ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
ՀՀ վարչական վերաքննիչ Վարչական գործ թիվ ԵԷԴ/1130/02/10
դատարանի որոշում 2013 թ.
Վարչական գործ թիվ ԵԷԴ/1130/02/10
Նախագահող դատավոր` Գ. Ղարիբյան
Դատավորներ` Ա. Աբովյան
Ա. Առաքելյան
ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական
պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)
նախագահությամբ Ե. Խունդկարյանի
մասնակցությամբ դատավորներ Ե. Սողոմոնյանի
Վ. Աբելյանի
Ս. Անտոնյանի
Վ. Ավանեսյանի
Ա. Բարսեղյանի
Մ. Դրմեյանի
Գ. Հակոբյանի
Է. Հայրիյանի
Տ. Պետրոսյանի
2013 թվականի ապրիլի 05-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության (այսուհետ` Ծառայություն) և Տիգրան Անանյանի վճռաբեկ բողոքները ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 03.10.2012 թվականի որոշման դեմ` ըստ Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյանների հայցի ընդդեմ Ծառայության, երրորդ անձինք Տիգրան Անանյանի, Ֆելիքս Փոթոյանի` պաշտոնատար անձի գործողությունները վիճարկելու և որպես հետևանք` աճուրդն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին,
ՊԱՐԶԵՑ
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը
Դիմելով դատարան` Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյանները պահանջել են ոչ իրավաչափ ճանաչել Ծառայության գործողությունները և որպես հետևանք` անվավեր ճանաչել հարկադիր աճուրդը:
ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Կ. Ավետիսյան) (այսուհետ` Դատարան) 03.05.2011 թվականի վճռով հայցը մերժվել է:
ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 03.10.2012 թվականի որոշմամբ Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյանների վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է` որոշվել է բեկանել Դատարանի 03.05.2011 թվականի վճիռը և այն փոփոխել` հայցը բավարարել` ոչ իրավաչափ ճանաչել Ծառայության գործողությունները (անգործությունը) և որպես հետևանք` անվավեր ճանաչել Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա հասցեում գտնվող անշարժ գույքի իրացման համար Ծառայության կողմից անցկացված աճուրդը:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոքներ են ներկայացրել Ծառայությունը և Տիգրան Անանյանը:
Վճռաբեկ բողոքների պատասխան են ներկայացրել Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյանները:
2. Ծառայության վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ Սահմանադրության 5-րդ հոդվածը, որը պետք է կիրառեր, խախտել է «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածը:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ կատարողական վարույթում որպես պահանջատեր կարող է մասնակցել բացառապես այն անձը, ով ներկայացրել է կատարողական թերթ, և դրանում նշված է որպես պահանջատեր: Անգամ այն պարագայում, երբ դատական ակտը կայացվել է հօգուտ մեկից ավելի հայցվորների, և որոնցից մեկն այդ դատական ակտի վրա հիմնված կատարողական թերթը ներկայացրել է կատարման, մյուս հայցվորները չեն ներգրավվում կատարողական վարույթում որպես պահանջատեր, քանի որ դրա համար «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 20-րդ հոդվածի ուժով հենց տվյալ հայցվորը պետք է ստանա և կատարման ներկայացնի իր մասով տրված կատարողական թերթը:
