես նաև իրազեկման և կարողությունների զարգացման միջոցառումներ:

8) ԷԳԾ նախատեսում է կոնկրետ միջոցառումներ ըստ ոլորտների, ինչպես նաև հորիզոնական և միջոլորտային միջոցառումներ քանակական թիրախների (%-երով) հետ միասին, որոնք կարող են նվաճվել մինչև 2020 թ.: Այս թիրախները անհրաժեշտ է համեմատել էներգիայի բազային գծի պահանջարկի հետ, որը դիտարկվում է որպես պահանջարկի միջին 3-ամյա ժամանակահատվածի` 2008-2010 թթ. համար:

9) Գործողությունների ծրագիրը պետք է ամրագրի մի շարք համապատասխան միջոցառումներ բարելավելու համար գործող օրենսդրության վիճակը և կիրարկումը` կարողությունների զարգացման (հիմնականում հանրային ոլորտում) և կառուցվածքային դրվածքի ձևավորման համար, բոլոր ոլորտներում իրազեկման և ընդհանուր միջավայրի համար, որն ավելի նպաստավոր է էներգախնայողության բարելավման համար հետևյալ ոլորտներում.

ա բնակելի շենքեր

բ հանրային և մասնավոր ծառայությունների ոլորտ

գ արդյունաբերություն

դ տրանսպորտ

ե ջրային տնտեսություն

10) ԷԳԾ իրականացման ընդհանուր ժամանակահատվածը դիտարկվում է տասնամյա հատված` 2011-2020 թթ: Նկատի ունենալով, որ որոշ միջոցառումներ ունեն ավելի երկար տևողություն, այսինքն քննարկելով կիրարկման ժամանակահատվածը կամ ազդեցության ժամկետը, մինչև շուկայի մասնակիցները պատրաստ կլինեն իրականացնելու էներգախնայողության միջոցառումներ նշված ոլորտներում, գործողությունների ծրագիրը անհրաժեշտ է դիտարկել միջնաժամկետից երկարաժամկետ պլանավորման:

11) Առաջին ԷԳԾ նպատակի համար, բացի միջոցառումների ցանկը, առաջարկվել է նաև միջանկյալ ազգային էներգախնայողության թիրախներ հետևյալ ժամանակահատվածների համար: Այս միջանկյալ թիրախները պետք է որոշեն իրատեսական խնայողություններ որպես տոկոս բազային գծի պահանջարկի նկատմամբ, որին պետք է հասնել համապատասխան տարում, և որը համապատասխանում է համընդհանուր ազգային ինդիկատիվ էներգախնայողության թիրախին` նշված Աղյուսակ 1-ում:

12) Միջոցառումների կանոնավոր մոնիտորինգը և գնահատումը կառավարությանը և ներգրավված շահառուներին կտա հստակ պատկեր արդյոք իրականացումը համապատասխանում է նախատեսված ժամանակացույցին, արդյոք միջանկյալ էներգախնայողության թիրախները նվաճվել են կամ արդյոք լրացուցիչ ջանքեր պետք է կիրառվեն իրականացման ուղուն վերադառնալու համար:

13) Ցավոք, ներկա դրությամբ առաջին ԷԳԾ-ում հնարավոր չէ հաշվի առնել վերջնական էներգասպառման փաստացի տվյալները ըստ Հայաստանի բոլոր համապատասխան ոլորտների: Դժվարությունը կապված է վերջնական էներգասպառման վերաբերյալ հավաստի և թարմ վիճակագրական տեղեկատվության բացակայության հետ: Հետևաբար, նպատակահարմար է սահմանել բազային գծի էներգետիկ պահանջարկը երկրորդ ԷԳԾ-ի մեջ, որը կկազմվի 2013 թ., իսկ առաջին ԷԳԾ առաջին միջոցառումներից մեկը պետք է լինի ազգային էներգետիկ վիճակագրության հնարավորինս շտապ իրականացումը և 2008-2010 թթ. համար առաջին մանրամասն էներգետիկ հաշվեկշռի կազմումը:

14) Այդ իսկ պատճառով նախատեսվում է, որ կկիրառվի փուլային մոտեցում և հետագա տասը տարիների համար ՀՀ կառավարությունը կընդունի հետևյալ ԷԳԾ-երը.

ա. երկրորդ ԷԳԾ ոչ ուշ քան 30 սեպտեմբերի 2013 թ. (ներառելով 1-ին ԷԳԾ-ի իրականացման վիճակը մինչև 2012 թ. վերջը),

բ. երրորդ ԷԳԾ ոչ ուշ քան 30 սեպտեմբերի 2016 թ. (ներառելով 2-րդ ԷԳԾ-ի իրականացման վիճակը մինչև 2015 թ. վերջը),

գ. չորրորդ ԷԳԾ ոչ ուշ քան 30 սեպտեմբերի 2019 թ. (ներառելով 3-րդ ԷԳԾ-ի իրականացման վիճակը մինչև 2018 թ. վերջը):

15) Բոլոր ԷԳԾ-երը կնկարագրեն էներգախնայողության բարելավման միջոցառումները, որոնք պլանավորված էին և դրանց արդյունքները իրականացված էին հասնելու Աղյուսակ 1-ում բերված թիրախներից յուրաքանչյուրին:

ԷԳԾ-երը պետք է նաև.

ա. ներառեն նախորդող ԷԳԾ խորը վերլուծությունը և գնահատումը,

բ. ներառեն Աղյուսակ 1-ում բերված էներգախնայողության թիրախներին հասնելու վերաբերյալ վերջնական արդյունքները,

գ. ներառեն պլաններ և տեղեկություններ նախատեսված ազդեցության համար` լրացուցիչ միջոցառումներ, որոնք հասցեագրում են որևէ գոյություն ունեցող կամ ակնկալվող շեղում թիրախից,

դ. օգտագործեն և աստիճանաբար մեծացնեն արդյունավետության ցուցանիշները և չափորոշիչները ինչպես անցյալ միջոցառումների գնահատման, այնպես էլ նախատեսվող ապագա միջոցառումների ազդեցության կանխատեսման համար,

ե. հիմնված լինեն ամենավերջին առկա տվյալների վրա, համալրված գնահատումներով:

 

Կանխատեսվող տարեկան խնայողությունը ըստ միջոցառման, % (2011-2020) համեմատած վերջնական էներգասպառման բազային գծի հետ

 

Աղյուսակ 1

 

.___________________________________________________________________

|Ոլորտ/միջոցառում    |Բազային գիծ        |Գնահատված տարեկան        |

|                    |վերջնական          |խնայողությունը ըստ       |

|                    |էներգասպառում      |միջոցառման որպես %       |

|                    |                   |2008-10 թթ. միջին        |

|                    |                   |վերջնական                |

|                    |                   |էներգասպառումից          |

|                    |___________________|_________________________|

|                    |2008|2009|2010|մի- |տարե|2011|2012|2013 |2014|

|                    |    |    |    |ջի  |կան/|    |    |     |    |

|                    |    |    |    |2008|աճո-|    |    |     |    |

|                    |    |    |    |2010|ղա- |    |    |     |    |

|                    |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|                    |____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|                    |[ՏՋ]|[ՏՋ]|[ՏՋ]|[ՏՋ]|    | [%]| [%]| [%] |[%] |

|____________________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|I.   |Հորիզոնական   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |միջոցառումներ |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____________________|

|I.1  |Կանոնավոր     | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |Էներգախնայողության  |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |չափելի ազդեցություն |

|     |վիճակագրության|    |    |    |    |    |չկա-ազդում է ստորև  |

|     |իրականացում`  |    |    |    |    |    |դիտարկված ոլորտների |

|     |տարեկան պարբե-|    |    |    |    |    |խնայողության վրա    |

|     |րականությամբ  |    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |                    |

|I.2  |Էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ղության       |    |    |    |    |    |                    |

|     |վերականգնվող  |    |    |    |    |    |                    |

|     |էներգետիկայի  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ազգային       |    |    |    |    |    |                    |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |                    |

|     |գործակալության|    |    |    |    |    |                    |

|     |գործարկում    |    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |                    |

|I.3  |ֆինանսական    |    |    |    |    |    |                    |

|     |աջակցություն  |    |    |    |    |    |                    |

|     |բոլոր         |    |    |    |    |    |                    |

|     |ոլորտներում   |    |    |    |    |    |                    |

|     |էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ղության       |    |    |    |    |    |                    |

|     |միջոցառումների|    |    |    |    |    |                    |

|     |իրականացմանը  |    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |                    |

|I.4  |Էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ղության       |    |    |    |    |    |                    |

|     |բարելավման    |    |    |    |    |    |                    |

|     |ոլորտում      |    |    |    |    |    |                    |

|     |տեղեկատվության|    |    |    |    |    |                    |

|     |տարածում,     |    |    |    |    |    |                    |

|     |կրթում և      |    |    |    |    |    |                    |

|     |վերապատրաստում|    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |                    |

|I.5  |Գազի և        |    |    |    |    |    |                    |

|     |էլեկտրաէներ-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |գիայի սակագնի |    |    |    |    |    |                    |

|     |կառուցվածքի   |    |    |    |    |    |                    |

|     |վերանայում`   |    |    |    |    |    |                    |

|     |խթանելու      |    |    |    |    |    |                    |

|     |էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ղությունը     |    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |                    |

|I.6  |Էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |                    |

|     |ղական պետական |    |    |    |    |    |                    |

|     |գնումների     |    |    |    |    |    |                    |

|     |իրականացում   |    |    |    |    |    |                    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____________________|

|II.  |Քաղաքաշինու-  |    |    |    |    |տա- |0,0%| 0,5| 0,8%|1,4%|

|     |թյան ոլորտ    |    |    |    |    |րե- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|     |              |    |    |    |    |աճո-|0,0%|0,5%| 4,3%|2,7%|

|     |              |    |    |    |    |ղա- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|II.1 |Քաղաքաշինական | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |    |    |     |    |

|     |օրենսգիրք`    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հաշվի առնելով |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնութագրերը   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|II.2 |Շենքերի       |    |    |    |    |    |0,0%|0,3%| 0,4%|0,5%|

