12.12.2022 -
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ, ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ, ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԵՎ ՍՊՈՐՏԻ ՆԱԽԱՐԱՐ ՀՐԱՄԱՆ
24 նոյեմբերի 2022 թվականի N 49-Ն
ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ 5-ՐԴ ԴԱՍԱՐԱՆԻ «ԲՆՈՒԹՅՈՒՆ» ԱՌԱՐԿԱՅԻ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
i
Ղեկավարվելով «Հանրակրթության մասին» օրենքի 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
1. Հաստատել` հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում «Բնություն» առարկայի 5-րդ դասարանի ծրագիրը` համաձայն հավելվածի:
Վ. Դումանյան
Հավելված ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի 2022 թվականի նոյեմբերի 24-ի 49-Ն հրամանի
ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ «ԲՆՈՒԹՅՈՒՆ» ԱՌԱՐԿԱՅԻ 5-ՐԴ ԴԱՍԱՐԱՆԻ ԾՐԱԳԻՐ
5-րդ դասարան
Բովանդակություն
1. Բնության ուսումնասիրության առարկան
2. Մարմիններ և նյութեր
3. Նյութի մասնիկային կառուցվածքը
4. Նյութի վիճակի փոփոխություններ
5. Շարժում և փոխազդեցություն
6. Էներգիա
7. Ձայն և լույս
8. Բույսեր. կառուցվածք և գործառույթ:
ԹԵՄԱ 1 |
ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆ |
Նպատակը |
Ընդլայնել գիտելիքները բնության ուսումնասիրության մեթոդների մասին, զարգացնել պարզագույն չափիչ սարքերից օգտվելու, չափումներ կատարելու հմտություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 1 Ներկայացնել` ինչ է բնությունը:
2. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 2 Տարբերել բնության ուսումնասիրության հիմնական մեթոդները:
3. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 3 Կատարել պարզ դիտումներ (օրինակ` բույսի աճը, ջրի եռման գործընթացը, ձյան փաթիլի կառուցվածքը):
4. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ4 Բացատրել գիտափորձի և դիտման տարբերությունը:
5. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 5 Նկարագրել որևէ գիտափորձ:
6. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒ 6 Բերել երկարություն, ժամանակ, զանգված, ջերմաստիճան չափող սարքերի օրինակներ:
7. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 7 Կատարել չափման միավորների պարզ ձևափոխություններ:
8. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ԲՈՒՄ 8 Կատարել չափումներ չափաքանոնի, վայրկենաչափի, չափագլանի օգնությամբ: |
Բովանդակությունը |
1. Բնություն, բնական երևույթներ: 2. Բնության ուսումնասիրության մեթոդներ. դիտում, չափում, գիտափորձ: 3. Բնության ուսումնասիրության գործիքներ և սարքեր: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Լաբորատոր աշխատանքներ
1. Չորսուի ծավալի, դասագրքի մեկ թերթի հաստության որոշում:
2. Հեղուկի ծավալի չափում: Ցուցադրումներ Բնության ուսումնասիրության տարբեր սարքեր` չափերիզ, չափաքանոն, ջերմաչափ, վայրկենաչափ, կշեռք, ուժաչափ, խոշորացույց, մանրադիտակ, հեռադիտակ: |
Մասշտաբ. համամասնություն և քանակ Ֆիզիկական մեծությունների չափումն ու համեմատումը: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: Իմանա որոշ չափման միավորների մասին (մմ,սմ, մ, կգ, գ): |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-6, Հ-26, Հ-27, Հ-29, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 2 |
ՄԱՐՄԻՆՆԵՐ ԵՎ ՆՅՈՒԹԵՐ |
Նպատակը |
Ընդլայնել գիտելիքները մարմինների և նյութերի մասին, ձևավորել, ըստ տրված հատկությունների, նյութերը ճանաչելու և դասակարգելու, դրանց հետ անվտանգ վարվելու կարողություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 1 Բնութագրել և տարբերակել կենդանի և անկենդան մարմինները: 2. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 2 Ներկայացնել մարմինների բնութագրերը` ծավալ, ձև, գույն:
3. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 3 Բացատրել մարմնի զանգված հասկացությունը, այն արտահայտել տարբեր միավորներով (մգ, գ, կգ, տ):
4. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 4 Համեմատել տարբեր նյութերից պատրաստված նույն ծավալի մարմինների զանգվածները:
5. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 5 Տարբերակել նյութ և մարմին հասկացությունները:
6. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 6 Բերել բնական և արհեստական ծագմամբ նյութերի օրինակներ:
7. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 7 Ճանաչել կենցաղում օգտագործվող վտանգավոր նյութերի մակնշումը (հրավտանգ, թունավոր և այլն):
8. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 8 Սահմանել մաքուր նյութ և խառնուրդ հասկացությունները, բերել համապատասխան օրինակներ:
9. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 9 Ներկայացնել խառնուրդների բաժանման եղանակները` զտում, գոլորշիացում, մագնիսով բաժանում, պարզեցում:
10. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 10 Սահմանել լուծույթ հասկացությունը, բերել կենցաղում հանդիպող ջրային լուծույթների օրինակներ:
11. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 11 Սահմանել և տարբերակել լուծիչ և լուծված նյութ հասկացությունները, բերել օրինակներ:
12. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 12 Ներկայացնել` ինչ է լուծելիությունը:
13. Բ5/ՆԿՀ/ՄՆ/ՄՆ 13 Ներկայացնել ջուրը` որպես մաքրող հեղուկ: |
Բովանդակությունը |
1. Մարմին և նյութ:
2. Մաքուր նյութեր և խառնուրդներ:
3. Խառնուրդների բաժանման եղանակները:
4. Լուծույթներ:
5. Լուծույթների նշանակությունը բնության մեջ և մարդու կյանքում: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Լաբորատոր աշխատանքներ
1. Կերակրի աղի և շաքարավազի նոսր և հագեցած լուծույթների պատրաստում:
2. Գոլորշիացման եղանակով աղաջրից կերակրի աղի անջատում:
3. Կերակրի աղի, ավազի և երկաթի խարտուքի խառնուրդի բաղադրիչների բաժանում: Ցուցադրումներ ֆիզիկական մարմինների և նյութերի նմուշներ, նյութերի փոխակերպման օրինակներ (երկաթի ժանգոտում, մոմի այրում, սոդայի և քացախաթթվի փոխազդեցություն), տարբեր նյութերի համասեռ և անհամասեռ խառնուրդներ, ջրային լուծույթներ: |
Օրինաչափություն Մարմինների և նյութերի դասակարգումը: Համակարգ և մոդել Խառնուրդներ, լուծույթներ: Կայունություն և փոփոխություն Նյութերի փոխակերպման օրինակներ` ժանգոտում, այրում: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: Ես և շրջակա աշխարհը - Կարողանա տարբերակել կենդանի և անկենդան բնությունը: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-6, Հ-7, Հ-8, Հ-9, Հ-26, Հ-29, Հ-30, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 3 |
ՆՅՈՒԹԻ ՄԱՍՆԻԿԱՅԻՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ |
Նպատակը |
Ձևավորել պատկերացումներ նյութի մասնիկային կառուցվածքի վերաբերյալ, նյութի կառուցվածքն ու վիճակները մոդելավորելու նախնական կարողություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1, Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 1 Ներկայացնել ատոմը և մոլեկուլը` որպես նյութի կառուցվածքային միավորներ: 2, Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ2 Ներկայացնել մոլեկուլը` որպես ուրույն հատկություններ ունեցող ատոմների համախումբ 3, Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 3. Ներկայացնել ատոմ-մոլեկուլ- նյութ- մարմին կառուցվածքային շղթան: 4. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 4 Ներկայացնել մասնիկների շարժման առանձնահատկությունները նյութի պինդ, հեղուկ և գազային վիճակներում: 5. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 5 Բացատրել, թե ինչով է պայմանավորված մարմնի ջերմաստիճանը: 6. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 6 Բացատրել օդում բույրի տարածման երևույթը: 7Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 7 Ներկայացնել քիմիական տարր հասկացությունը: 8. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 8 Տարբերել որոշ առավել հայտնի տարրերի նշանները (ջրածին, հելիում, ածխածին, ազոտ, թթվածին, երկաթ, ոսկի, արծաթ): 9. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 9 Տարբերակել պարզ և բարդ նյութերը որոշ օրինակների հիման վրա (ջրածին, թթվածին, օզոն, ազոտ, ջուր, ածխաթթու գազ, կերակրի աղ, քացախաթթու): 10. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ 10 Տարբերակել օրգանական և անօրգանական նյութերը կենցաղից ծանոթ նյութերի օրինակով: 11. Բ5/ՆԿՄ/ՄՆ/ՆՄԿ11 Պատկերել և/կամ կառուցել որոշ մոլեկուլների (ջրածին, թթվածին, օզոն, ազոտ, ջուր, ածխաթթու գազ, քացախաթթու) մոլեկուլների գնդաձողային մոդելներ: |
Բովանդակությունը |
1. Ատոմներ, մոլեկուլներ:
2. Նյութի պինդ, հեղուկ և գազային վիճակները:
3. Մոլեկուլների շարժման առանձնահատկությունները նյութի պինդ, հեղուկ և գազային վիճակներում:
4. Քիմիական տարրեր և նշաններ:
5. Պարզ և բարդ նյութեր: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Ցուցադրումներ Ատոմների և մոլեկուլների մոդելներ, պինդ մարմինների, հեղուկների և գազերի կառուցվածքային մոդելներ, պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ: |
Մասշտաբ, համամասնություն և քանակ Ատոմները, մոլեկուլները` որպես միկրոաշխարհի կառուցվածքային միավորներ: Համակարգ և մոդել Ատոմի, մոլեկուլի մոդելներ: Կառուցվածք և գործառույթ Նյութի պինդ, հեղուկ, գազային վիճակներ: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: Ես և շրջակա աշխարհը - Նյութերի մասնիկային կառուցվածքի մասին նախնական գիտելիքներ: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-6, Հ-8, Հ-26, Հ-29, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 4 |
ՆՅՈՒԹԻ ՎԻՃԱԿԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ |
Նպատակը |
Ձևավորել բնության մեջ և կենցաղում հանդիպող ջերմային որոշ երևույթներ բացատրելու նախնական կարողություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ1 Բացատրել հալումն և պնդացման երևույթները, բերել համապատասխան օրինակներ: 2. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ2 Չափել որոշ նյութերի հալման ջերմաստիճանը: 3. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ3 Բացատրել գոլորշիացման և խտացման երևույթները, բերել համապատասխան օրինակներ: 4. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ4 Բացատրել, թե ինչ գործոններից է կախված գոլորշիացման արագությունը: 5. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ5 Դիտել և նկարագրել եռման պրոցեսը: 6. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ6 Բացատրել տեղումների առաջացման երևույթը: 7. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ7 Ներկայացնել եռման ջերմաստիճան հասկացությունը: 8. Բ5/ՆԿՀ/ՆՓ/ՆՎՓ8 Չափել հեղուկի եռման ջերմաստիճանը: |
Բովանդակությունը |
1. Հալում և պնդացում:
2. Գոլորշիացում և խտացում: 3. Եռում: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Լաբորատոր աշխատանքներ 1. Ջրի գոլորշիացման և խտացման երևույթների ուսումնասիրություն 2. Ջրի և աղաջրի եռման ջերմաստիճանների չափում ու համեմատում: Ցուցադրումներ Նյութերի հալումն ու պնդացումը, ջրի գոլորշիացումը, խտացումը, եռումը: |
