ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
21 փետրվարի 2019 թվականի N 130-Ն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2011 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒՆՎԱՐԻ 20-Ի N 36-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(1-ին մաս)
i
Հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 34-րդ հոդվածը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
i
1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի հունվարի 20-ի «Հայաստանի Հանրապետության` անհապաղ պաշտպանության կարիք ունեցող ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցանկերի գրանցման ու կազմման չափորոշիչները և դրանց հիման վրա կազմված ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների ցանկը հաստատելու մասին» N 36-Ն որոշման N 2 հավելվածը լրացնել նոր` 8-12-րդ կետերով` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2019 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 26-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2019 թվականի փետրվարի 21-ի
N 130-Ն որոշման
.__________________________________________________________________________.
|8.|Որդան |Ավանդական |Արարատյան |Արարատյան |Տարրի |Արարատյան |
| |կարմիր. |արհեստ, |որդան կարմիրը|որդան |կրողները |որդան |
| |հայկական |դեկորատիվ- |միջատների |կարմիրի |ՀՀ |կարմիրը, |
| |որդանին |կիրառական |յուրահատուկ |մասին |Արմավիրի |դրանից |
| |առնչվող |արվեստի |խմբի` |հնագույն |մարզի |ստացվող |
| |ավանդական |հետ կապված |պորֆիրային |հայկական |Արազափ և |ներկանյութը|
| |գիտելիք- |հմտու- |կամ |ձեռագրերի |Ջրառատ |և դրա հետ |
| |ներ, |թյուններ |կարմինակիր |վկայակո- |համայնք- |կապված |
| |հմտու- |և գիտե- |որդանների |չումները |ների բնա- |ավանդական |
| |թյուններ |լիքներ |սեռի էնդեմիկ |մեզ են |կիչներն |գիտելիքներն|
| |և փորձա- | |ներկայացուցիչ|հասել 5-րդ |են, մանրա-|ու հմտու- |
| |ռություն | |է, հայտնի է |դարից: |նկարչու- |թյունները |
| | | |նաև |Պատմիչ |թյամբ, |մշակութային|
| | | |լատիներեն |Ղազար |գորգագոր- |ժառանգու- |
| | | |անվանմամբ |Փարպեցին, |ծությամբ, |թյան |
| | | |(«Ararat |նկարագրելով|բժշկագի- |արժեքներ են|
| | | |Cochineal», |Արարատյան |տությամբ |և ենթակա |
| | | |«Armenian |դաշտավայրը,|զբաղվող |են |
| | | |Cochineal», |առանձնահա- |մասնագետ- |համակողմանի|
| | | |«Porphyro- |տուկ նշել է|ները, |պահպանու- |
| | | |phora hameli |որդան |ովքեր |թյան: |
| | | |Brandt») և |կարմիրի |որդան |Համեմատու- |
| | | |մի ամբողջ |մասին: |կարմիրը |թյան մեջ |
| | | |մշակութային |Մովսես |դարձրել են|դնելով |
| | | |ժառանգության |Խորենացին |իրենց |բնական |
| | | |հիմք է |ևս աշխարհա|ուսումնա- |ներկանյու- |
| | | |հանդիսացել: |գրությանը |սիրության |թերը |
| | | |Կարմիր որդի |նվիրված իր |և կիրա- |սինթետիկ |
| | | |տարածման |գրքում |ռության |ներկերի |
| | | |արեալը ՀՀ |անդրադարձել|առարկան: |հետ` |
| | | |Արմավիրի և |է Արարատյան|Տարրի |ակնհայտ է, |
| | | |ՀՀ Արարատի |որդանին: |կրողներից |որ դրանք |
| | | |մարզերի |Հայաստանում|են Ջրառատ |առավել |
| | | |Արազափ և |տարածված |և Արազափ |լուսադիմաց-|
| | | |Ջրառատ |որդան |համայնք- |կուն են և |
| | | |համայնքներն |կարմիրից |ների որոշ |անվնաս |
| | | |են: 20-րդ |ստացվող |ընտանիք- |մարդու |
| | | |դարի կեսերին |ներկի բարձր|ներ, |առողջության|
| | | |արեալը |որակի և |ինչպես |համար: Դեռ |
| | | |կազմում էր |արժեքի |օրինակ` |19-րդ դարի |