Այսպիսով, դատական ակտերի հարկադիր կատարման օրենսդրությունը ելնում է այն սկզբունքից, որ կատարողական վարույթը հարուցվում է, հարկադրանքի միջոցները ձեռնարկվում են, և անձը դառնում է պահանջատեր միայն այն դեպքում, երբ նա` որպես շահագրգիռ անձ, նախաձեռնում է դատական կարգով վերականգնված իր իրավունքների հարկադիր կատարումը:
Միաժամանակ, Վերաքննիչ դատարանը հիմնավոր է համարել նաև վերաքննիչ բողոք բերած անձանց այն պնդումը, թե Ծառայության կողմից չեն կատարվել համապատասխան գործողություններ վճռի և կատարողական թերթի առաջին մասի կատարման ուղղությամբ: Մինչդեռ, նշված մասն իրենից ներկայացնում է միայն նշում այն մասին, որ հակընդդեմ հայցը բավարարվել է, իսկ բուն բավարարված հայցապահանջը նշված է կատարողական թերթի երկրորդ մասում, որն էլ կատարվել է կատարողական վարույթի շրջանակներում:
Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 03.10.2012 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 03.05.2011 թվականի վճռին:
2.1. Տիգրան Անանյանի վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 8-րդ, 18-րդ, 19-րդ, 31-րդ, 91-րդ հոդվածները, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածը, 1-ին արձանագրության 1-ին հոդվածը, «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ, 5-րդ հոդվածները, 6-րդ հոդվածի 1-ին պարբերությունը, 7-րդ, 8-րդ հոդվածները, «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ մասերը, 29-րդ, 30-րդ, 35.1-րդ հոդվածները, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ, 24-րդ, 117.13-րդ, 117.14-րդ հոդվածները:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ կատարողական վարույթի մասնակիցներն են կողմերը` պահանջատերը և պարտապանը: Տվյալ դեպքում Վերաքննիչ դատարանի կողմից որոշումը կայացնելիս հիմք ընդունված Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած 15.08.2009 թվականի թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 վճռի հիման վրա Ֆելիքս Փոթոյանին տրված կատարողական թերթով կողմեր են հանդիսացել վերջինս (պահանջատեր) և Սուսաննա Փոթոյանը (պարտապան): Այսինքն` Հասմիկ Փոթոյանը սույն գործով չի կարող համարվել որպես կատարողական վարույթի կողմ կամ պահանջատեր:
Այսպիսով, հարկադիր կատարողն ինչպես «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքով, այնպես էլ «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքով պարտավորված չի եղել իրազեկել կատարողական վարույթի կողմ չհանդիսացող անձին և վերջինիս մասնակից դարձնել կատարողական գործողություններին:
Միաժամանակ, անհիմն է Վերաքննիչ դատարանի պատճառաբանությունն այն մասին, որ Ծառայության կողմից չեն կատարվել համապատասխան գործողություններ վճռի և կատարողական թերթի առաջին մասի կատարման ուղղությամբ:
Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 03.10.2012 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նոր քննության կամ այն փոփոխել` հայցը մերժել:
2.2. Վճռաբեկ բողոքների պատասխանի փաստարկները
Դատարանը նշել է, թե իբր Հասմիկ Փոթոյանը որևէ կարգավիճակով կատարողական վարույթին չի մասնակցել: Մինչդեռ, դա իրականությանը չի համապատասխանում, քանի որ վերջինս սահմանված ժամկետում դիմել է դատարան, ստացել է կատարողական թերթը և այն սահմանված ժամկետում հանձնել է կատարման, սակայն Ծառայությունը չի կատարել օրենքի պահանջը:
3. Վճռաբեկ բողոքների քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը
Վճռաբեկ բողոքների քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.
1) Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած 15.08.2009 թվականի թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 վճռի եզրափակիչ մասի 2-րդ կետով վճռվել է Հասմիկ և Ֆելիքս Փոթոյանների հակընդդեմ հայցն ընդդեմ Սուսաննա Փոթոյանի` ժառանգությունը բաժանելու և նախապատվության իրավունքով մյուս ժառանգներին հասանելիք բաժնի դիմաց դրամական փոխհատուցում տրամադրելու միջոցով նրանց իրավունքը կորցրած ճանաչելու կամ դրա անհնարինության դեպքում գույքը սակարկություններով վաճառելու և ստացված գումարը բաժանելու պահանջների մասին, բավարարել:
Վճռի եզրափակիչ մասի 3-րդ կետով վճռվել է հրապարակային սակարկություններով վաճառել Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա հասցեի անշարժ գույքի օրինական մասը` ստացված գումարը հետագայում բաշխելով ընդհանուր սեփականության մասնակիցների (Հասմիկ, Սուսաննա և Ֆելիքս Փոթոյանների) միջև նրանց բաժիններին համաչափ` յուրաքանչյուրին 1/3 մասի չափով (հատոր 1-ին, գ.թ. 5-7):
2) Ֆելիքս Փոթոյանը 12.03.2010 թվականին Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի պետին է ներկայացրել Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից 24.02.2010 թվականին տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթը, որում նշվել է, որ Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանը 15.08.2009 թվականին վճռել է Հասմիկ և Ֆելիքս Փոթոյանների հակընդդեմ հայցն ընդդեմ Սուսաննա Փոթոյանի` ժառանգությունը բաժանելու և նախապատվության իրավունքով մյուս ժառանգներին հասանելիք բաժնի դիմաց դրամական փոխհատուցում տրամադրելու միջոցով նրանց իրավունքը կորցրած ճանաչելու կամ դրա անհնարինության դեպքում գույքը սակարկություններով վաճառելու և ստացված գումարը բաժանելու պահանջների մասին, բավարարել: Հրապարակային սակարկություններով վաճառել Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա հասցեի անշարժ գույքի օրինական մասը` ստացված գումարը հետագայում բաշխելով ընդհանուր սեփականության մասնակիցների (Հասմիկ, Սուսաննա և Ֆելիքս Փոթոյանների) միջև նրանց բաժիններին համաչափ` յուրաքանչյուրին 1/3 մասի չափով:
Նույն կատարողական թերթում որպես պահանջատեր է նշված Ֆելիքս Փոթոյանը, իսկ որպես պարտապան` Սուսաննա Փոթոյանը (հատոր 2-րդ, գ.թ. 2-3):
3) Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի հարկադիր կատարողի 17.03.2010 թվականի «Կատարողական վարույթ հարուցելու մասին» որոշմամբ հարուցվել է թիվ 01/01-616/10 կատարողական վարույթը` Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթի պահանջը կատարելու համար (հատոր 2-րդ, գ.թ. 10):
4) Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի հարկադիր կատարողի 03.05.2010 թվականի «Արգելադրված գույքը հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացնելու մասին» որոշմամբ Ֆելիքս և Սուսաննա Փոթոյաններին պատկանող գույքը (ք. Երևան, Նոր Արեշի 24-րդ փողոց, թիվ 2ա տուն) ներկայացվել է հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի` էլեկտրոնային համակարգի կիրառմամբ` Ծառայության աճուրդի էլեկտրոնային կայքի միջոցով (հատոր 1-ին, գ.թ. 25-26):
5) 31.05.2010 թվականի «Հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացված լոտի մասին» թիվ 616/10-10/01 արձանագրության համաձայն` Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա առանձնատունը վաճառվել է Տիգրան Անանյանին (հատոր 2-րդ, գ.թ. 50):
6) Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից 24.02.2010 թվականին տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթի հիման վրա հարուցված կատարողական վարույթում Հասմիկ Փոթոյանին որպես մասնակից ներգրավելու և վերջինիս կատարողական վարույթի ընթացքում կայացված որոշումներն ուղարկելու վերաբերյալ որևէ ապացույց սույն գործում առկա չէ:
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները
Սույն բողոքների շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ այն հարցին, թե արդյոք հարկադիր կատարողը պարտավոր է կատարողական վարույթում ներգրավել և կատարողական վարույթի ընթացքում կայացված որոշումներն ուղարկել այն անձին, ով կատարողական թերթում նշված չէ որպես պահանջատեր կամ պարտապան:
i
«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն` կատարողական վարույթի մասնակիցներն են կողմերը և (կամ) նրանց ներկայացուցիչները:
«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն` կատարողական վարույթի կողմերն են` պահանջատերը և պարտապանը:
Նույն հոդվածի 2-րդ պարբերության համաձայն` պահանջատերն այն քաղաքացին կամ իրավաբանական անձն է, Հայաստանի Հանրապետությունը կամ համայնքը կամ օտարերկրյա պետությունը, որի օգտին կամ ի շահ որի տրվել է կատարողական թերթը:
Նույն հոդվածի 3-րդ պարբերության համաձայն` պարտապանն այն քաղաքացին կամ իրավաբանական անձն է, Հայաստանի Հանրապետությունը կամ համայնքը կամ օտարերկրյա պետությունը, որը, կատարողական թերթի համաձայն, պարտավոր է կատարել որոշակի գործողություններ կամ ձեռնպահ մնալ դրանց կատարումից:
«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի համաձայն` կատարողական վարույթի ընթացքում կողմերն իրավունք ունեն մասնակցել կատարողական գործողություններին:
i
«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կատարողական գործողությունների ընթացքում հարկադիր կատարողը կայացնում է որոշում:
Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն` հարկադիր կատարողի որոշման պատճենը, ոչ ուշ, քան որոշումը կայացնելուց հետո` եռօրյա ժամկետում, պատշաճ ձևով ուղարկվում է պահանջատիրոջը և պարտապանին, ինչպես նաև սույն օրենքով նախատեսված այլ անձանց և մարմիններ:
Հարկադիր կատարողի որոշումը կողմերին է ուղարկվում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված պատշաճ ծանուցմամբ` կատարողական թերթում կամ յուրաքանչյուր կողմի նշված հասցեով:
Նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ հարկադիր կատարման միջոցների կիրառման հիմքը դատարանի կողմից տրված կատարողական թերթն է, որի հիման վրա հարուցված կատարողական վարույթի մասնակիցները կողմերն են` պահանջատերը և պարտապանը, և (կամ) նրանց ներկայացուցիչները, որոնց վերաբերյալ էլ նշումը կատարվում է հենց կատարողական թերթում: Միաժամանակ, հարկադիր կատարողը պարտավոր է կատարողական գործողությունների ընթացքում իր կողմից կայացված որոշումների պատճենները դրանց կայացումից հետո` եռօրյա ժամկետում, պատշաճ ձևով ուղարկել պահանջատիրոջը և պարտապանին: Հետևաբար, հարկադիր կատարողը կատարողական թերթում որպես պահանջատեր և պարտապան չնշված անձին այդ որոշումներն ուղարկելու որևէ պարտավորություն չունի, և դա չի կարող դիտվել որպես վերջինիս կողմից թույլ տրված օրենքի խախտում: Այսինքն` կատարողական վարույթում ներգրավվում և կատարողական վարույթի ընթացքում կայացված որոշումներն ուղարկվում են բացառապես կատարողական վարույթի կողմերին` կատարողական թերթում որպես պահանջատեր և պարտապան նշված անձանց:
Սույն գործի փաստերի համաձայն` Ֆելիքս Փոթոյանը 12.03.2010 թվականին Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի պետին է ներկայացրել Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից 24.02.2010 թվականին տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթը, որում որպես պահանջատեր է նշված Ֆելիքս Փոթոյանը, իսկ որպես պարտապան` Սուսաննա Փոթոյանը: Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի հարկադիր կատարողի 17.03.2010 թվականի «Կատարողական վարույթ հարուցելու մասին» որոշմամբ հարուցվել է թիվ 01/01-616/10 կատարողական վարույթը` նշված կատարողական թերթի պահանջը կատարելու համար: Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի հարկադիր կատարողի 03.05.2010 թվականի «Արգելադրված գույքը հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացնելու մասին» որոշմամբ Ֆելիքս և Սուսաննա Փոթոյաններին պատկանող գույքը ներկայացվել է հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի` էլեկտրոնային համակարգի կիրառմամբ` Ծառայության աճուրդի էլեկտրոնային կայքի միջոցով: Իսկ 31.05.2010 թվականի «Հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացված լոտի մասին» թիվ 616/10-10/01 արձանագրությամբ հաստատվում է, որ Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա առանձնատունը վաճառվել է Տիգրան Անանյանին: Միաժամանակ, վերոգրյալ կատարողական թերթի հիման վրա հարուցված կատարողական վարույթում Հասմիկ Փոթոյանը որպես մասնակից չի ներգրավվել, և վերջինիս կատարողական վարույթի ընթացքում կայացված որոշումները չեն ուղարկվել:
Դատարանը հայցը մերժելու հիմքում դրել է նաև պատճառաբանությունն այն մասին, որ Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյաններին կատարողական վարույթին առնչվող որևէ որոշում չհանձնելու մասին վերջիններիս փաստարկները հիմնավոր չեն, քանի որ գործում առկա Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի 18.03.2010 թվականի թիվ Եէ-2551/01 գրության վրա կատարված գրառմամբ հիմնավորվում է, որ կատարողական վարույթի մասնակից Սուսաննա Փոթոյանը ստացել է կատարողական վարույթ հարուցելու մասին, գույքի վրա արգելանք դնելու մասին և ապրանքագիտական փորձաքննություն նշանակելու մասին հարկադիր կատարողի որոշումները, իսկ Ծառայության Էրեբունի և Նուբարաշեն բաժնի 03.05.2010 թվականի թիվ Եէ-4161/01 գրության (Սուսաննա Փոթոյանը դրա վրա 06.05.2010 թվականին կատարել է համապատասխան գրառում) համաձայն` վերջինս ստացել է նաև աճուրդի ներկայացվող լոտի մեկնարկային գնի մասին տեղեկություն պարունակող հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով գույքը վաճառելու մասին հարկադիր կատարողի որոշումը, ինչպես նաև գույքի իրացման համար նախատեսված համապատասխան ինտերնետային կայքի մասին տեղեկությունը: Դատարանը նաև արձանագրել է, որ Հասմիկ Փոթոյանը կատարողական վարույթին չի մասնակցել, քանի որ համապատասխան կատարողական թերթ չի ներկայացրել հարկադիր կատարման համար, այսինքն` վերջինս չի հանդիսացել կատարողական վարույթի կողմ:
i
Վերաքննիչ դատարանը վերաքննիչ բողոքը բավարարելու հիմքում դրել է այն պատճառաբանությունը, որ կատարողական թերթ չներկայացնելու հանգամանքը չի կարող հիմք հանդիսանալ Հասմիկ Փոթոյանին վարույթում չներգրավելու համար, քանի որ Հասմիկ Փոթոյանը համապատասխան վճռին և տրված կատարողական թերթին համապատասխան հանդիսանում է հակընդդեմ հայցով հայցվոր և պարտատեր, հետևաբար Ծառայությունը պարտավոր էր վերջինիս ներգրավել կատարողական վարույթում` նրան հնարավորություն տալով օգտվել իր իրավունքներից, որոնք սահմանված են «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով:
Մինչդեռ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի վկայակոչած պատճառաբանությունն անհիմն է, քանի որ կատարողական վարույթում ներգրավվում և կատարողական վարույթի ընթացքում կայացված որոշումներն ուղարկվում են բացառապես կատարողական վարույթի կողմերին` կատարողական թերթում որպես պահանջատեր և պարտապան նշված անձանց, որպիսին Հասմիկ Փոթոյանը չի հանդիսացել:
Մասնավորապես` Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից 24.02.2010 թվականին տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթում որպես պահանջատեր է նշված Ֆելիքս Փոթոյանը, իսկ որպես պարտապան` Սուսաննա Փոթոյանը, որոնք էլ ծանուցվել են կատարողական վարույթի և դրա ընթացքում կայացված որոշումների վերաբերյալ:
Հետևաբար, Հասմիկ Փոթոյանի` Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից 24.02.2010 թվականին տրված թիվ ԵԷԴ/0379/02/09 կատարողական թերթի հիման վրա հարուցված կատարողական վարույթում որպես պահանջատեր կամ պարտապան չհանդիսանալու պայմաններում հարկադիր կատարողը նշված վարույթում վերջինիս ներգրավելու և դրա ընթացքում կայացված որոշումները նրան ուղարելու որևէ պարտականություն չի ունեցել:
Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ, 6-րդ, 7-րդ և 28-րդ հոդվածները և հարկադիր կատարողի վրա դրել է այնպիսի պարտականություն, որը նախատեսված չէ օրենքով, ինչի արդյունքում անտեսել է, որ տվյալ դեպքում որևէ կերպ չի խախտվել նշված օրենքի 8-րդ հոդվածով սահմանված Հասմիկ Փոթոյանի` կատարողական գործողություններին մասնակցելու իրավունքը, ինչից հետևում է, որ այդ մասով Դատարանի վճիռը հիմնավոր է:
Բացի այդ, Վերաքննիչ դատարանը վերաքննիչ բողոքը բավարարելու հիմքում դրել է նաև այն պատճառաբանությունը, որ Ծառայությունը չի կատարել համապատասխան գործողություններ վճռի և կատարողական թերթի առաջին մասի («Հասմիկ և Ֆելիքս Փոթոյանների հակընդդեմ հայցն ընդդեմ Սուսաննա Փոթոյանի` ժառանգությունը բաժանելու և նախապատվության իրավունքով մյուս ժառանգներին հասանելիք բաժնի դիմաց դրամական փոխհատուցում տրամադրելու միջոցով նրանց իրավունքը կորցրած ճանաչելու կամ դրա անհնարինության դեպքում ...») կատարման ուղղությամբ` դրանով իսկ խախտելով «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի պահանջը:
Մինչդեռ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի վկայակոչած պատճառաբանությունն անհիմն է, քանի որ կատարողական թերթի նշված մասն ընդամենը նշում է պարունակում հակընդդեմ հայցը բավարարելու մասին, իսկ կոնկրետ կատարման ենթակա գործողությունները (Հրապարակային սակարկություններով վաճառել Երևանի Նոր Արեշի 24-րդ փողոցի թիվ 2ա հասցեի անշարժ գույքի օրինական մասը` ստացված գումարը հետագայում բաշխելով ընդհանուր սեփականության մասնակիցների (Հասմիկ, Սուսաննա և Ֆելիքս Փոթոյանների) միջև նրանց բաժիններին համաչափ` յուրաքանչյուրին 1/3 մասի չափով) սահմանված են կատարողական թերթի հաջորդ նախադասությամբ, որոնք էլ տվյալ դեպքում հարկադիր կատարողի կողմից կատարվել են:
Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքների հիմքերի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.9-րդ հոդվածի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:
Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.15-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետով սահմանված` ՀՀ վարչական դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.
ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի վերոգրյալ հոդվածներով ամրագրված` անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր: Հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ՀՀ վարչական դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է:
ՀՀ վարչական դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալով` Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.15-118.18-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը
ՈՐՈՇԵՑ
1. ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության վճռաբեկ բողոքը բավարարել, իսկ Տիգրան Անանյանի վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 03.10.2012 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ ՀՀ վարչական դատարանի 03.05.2011 թվականի վճռին:
2. Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյաններից համապարտությամբ հօգուտ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրք:
3. Սուսաննա և Հասմիկ Փոթոյաններից համապարտությամբ հօգուտ Տիգրան Անանյանի բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրք:
4. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:
Նախագահող` Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ` Ե. Սողոմոնյան
Վ. Աբելյան
Ս. Անտոնյան
Վ. Ավանեսյան
Ա. Բարսեղյան
Մ. Դրմեյան
Գ. Հակոբյան
Է. Հայրիյան
Տ. Պետրոսյան