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնութագրերի   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |գնահատման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մեթոդոլոգիա   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |և  ստանդարտներ|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|II.3 |Նոր           |    |    |    |    |    |0,0%|0,1%| 0,2%|0,3%|

|     |ստանդարտների  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կիրարկման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար կարողու-|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |թյունների     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ստեղծում      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|II.4 |Ներդնել ՈԱ/ՈՎ |    |    |    |    |    |0,0%|0,1%| 0,2%|0,3%|

|     |ստանդարտներ,  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |որ կապահովեն  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հիմնական      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շինանյութերի  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հավաստագրումը |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնութագրերի   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար         |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|II.5 |Սահմանել      |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,1%|

|     |փորձարկման    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ընթացակարգեր  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հավաստագրման  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար և       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մեթոդոլոգիա   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |փորձնական     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնութագրերի   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |գնահատման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար         |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|II.6 |ՈՒսուցում և   |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,1%|

|     |կրթում        |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ամբողջական    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նախագծման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մոտեցման      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |խթանման համար |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |և  շենքերի նոր|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |էներգետիկ     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնութագրերի   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |պահանջների    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար         |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|II.7 |Փորձնական     |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,1%|

|     |ծրագրեր.      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նախագծման և   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շինարարության |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մրցույթ մի    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |քանի          |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |«լավագույն»   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի համար |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |(օր. դպրոց    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կամ այլ       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հանրային շենք,|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բազմաբնակարան |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենք)         |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |Երևանում  կամ |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |այլ մեծ       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |քաղաքում,     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |օգտագործելով  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ամբողջական    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նախագծման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մոտեցում      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տիպային շենքի |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կառուցման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նախահաշվի և   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ժամանակացույցի|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |սահմաններում  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|II.8 |Բնակելի և     |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,0%|

|     |սպասարկման    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերի էներգա|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |խնայողական    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կառուցման կամ |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նորոգման      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |խթանման       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |սխեմաների     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մշակում       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|III. |Հանրային և    |    |    |    |    |տա- |0,0%|0,2%| 0,4%|1,1%|

|     |մասնավոր      |    |    |    |    |րե- |    |    |     |    |

|     |ծառայություն  |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|     |ների ոլորտ    |    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|     |              |    |    |    |    |աճո-|0,0%|0,2%| 0,6%|1,7%|

|     |              |    |    |    |    |ղա- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|III.1|Էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,5%|

|     |ղության       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կիրառումը     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հանրային և    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մասնավոր      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |սպասարկման    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերում     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կիրառելու     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |վերաբերյալ    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տեղեկատվական  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |քարոզարշավ    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|III.2|Հանրային      | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |0,0%|0,2%| 0,4%|0,6%|

|     |լուսավորության|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |էներգախնայո-  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ղության ծառա- |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |յությունների  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տրամադրում    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|III.3|Էներգասպառման |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,0%|

|     |և  խնայողու-  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |թյունների     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մոնիտորինգ    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |շենքերում     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|IV.  |Արդյունաբերու-|    |    |    |    |տա- |0,7%|1,3%| 2,0%|2,7%|

|     |թյան ոլորտ    |    |    |    |    |րե- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|     |              |    |    |    |    |աճո-|0,7%|2,0%| 4,0%|6,7%|

|     |              |    |    |    |    |ղա- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|IV.1 |Նոր արդյունա- | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |0,0%|0,1%| 0,2%|0,3%|

|     |բերական       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համալիրների   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հաստատման և   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կառուցման     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ժամանակ էներգա|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |խնայողության  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ասպեկտների    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |դիտարկում     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|IV.2 |Ջեռուցման     |    |    |    |    |    |0,1%|0,2%| 0,4%|0,4%|

|     |համակարգերի   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |արդյունավետու-|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |թյան          |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բարձրացում    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|IV.3 |Արդյունաբերա- |    |    |    |    |    |0,0%|0,2%| 0,4%|0,6%|

|     |կան կազմակեր- |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |պությունների  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համար Էներգա- |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |խնայողության  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ֆինանսավորման |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հնարավորու-   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |թյունների     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ստեղծում      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|IV.4 |Բնական գազի   |    |    |    |    |    |0,3%|0,4%| 0,5%|0,7%|

|     |բաշխման       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համակարգի     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |արդիականացում |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|IV.5 |Էլեկտրաէներ-  |    |    |    |    |    |0,3%|0,4%| 0,5%|0,7%|

|     |գիայի բաշխման |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համակարգի     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |արդիականացում,|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ռեակտիվ հզո-  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |րությունների  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |փոխհատուցում  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|V.   |Տրանսպորտի    |    |    |    |    |տա- |0,1%|0,7%| 0,9%|1,4%|

|     |ոլորտ         |    |    |    |    |րե- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|     |              |    |    |    |    |աճո-|0,1%|0,8%| 1,7%|3,1%|

|     |              |    |    |    |    |ղա- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|V.1  |Օրենսդրական   | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |0,0%|0,5%| 0,5%|0,8%|

|     |բարեփոխումներ |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |վառելիքի      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |արդյունավետու-|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |թյան և        |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մեքենաների    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |արտանետումների|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |վերաբերյալ    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|V.2  |Էներգասպառման |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,1%|

|     |կրճատման համար|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տեխնոլոգիաների|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |և  մոտեցումնե-|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |րի վերաբերյալ |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տեղեկատվության|    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տարածում      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|V.3  |Միկրոավտոբուս-|    |    |    |    |    |0,1%|0,2%| 0,3%|0,3%|

|     |ների շարունա- |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կական         |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |փոխարինում    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |բնական գազով  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |աշխատող ավելի |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տարողունակ    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ուղևորատար    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |մեքենաներով   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|V.4  |Երևանում      |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,1%|0,1%|

|     |էլեկտրական    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |տրանսպորտի    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |համակարգի     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նորացում և    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ընդլայնում    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|    |    |    |    |    |____|____|_____|____|

|V.5  |Երկաթգծային   |    |    |    |    |    |0,0%|0,0%| 0,0%|0,1%|

|     |տրանսպորտի    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նորացում և    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ընդլայնում    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |(ուղևորատար   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |և  բեռնատար)  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|VI.  |Ջրային        |    |    |    |    |տա- |0,2%|0,2%| 0,3%|0,4%|

|     |տնտեսություն  |    |    |    |    |րե- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |____|____|____|_____|____|

|     |              |    |    |    |    |աճո-|0,2%|0,4%| 0,7%|1,1%|

|     |              |    |    |    |    |ղա- |    |    |     |    |

|     |              |    |    |    |    |կան |    |    |     |    |

|_____|______________|____|____|____|____|____|____|____|_____|____|

|VI.1 |Ոռոգման       | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ | ՉԿ |    |0,2%|0,2%| 0,3%| 0,4|

|     |համակարգերում |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |գրավիտացիոն   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |հոսքերի       |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |օգտագործում և |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |առկա պոմպա-   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |կայանների     |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նորացում, և   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |երկրորդական   |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |և  սպասարկող  |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |ջրանցքների    |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

|     |նորոգում      |    |    |    |    |    |    |    |     |    |

.___________________________________________________________________

.____________________ ________________________________________________.

|Ոլորտ/միջոցառում   | |Գնահատված տարեկան խնայողությունը ըստ|Կուտակային|

|                   | |միջոցառման որպես % 2008-10 թթ. միջին|խնայողու- |

|                   | |վերջնական էներգասպառումից           |թյուն ըստ |

|                   | |____________________________________|միջոցառման|

|                   | |2015 |2016 |2017 |2018 |2019 |2020  |          |

|                   | |_____|_____|_____|_____|_____|______|__________|

|                   | | [%] | [%] |[%]  |[%]  |[%]  |[%]   | [%]  |ՏՋ |

|___________________| |___________________________________________|___|

|I.  |Հորիզոնական   | |                                       0,0%| ՉԿ|

|    |միջոցառումներ | |                                           |   |

|____|______________| |___________________________________________|___|

|I.1 |Կանոնավոր     | |Էներգախնայողության չափելի    |         0,0%| ՉԿ|

|    |էներգետիկ     | |ազդեցություն չկա-ազդում է    |             |   |

|    |վիճակագրության| |ստորև  դիտարկված             |             |   |

|    |իրականացում`  | |ոլորտների խնայողության       |             |   |

|    |տարեկան պարբե-| |վրա                          |             |   |

|    |րականությամբ  | |                             |             |   |

|____|______________| |                             |_____________|___|

|I.2 |Էներգախնայո-  | |                             |         0,0%| ՉԿ|

|    |ղության       | |                             |             |   |

|    |վերականգնվող  | |                             |             |   |

|    |էներգետիկայի  | |                             |             |   |

|    |ազգային       | |                             |             |   |

|    |էներգետիկ     | |                             |             |   |

|    |գործակալության| |                             |             |   |

|    |գործարկում    | |                             |             |   |

|____|______________| |                             |_____________|___|

|I.3 |ֆինանսական    | |                             |         0,0%| ՉԿ|

|    |աջակցություն  | |                             |             |   |

|    |բոլոր         | |                             |             |   |

|    |ոլորտներում   | |                             |             |   |

|    |էներգախնայո-  | |                             |             |   |

|    |ղության       | |                             |             |   |

|    |միջոցառումների| |                             |             |   |

|    |իրականացմանը  | |                             |             |   |

|____|______________| |                             |_____________|___|

|I.4 |Էներգախնայո-  | |                             |         0,0%| ՉԿ|

|    |ղության       | |                             |             |   |

|    |բարելավման    | |                             |             |   |

|    |ոլորտում      | |                             |             |   |

|    |տեղեկատվության| |                             |             |   |

|    |տարածում,     | |                             |             |   |

|    |կրթում և      | |                             |             |   |

|    |վերապատրաստում| |                             |             |   |

|____|______________| |                             |_____________|___|

|I.5 |Գազի և        | |                             |         0,0%| ՉԿ|

|    |էլեկտրաէներ-  | |                             |             |   |

|    |գիայի սակագնի | |                             |             |   |

|    |կառուցվածքի   | |                             |             |   |

|    |վերանայում`   | |                             |             |   |

|    |խթանելու      | |                             |             |   |

|    |էներգախնայո-  | |                             |             |   |

|    |ղությունը     | |                             |             |   |

|____|______________| |                             |_____________|___|

|I.6 |Էներգախնայո-  | |                             |         0,0%| ՉԿ|

|    |ղական պետական | |                             |             |   |

|    |գնումների     | |                             |             |   |

|    |իրականացում   | |                             |             |   |

|____|______________| |_____________________________|_____________|___|

|II. |Քաղաքաշինու-  | | 1,8%| 2,5%| 3,0%| 3,7%| 4,5%|  5,0%|      |   |

|    |թյան ոլորտ    | |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|    |              | | 4,4%| 6,9%| 9,9%|13,5%|18,0%| 23,0%| 23,0%| ՉԿ|