Պատճառ և հետևանք Հալման և պնդացման, գոլորշիացման և խտացման, եռման մեխանիզմները: Էներգիա և նյութ Ջերմության հաղորդումն ու անջատումը նյութի վիճակների փոփոխության ժամանակ: Կայունություն և փոփոխություն Նյութի վիճակների փոփոխությունները: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա: Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: Ես և շրջակա աշխարհը - Կարողանա տարբերակել նյութի երեք վիճակները: Մաթեմատիկա - Կարողանա կազմել տվյալների աղյուսակ: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-6, Հ-7, Հ-9, Հ-27, Հ-29, Հ-30, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 5 |
ՇԱՐԺՈՒՄ ԵՎ ՓՈԽԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ |
Նպատակը |
Ձևավորել պարզ իրավիճակներում մարմինների արագությունները հաշվարկելու և համեմատելու, բնության մեջ և առօրյա կյանքում տարբեր ուժերի դրսևորումները ներկայացնելու նախնական կարողություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ1 Բերել բնության մեջ, կենցաղում և տեխնիկայում հանդիպող շարժման օրինակներ: 2. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ2 Դիտարկումների միջոցով բացահայտել` ինչ է արագությունը, 3. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ3 Համեմատել ծանոթ կենդանի և անկենդան մարմինների շարժման արագությունները: 4. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ4 Բերել ուժի որոշ տեսակների (ծանրության, շփման) օրինակներ: 5. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ5 Ներկայացնել շփման ուժի դերը տարբեր կենդանիների շարժման գործընթացում: 6. Բ5/ՇՓ/Է/ՇՓ6 Որոշել ծանրության և շփման ուժերի ուղղությունները պարզ իրավիճակներում: |
Բովանդակությունը |
1. Շարժում: Արագություն: 2. Մարմինների փոխազդեցություն: Ուժ: 3. Ծանրության ուժ: 4. Շփման ուժեր: 5. Շփման ուժի դերը մարդու և տարբեր կենդանիների շարժման գործընթացում |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
1. Ծանրության, դադարի շփման ուժերի չափումը ուժաչափով: Ցուցադրումներ Մարմինների շարժման օրինակներ, մարմինների փոխազդեցություններ (գնդիկների բախումը, մագնիսների փոխազդեցություն, զսպանակից կախված բեռ), ուժաչափեր, ծանրության և շփման ուժերի դրսևորման օրինակներ, ուժի ազդեցությամբ մարմնի արագության կամ ձևի փոփոխություն: |
Օրինաչափություն Պատճառ և հետևանք Մարմնի արագության փոփոխության պատճառները: Մասշտաբ, համամասնություն և քանակ Մարմինների արագությունների չափումն ու համեմատումը: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-7, Հ-29, Հ-30, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 6 |
ԷՆԵՐԳԻԱ |
Նպատակը |
Ձևավորել էներգիայի տարբեր տեսակները ճանաչելու, դասակարգելու, շրջակա միջավայրի պահպանման գործում էներգիայի արդյունավետ օգտագործման և խնայողության կարևորությունը գնահատելու և համապատասխան վերաբերմունք դրսևորելու նախնական կարողություններ: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՇՓ/Է/Է1 Ներկայացնել էներգիայի տարբեր աղբյուրներ: 2. Բ5/ՇՓ/Է/Է2 Բերել էներգիայի տարբեր տեսակների փոխակերպումների օրինակներ: 3. Բ5/ՇՓ/Է/Է3 Պատկերացում ունենալ էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրների մասին (էլեկտրական, արևային, երկրաջերմային): 4. Բ5/ՇՓ/Է/Է4 Նկարագրել այրման հետևանքով մթնոլորտի աղտոտման հետևանքները: 5. Բ5/ՇՓ/Է/Է5 Ներկայացնել էներգիայի արդյունավետ օգտագործման և խնայողության կարևորությունը: |
Բովանդակությունը |
1. Էներգիա: էներգիայի տեսակները և փոխակերպումները: 2. Էներգիայի աղբյուրներ: 3. Էներգախնայողություն: 4. Այրում: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Ցուցադրումներ Այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրների մասին տեսաֆիլմի դիտում: |