| | | |10,000 հա: |մասին են |Պետրոսյան-|վերջերից |
| | | |1990 թ. |վկայում |ների |սինթետիկ |
| | | |տվյալներով |նաև |ընտանիքը |եղանակով |
| | | |արեալն |միջնադարի |Ջրառատ |ստացված |
| | | |ընդամենը |արաբ մատենա|համայնքից:|էժանագին |
| | | |2,000 հա էր |գիրները` |Ընտանիքի |ներկերը |
| | | |և բաղկացած |Ալ-Իստխրին,|ավագ |գործնակա- |
| | | |էր երկու |Իբն-ալ |ներկայա- |նում դուրս |
| | | |իրարից |Ֆակինը, Ալ |ցուցիչնե- |մղեցին |
| | | |տարանջատված |Մուկադդա- |րից մեկի |բնական |
| | | |Արազափ (200 |սին, Իբն- |մոտ |ներկանյու- |
| | | |հա) և Ջրառատ|Խաուկալը: |պահպանված |թերը: |
| | | |(17 հա) |Որդան |գրառում- |Սակայն |
| | | |համայնքների |կարմիրի |ների |ժամանակի |
| | | |տարածքներից: |արտադրու- |միջոցով |ընթացքում, |
| | | |Ներկայում այն|թյունը եղել|ավանդական |բացասական |
| | | |կազմում է |է հայ |գիտելիք- |հատկանիշ- |
| | | |220 հա: |թագավորների|ներն ու |ների |
| | | |Հնում հայերը |մենաշնորհը:|հմտու- |բացահայ- |
| | | |մեծ |Հին |թյունները |տումից |
| | | |քանակությամբ |Հայաստանի |փոխանցվում|հետո, |
| | | |հավաքում էին |մայրաքաղաք |են սերնդե-|սինթետիկ |
| | | |այդ որդերից |Արտաշատում |սերունդ: |ներկերի |
| | | |և մշակում |եղել են |Տարրի |գործածու- |
| | | |յուրահատուկ |արքունի |կրողներն |թյունը |
| | | |եղանակով` |ներկատներ: |են նաև |զգալի չափով|
| | | |ստանալով մուգ|Արաբ |«Մատենա- |նեղացվեց: |
| | | |և վառ կարմիր|մատենագիր- |դարան» |Ընդ որում, |
| | | |գույների |ներն |Մեսրոպ |հաշվի է |
| | | |լուսադիմաց- |Արտաշատ |Մաշտոցի |առնվել այն |
| | | |կուն ներկ, |քաղաքը |անվան հին |հանգամանքը,|
| | | |բալասաններ, |ճանաչում |ձեռագրերի |որ դրանից |
| | | |կոսմետիկ |էին որպես |գիտահետա- |ստացվող |
| | | |պարագաներ և |որդան |զոտական |ներկը, բացի|
| | | |նույնիսկ |կարմիրի |ինստիտուտ»|բարձր |
| | | |բուժիչ |քաղաք: Այս |հիմնադրամի|լուսադիմաց-|
| | | |նշանակություն|ներկով |հայ միջնա-|կունությու-|
| | | |ունեցող |ներկված |դարյան |նից և |
| | | |խմիչքներ: |գորգերն ու |բժշկագի- |երանգների |
| | | |Դրանց |գործվածք- |տության |բազմազանու-|
| | | |պատրաստման |ները |բաժնի |թյունից, |
| | | |բաղադրատոմ- |արքայական |մասնագետ- |հանդիսանում|
| | | |սերը |նվերներ են |ները` Ա. |է մարդու |
| | | |պահպանվել են |համարվել, |Սահակյանի |օրգանիզմի |
| | | |հայկական |իսկ որդանից|գլխավորու-|համար |
| | | |միջնադարյան |ստացվող |թյամբ, |բոլորովին |
| | | |ձեռագրերում, |նշանավոր |ովքեր |անվնաս |
| | | |ինչպես նաև |ծիրանին |արդեն մի |արտադրանք: |
| | | |վերոնշյալ |համարվել է |քանի |Հատկապես |
| | | |համայնքներում|միայն |տասնամյակ |այդ հատկա- |
| | | |բնակվող |հայկական |է շարունա-|նիշներն են,|
| | | |ընտանիքներում|արքայական |կում են |որոնց |
| | | |որոնք իրենց |տան առանձնա|ուսումնա- |շնորհիվ |
| | | |գիտելիք- |շնորհը. այդ|սիրել միջ-|բնական |
| | | |ներն, |երանգը |նադարյան |կարմիրը |
| | | |ու հմտու- |ստացել է |ձեռագրե- |հանդիսանում|
| | | |թյունները ոչ |«Հայկական |րում |է անփոխարի-|
| | | |միայն բանավոր|ծիրանի» |պահպանված |նելի հումք |
| | | |են փոխանցել, |անվանումը: |բաղադրա- |ինչպես |
| | | |այլև` |Որդան |տոմսերը` |բարձրորակ |
| | | |ընտանեկան |կարմիր է |վերծանելով|ներկերի |
| | | |նոթատետրերի |օգտագործվել|դրանք և |արդյունա- |
| | | |գրառումների |նաև կաթո- |տարատեսակ |բերության |
| | | |տեսքով: |ղիկոսական |փորձեր |(հատկապես |
| | | |Բնական կարմիր|կնքադրոշմը |կատարելով:|գույների |