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.1|Քաղաքաշինական | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |օրենսգիրք`    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հաշվի առնելով | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգետիկ     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնութագրերը   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| | 0,6%| 0,7%| 0,7%| 0,8%| 1,0%|  1,0%|  6,0%| ՉԿ|

|II.2|Շենքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգետիկ     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնութագրերի   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |գնահատման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մեթոդոլոգիա   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |և  ստանդարտներ| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.3|Նոր           | | 0,4%| 0,5%| 0,6%| 0,7%| 0,8%|  0,9%|  4,5%| ՉԿ|

|    |ստանդարտների  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կիրարկման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար կարողու-| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |թյունների     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ստեղծում      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.4|Ներդնել ՈԱ/ՈՎ | | 0,4%| 0,5%| 0,6%| 0,7%| 0,8%|  0,8%|  4,4%| ՉԿ|

|    |ստանդարտներ,  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |որ կապահովեն  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հիմնական      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շինանյութերի  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հավաստագրումը | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգետիկ     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնութագրերի   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար         | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.5|Սահմանել      | | 0,1%| 0,2%| 0,2%| 0,3%| 0,4%|  0,4%|  1,7%| ՉԿ|

|    |փորձարկման    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ընթացակարգեր  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հավաստագրման  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար և       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մեթոդոլոգիա   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |փորձնական     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգետիկ     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնութագրերի   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |գնահատման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար         | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.6|ՈՒսուցում և   | | 0,2%| 0,3%| 0,3%| 0,4%| 0,4%|  0,5%|  2,1%| ՉԿ|

|    |կրթում        | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ամբողջական    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նախագծման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մոտեցման      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |խթանման համար | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |և  շենքերի նոր| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգետիկ     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնութագրերի   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |պահանջների    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար         | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.7|Փորձնական     | | 0,1%| 0,1%| 0,1%| 0,1%| 0,1%|  0,1%|  0,5%| ՉԿ|

|    |ծրագրեր.      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նախագծման և   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շինարարության | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մրցույթ մի    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |քանի          | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |«լավագույն»   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի համար | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |(օր. դպրոց    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կամ այլ       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հանրային շենք,| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բազմաբնակարան | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենք)         | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |Երևանում  կամ | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |այլ մեծ       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |քաղաքում,     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |օգտագործելով  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ամբողջական    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նախագծման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մոտեցում      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տիպային շենքի | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կառուցման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նախահաշվի և   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ժամանակացույցի| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |սահմաններում  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|II.8|Բնակելի և     | | 0,0%| 0,3%| 0,5%| 0,7%| 1,0%|  1,3%|  3,8%| ՉԿ|

|    |սպասարկման    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերի էներգա| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |խնայողական    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կառուցման կամ | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նորոգման      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |խթանման       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |սխեմաների     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մշակում       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|III.|Հանրային և    | | 1,1%| 1,5%| 1,8%| 2,3%| 2,8%|  3,4%|      |   |

|    |մասնավոր      | |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|    |ծառայություն  | | 2,8%| 4,3%| 6,1%| 8,4%|11,2%| 14,6%| 14,6%| ՉԿ|

|    |ների ոլորտ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|III.|Էներգախնայո-  | | 0,5%| 0,7%| 0,9%| 1,1%| 1,3%|  1,5%|  6,5%| ՉԿ|

|1   |ղության       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կիրառումը     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հանրային և    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մասնավոր      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |սպասարկման    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերում     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կիրառելու     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |վերաբերյալ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տեղեկատվական  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |քարոզարշավ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|III.|Հանրային      | | 0,6%| 0,7%| 0,7%| 0,8%| 0,8%|  1,0%|  5,8%| ՉԿ|

|2   |լուսավորության| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |էներգախնայո-  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ղության ծառա- | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |յությունների  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տրամադրում    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|III.|Էներգասպառման | | 0,0%| 0,1%| 0,2%| 0,4%| 0,7%|  0,9%|  2,3%| ՉԿ|

|3   |և  խնայողու-  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |թյունների     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մոնիտորինգ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |շենքերում     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV. |Արդյունաբերու-| | 3,4%| 4,3%| 5,4%| 6,4%| 7,2%|  8,2%|      |   |

|    |թյան ոլորտ    | |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|    |              | |10,1%|14,4%|19,8%|26,2%|33,4%| 41,6%| 41,6%| ՉԿ|

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV.1|Նոր արդյունա- | | 0,5%| 0,5%| 0,8%| 0,8%| 1,0%|  1,0%|  5,2%| ՉԿ|

|    |բերական       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համալիրների   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հաստատման և   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կառուցման     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ժամանակ էներգա| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |խնայողության  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ասպեկտների    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |դիտարկում     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV.2|Ջեռուցման     | | 0,5%| 0,6%| 0,8%| 1,0%| 1,2%|  1,6%|  6,8%| ՉԿ|

|    |համակարգերի   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |արդյունավետու-| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |թյան          | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բարձրացում    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV.3|Արդյունաբերա- | | 0,6%| 0,8%| 0,8%| 1,0%| 1,0%|  1,2%|  6,6%| ՉԿ|

|    |կան կազմակեր- | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |պությունների  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համար Էներգա- | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |խնայողության  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ֆինանսավորման | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հնարավորու-   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |թյունների     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ստեղծում      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV.4|Բնական գազի   | | 0,9%| 1,2%| 1,5%| 1,8%| 2,0%|  2,2%| 11,5%| ՉԿ|

|    |բաշխման       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համակարգի     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |արդիականացում | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|IV.5|Էլեկտրաէներ-  | | 0,9%| 1,2%| 1,5%| 1,8%| 2,0%|  2,2%| 11,5%| ՉԿ|

|    |գիայի բաշխման | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համակարգի     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |արդիականացում,| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ռեակտիվ հզո-  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |րությունների  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |փոխհատուցում  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.  |Տրանսպորտի    | | 1,7%| 2,0%| 2,3%| 2,5%| 2,8%|  2,9%|      |   |

|    |ոլորտ         | |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|    |              | | 4,8%| 6,7%| 9,0%|11,4%|14,2%| 17,1%| 17,1%| ՉԿ|

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.1 |Օրենսդրական   | | 0,8%| 0,9%| 0,9%| 1,0%| 1,0%|  1,0%|  7,3%| ՉԿ|

|    |բարեփոխումներ | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |վառելիքի      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |արդյունավետու-| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |թյան և        | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մեքենաների    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |արտանետումների| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |վերաբերյալ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.2 |Էներգասպառման | | 0,2%| 0,3%| 0,3%| 0,4%| 0,4%|  0,5%|  2,1%| ՉԿ|

|    |կրճատման համար| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տեխնոլոգիաների| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |և  մոտեցում-  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ների          | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |վերաբերյալ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տեղեկատվության| |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տարածում      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.3 |Միկրոավտոբուս-| | 0,4%| 0,4%| 0,5%| 0,5%| 0,6%|  0,6%|  3,9%| ՉԿ|

|    |ների շարունա- | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կական         | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |փոխարինում    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |բնական գազով  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |աշխատող ավելի | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տարողունակ    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ուղևորատար    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |մեքենաներով   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.4 |Երևանում      | | 0,2%| 0,2%| 0,3%| 0,3%| 0,4%|  0,4%|  2,0%| ՉԿ|

|    |էլեկտրական    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |տրանսպորտի    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |համակարգի     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նորացում և    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ընդլայնում    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|V.5 |Երկաթգծային   | | 0,2%| 0,2%| 0,3%| 0,3%| 0,4%|  0,4%|  1,8%| ՉԿ|

|    |տրանսպորտի    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նորացում և    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ընդլայնում    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |(ուղևորատար   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |և  բեռնատար)  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|VI. |Ջրային        | | 0,4%| 0,4%| 0,4%| 0,4%| 0,4%|  0,4%|      |   |

|    |տնտեսություն  | |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|    |              | | 1,5%| 1,9%| 2,3%| 2,7%| 3,1%|  3,5%|  3,5%| ՉԿ|

|____|______________| |_____|_____|_____|_____|_____|______|______|___|

|VI.1|Ոռոգման       | | 0,4%| 0,4%| 0,4%| 0,4%| 0,4%|  0,4%|  3,5%| ՉԿ|

|    |համակարգերում | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |գրավիտացիոն   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |հոսքերի       | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |օգտագործում և | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |առկա պոմպա-   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |կայանների     | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նորացում, և   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |երկրորդական   | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |և  սպասարկող  | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |ջրանցքների    | |     |     |     |     |     |      |      |   |

|    |նորոգում      | |     |     |     |     |     |      |      |   |

.____________________ ________________________________________________.

 

2. Հայաստանում էներգախնայողության խոչընդոտների հաղթահարումը

 

1) Վերջին տարիներին կատարված տարբեր ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս Հայաստանի համար էներգիա խնայելու զգալի պոտենցիալը` որին կարելի է հասնել միջոցներ ներդնելով էներգախնայողության մեջ (օրինակ, «Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի ազգային ծրագիրը» (2007 թ.) կամ ՀԲ ուսումնասիրությունը «Հայաստանում էներգախնայողության բարելավման պոտենցիալը» (2008 թ.): Պոտենցիալը հասցեագրվում է տնտեսության բոլոր ոլորտներին, ցույց տալով բարձր տնտեսական շահավետություն` ապագայում ներդրումային և ոչ ներդրումային միջոցառումների կիրառումից:

2) ՀՀ կառավարությունը կարևոր քայլեր է ձեռնարկել խթանելու էներգիայի առավել արդյունավետ օգտագործումը, բայց դեռ ավելի շատ քայլեր պետք է արվեն: Այնուամենայնիվ, պոտենցիալը հիմնականում չի իրացվել շնորհիվ մի շարք պատճառների, որոնք կարող են ամփոփվել որպես էներգախնայողության խոչընդոտների ցանկ.