Օրինաչափություն Էներգիայի տեսակների, էներգիայի աղբյուրների դասակարգումը: Պատճառ և հետևանք Մթնոլորտի աղտոտումը: Կայունություն և փոփոխություն Էներգիայի փոխակերպումներն ու պահպանման օրենքը: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-6, Հ-7, Հ-10, Հ-11, Հ-12, Հ-26, Հ-29, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 7 |
ՁԱՅՆ ԵՎ ԼՈՒՅՍ |
Նպատակը |
Ձևավորել նախնական պատկերացումներ ձայնային և լուսային երևույթների, մարդու և կենդանիների կյանքում դրանց ունեցած կարևոր դերի մասին: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ1 Դիտարկել և նկարագրել ձայնի տարածումը միջավայրում: 2. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ2 Բերել ձայնի աղբյուրների օրինակներ: 3. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ3 Դիտարկել և ներկայացնել, թե ինչպես են կենդանիներն ու մարդիկ արձակում և ընկալում ձայնը: 4. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ4 Դիտարկել և ներկայացնել, թե ինչպես է առաջանում արձագանքը: 5. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ5 Բերել լույսի բնական և արհեստական աղբյուրների օրինակներ: 6. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ6 Ստվերի առաջացման օրինակով հիմնավորել լույսի ուղղագիծ տարածումը: 7. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ7 Դիտարկել և ներկայացնել լույսի անդրադարձման և բեկման երևույթները, բերել օրինակներ: 8. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ8 Հիմնավորել լույսի ջերմային ազդեցությունը խոշորացույցով թուղթն այրելու միջոցով: 9. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ9 Ներկայացնել Արեգակի և Լուսնի խավարումների առաջացման պատճառը: 10. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ10 Ներկայացնել, որ սպիտակ լույսը տարբեր գույնի լույսերի խառնուրդ է: 11. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ11 Բացատրել, թե ինչով է պայմանավորված մարմինների գույնը 12. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ12 Բացատրել, թե ինչպես է աչքի գործառույթը կախված կառուցվածքից: 13. Բ5/ՇՓ/ՁԼԵ/ՁԼ13 Ներկայացնել տեսողության պահպանման կարևոր պայմանները: |
Բովանդակությունը |
1. Ձայնի աղբյուրներ: Ձայնի տարածումը: 2. Ձայնի արձակումն ու ընկալումը մարդու և կենդանիների կողմից: Ականջ: 3. Լույսի անդրադարձումն ու բեկումը: 4. Աչք և տեսողություն: 5. |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Լաբորատոր աշխատանքներ 1. Ձայնի տարբեր աղբյուրների ուսումնասիրություն: 2. Արեգակի և Լուսնի խավարումների մոդելի կառուցում: 3. Սպիտակ լույսի տարրալուծումը տարբեր գույնի լույսերի: Ցուցադրումներ Հնչող մարմինների տատանումների դիտարկում, լույսի ուղղագիծ տարածումը, բեկումն ու անդրադարձումը, հայելիներ, ոսպնյակներ, սպիտակ լույսի տարրալուծումը ոսպնյակի օգնությամբ, տարբեր մարմինների գույները: |
Օրինաչափություն Լույսի անդրադարձման և բեկման օրինաչափությունները: Պատճառ և հետևանք Արձագանք, Արեգակի, Լուսնի խավարումներ: Համակարգ և մոդել Ձայնի, լույսի աղբյուրներ: Կառուցվածք և գործառույթ Ոսպնյակ, ակնոց, ականջ, աչք: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Կարողանա կոտորակներով կատարել թվաբանական գործողություններ: Ես և շրջակա աշխարհը - Ունենա լույսի և ձայնի, անդրադարձման և արձագանքի երևույթների մասին նախնական գիտելիքներ: |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-7, Հ-10, Հ-26, Հ-28, Հ-30, Հ-32 |
ԹԵՄԱ 8 |