| | | |ներկի |պատրաստե- |Այս աշխա- |վերականգըն |
| | | |գեղեցկության |լիս: |տանքների |ման աշխա- |
| | | |և դիմացկու- |Որդան |շարունակա-|տանքնե- |
| | | |նության վառ |կարմիրը |կանու- |րում), |
| | | |ապացույցն են |հայերի մոտ |թյունն |այնպես էլ |
| | | |Մեսրոպ |համարվել է |ապահովելու|գորգագոր- |
| | | |Մաշտոցի անվան|միասնության|նպատակով |ծության, |
| | | |հին ձեռագրերի|խորհրդանիշ:|դրա |տեքստիլի, |
| | | |ինստիտուտում`|Պատմական |իրականաց- |սննդի, |
| | | |Մատենադարա- |Հայաստանի |ման |խնամքի |
| | | |նում պահվող |բոլոր |ծրագրերում|պարագաների |
| | | |միջնադարյան |գավառների |ներգրավված|և |
| | | |հայկական |և |են |կոսմետիկայի|
| | | |ձեռագրերը, |իշխանական |հիմնակա- |արտադրու- |
| | | |որոնք դարեր |տների |նում |թյան, կենսա|
| | | |շարունակ |զինադրոշ- |երիտասարդ-|բանության |
| | | |պահպանել են |ների վրա |ներ, |և բժշկու- |
| | | |իրենց |այս գույնն |շահագրգիռ |թյան մեջ: |
| | | |թարմությունն |էր իշխում. |հասարակա- |Ներկայում |
| | | |ու գույների |Տիգրան |կան կազմա-|մի քանի |
| | | |մաքրությունը:|Բ-ի թագավո-|կերպու- |կրողներ կան|
| | | |Որդան |րության |թյուններ, |Արազափ և |
| | | |կարմիրից |ժամանակա- |արվեստա- |Ջրառատ |
| | | |ստացվող ներկը|շրջանում |գետներ, |համայնք- |
| | | |լայնածավալ |Հայաստանի |ավանդական |ներում, |
| | | |կիրառություն |հպատակու- |բժշկության|ովքեր |
| | | |է ունեցել |թյունն |մասնագետ- |դեռևս |
| | | |նաև գորգա- |ընդունած |ներ, |տիրապետում |
| | | |գործության, |վասալ |ինչպես |են որդան |
| | | |մանածագոր- |արքաներն |նաև |կարմիրին |
| | | |ծության, |իրենց |վերոնշյալ |առնչվող |
| | | |որմնանկար- |դրոշների |համայնք- |ավանդական |
| | | |չության մեջ: |վերին երիզը|ների բնա- |գիտելիքնե- |
| | | |Հետաքրքիր է` |ներկում էին|կիչները: |րին` |
| | | |այդ ամենը |որդան |Հայաստա- |ապահովելով |
| | | |հնարավոր է |կարմիրով, |նում որդան|այս |
| | | |պատրաստել |որով իրենց |կարմիրին |մշակութային|
| | | |միայն միջատի |հավատարմու-|առնչվող |ժառանգու- |
| | | |էգերից: |թյունն էին |գիտելիք- |թյան կեն- |
| | | |Այս միջատից |հավաստում |ները |սունակու- |
| | | |քիչ քանակով |հայոց |պահպանող |թյունն ու |
| | | |հավաքելու |արքայից |կենտրոն- |փոխանցումը:|
| | | |մասին հայտնի |արքային: |ներն են |Մատենադա- |
| | | |է Էջմիածնի |Հայաստանը |ՀՀ բնապահ-|րանի գիտ- |
| | | |վարդապետ |դարեր |պանության |աշխատողները|
| | | |Սահակ |շարունակ |նախարարու-|ուսումնա- |
| | | |Ծաղկարարի |հայտնի է |թյան կենսա|սիրում են |
| | | |գործերից, որը|եղել որպես |ռեսուրս- |արժեքի |
| | | |մշակել է |որդան |ների |վերաբերյալ |
| | | |որդան կարմիրի|կարմիրից |կառավարման|կրողներից |
| | | |հավաքման, |ստացվող վառ|գործակա- |գրանցված |
| | | |ճարպազերծման |կարմիր, |լությունը |նյութը` |
| | | |և |լուսադիմաց-|և «Արգե- |զուգորդելով|
| | | |ներկանյութի |կուն ներկի |լոցապար- |այն |
| | | |ստացման |մատակարա- |կային |միջնադարյան|
| | | |մեթոդներ, |րող: |համալիր», |ձեռագրերից |
| | | |քանի որ 19-րդ|Հայաստանից |«ՀՀ ԳԱԱ |քաղված |
| | | |դարում |արտահանվող |կենդանաբա-|արժեքավոր |
| | | |կարմիրը |ապրանքների |նության և |տեղեկու- |
| | | |ստանալու |ցանկերը |հիդրոէկո- |թյուններով:|
| | | |գաղտնիքն |սկսվում էին|լոգիայի |Ներկայում |
| | | |արդեն անհայտ |Որդան |գիտական |Արարատյան |
| | | |էր: |կարմիրով: |կենտրոն» |որդան |
| | | |Գունային ու |Դրանով |ՊՈԱԿ-ները,|կարմիրի |