ա. Օրենսդրական դաշտը կարիք ունի կատարելագործման և կիրառման: Հատկապես քաղաքաշինության բնագավառում գործող նորմերը կարիք ունեն պարտադիր դրույթների ներմուծման նոր և գոյություն ունեցող շենքերի ջերմային պաշտպանության որակի վերաբերյալ և կիրառելու ստանդարտներ և մեթոդոլոգիաներ գնահատելու շենքերի էներգետիկ բնութագրերը:

բ. Էներգախնայողության վերաբերյալ իրազեկման համար անհրաժեշտ է մեծածավալ տեղեկատվություն և նորարարություն տրամադրել բոլոր էներգասպառողներին (մասնավոր, գործարար, սպասարկման ոլորտ և այլն): Դեռևս Հայաստանում թույլ է ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը էներգախնայողության հաղորդակցության համար, օրինակ Ազգային գործակալության կամ ՀԿ միջոցով:

գ. Մասնավոր սպառողները (տնային տնտեսությունները) զուրկ են ընդհանուր և պարզ տեղեկատվությունից, թե ինչ կարող է արվել առօրյա կյանքում էներգասպառման կրճատման համար, ինչպես օրինակ կենցաղում էլեկտրասարքերը, գազօգտագործող սարքերը և այլն:

դ. Մեծաթիվ քաղաքական որոշում կայացնողներ և մասնավոր գործարարներ դժվարանում են տեսնել արժեք էներգախնայողության ներդրումներում, չնայած դոնորների կողմից ֆինանսավորվող փորձնական ծրագրերի հաջողությանը, քանի որ բացակայում է իրազեկումը, բավարար էներգամատակարարումը ներկայումս, և ինչ-որ չափով էլ քանի որ նրանք ուղղակի տեղեկացված չեն շատ ոլորտներում էներգասպառման և էներգետիկ պոտենցիալի վերաբերյալ:

ե. Բնական գազի սակագնի կառուցվածքը չի նպաստում սպառողներին ծախսել ավելի քիչ էներգիա: Միաժամանակ, չկան այլ ֆինանսական խթաններ էներգիան խնայելու համար:

 

3. Հորիզոնական և միջճյուղային էներգախնայողության միջոցառումներ

 

1) Էներգախնայողությունը բացառապես մեկ ոլորտի խնդիր չէ: Շատ միջոցառումներ փոխկապակցված են և փոխադարձաբար օժանդակող: Էներգախնայողության միջոցառումները, որոնք ազդում են մի քանի կամ բոլոր էներգասպառող ոլորտների վրա արտացոլվում են հորիզոնական գործողություններում: Հիմնական նպատակն է ստեղծել անհրաժեշտ ինստիտուցիոնալ կարողություններ, որոնք կապահովեն գործողությունների ծրագրի իրականացման համար ստեղծված կառուցվածքը:

2) Նախատեսվող գործողությունները պետք է ուղղվեն միջճյուղային հարցերին լայնաշերտ թիրախային խմբերի համար.

3) Օրենսդրական ասպեկտ. ԷԳԾ ինտեգրումը էներգետիկայի գործող քաղաքականությանը (օրինակ լրացնել Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի մասին օրենքը` գործողությունների ծրագիրը դարձնելով որպես իրականացման գործիքներից մեկը), և ազգային էներգետիկ վիճակագրության անհրաժեշտ կիրարկումը: Ազգային վիճակագրական ծառայության անձնակազմի ձևավորում: Նշանակված անձնակազմին տեխնիկական աջակցություն և վերապատրաստում իրականացնելու էներգետիկ վիճակագրություն համաձայն միջազգային ստանդարտների և մեթոդների (այսինքն, ԷՄԸ (IEA) համաձայն)

4) Էներգախնայողական պետական գնումներ. Պետական գնումների պայմանագրերը պետք է ներառեն էներգախնայողության գործոններ, երբ ձեռք են բերվում ապրանքներ, ծառայություններ և աշխատանքներ: Անհրաժեշտ է մշակել հատուկ չափորոշիչներ պետական կառավարման մարմինների և պայմանագրի կողմ հանդիսացողների համար, բոլոր ոլորտներում ձեռք բերվող հանրային ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների տեխնիկական բնութագրեր և գնահատման չափանիշներ, օրինակ Էներգախնայողական սարքերի պետական գնումների կազմակերպման հարցը հիմնականում կապահովի պետական ձեռքբերողին տեխնիկական բնութագրերով և անհրաժեշտ գուդվիլով դիտարկելու էներգախնայողական ապրանքների և ծառայությունների ձեռքբերումը պետական միջոցների հաշվին:

5) Ֆինանսական աջակցություն բոլոր ոլորտներում էներգախնայողության միջոցառումների իրականացմանը: Հաշվի առնելով ֆինանսավորման աղբյուրների ի սկզբանե սուղ լինելը պետական բյուջեից, կարևոր խնդիր է տրամադրել համապատասխան հարմարեցված միջոցներ էներգախնայողության միջոցառումների ֆինանսավորման համար մասնավոր ոլորտի և դոնորների միջոցներով աջակցելու էներգախնայողական միջոցառումների պլանավորումն ու իրագործումը: Սա մեկնարկային փուլում կարող է լինել հետևյալ մեխանիզմներով.

ա. անվերադարձ դրամաշնորհներ կարողությունների ստեղծման, ուսուցման գործառնությունների և մասնակի ներդրումների ֆինանսավորման համար,

բ. շրջանառու ֆոնդի հիմնում հանրային (պետական-տարածքային-տեղական մակարդակում) ներդրումային ծրագրերի համար, որտեղ համապատասխան պետական կառույցը հնարավորություն կստանա տարեկան խնայողությունները ներդնել հետագա ԷԽ միջոցառումներում, քան թե հաջորդ տարվա բյուջեի կրճատում շնորհիվ էներգետիկ ծախսերի խնայողության,

6) Ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը. Ազգային էներգետիկ գործակալության ստեղծում. Քաղաքական որոշումների կայացման համար հիմնական իրավասությունը պետք է մնա ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությանը (օրենսդրություն և քաղաքականություն), մինչդեռ նոր գործակալությունը պետք է իրականացնի, համակարգի, գնահատի և պարբերաբար հաշվետվություն ներկայացնի ԷԳԾ և նաև տեխնիկական փորձագիտություն իրականացնի կառավարության համար քաղաքականության մշակման հարցում: Ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը կպահանջի նաև ԷԲՊՆ ստորաբաժանման անձնակազմի (Էներգախնայողության բաժին) հատուկ ուսուցում` էներգախնայողության փորձի և ստրատեգիայի վերաբերյալ:

7) Իրազեկման, տեղեկատվական քարոզարշավներ և տեխնիկական աջակցություն/ուսուցում էներգետիկ հարցերով պետք է իրականացվի: Սա երկարատև միջոցառում է և կարիք ունի մշտապես իրականացման (հատուկ արշավների և համապատասխան նյութերի պատրաստման և ԶԼՄ միջոցով):

8) Էներգախնայողության մասնագետների ուսուցման համակարգի ստեղծում գործող կրթական համակարգում որպես տարբեր մասնագիտությունների ծրագրի մի մաս: Էներգախնայողության առարկան ներմուծել բոլոր մակարդակների կրթական ծրագրերում:

 

4. Էներգախնայողության բարելավման գործողություններ քաղաքաշինության

ոլորտում:

 

1) Հայաստանի շենքերի գերակշռող մասը կառուցվել են խորհրդային ժամանակներում 35-60 տարի առաջ առանց որևէ էներգախնայողության դիտարկման: Այդ շենքերից շատերը քայքայված վիճակում են և չեն ապահովում նվազագույն հիգիենիկ և հարմարավետ կյանքի պայմաններ: Էներգիայի օգտագործումը ըստ մեկ մետր քառակուսու մոտ 3-5 անգամ բարձր է քան Եվրամիության երկրներում և տատանվում է 320 և 690 կՎտժ/մ2 տարեկան:

2) Նաև Ներկայումս Հայաստանում շինարարության աշխատանքները կատարվում են գրեթե նախկին խորհրդային պրակտիկայի և նորմերի համաձայն, որը համարյա չի ներառում շենքի էներգետիկ բնութագրերի և բարելավման հարցեր: Այսպիսի նախագծային և շինարարական աշխատանքները բերում են էներգիայի գերածախսի և ջերմոցային գազերի արտանետումների աճի:

3) Ներկայումս երկրում, բնակելի և հանրային շենքերը ցածր ջերմատեխնիկական բնութագրեր ունեն, ինչը բերում է ջերմային էներգիայի աճող պահանջարկի և սպառման: Շենքերի ցածր ջերմային բնութագրերը արտացոլում են շենքի պատող կոնստրուկցիաների ոչ բավարար ջերմային դիմադրությունը և ապակեպատ տարածքների չափազանց ընդլայնումը:

4) Համաձայն նախնական ուսումնասիրությունների բնակելի և հանրային շենքերի արդյունավետ ջերմամեկուսացման միջոցով հնարավոր է կրճատել ջեռուցման համար էներգասպառումը առնվազն 20-40%-ով: Նորակառույցները հիմնականում մասնավոր են և հաճախ կառուցվում են սահմանափակ ֆինանսական միջոցներով, ինչը բերում է ոչ համարժեք շինանյութերի օգտագործման:

5) Օգտագործվող շինանյութերը հազվադեպ են հավաստագրվում կամ պիտակավորվում ջերմային որակի համար, մինչդեռ ներմուծվող նյութերը և մասերը ևս չեն պարունակում պիտակ կամ պատշաճ պիտակ: Առկա է զգալի ներուժ զարգացնելու տեղական նյութերի օգտագործումը, և որակյալ շինանյութերի արտադրությունը կարող է զարգացվել օգտագործելով արտասահմանյան բաղադրիչների լիցենզավորումը: Այնուամենայնիվ սա կարող է պահանջել նշանակալի ներդրումներ արտադրական հզորություններում, տեխնոլոգիաների տեղայնացման մեջ, ուսուցման և մարկետինգի մեջ, որն այս պահին կարող է լինել նախնական հաշվի առնելով շուկայի չափը: Այդպիսի ներդրումները կենսունակ կլինեն, երբ ստանդարտների կիրառումն ապահովող կարողությունները ստեղծված կլինեն և երբ շուկայի իրական պահանջարկը արդյունավետ կլինի:

6) Սկսած 2004 թ. Հայաստանը ներգրավված է Եվրոպական հարևանության քաղաքականության մեջ (ԵՀՔ): ԵՀՔ գործողությունների պլանը հաստատվել է 2006 թ-ին և կնպաստի Հայաստանի օրենսդրության, նորմերի և ստանդարտների ներդաշնակեցմանը ԵՄ չափանիշներին: Այս առնչությամբ շենքերի և շինարարության էներգախնայողության բարելավումը ևս պահանջում է ուշադրություն դարձնել ԵՄ դիրեկտիվներին:

7) Ամփոփելով կարելի է ասել, որ էներգասպառումը այս ոլորտում կախված է մեծապես շենքերի ջերմատեխնիկական բնութագրերից, ջեռուցման և հովացման համակարգերից, կանոնավոր ստուգումից, շահագործումից և բնակիչների վարքագծից:

8) Քաղաքաշինական ոլորտի հիմնական խոչընդոտներն են.