ԲՈՒՅՍԵՐ. ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔ ԵՎ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹ |
Նպատակը |
Ձևավորել նախնական գիտելիքներ բույսերի, սերմերի, դրանց աճի պայմանների, տարածման, բազմացման առանձնահատկությունների մասին: Բացահայտել բույսի մասերի կառուցվածքի և գործառույթի կապը: |
Վերջնարդյունքներ |
1. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 1Դիտարկել և նկարագրել բույսի կառուցվածքային մասերը` արմատ, ցողուն, տերև, ծաղիկ, սերմ, պտուղ: 2. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 2 Բացատրել սերմերի դերն ու նշանակությունը բույսերի համար: 3. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 3 Դիտարկել և ներկայացնել սերմերի ծլման համար անհրաժեշտ պայմանները: 4. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 4 Հիմնավորել, թե ինչու սերմերը պետք է տարածվեն: 5. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 5 Վերլուծել սերմերի կառուցվածքային առանձնահատկությունները և ներկայացնել, թե դրանք ինչպես են նպաստում սերմերի տարածմանը: 6. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 6 Ուսումնասիրել որևէ բույսի աճի համար անհրաժեշտ պայմանները (հող, ջուր, օդ, ջերմություն, լույս) և առաջարկել տվյալ բույսի աճի օպտիմալ պայմաններ: 7. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 7 Նկարագրել ծաղկի դերը ծաղկավոր բույսերի համար: 8. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 8 Ներկայացնել ծաղկի մասերի անուններն ու գործառույթները, դրանք ճանաչել ծաղկի նկարների, գծապատկերների վրա: 9. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 9 Նկարագրել փոշոտման երևույթը: 10. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 10 Համեմատել փոշոտման եղանակները` ելնելով կառուցվածքային առանձնահատկություններից, առաջարկել տվյալ ծաղկի փոշոտման հնարավոր եղանակը: 11. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ 11 Բերել ծաղիկները փոշոտող միջատների օրինակներ, ներկայացնել նրանց դերը բույսի կյանքում: 12. Բ5/ԿՕ/ՕԿ/ԲԿԳ1 12 Բացատրել, թե ինչ է բույսի կենսացիկլը, բերել օրինակներ: |
|
Բովանդակությունը |
1. Բույսի մասեր: 2. Սերմեր և պտուղներ: Սերմի կառուցվածքը: 3. Սերմի աճման պայմանները: Ծլարձակում: 4. Բույսերի աճի համար անհրաժեշտ պայմանները: 5. Բույսի ծաղիկների նշանակությունը: 6. Ծաղկի մասերը: 7. Փոշոտում: 8. Սերմերի տարածումը: 9. Բույսի կենսացիկլը: |
Գործնական աշխատանք |
Խաչվող հասկացություններ |
Լաբորատոր աշխատանքներ 1. Սերմի կառուցվածքի ուսումնասիրություն: 2. Սերմի ծլարձակման համար անհրաժեշտ պայմանների ուսումնասիրություն: 4. Բույսի աճի վրա լույսի ազդեցության ուսումնասիրություն: 5. Ծաղկի կառուցվածքի ուսումնասիրություն: Ցուցադրումներ Սերմեր, պտուղներ, սերմերի տարածման եղանակները: |
Էներգիա և նյութ Բույսի աճի համար անհրաժեշտ պայմանները` ջուր, ջերմություն, լույս, հող: Կառուցվածք և գործառույթ Բույսերի մասերի կառուցվածքի և գործառույթների կապը, սերմերի կառուցվածքը և տարածման առանձնահատկությունները, ծաղկի մասերն ու դրանց գործառույթները: Կայունություն և փոփոխություն Ծլարձակում, բույսի աճ և զարգացում, բույսերի կենսացիկլը: |
Միջառարկայական կապեր |
Հայոց լեզու - Կարողանա կարդալ, հասկանալ, կարդացածը վերարտադրել և առանձնացնել հիմնական գաղափարը: Մաթեմատիկա - Սյունաձև գրաֆիկների կառուցում: Ես և շրջակա աշխարհը - Կարողանա տարբերակել բույսի մասերը, դրանց հիմնական գործառույթները: Նախնական գիտելիքներ սերմի ծլեցման պայմանների մասին |
Կապը Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների հետ |
Հ-4, Հ-11, Հ-12, Հ-27, Հ-29, Հ-32 |
Պաշտոնական հրապարակման օրը` 2 դեկտեմբերի 2022 թվական:
|