| | | |որակական |ներկված |ինչպես |պահանջը, |
| | | |բարձր |գորգերն ու |նաև |որպես |
| | | |հատկանիշներով|գործվածք- |«Մատենա- |բնական |
| | | |այն ունեցել է|ները մեծ |դարան» |ներկանյութ,|
| | | |համաշխարհային|համբավ էին |Մեսրոպ |կտրուկ աճել|
| | | |համբավ: |վայելում |Մաշտոցի |է և կարող |
| | | |Հայաստանը |միջազգային |անվան հին |է կիրառվել |
| | | |կոչել են |առևտրական |ձեռագրերի |տնտեսության|
| | | |«Որդան |կենտրոն- |գիտահետա- |տարբեր |
| | | |կարմիրի |ներում: |զոտական |ճյուղերում,|
| | | |երկիր»: |1828-1829թթ|ինստիտուտ»|ուստի |
| | | |«Հայկական |հետո |հիմնադրա- |անհրաժեշ- |
| | | |կարմիրը», |Արարատյան |մը: |տություն են|
| | | |Մերձավոր |որդան | |վերջինիս |
| | | |Արևելքում |կարմիրը | |արդյունա- |
| | | |կիրառվելուց |կրկին | |բերական |
| | | |զատ, |դառնում է | |ծավալներով |
| | | |արտահանվել է |ուսումնասի-| |արտադրու- |
| | | |եվրոպական |րության | |թյան հնարա-|
| | | |երկրներ, |առարկա: | |վորություն-|
| | | |որտեղ մեծ |Խորհրդային | |ների |
| | | |պահանջարկ է |Միության | |ուսումնա- |
| | | |ունեցել և |կազմավորման| |սիրումը և |
| | | |շատ թանկ է |տարիներին | |կազմակեր- |
| | | |գնահատվել: |դրա | |պումը: Բացի|
| | | | |հավաքման | |այդ, որդան |
| | | | |գործընթացը,| |կարմիրի |
| | | | |որպես | |պահպանու- |
| | | | |այդպիսին, | |թյան հարցը |
| | | | |չի շարու- | |ներկայում |
| | | | |նակվել: | |խիստ |
| | | | |Մեքսիկական | |կարևոր |
| | | | |որդանից | |նշանակու- |
| | | | |ստացվող | |թյուն ունի,|
| | | | |բնական | |քանի որ այս|
| | | | |կարմիրի | |տեսակի |
| | | | |գինը շատ | |միջատի |
| | | | |թանկ էր, | |գոյությունը|
| | | | |ինչը դրդեց,| |վտանգված է:|
| | | | |որ ԽՍՀՄ-ում| |Ըստ |
| | | | |վերսկսվեն | |բնության |
| | | | |որդան | |պահպանու- |
| | | | |կարմիրի | |թյան |
| | | | |արտադրանքի | |միջազգային |
| | | | |վերականգն- | |միության |
| | | | |ման հնարա- | |(IUCN) |
| | | | |վորության | |չափանիշ- |
| | | | |մասին | |ների` |
| | | | |ուսումնասի-| |միջատն |
| | | | |րություններ| |ընդգրկված է|
| | | | |կատարելու | |Կարմիր |
| | | | |հարցի | |գրքում` |
| | | | |քննարկում- | |որպես |
| | | | |ները: | |անհետացման |
| | | | |1987 թ. | |եզրին |
| | | | |Արմավիրի | |գտնվող |
| | | | |մարզում | |տեսակ: |
| | | | |ստեղծվեց | |Օրեցօր |
| | | | |«Որդան | |նվազում է |
| | | | |կարմիր» | |մշակման հետ|
| | | | |պետական | |կապված |
| | | | |արգելավայ- | |գիտելիք և |
| | | | |րը, որտեղ | |հմտություն |
| | | | |աշխատանքներ| |ունեցող |
| | | | |են տարվում | |կրողների |
| | | | |այդ միջատն | |քանակը, |
| | | | |արհեստական | |ինչը |
| | | | |պայմաննե- | |վտանգում է |
| | | | |րում | |ավանդական |
| | | | |բազմացնելու| |մշակույթի |
| | | | |և արդյու- | |այս տեսակի |
| | | | |նաբերական | |պահպանու- |
| | | | |նպատակներով| |թյան և |
| | | | |օգտագործե- | |շարունակա- |
| | | | |լու | |կանության |
| | | | |ուղղու- | |ապահովումը:|
| | | | |թյամբ: | | |
| | | | |2008 թ. | | |
| | | | |Կատարվել է | | |
| | | | |արգելոցի | | |
| | | | |քարտեզագ- | | |
| | | | |րում և | | |
| | | | |սահմանա- | | |
| | | | |զատում: | | |
|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|
|9.|Գյումրվա |Ավանդական |Կլկլանը |Որպես |Տարրի |Ինքնատիպ |
| |կլկլան |արհեստ, |պղնձից և |Առաջավոր |կրողները |այս ջրամանը|
| |(մուշուր- |դեկորատիվ- |արույրից |Ասիայի |ՀՀ Շիրակի |Գյումրիի |