ա. շենքերի ոլորտում էներգասպառման վերաբերյալ վիճակագրության և որակական տվյալների բացակայություն,

բ. էներգախնայողական շինարարության պահանջներ սահմանող համապատասխան օրենսդրության (օրենքներ, ստանդարտներ, նորմեր) և դրանց կիրարկումը խթանող մեխանիզմների բացակայություն,

գ. քաղաքաշինության ոլորտի զարգացման ռազմավարության և գոյություն ունեցող շենքերի նորոգման պլանների բացակայություն,

դ. Էներգախնայողական ներդրումներին աջակցող ֆոնդերի բացակայություն (օրինակ բնակելի շենքերի վերակառուցման դրամաշնորհային սխեմայի առկայություն),

ե. ինչպես նաև բնակելի շենքերի սեփականատերերի, նախագծողների, ճարտարապետների և օպերատորների գիտելիքների և ցանկության պակաս բարելավելու շենքերի որակը և աջակցելու բնակիչներին` էներգախնայողության գործնական կիրառման հարցում:

9) Քաղաքաշինական ոլորտում գործողությունների զարգացման հիմնական թիրախը կարելի է ձևակերպել հետևյալ կերպ.

ա. վերանայել գործող օրենսդրությունը և ենթաօրենսդրությունը (ստանդարտներ, նորմեր) արտացոլելու շենքերի էներգախնայողության բարելավման անհրաժեշտ քայլերը,

բ. կիրարկման մակարդակում ապահովել անհրաժեշտ կարողություններ,

գ. մտցնել առարկաներ համալսարանների կրթական ծրագրերում ուսանողներին և շինարարության ոլորտի նախագծող և կառուցող ընկերությունների աշխատողներին նոր ամբողջական նախագծման և շենքերի ստանդարտների ուղղությամբ,

դ. մշակել փորձնական ծրագրեր ցուցադրելու լավագույն շենքի փորձը (վերակառուցման և նոր շենքերի համար),

ե. տրամադրել հետագա խթաններ շինարարության բոլոր մակարդակներում էներգախնայողության խրախուսման համար:

 

5. Էներգախնայողության բարելավման գործողություններ հանրային և

մասնավոր սպասարկման ոլորտում

 

1) Հայաստանի տնտեսությունը գյուղատնտեսական-արդյունաբերական կողմնորոշման է, զարգացող սպասարկման ոլորտով: Սպասարկման ոլորտի մասնաբաժինը 1.5-2 անգամ փոքր է քան զարգացած երկրներում (50-70%):

Հայաստանի սպասարկման ոլորտում էներգատարության գործակիցը` 90.4 կգ ն.հ. (հազար ԱՄՆ դոլար, մոտ է շատ զարգացած և զարգացող երկրների: Էստոնիա` 91 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, Լատվիա` 99.7 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, Չեխիա` 114.8 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար: Համաձայն Ազգային ծրագրի (2007), Հայաստանի զարգացող սպասարկման ոլորտը կրում է նույն էներգախնայողության խնդիրները ինչպես զարգացած երկրները և չի ներկայացնում էներգախնայողության բարձր ներուժ:

2) Նկատի ունենալով ընդհանուր բյուջեում էներգետիկ ծախսերի մասը հանրային ոլորտում շենքերի պահպանման ծախսերը հարաբերականորեն մեծ են:

Ի լրումն շենքերի էներգասպառման, հանրային շենքերի վերջնական էներգասպառման մաս է շենքերի լուսավորությունը, փողոցային լուսավորությունը քաղաքներում և համայնքներում և այն կազմում է հանրային և մասնավոր սպասարկման ծախսերի զգալի մասը: Լուսավորության ծրագրերը հիմնականում ֆինանսավորվում են համայնքային բյուջեից: Այնուամենայնիվ, էներգախնայողության ներդրումների խթանները շատ փոքր են, այդ տեսակետից արժանի է հիշատակման էներգիայի ծախսերի խնայողությունների վերադարձնելը համայնքային բյուջե: Սա փոխելու ուղիները և մոդելները կմեծացնեն հետաքրքրությունը էներգախնայողության նկատմամբ:

3) Փողոցային լուսավորության առումով ամենամեծ սպառողը Երևան քաղաքն է: Լուսավորությունը հիմնականում անարդյունավետ է, որը բերում է հնացած լուսատուների կիրառման, անհուսալի կարգավորման (անջատում, լարման շեղումներ) և լույսի աղբյուրի սխալ տեղակայման և դիրքի: Հանրային լուսավորության նորացումը պետք է կենտրոնանա ժամանակակից բարձր արդյունավետության լուսատուների, ինչպես նաև հուսալի և արդյունավետ կարգավորման և շահագործման ուղղության վրա:

4) Բացի լուսավորությունը շենքերի ջեռուցումը և հովացումը և տարբեր սարքավորումների օգտագործումը (ԻՀՏ, գրասենյակային սարքեր, կենցաղային սարքեր և այլն) ամենամեծ սպառիչներն են շենքերում: Նշված սարքավորումների էներգախնայողության բարելավմանը զուգահեռ սպառողի արդյունավետ վարքագիծը այս ոլորտում կիրացնի ավելի մեծ խնայողության ներուժ (20% մինչև 60%, կախված բազային գծից):

 

6. Էներգախնայողության բարելավման միջոցառումները արդյունաբերության

ոլորտում (ներառյալ էներգիայի արտադրությունը)

 

1) Հայաստանի արդյունաբերության ոլորտը համեմատած այլ ոլորտների հետ ևս ունի ցածր էներգատարություն, 329.4 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, համեմատած ՈՒզբեկստանի` 2616 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, Էստոնիայի` 569 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, Մոլդովայի` 1264 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար և Վրաստանի 304 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար հետ: Սա նշանակում է, որ էներգատար արտադրության բեռը շատ փոքր է և արտադրության մասնաբաժինը ժամանակակից արդյունավետ տեխնոլոգիաներով համեմատաբար մեծ է (մթերքի արտադրություն, ոչ էներգածախսատար արտադրություն): Այնուամենայնիվ անհրաժեշտ է էներգախնայողական տեխնոլոգիաների և արտադրության մեթոդների օգտագործումը, որը հնարավոր կդարձնի կրճատել էներգատարությունը էներգածախսատար ոլորտներում (ինչպես քիմիական արդյունաբերությունը, մետալուրգիան), ինչպես նաև այլ ոլորտների փոքր և միջին ընկերություններում:

2) Արդյունաբերությունում էներգախնայողությունը բարելավող միջոցառումները պետք է ուղղվեն մասնավորապես էներգետիկ պահանջարկին, առանձին տեխնոլոգիական պրոցեսների մոնիտորինգին և կառավարմանը, նորարարական մոտեցումների ներմուծմանը` ուղղված արդյունաբերական արտադրանքի էներգատարության կրճատմանը, և էներգախնայողության ներդրումներին առանձնացված արդյունաբերական ճյուղերում: Որպեսզի այդ միջոցառումները արդյունավետ լինեն, մարդկանց մտածողության և վարքագծի փոփոխություն է անհրաժեշտ: Ազգային ծրագիրը (2007) գնահատել է մի շարք միջոցառումների արդյունքներ ըստ առանձնահատուկ ոլորտների:

3) Պետք է կենտրոնանալ նաև էլեկտրաէներգիայի և գազի ոլորտին: Քայքայված և հնացած ենթակառուցվածքը, արտադրության և տեղափոխման կորուստների առկա մակարդակը ստիպում են մատակարարներին իրենց համակարգերի շահագործումը հուսալի և արդյունավետ դարձնելու համար իրականացնել հավելյալ ներդրումներ և դարձնել համակարգերը ապագայի համար կիրառելի, ապահովելու համար էներգիայի պահանջարկի կտրուկ աճը (մինչև 10% տարեկան մինչ 2020 թ) տնտեսական ճգնաժամի հաղթահարումից հետո: Առկա էներգետիկ արտադրության և բաշխման հզորությունների անընդհատ բարելավման և շահագործման հարցը մնում է խիստ առաջնային ապահովելու կայուն և հուսալի էներգահամակարգ:

 

7. Էներգախնայողության բարելավման միջոցառումներ տրանսպորտի ոլորտում

 

1) Տրանսպորտային կապերի և տարանցիկ փոխադրումների իրականացումը կարևոր դեր ունի երկրների միջև առևտրատնտեսական հարաբերությունների համար: Բոլոր զարգացող երկրների համար, հատկապես ցամաքային, ինչպես Հայաստանը, կենսական նշանակություն ունի տարանցիկ փոխադրումների իրականացումը հնարավոր ցածր գներով և ենթակառուցվածքների զարգացումը, տրանսպորտային միջոցների նորացումը և այլն: Հայաստանի տրանսպորտի բնագավառի քաղաքականությունը ուղղված է Եվրոպա-Ասիա ինտեգրացված ուղու ստեղծման վրա, օրենսդրական և այլ կարգավորման միասնականացման մեխանիզմների ստեղծմամբ:

2) Հայաստանի հանրապետությունը, որն ունի բավական զարգացած ճանապարհային և երկաթուղային ցանց, նկատի ունենալով յուրահատուկ աշխարհագրական դիրքը, մեծ ուշադրություն է դարձնում ենթակառուցվածքների նորացմանը և այդ ոլորտ ներդրումների ներգրավմանը, հատկապես արհեստական կառուցվածքների` կամուրջների և թունելների, վերակառուցմանը: Արդյունավետության առումով առաջնային է համարվում համակցված տարաների փոխադրումը և տարաների տերմինալների նորացումը:

3) Հիմնական հարցը թերևս մնում է չզարգացած հանրային տրանսպորտը երկրով մեկ և հատկապես ամենամեծ քաղաքում, Երևանում: Անհատական տրանսպորտային միջոցները հսկայական երթևեկության խնդիր է քաղաքի համար (օրինակ տաս անգամ ավել միկրոավտոբուս է գործում քաղաքում քան սովորական ավտոբուսներ), ստեղծելով խցանումներ և բարձր արտանետումներ այս ոլորտից: Ավելին, էլեկտրական տրանսպորտը, ինչպես գնացքները, տրոլեյբուսը կամ մետրոն (մեկ գիծ Երևանում) շատ սահմանափակ դեր ունեն երկրում:

4) Տրանսպորտի ոլորտում էներգախնայողության միջոցառումները ներառում են մեքենաների արտանետումների նորմերի մշակում` որոշակի խթաններով կրճատելով արտանետումների ծավալները, մեքենաների և երթուղիների հետագա օպտիմիզացիա, և հին մեքենաների փոխարինումը նոր, արդյունավետ մեքենաներով, բայց պահպանելով գազով աշխատող մեքենաների մասնաբաժինը:

 

8. Էներգախնայողության բարելավումների միջոցառումները ջրային

տնտեսության ոլորտում

 

1) Ջրային տնտեսության ոլորտը սպառում է երկրի էներգետիկ պահանջարկի զգալի մասը, հիմնականում ինտենսիվ ոռոգման համակարգի պատճառով: Գյուղատնտեսական արտադրանքի 80% գալիս է ոռոգվող հողերից, որը հիմնականում օգտագործում է էլեկտրական ջրամղում ինքնահոս սխեմաների փոխարեն: Նախկին խորհրդային ժամանակներում երկրում կար մոտ 400 պոմպակայան և քանի որ էլեկտրաէներգիան միշտ շատ էժան էր, ոչ ոք չէր հոգում ոռոգման լրացուցիչ ծախսերի մասին: Սա փոխվեց վերջին տարիներին, հատկապես 1998 թվականից սկսած Համաշխարհային բանկի և այլ միջազգային դոնոր կազմակերպությունների կողմից տրամադրված վարկային միջոցների հաշվին կառուցվեցին և վերակառուցվեցին մի շարք ջրատարներ, պոմպակայաններ, ջրավազաններ և այլ ջրային տնտեսության այլ կառույցներ ու հանգույցներ: 2006 թ. սկսված Հազարամյակի մարտահրավեր Հայաստան ծրագրով ևս շարունակվեցին նշված աշխատանքները: Վերջինիս հիմնական ուղղվածություններից է առկա ոռոգման համակարգերի սխեմաների բարելավումը` անցում կատարելով պոմպերից ինքնահոս ոռոգման, կրճատելով ջրի կորուստները և բարելավելով դրենաժները և այդպիսով նպաստելով զգալի էներգախնայողության գյուղատնտեսության ոլորտում:

2) Հայաստանի գյուղատնտեսության էներգատարությունը 24 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար մոտ է Վրաստանին` 8.2 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար, Ադրբեջանին` 20 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար և Բուլղարիային 42.6 կգ ն.հ. /հազար ԱՄՆ դոլար: Սա ցույց է տալիս գյուղատնտեսության մեխանիզացիայի ցածր մակարդակը: Այնուամենայնիվ, էներգիայի հիմնական սպառողներից մեկը ոռոգման համակարգերն են, որոնք օգտագործում են հնացած և ոչ արդյունավետ ջրային պոմպեր:

3) Ջրային տնտեսության ոլորտի հիմնական միջոցառումը, որ նշվում է գործողությունների ծրագրում, հետևել ՀԲ և ՀՄՀ Հայաստան ծրագրերի կողմից ձեռնարկված գործունեությանը` վերակառուցելու գործող դրենաժները և պոմպակայանները, վերականգնելու երկրորդային և օժանդակ ջրանցքները և ներմուծելու մի քանի նոր ինքնահոս ոռոգման սխեմաներ, որոնք կկրճատեն էլեկտրական ջրամղման պահանջարկը:

4) Նախորդ կետում նշված նպատակներին հասնելու համար միաժամանակ պետք է նոր ծրագրերի միջոցով շարունակել իրականացնել ջրամբարների, ինքնահոս համակարգերի կառուցման, պոմպային կայանների արդիականացման և հեռացնող ջրանցքների վերականգնման աշխատանքները: Փաստացի ծրագրային խնդիրները հետևյալն են. ոռոգման ինքնահոս համակարգերի կառուցում, ջրամբարների կառուցում, շահագործման մեջ մնացող պոմպային կայանների արդիականացում, պոմպային կայանների հեռացնող ջրանցքների վերականգնում, մեխանիկական ջրաղբյուր ունեցող երկրորդ և երրորդ կարգի ջրանցքների վերականգնում: Սույն գործողությունների իրականացմամբ խնայողության գնահատում և համապատասխան թիրախների սահմանում հնարավոր է միայն վիճակագրական տվյալներով 2010 կամ 2011 թթ. համար էներգասպառման բազային գծի կառուցումից հետո` 2013 թվականից սկսած:

 

9. Էներգախնայողության գործողությունների ծրագրերի իրականացման

փուլերը

 

1) Էներգախնայողության գործողությունների ծրագիրը նախատեսվում է իրագործել փուլերով` առաջին փուլը կընդգրկի 2011-ից մինչև 2013 թվականները, որտեղ պետք է իրագործվեն հիմնականում ընդհանուր նշանակության հորիզոնական միջոցառումներ: Այս փուլում անվերապահորեն պետք ավարտվի 2008-ից մինչև 2010 թվականների էներգետիկ վիճակագրական հաշվեկշռի կազմումը և բազային գծի սահմանումը:

2) Յուրաքանչյուր հաջորդ փուլը պետք է հիմնված լինի նախորդ փուլերի/փուլի արդյունքների վրա: ԷԳԾ-ի առաջին փուլում նախատեսվող միջոցառումները բերված են աղյուսակ 2-ում: ԷԳԾ-ի 2-րդ փուլի միջոցառումների ցանկը կմշակվի առաջին փուլի արդյունքների կատարման վերաբերյալ ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության կողմից` «Վերականգնվող էներգետիկայի և էներգախնայողության հիմնադրամի» ուժերով իրականացված մոնիթորինգի արդյունքների հիման վրա և կներկայացվի ՀՀ կառավարության հաստատմանը:

3) Նույն ձևով կմշակվեն հաջորդ փուլերի ԷԳԾ-ով նախատեսվող միջոցառումները:

 

ԷՆԵՐԳԱԽՆԱՅՈՂՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐ

(առաջին փուլ 2011-2013 թթ.)

 

1. Էներգախնայողության գործողությունների 2010-2013 թթ.-ի ծրագրում ներառված են այն գերակա միջոցառումները, որոնք անհրաժեշտ են էներգախնայողության ներդրումների համար բարենպաստ միջավայր ստեղծման և որոնց իրականացման համար առկա է ֆինանսավորում, ներառյալ Համաշխարհային բանկի Վերակառուցման և զարգացման միջազգային (բանկի) ՎԶՄԲ վարկը, ՎԶՄԲ կողմից կառավարվող Բնապահպանական գլոբալ հիմնադրամի (ԲԳՀ) դրամաշնորհը, Համաշխարհային բանկի կողմից կառավարվող Էներգետիկայի ոլորտի կառավարման օժանդակության ծրագրի (ԷՈԿՕԾ) դրամաշնորհը, ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (ՄԱԶԾ) կողմից կառավարվող Բնապահպանական գլոբալ հիմնադրամի վարկը և ԵՄ-ԻՆՈԳԵՅԹ ծրագրի միջոցները

 

Աղյուսակ 2

 

._________________________________________________________________________.

|No|ԷԽ միջոցառման|Միջոցառման         |Պատասխա-  |Ֆինանսա-|Թիրախը    |Ժամ- |

|  |անվանումը    |նկարագրություն     |նատու     |վորման  |          |կետը |

|  |             |                   |մարմինը   |աղբյուրը|          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|1 |      2      |          3        |     4    |    5   |   6      |  7  |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|1.|Կանոնավոր    |2007թ.-ին ընդունված|ՀՀ        |Տեխնիկա-|Էներգա-   |2010-|

|  |էներգետիկ    |Ազգային ծրագրով    |ֆինանսների|կան աջակ|սպառման   |2013 |

|  |վիճակագրու-  |հաստատվել է ազգային|նախարարու-|ցություն|վերաբերյալ|     |

|  |թյան         |էներգետիկ հաշվեկշռի|թյուն,    |ՀՎԷԷՀ-ՀԲ|համապարփակ|     |

|  |իրականացում` |կազմումը, սակայն   |ՀՀ Ազգային|(ԳԲՀ    |տվյալների |     |

|  |տարեկան      |այն դեռևս  չի      |վիճակա-   |դրամա-  |բազայի    |     |

|  |պարբերականու-|իրականացվել:       |գրական    |շնորհ), |առկայու-  |     |

|  |թյամբ        |Անհրաժեշտ          |ծառայու-  |ԵՄ-     |թյուն     |     |

|  |էներգետիկ    |գործողությունները` |թյուն,    |ԻՆՈԳԵՅԹ |          |     |

|  |հաշվեկշռի    |Ազգային            |ՀՀ Էներ-  |ծրագիր  |          |     |

|  |կազմում      |վիճակագրական       |գետիկայի  |ՀՀ      |          |     |

|  |             |ծառայությունում    |և  բնական |պետական |          |     |

|  |             |էներգետիկ հաշվեկշռի|պաշարների |բյուջե  |          |     |

|  |             |կազմման            |նախարարու-|        |          |     |

|  |             |կարողությունների   |թյուն     |        |          |     |

|  |             |ձևավորում:         |          |        |          |     |

|  |             |Ոլորտային ուսումնա-|          |        |          |     |

|  |             |սիրությունների և   |          |        |          |     |

|  |             |վերլուծությունների |          |        |          |     |

|  |             |իրականացում (տնային|          |        |          |     |

|  |             |տնտեսություններ,   |          |        |          |     |

|  |             |արդյունաբերություն,|          |        |          |     |

|  |             |ծառայությունների   |          |        |          |     |

|  |             |ոլորտ և  այլն),    |          |        |          |     |

|  |             |ներառյալ տարիների  |          |        |          |     |

|  |             |ընթացքում          |          |        |          |     |

|  |             |փոփոխությունները:  |          |        |          |     |

|  |             |Հաշվեկռշի          |          |        |          |     |

|  |             |պարբերական         |          |        |          |     |

|  |             |թարմացում (այսինքն |          |        |          |     |

|  |             |առնվազն երկու տարին|          |        |          |     |

|  |             |մեկ) և             |          |        |          |     |

|  |             |հրապարակում:       |          |        |          |     |

|  |             |Խոշոր              |          |        |          |     |

|  |             |ձեռնարկությունների |          |        |          |     |

|  |             |կողմից էներգիայի   |          |        |          |     |

|  |             |սպառման ծավալների  |          |        |          |     |

|  |             |վերաբերյալ         |          |        |          |     |

|  |             |տվյալների պարտադիր |          |        |          |     |

|  |             |ներկայացում        |          |        |          |     |

|  |             |Բազային տարվա      |          |        |          |     |

|  |             |(2011 թ.) համար    |          |        |          |     |

|  |             |էներգետիկ հաշվեկշռի|          |        |          |     |

|  |             |կազմում, որը       |          |        |          |     |

|  |             |կարտացոլի նոր      |          |        |          |     |

|  |             |մեթոդաբանությունը, |          |        |          |     |

|  |             |կսահմանի հիմնական  |          |        |          |     |

|  |             |ցուցանիշները և     |          |        |          |     |

|  |             |կապահովի մանրամասն |          |        |          |     |

|  |             |տվյալներ էներգիայի |          |        |          |     |

|  |             |մատակարարման և     |          |        |          |     |

|  |             |սպառման ոլորտների  |          |        |          |     |

|  |             |վերաբերյալ և       |          |        |          |     |

|  |             |հետագայում         |          |        |          |     |

|  |             |կհանդիսանա ԷԳԾ     |          |        |          |     |

|  |             |կատարման առաջընթացի|          |        |          |     |

|  |             |գնահատման հիմք:    |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|2.|Էներգախնայո- |Ընդունել           |ՀՀ Էներ-  |Պետական |Հստակ     |2010-|