| |բա) |կիրառական |պատրաստված, |պղնձագոր- |մարզի |խորհրդանի- |
| | |արվեստի |ներսից |ծության |Գյումրի |շերից մեկն |
| | |հետ կապված |անագապատ |նշանավոր |քաղաքի |է դարձել, |
| | |հմտու- |կանթավոր |կենտրոն- |վարպետները|ստացել է |
| | |թյուններ |ջրաման է, որն|ներից մեկը,|և նրանց |հուշանվերի |
| | |և գիտե- |այդպես է |Հայաստանում|սաներն են,|կարգավիճակ,|
| | |լիքներ |անվանվում |պղնձյա |ինչպես |սակայն |
| | | |հատակի հատուկ|տարբեր |նաև այն |նվազել է |
| | | |ուռուցիկ |չափի, ձևի |կիրառող |դրա |
| | | |կառուցվածքի |ու |մարզի |պատրաստման |
| | | |ներսում |կիրառության|բնակչու- |հմտություն-|
| | | |ամրացված |անոթները |թյունը: |ներին |
| | | |լեզվակի |հայտնի են | |տիրապետող |
| | | |շնորհիվ ջուրը|եղել | |վարպետների |
| | | |խմելու և |վաղնջական | |թիվը, |
| | | |թափվելու |ժամանակ- | |վտանգված է |
| | | |ժամանակ |ներից: | |նաև |
| | | |առաջացող ջրի |Կլկլանների | |ավանդույթի |
| | | |պղպջակների |ամենավաղ | |սերնդեսե- |
| | | |ձայնի` |տարբերակ- | |րունդ |
| | | |կլկլոցի հետ |ները | |փոխանցումը:|
| | | |կապված: Մեր |կիրառվել են| |Կլկլանը` |
| | | |օրերում, |բաղնիքում` | |որպես ոչ |
| | | |որպես |որպես | |նյութական |
| | | |դեկորատիվ |կանանց | |մշակութային|
| | | |առարկա, |լոգանքի | |ժառանգու- |
| | | |պատրաստվում է|պարագա: | |թյան |
| | | |նաև արծաթից:|18-19-րդ | |դրսևորում |
| | | |Կլկլանները |դարերից | |արժևորելու |
| | | |լինում են |սկսած | |նպատակով, |
| | | |պարզ |Կարինում և | |վերջին |
| | | |փայլեցրած, |Կարսում, | |տարիներին |
| | | |փորագրազարդ |այնուհետև | |Գյումրիում |
| | | |և դրվագա- |Ալեքսանդրա-| |«Մուշուրբա»|
| | | |զարդ: |պոլում | |խորագրով |
| | | |«Կլկլան» բառի|կլկլան | |մրցանակա- |
| | | |փոխարեն, որը |պատրաստող | |բաշխություն|
| | | |ջրի հոսքը |վարպետները | |է |
| | | |վերարտադրող |մասնագի- | |անցկացվում,|
| | | |բնաձայնական |տացան | |որի ժամանակ|
| | | |կազմություն |խմելու | |ոսկեջրած |
| | | |ունի, |ջրամաններ | |կլկլաններ |
| | | |գործածվել է |պատրաստելու| |են տրվում |
| | | |նաև |մեջ: | |տարվա |
| | | |«մուշուրբա» |Համաձայն | |ընթացքում |
| | | |կամ «միշիրբա»|ռուսական | |իրենց |
| | | |բառը: |տեղեկատու -| |գործունեու-|
| | | |Մուշուրբա |վիճակագրա- | |թյամբ աչքի |
| | | |բառն ունի |կան | |ընկած |
| | | |արաբական |աղբյուրների| |անհատներին |
| | | |ծագում |(ՍՄՕՄՊԿ, | |և կազմա- |
| | | |(mi(e)srebe= |վիպ. XI, | |կերպու- |
| | | |masrapa): |Տիֆլիս, | |թյուններին:|
| | | |Պոլսի |1891)` | |Ներկայում |
| | | |բարբառում |Ալեքսանդրա-| |անհրաժեշտու|
| | | |հայտնի է |պոլում | |թյուն է |
| | | |«մօրշուփա- |19-րդ դարի | |կլկլանի |
| | | |morsupa», |վերջին | |պահպանու- |
| | | |Վանի |պղնձագործ | |թյան և |
| | | |բարբառում |վարպետների | |փոխանցման |
| | | |մուշուրբա |շարքում մեկ| |ուղղությամբ|
| | | |ձևերով, որը,|տասնյակից | |իրականացվող|
| | | |ըստ լեզվաբան |ավելին | |ծրագրերի և |
| | | |Հ. Աճառյանի, |մասնագիտաց-| |միջոցառում-|
| | | |նշանակում է |ված էր | |ների |
| | | |«ըմպանակ, ջրի|արույրից | |իրականա- |
| | | |թիթեղեայ մեծ |գավաթներ | |ցումը, |
| | | |բաժակ»: |պատրաստելու| |որպեսզի |
| | | |Կլկլանը |մեջ: | |կորստյան |
| | | |տարածված էր |Նշանավոր | |չմատնվեն |
| | | |Բարձր Հայքում|կլկլան | |դրա |
| | | |և հատկապես |սարքողներ | |պատրաստման |
| | | |Կարսում, |էին | |գիտելիքներն|
| | | |որտեղից էլ |Անտոնյան | |ու հմտու- |
| | | |բերվել է |Կարապետը, | |թյունները |
| | | |Ալեքսանդրապոլ|Խուրդայան | |և նորովի |
| | | |և կատարելա- |Միքայելը, | |վերարժևոր- |
| | | |գործվել: |Ժամակոչյան | |վի ոչ |
| | | |Կլկլանի |Սուրենը: | |նյութական |
| | | |գործածական ու|Արդի | |մշակութային|
| | | |գեղագիտական |շրջանում | |ժառանգու- |
| | | |արժեքը դարձել|կլկլանը | |թյան այս |
| | | |է նրա |փոխել է իր | |տարրը: |
| | | |երկարակեցու- |նախկին | | |
| | | |թյան |կիրարկման | | |
| | | |գրավականը: |ոլորտը և | | |
| | | | |կենցաղային | | |
| | | | |գործածու- | | |
| | | | |թյան | | |
| | | | |առարկայից | | |
| | | | |վերածվել | | |
| | | | |դեկորատիվ -| | |
| | | | |հուշանվե- | | |
| | | | |րայինի: Դա | | |
| | | | |է պատճառը, | | |
| | | | |որ քաղաքի | | |
| | | | |հայտնի | | |
| | | | |արծաթագործ-| | |
| | | | |ներից | | |
| | | | |ոմանք, | | |
| | | | |որպես | | |
| | | | |թանկարժեք | | |
| | | | |հուշանվեր, | | |
| | | | |պատրաստում | | |
| | | | |են արծաթյա | | |
| | | | |(երբեմն` | | |
| | | | |ոսկեջրած) | | |
| | | | |փորագրազարդ| | |
| | | | |կլկլաններ: | | |
|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|
|10|Ստվերների |Ժողովրդական|Ավանդական |Ստվերների |Տարրի |Ստվերների |
| |տիկնիկային|թատրոն |ստվերների |թատրոնը |կրողներն |տիկնիկային |
| |թատրոն | |տիկնիկային |ձևավորվել |են |թատրոնի |
| | | |թատրոնի |է դեռ անտիկ|«Այրոգի» |ժողովրդական|
| | | |ցուցադրման |շրջանում: |ստվերների |կատարողական|
| | | |վայրում |Համարվում է|թատրոնը, |արվեստի |
| | | |կախվել է մուգ|Արևելք- |ՀՀ |փորձառու- |
| | | |գույնի, 2 քմ |Արևմուտք |Արագածոտնի|թյունը, որը|
| | | |չափի |պատմամշա- |մարզի |ժամանակի |
| | | |վարագույր, |կութային |Բյուրական |ընթացքում |
| | | |որի աջ ու ձախ|փոխառնչու- |համայնքում|դուրս էր |
| | | |կողմերն |թյան |«Տոնացույց|մղվել |
| | | |ամրացվել են |արդյունք: |ավանդական |ժողովրդական|
| | | |պատից պատ |Հայտնի է |տոների |տոնական |
| | | |կապված |եղել |վերա- |մշակույթից`|
| | | |պարանին: |«Ղարագյոզ» |ծնունդ» |պահպանվել |
| | | |Վարագույրի |անվանմամբ` |կրթամշա- |ու |
| | | |մեջտեղում |որպես |կութային |փոխանցվել է|
| | | |կարվել է 1000|ժողովրդա- |հասարա- |միայն |
| | | |մմ x 600 մմ |պրոֆեսիոնալ|կական |սակավաթիվ |
| | | |մեծությամբ |տիկնիկային |կազմակեր- |շահագրգիռ |
| | | |սպիտակ քաթան,|թատրոն: |պության |անհատների |
| | | |որը ծառայել է|«Ղարագյոզի»|կողմից |գիտելիքների|
| | | |որպես էկրան: |արմատները |հիմնադրված|ու հմտու- |
| | | |Ներսի կողմից |տեսանելի են|թատրոնը, |թյունների |
| | | |էկրանի |հայ վարձակ |ինչպես |շնորհիվ: |
| | | |ներքևի եզրի |դերասանու- |նաև |20-րդ դարի |
| | | |մոտ դրվել է |հիների և |թատրոնի |ընթացքում |
| | | |հատուկ |գուսանների |սաները և |շատ |
| | | |պատրաստված |վիպասանու- |այն |ավանդական |
| | | |արկղ, որի |թյան, |կիրառող |տոներ |
| | | |մակերեսին |հեթանոսական|համայնքի |կորցրեցին |
| | | |տեղադրվել է |առասպելների|բնակչու- |իրենց |
| | | |յուղի ճրագը, |մեջ, որոնց |թյունը: |երբեմնի |
| | | |նավթի լամպը |մասին | |դերը: |
| | | |կամ |վկայում են | |Ավանդույթ- |
| | | |ճարպամոմը: |հայ | |ների |
| | | |Այդ մակերեսը |մատենագրու-| |մոռացման և |
| | | |կարող էր |թյան | |նոր տեխնո- |
| | | |լինել |էջերում | |լոգիաների ի|
| | | |հորիզոնական |լայնորեն | |հայտ գալուն|
| | | |կամ էլ |սփռված | |զուգահեռ |
| | | |ունենար |հիշատակու- | |մշակութային|