|  |ղության      |էներգախնայողության |գետիկայի  |կառա-   |սահմանա-  |2013 |

|  |ինստիտուցիո- |բնագավառում տարբեր |և  բնական |վարման  |զատված    |     |

|  |նալ հենքի    |պետական մարմինների |պաշարների |մարմնի  |լիազորու- |     |

|  |ստեղծում     |լիազորություններն  |նախարարու-|աշխատա- |թյուններով|     |

|  |             |ու պատասխանատվու-  |թյուն     |կազմի   |էներգախնա-|     |

|  |             |թյունները, ինչպես  |          |պահպան- |յողության |     |

|  |             |նաև  դրանց         |          |ման     |մեջ       |     |

|  |             |գործառույթները     |          |ծախսեր  |ներգրավված|     |

|  |             |սահմանող կարգ:     |          |և       |պետական   |     |

|  |             |Կարող են սահմանվել |          |օրենքով |մարմիններ,|     |

|  |             |հետևյալ  հիմնական  |          |չարգել- |որոնք     |     |

|  |             |գործառույթները.    |          |ված     |ունեն     |     |

|  |             |                   |          |միջոցներ|բավարար   |     |

|  |             |Համակարգել և       |          |        |կարողու-  |     |

|  |             |կառավարել ԷԳԾ      |          |        |թյուններ  |     |

|  |             |շրջանակում         |          |        |          |     |

|  |             |իրականացվող        |          |        |          |     |

|  |             |միջոցառումները     |          |        |          |     |

|  |             |Պարբերաբար գնահատել|          |        |          |     |

|  |             |ԷԳԾ շրջանակում     |          |        |          |     |

|  |             |իրականացվող        |          |        |          |     |

|  |             |միջոցառումների     |          |        |          |     |

|  |             |առաջընթացը         |          |        |          |     |

|  |             |Պատրաստել ԷԳԾ      |          |        |          |     |

|  |             |գործողությունների  |          |        |          |     |

|  |             |իրականացմանն       |          |        |          |     |

|  |             |պարբերական         |          |        |          |     |

|  |             |հաշվետվություններ  |          |        |          |     |

|  |             |և  կատարել         |          |        |          |     |

|  |             |իրականացման        |          |        |          |     |

|  |             |մոնիտորինգ (2-3    |          |        |          |     |

|  |             |տարվա համար) Մշակել|          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |կարճաժամկետ և      |          |        |          |     |

|  |             |երկարաժամկետ       |          |        |          |     |

|  |             |ծրագրեր            |          |        |          |     |

|  |             |Համակարգել         |          |        |          |     |

|  |             |տնտեսության տարբեր |          |        |          |     |

|  |             |ճյուղերում         |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |միջոցառումները     |          |        |          |     |

|  |             |Իրականացնել        |          |        |          |     |

|  |             |տեղեկատվական       |          |        |          |     |

|  |             |արշավներ           |          |        |          |     |

|  |             |Մշակել             |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |ստանդարտներ        |          |        |          |     |

|  |             |Իրականացնել        |          |        |          |     |

|  |             |սերտիֆիկացում և    |          |        |          |     |

|  |             |պիտակավորում:      |          |        |          |     |

|  |             |էներգետիկ          |          |        |          |     |

|  |             |աուդիտորների       |          |        |          |     |

|  |             |սերտիֆիկացում:     |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|3.|Տեղեկատվական |Կազմակերպել և      |ՀՀ Էներ-  |ՀԲ/ԲԳՀ  |Էներգա-   |2010-|

|  |արշավներ,    |անցկացնել          |գետիկայի  |դրամա-  |սպառողների|2013 |

|  |ուսուցում և  |տեղեկատվական       |և  բնական |շնորհ,  |շրջանակում|     |

|  |կրթում       |արշավներ           |պաշարների |ՄԱԶԾ/   |էներգախնա-|     |

|  |էներգախնայո- |էներգախնայողության |նախարարու-|ԲԳՀ     |յողության |     |

|  |ղության      |վերաբերյալ:        |թյուն,    |դրամա-  |վերաբերյալ|     |

|  |ոլորտում     |Անցկացնել          |ՀՎԷԷՀ, ՀՀ |շնորհ,  |իրազեկվա- |     |

|  |             |լայնածավալ         |կրթության |մասնավոր|ծության աճ|     |

|  |             |քարոզարշավներ      |և         |հովանա- |          |     |

|  |             |էներգիայի          |գիտության |վորներ  |          |     |

|  |             |արդյունավետ        |նախարարու-|        |          |     |

|  |             |օգտագործման        |թյուն,    |        |          |     |

|  |             |վերաբերյալ:        |ՀՀ էկոնո- |        |          |     |

|  |             |                   |միկայի    |        |          |     |

|  |             |Կազմակերպել և      |նախարարու-|        |          |     |

|  |             |անցկացնել          |թյուն     |        |          |     |

|  |             |տեղեկատվական       |          |        |          |     |

|  |             |արշավներ ամենա-    |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողական   |          |        |          |     |

|  |             |ապրանքների         |          |        |          |     |

|  |             |օգտագործման        |          |        |          |     |

|  |             |ցանկալիության և    |          |        |          |     |

|  |             |խնայողությունների  |          |        |          |     |

|  |             |վերաբերյալ:        |          |        |          |     |

|  |             |Տեղեկատվական և     |          |        |          |     |

|  |             |կրթական            |          |        |          |     |

|  |             |գործողություններ   |          |        |          |     |

|  |             |ուղղված սպառողի    |          |        |          |     |

|  |             |վարքագծի           |          |        |          |     |

|  |             |փոփոխությանը և     |          |        |          |     |

|  |             |մեծացնելու բնակելի,|          |        |          |     |

|  |             |սպասարկման և       |          |        |          |     |

|  |             |արդյունաբերության  |          |        |          |     |

|  |             |ոլորտներում էներգա-|          |        |          |     |

|  |             |խնայողությունը     |          |        |          |     |

|  |             |բարելավելու        |          |        |          |     |

|  |             |միջոցների          |          |        |          |     |

|  |             |ընդունումը բնակչի  |          |        |          |     |

|  |             |կողմից:            |          |        |          |     |

|  |             |Էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |մասնագետների       |          |        |          |     |

|  |             |(նախագծողներ,      |          |        |          |     |

|  |             |շինարարներ,        |          |        |          |     |

|  |             |արտադրողներ,       |          |        |          |     |

|  |             |սպասարկողներ և     |          |        |          |     |

|  |             |այլն) ուսուցման    |          |        |          |     |

|  |             |համակարգի ստեղծում |          |        |          |     |

|  |             |գործող կրթական     |          |        |          |     |

|  |             |համակարգում որպես  |          |        |          |     |

|  |             |տարբեր             |          |        |          |     |

|  |             |մասնագիտությունների|          |        |          |     |

|  |             |ծրագրի մի մաս,     |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |առարկան ներմուծել  |          |        |          |     |

|  |             |բոլոր մակարդակների |          |        |          |     |

|  |             |կրթական ծրագրերում:|          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|4.|Էներգախնայո- |1. Անհրաժեշտ է     |1. ՀՀ     |ՀԲ/ԲԳՀ  |Պետական   |2010-|

|  |ղական պետական|մշակել հատուկ      |էկոնոմի-  |դրամա-  |կարիքների |2013 |

|  |գնումների    |տեխնիկական և       |կայի      |շնորհ   |համար     |     |

|  |իրականացում  |գնահատման          |նախարարու-|        |գնվող     |     |

|  |             |չափորոշիչներ       |թյուն,    |        |ապրանքների|     |

|  |             |(Ազգային           |ՀՀ Էներ-  |        |մասնագրերը|     |

|  |             |ստանդարտներ)       |գետիկայի  |        |պետք է    |     |

|  |             |պետական կառավարման |և  բնական |        |սահմանվեն`|     |

|  |             |մարմինների և       |պաշարների |        |հաշվի     |     |

|  |             |պայմանագրի կողմ    |նախարարու-|        |առնելով   |     |

|  |             |հանդիսացած         |թյուն,    |        |էներգախնա-|     |

|  |             |մատակարարների      |ՀՀ քաղաքա-|        |յողության |     |

|  |             |համար, բոլոր       |շինության |        |նկատառում-|     |

|  |             |ոլորտներում ձեռք   |նախարարու-|        |ները      |     |

|  |             |բերվող հանրային    |թյուն     |        |          |     |

|  |             |ապրանքների,        |          |        |          |     |

|  |             |աշխատանքների և     |2. Հայտ   |        |          |     |

|  |             |ծառայությունների   |ներկայաց- |        |          |     |

|  |             |համար, ներառյալ.   |նող       |        |          |     |

|  |             |Շենքերի            |պետական   |        |          |     |

|  |             |կառուցում/նորոգում |կառավարման|        |          |     |

|  |             |Լուսավորություն    |մարմիններ |        |          |     |

|  |             |Համակարգչային և    |          |        |          |     |

|  |             |գրասենյակային      |          |        |          |     |

|  |             |տեխնիկա            |          |        |          |     |

|  |             |Օդորակում և        |          |        |          |     |

|  |             |հովացում Կենցաղային|          |        |          |     |

|  |             |սարքեր (օրինակ     |          |        |          |     |

|  |             |սառնարան, լվացքի   |          |        |          |     |

|  |             |մեքենա, սուրճի     |          |        |          |     |

|  |             |մեքենա և  այլն)    |          |        |          |     |

|  |             |Մեքենաներ          |          |        |          |     |

|  |             |Միաժամանակ պետք է  |          |        |          |     |

|  |             |ապահովել, որ       |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |ասպեկտները         |          |        |          |     |

|  |             |դիտարկվեն դեռևս    |          |        |          |     |

|  |             |բյուջետավորման     |          |        |          |     |

|  |             |փուլում:           |          |        |          |     |

|  |             |2. Գնումների       |          |        |          |     |

|  |             |հայտերը ձևավորել   |          |        |          |     |

|  |             |ելնելով            |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողական   |          |        |          |     |

|  |             |չափորոշիչներից:    |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|5.|Հանրային     |Հանրային ոլորտի    |ՀՀ Էներ-  |ՀԲ վարկ |Թիրախային |2011-|

|  |ոլորտի       |կառույցների        |գետիկայի  |        |կառույց-  |2013 |

|  |էներգախնայո- |էներգախնայողության |և  բնական |        |ներում    |     |

|  |ղության      |ներդրումների       |պաշարների |        |էներգա-   |     |

|  |բարելավում և |ֆինանսավորում      |նախարարու-|        |սպառման   |     |

|  |իրականացված  |ոլորտի էներգետիկ   |թյուն     |        |առնվազն   |     |

|  |միջոցառումնե-|ծախսերի կրճատման և |          |        |25 տոկոս  |     |

|  |րի տնտեսական |այլ ոլորտների      |          |        |նվազեցում |     |

|  |արդյունա-    |էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |վետության    |ներդրումների վրա   |          |        |          |     |

|  |գնահատում    |խթանիչ ազդեցություն|          |        |          |     |

|  |             |ունենալու համար:   |          |        |          |     |

|  |             |Էներգախնայողու-    |          |        |          |     |

|  |             |թյունբ ներդրումների|          |        |          |     |

|  |             |թիրախ կարող են     |          |        |          |     |

|  |             |հանդիսանալ         |          |        |          |     |

|  |             |դպրոցները,         |          |        |          |     |

|  |             |մանկապարտեզները,   |          |        |          |     |

|  |             |հիվանդանոցները,    |          |        |          |     |

|  |             |հատուկ դպրոցները,  |          |        |          |     |

|  |             |պետական կառավարման |          |        |          |     |

|  |             |մարմինների վարչական|          |        |          |     |

|  |             |շենքերը և          |          |        |          |     |

|  |             |փողոցային          |          |        |          |     |

|  |             |լուսավորությունը   |          |        |          |     |

|  |             |Էներգախնայողության |          |        |          |     |

|  |             |միջոցառումների     |          |        |          |     |

|  |             |տնտեսական          |          |        |          |     |

|  |             |կենսունակության    |          |        |          |     |

|  |             |գնահատման          |          |        |          |     |

|  |             |մեթոդոլոգիայի      |          |        |          |     |

|  |             |մշակում            |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|6.|Էներգախնայո- |Քաղաքաշինության    |ՀՀ քաղաքա-|ՄԱԶԾ/ԲԳՀ|Էներգետիկ |2010-|

|  |ղության      |օրենսգրքի          |շինության |        |բնութա-   |2013 |

|  |նորմատիվային |ընդունում, որը     |նախարարու-|        |գրերը     |     |

|  |դաշտի կատարե-|կներառի շենքերի    |թյուն,    |        |ներառող   |     |

|  |լագործում    |էներգետիկ          |ՀՀ Էներ-  |        |Քաղաքաշի- |     |

|  |             |բնութագրեր         |գետիկայի  |        |նության   |     |

|  |             |(համադրելի         |և  բնական |        |նոր       |     |

|  |             |լավագույն          |պաշարների |        |օրենսգրքի |     |

|  |             |միջազգային փորձին, |նախարարու-|        |ընդունում |     |

|  |             |ինչպես Եվրոպական   |թյուն,    |        |էներգախնա-|     |

|  |             |էներգետիկ          |ՀՀ        |        |յողության |     |

|  |             |բնութագրերի շենքերի|Էկոնոմի-  |        |տեխնիկական|     |

|  |             |դիրեկտիվը): Նոր    |կայի      |        |կանոնակար-|     |

|  |             |օրենսգիրքը հաշվի   |նախարարու-|        |գերի և    |     |

|  |             |կառնի շենքերի      |թյուն     |        |ազգային   |     |

|  |             |ամբողջական         |          |        |ստանդարտ- |     |

|  |             |էներգետիկ          |          |        |ների      |     |

|  |             |բնութագիրը         |          |        |մշակում,  |     |

|  |             |(ներառյալ          |          |        |կենցաղային|     |

|  |             |ջեռուցում, տաք     |          |        |էներգա-   |     |

|  |             |ջրամատակարարում,   |          |        |սպառող    |     |

|  |             |օդալավորակում,     |          |        |սարքերի   |     |

|  |             |օդափոխություն) և   |          |        |էներգախնա-|     |

|  |             |կսահմանի հատուկ    |          |        |յողական   |     |

|  |             |թիրախներ շենքերի   |          |        |փորձարկման|     |

|  |             |առավելագույն       |          |        |ԵՆ-ին     |     |

|  |             |էներգետիկ          |          |        |համահունչ |     |

|  |             |պահանջարկի համար:  |          |        |ստանդարտ- |     |

|  |             |Շինարարության      |          |        |ների      |     |

|  |             |թույլտվությունները |          |        |ընդունում |     |

|  |             |պետք է տրվեն միայն |          |        |շենքերի   |     |

|  |             |այն դեպքում, երբ   |          |        |էներգետիկ |     |

|  |             |նոր կարգի բոլոր    |          |        |բնութա-   |     |

|  |             |պահանջները կատարված|          |        |գրերի     |     |

|  |             |են: Տեխնիկական     |          |        |գնահատման |     |

|  |             |կանոնակարգերի,     |          |        |համար     |     |

|  |             |էներգախնայողության |          |        |ստանդարտ- |     |

|  |             |ազգային            |          |        |ների և    |     |

|  |             |ստանդարտների և     |          |        |հաշվարկման|     |

|  |             |տեխնիկական         |          |        |մեթոդոլո- |     |

|  |             |պայմանների մշակում:|          |        |գիայի ներ-|     |

|  |             |Կենցաղային         |          |        |դաշնակե-  |     |

|  |             |էներգասպառող       |          |        |ցում և    |     |

|  |             |սարքերի            |          |        |մշակում   |     |

|  |             |էներգախնայողական   |          |        |          |     |

|  |             |փորձարկումների     |          |        |          |     |

|  |             |վերաբերյալ ԵՆ      |          |        |          |     |

|  |             |ստանդարտների       |          |        |          |     |

|  |             |ներդաշնակեցում,    |          |        |          |     |

|  |             |Շենքերի էներգետիկ  |          |        |          |     |

|  |             |բնութագրերի        |          |        |          |     |

|  |             |գնահատման համար    |          |        |          |     |

|  |             |ստանդարտների և     |          |        |          |     |

|  |             |հաշվարկման         |          |        |          |     |

|  |             |մեթոդոլոգիայի      |          |        |          |     |

|  |             |ներդաշնակեցում և   |          |        |          |     |

|  |             |մշակում:           |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|7.|Հիմնել որակի |Հիմնել պարտադիր    |ՀՀ քաղաքա-|ՄԱԶԾ/ԲԳՀ|Շինանյու- |2010-|

|  |ապահովման/   |փորձաքննության     |շինության |        |թերի      |2013 |

|  |վերահսկման   |համակարգ հավաստելու|նախարարու-|        |էներգախնա-|     |

|  |ստանդարտներ  |շինանյութերի       |թյուն,    |        |յողական   |     |

|  |(QA/QC),     |համապատասխանու-    |ՀՀ        |        |փորձարկում|     |

|  |որոնք        |թյունը ազգային     |էկոնոմի-  |        |ների      |     |

|  |կապահովեն    |ստանդարտներին:     |կայի      |        |համակարգի |     |

|  |հիմնական     |Սահմանել պահանջներ |նախարարու-|        |ներդնում  |     |

|  |շինանյութերի |արտադրվող և        |թյուն     |        |          |     |

|  |էներգետիկ    |ներկրվող           |          |        |          |     |

|  |բնութագրերով |շինանյութերի համար,|          |        |          |     |

|  |հավաստագրումը|ինչը թույլ կտա     |          |        |          |     |

|  |             |կառուցողներին և    |          |        |          |     |

|  |             |նախագծողներին      |          |        |          |     |

|  |             |ընդունել ավելի     |          |        |          |     |

|  |             |տեղեկացված         |          |        |          |     |

|  |             |որոշումներ նոր     |          |        |          |     |

|  |             |շենքերի համար      |          |        |          |     |

|  |             |օգտագործվող        |          |        |          |     |

|  |             |շինանյութերի       |          |        |          |     |

|  |             |բնութագրերի մասին: |          |        |          |     |

|  |             |Ներդնել            |          |        |          |     |

|  |             |հավաստագրման և     |          |        |          |     |

|  |             |պիտակավորման       |          |        |          |     |

|  |             |համակարգ           |          |        |          |     |

|  |             |շինանյութերի համար |          |        |          |     |

|  |             |(օրինակ` պատուհան, |          |        |          |     |

|  |             |մեկուսացում,       |          |        |          |     |

|  |             |կաթսաներ և  այլն)  |          |        |          |     |

|  |             |խթանելով բարձրորակ |          |        |          |     |

|  |             |նյութերի մուտքը    |          |        |          |     |

|  |             |հայաստանյան շուկա: |          |        |          |     |

|__|_____________|___________________|__________|________|__________|_____|

|9.|Բազային տարվա|Սկսած 2011 թվականից|ՀՀ Էներ-  |Պետական |էներգախնա-|սկսած|

|  |(2010 թ.)    |ՀՀ էներգետիկայի և  |գետիկայի  |կառավար-|յողական   |2012 |

|  |էներգետիկ    |բնական պաշարների   |և  բնական |ման     |ազգային և |թվա- |

|  |հաշվեկշռից   |նախարարությունը    |պաշարների |մարմնի  |ոլորտային |կանից|

|  |լինելով      |համագործակցելով    |նախարարու-|աշխատա- |թիրախների |     |

|  |էներգախնայո- |շահագրգիռ պետական  |թյուն,    |կազմի   |սահմանում |     |

|  |ղական ազգային|կառավարման         |շահագրգիռ |պահպան- |          |     |

|  |և  ոլորտային |մարմինների հետ,    |պետական   |ման     |          |     |

|  |թիրախների    |հիմք ընդունելով    |մարմիններ |ծախսեր  |          |     |

|  |սահմանում    |բազային տարվա      |          |և       |          |     |

|  |             |ցուցանիշները, սույն|          |օրենքով |          |     |

|  |             |հավելվածի աղյուսակ |          |չարգել- |          |     |

|  |             |1-ին համապատասխան  |          |ված     |          |     |

|  |             |ՀՀ կառավարություն  |          |միջոցներ|          |     |

|  |             |կներկայացնի հաջորդ |          |        |          |     |

|  |             |տարիների համար     |          |        |          |     |

|  |             |սահմանվող          |          |        |          |     |

|  |             |էներգախնայողական   |          |        |          |     |

|  |             |ազգային և          |          |        |          |     |

|  |             |ոլորտային          |          |        |          |     |

|  |             |թիրախները          |          |        |          |     |

._________________________________________________________________________.

 

----------------------------------------------------------

ԻՐՏԵԿ -  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության N 43 արձանագրության

2-րդ հավելվածի աղյուսակից հանվել է 8-րդ կետը` համաձայն

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ուղարկված ուղղման