| | | |թեքություն` |թյունները, | |տարբեր |
| | | |որպեսզի |ինչպես նաև | |ուղղու- |
| | | |էկրանի |բանահյու- | |թյուններ |
| | | |հակառակ |սական | |կորցրեցին |
| | | |ուղղությամբ |նյութերը: | |իրենց |
| | | |տիկնիկներ |Թեմային | |կենսունա- |
| | | |խաղացնողի |անդրադարձել| |կությունը, |
| | | |ձեռքերի |են ինչպես | |այդ թվում |
| | | |ստվերները |հայ | |նաև` |
| | | |չերևան (սա |(Գ. Լևո- | |ստվերների |
| | | |այն դեպքում, |նյան, | |թատրոնը: |
| | | |երբ |Գ. Գոյան, | |Կինեմատոգ- |
| | | |օգտագործվում |Գ. Ստեփա- | |րաֆիայի, |
| | | |էր լույսի մի |նյան, | |ռադիոյի, |
| | | |քանի |Ժ. Խաչա- | |հեռուստա- |
| | | |աղբյուր): |տրյան, | |տեսության, |
| | | |Տիկնիկները |Է. Պետրո- | |անիմացիայի |
| | | |հպվում են |սյան, | |զարգացումը |
| | | |էկրանին և |Վ. Փափա- | |նույնպես |
| | | |խաղացվում |զյան), | |նպաստեց |
| | | |լույսի |այնպես էլ | |թատրոնի այս|
| | | |աղբյուրի ու |օտար (Վ. | |տեսակի |
| | | |էկրանի միջև: |Մինորսկի, | |նկատմամբ |
| | | |Հանդիսատեսի |Ֆ.Կրիժիցկի,| |հետաքրքրու-|
| | | |կողմից |Ի.Կունեշ, | |թյան |
| | | |երևում են |Գ.Յակոբ, | |նվազմանը: |
| | | |միայն խաղացող|Մ. Ռեգվանի,| |Արդյունքում|
| | | |տիկնիկների |Մ.Անդ, | |ընդհատվեց |
| | | |ստվերները: |Օ.Շպիս, | |ավանդույթի |
| | | |Դրսի կողմից` |Ա.Թալասսո, | |սերնդե- |
| | | |վարագույրի |Ն.Մարտինո- | |սերունդ |
| | | |մոտ նստում |վիչ, Տ. | |փոխանցման |
| | | |էին |Պուտինցևա, | |շղթան: |
| | | |երաժիշտները: |Ի.Գրիշաշվի-| |Ներկայում |
| | | |Եղել են |լի) | |անհրաժեշ- |
| | | |խաղացնողներ, |հետազոտող- | |տություն է |
| | | |որոնք |ներ, հիմնա-| |ստվերների |
| | | |ներկայացումից|կանում` | |տիկնիկային |
| | | |առաջ |թատերագետ- | |թատրոնի |
| | | |հանդիսատեսին |ներ: | |պահպանու- |
| | | |ներկայացրել |Տվյալներ | |թյան և |
| | | |են |կան, որ | |պաշտպանու- |
| | | |ներկայացման |17-19-րդ | |թյան |
| | | |բովանդակու- |դարերում | |ուղղությամբ|
| | | |թյունը` հետո |թատրոնի հայ| |տարվող |
| | | |միայն անցել |ժողովրդական| |աշխատանք- |
| | | |ներկայացման |վարպետները | |ների |
| | | |ցուցադրմանը: |«Ղարագյոզ» | |իրականա- |
| | | |Թատրոնի |են | |ցումը` |
| | | |տիկնիկները |ներկայացրել| |որպես |
| | | |պատրաստվում |ոչ միայն | |հայկական |
| | | |են էշի, |Կոստանդնու-| |ավանդական |
| | | |հորթի, |պոլսում, | |մշակույթի |
| | | |եղջերուի կամ |Անկարայում,| |կարևորա- |
| | | |ուղտի մշակված|Բուրսայում,| |գույն |
| | | |կաշվից, տափակ|Տրապիզո- | |դրսևորում |
| | | |են և |նում, այլև | |և |
| | | |խաղացվում են |Հայաստանի | |ժողովրդական|
| | | |փայտե շյուղի |մշակութային| |տոների |
| | | |միջոցով: |կենտրոննե- | |բաղկացուցիչ|
| | | |Տիկնիկների |րում, | |մաս: |
| | | |տարբեր |ինչպես | | |
| | | |մասերը, որպես|նաև` | | |
| | | |կանոն, |Թիֆլիսում, | | |
| | | |կտրատվում են |Բաքվում, | | |
| | | |առանձին և |Ախալցխա- | | |
| | | |իրար են |յում, | | |
| | | |միացվում |Շուշիում, | | |
| | | |ոչխարի բարակ |Գյանջայում:| | |
| | | |ու նուրբ |Հայաստանում| | |
| | | |աղիներից |«Ղարագյոզի»| | |
| | | |պատրաստված |արմատավոր- | | |
| | | |թելերով: |ման վառ | | |
| | | |Տիկնիկի |վկայություն| | |
| | | |մեջտեղի |ներից է | | |
| | | |մասում և/կամ |տիկնիկավար | | |
| | | |շարժական |Թումասյան- | | |
| | | |մասերին |ների | | |
| | | |շյուղն |գերդաստանի | | |
| | | |ամրացնելու |գործունեու-| | |
| | | |տեղում |թյունը | | |
| | | |տիկնիկը |վերջին 150 | | |
| | | |հաստացվում է |տարում | | |
| | | |կաշվից մի |Ջավախքում: | | |
| | | |քանի շերտ |Ներկայացման| | |
| | | |ավելացնելու |ձևի | | |
| | | |միջոցով: |առումով | | |
| | | |Հաստացված |թատրոնը | | |
| | | |մասում անցք է|գործնակա- | | |
| | | |արվում, |նում մնացել| | |
| | | |որպեսզի |է անփոփոխ: | | |
| | | |խաղացնողը |Փոփոխվել են| | |
| | | |կարողանա սուր|սյուժեները`| | |
| | | |ծայրով փայտի |պահպանելով | | |
| | | |շյուղն |հերոսների | | |
| | | |ամրացնել |կերպարները:| | |
| | | |տիկնիկին: |Բանահավաք | | |
| | | |Խաղացնողը |Ժ.Խաչատ- | | |
| | | |շյուղի |րյանը դեռ | | |
| | | |միջոցով |1960-ական | | |
| | | |շարժում, |թթ. | | |
| | | |խաղացնում է |Ջավախքում | | |
| | | |տիկնիկը: |ստվերների | | |
| | | |Շյուղը բարակ |տիկնիկային | | |
| | | |է, որպեսզի |թատրոնի | | |
| | | |ստվերը չերևա |վարպետ ու | | |
| | | |էկրանին, մոտ |խաղացնող Խ.| | |
| | | |50 սմ |Թումասյանից| | |
| | | |երկարությամբ:|գրանցել է | | |
| | | |Տիկնիկների |ստվերների | | |
| | | |չափը` 19-30 |թատրոնի | | |
| | | |սմ. տափակ են,|սյուժեները,| | |
| | | |ներկվում են |իսկ նրա | | |
| | | |սև գույնով` |տիկնիկները | | |
| | | |լույսի |հանձնվել են| | |
| | | |անդրադարձից |Սարդարապատի| | |
| | | |խուսափելու |պատմության | | |
| | | |համար: |թանգարանին,| | |
| | | |Կան նաև |որտեղ և | | |
| | | |կաշվի մեկ |պահպանվում | | |
| | | |կտորից |են: | | |
| | | |պատրաստված |Կան նաև | | |
| | | |տիկնիկներ, |տեղեկու- | | |
| | | |առանց |թյուններ | | |
| | | |շարժական |ստվերների | | |
| | | |մասերի: |թատրոն | | |
| | | |Խաղացնողը |խաղացնող | | |
| | | |ներկայացման |Մելքոնյան | | |
| | | |ընթացքում |Հովհաննեսի | | |
| | | |օգտագործում է|(Մելքոնենց | | |
| | | |տարբեր |Հովհաննես) | | |
| | | |գործիքներ |մասին, որը | | |
| | | |(զանգեր, |մինչև | | |
| | | |սուլիչներ և |1962թ. | | |
| | | |այլն), |ներկայա- | | |
| | | |հագնում է |ցումներով | | |
| | | |փայտից հատուկ|հանդես է | | |
| | | |նալիկներ` |եկել | | |
| | | |ներկայացման |Լոռիում և | | |
| | | |ձայնային |Շիրակում: | | |
| | | |ձևավորման |Մելքոնենց | | |
| | | |համար: |Հովհաննեսի | | |
| | | |Ներկայացումը |ցուցադրման | | |
| | | |տրվում է |տեխնիկան, | | |
| | | |ընդմիջում- |տիկնիկները,| | |
| | | |ներով կամ |լուսավորու-| | |
| | | |առանց |թյունը, | | |
| | | |ընդմիջման, |սյուժեները | | |
| | | |որի տևողու- |տարբերվում | | |
| | | |թյունը կարող |էին Խ. | | |
| | | |է հասնել մի |Թումասյանի | | |
| | | |քանի ժամի: |ներկայա- | | |
| | | | |ցումներից | | |
| | | | |իրենց | | |
| | | | |սյուժեներով| | |
| | | | |և ոճով: | | |
| | | | |1983 թ. | | |
| | | | |մինչ այսօր | | |
| | | | |թատրոնի այս| | |
| | | | |տեսակը | | |
| | | | |ցուցադրվում| | |
| | | | |է «Այրուձի»| | |
| | | | |արշավախմբի | | |
| | | | |«Այրոգի» | | |
| | | | |ստվերների | | |
| | | | |և այլ | | |
| | | | |թատրոն- | | |
| | | | |ներում, | | |
| | | | |որտեղ | | |
| | | | |ավանդական | | |
| | | | |սյուժեներին| | |
| | | | |զուգահեռ | | |
| | | | |ժամանակակից| | |
| | | | |թեմաներով | | |
| | | | |ներկայա- | | |
| | | | |ցումներ են | | |
| | | | |բեմադրվում:| | |
|__|__________|___________|_____________|___________|__________|___________|
-------------------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասում