ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ
ՈՐՈՇՈՒՄ
Ք. Երևան
18 ապրիլի 2022 թ. ԲԴԽ-35-Ո-Կ-7
ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԻ ԱՌԱՋԻՆ ԱՏՅԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ԱՐՏՈՒՇ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆԻՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼՈՒ ՀԱՐՑԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ` ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ`
նախագահությամբ`
Բարձրագույն դատական խորհրդի
նախագահի պաշտոնակատար Գ. Ջհանգիրյանի,
մասնակցությամբ`
անդամներ Գ. Բեքմեզյանի,
Դ. Խաչատուրյանի,
Մ. Մակյանի,
Լ. Մելիքջանյանի,
Ա. Մխիթարյանի,
Ս. Չիչոյանի,
Վ. Քոչարյանի,
Արդարադատության նախարարի
տեղակալ Գ. Մինասյանի,
Արդարադատության նախարարի
ներկայացուցիչ Գ. Հարությունյանի,
Հ. Սանոյանի,
Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր
իրավասության դատարանի դատավոր Ա. Գաբրիելյանի,
քարտուղարությամբ` Ա. Շիլաջյանի
դռնբաց նիստում, քննության առնելով Արդարադատության նախարարի` «Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ ՀՀ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2022 թվականի մարտի 10-ի թիվ 23-Ա որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը,
ՊԱՐԶԵՑ
1. Գործի նախապատմությունը.
Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել Գլխավոր դատախազի պաշտոնակատար Գևորգ Բաղդասարյանի կողմից 06.09.2021 թվականին Արդարադատության նախարարին (այսուհետ նաև` Նախարար) ներկայացված Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ նաև` Դատարան) դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի (այսուհետ նաև` Դատավոր) նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու վերաբերյալ հաղորդումը:
Նախարարի 11.01.2022 թվականի որոշմամբ Դատավորի նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ:
Նախարարի 10.03.2022 թվականի մարտի 10-ի թիվ 23-Ա որոշմամբ միջնորդություն է ներկայացվել Բարձրագույն դատական խորհուրդ` Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:
2. Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը.
i
Նախարարը, վկայակոչելով Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետը, նույն հոդվածի 5-րդ մասը, Քրեական դատավարության օրենսգրքի (այսուհետ` նաև Օրենսգիրք) 134-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 135-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերը, նշել է, որ Դատարանը, քննության առնելով մեղադրյալի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունը, որոշել է մերժել այն` վերջինիս վերագրվող հանցագործությունը կատարած լինելու հիմնավոր կասկածի բացակայության պատճառաբանությամբ, սխալ է մեկնաբանել Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածը (մեկնաբանել և գնահատել է մինչև 14.12.2019 թվականը գործող խմբագրությամբ)` հանգելով ոչ իրավաչափ եզրահանգման Քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով նախատեսված արարքի «հիմնավոր կասկածի» բացակայության վերաբերյալ, և արդյունքում չի քննարկել կալանավորման հիմքերի առկայության հարցը:
Նախարարը միջնորդությամբ նշել է, որ կարգապահական վարույթ հարուցելու հիմքում դրվել են Գլխավոր դատախազի պաշտոնակատարի հաղորդմամբ և կից նյութերով ներկայացված գործի հանգամանքները և փաստական տվյալները, դրանց համադրված վերլուծության արդյունքները, իսկ դատախազի զեկուցագիրը և/կամ Վերաքննիչ դատարանի որոշմամբ Դատարանի կայացրած ակտի բեկանման փաստը առանձին-առանձին չեն դիտարկվել և ինքնին չեն գնահատվել որպես կարգապահական վարույթ հարուցելու և այժմ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու հիմք:
Միաժամանակ Նախարարը նշել է, որ.
«Ինչ վերաբերում է Դատավորի այն պնդմանը, որ արարքը Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասով որակելիս անհրաժեշտ է հաստատել հոդվածի 1-ին մասի առկայությունը` հարկ է փաստել, որ Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի` մինչև 14.12.2019 թվականը գործող խմբագրության պայմաններում նման դատողությունն իրավաչափ կլիներ, սակայն նման մոտեցումը չի բխում գործող Քրեական օրենսգրքի նոր խմբագրությամբ կազմված 177-րդ հոդվածի ոչ բովանդակությունից և ոչ էլ կառուցվածքից, քանզի, ինչպես վերը նշվեց գողության հիմնական հանցակազմը տրված է հոդվածի 5-րդ մասում և ոչ թե` 1-ին, իսկ հոդվածի 2-րդ մասում բացակայում է հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցակազմին հղում կատարելու, այն վկայակոչելու հանգամանքը, ինչպես օրինակ Քրեական օրենսգրքի 258-րդ հոդվածում (խուլիգանությունը), երբ հոդվածի 1-ին մասում սահմանվում է խուլիգանության հիմնական հանցակազմը, 2-րդ մասում նշվում է` «Նույն արարքը, որը զուգորդվել...», 3-րդ մասում նշվում է «Սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը`...», իսկ 4-րդ մասում` «Սույն հոդվածի երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը...»:
Վերոգրյալ հիմնավորումների շրջանակում անհիմն են Դատավորի այն պնդումները, թե ինքն ամեն դեպքում վերլուծությունները կատարել է ոչ թե նախկին խմբագրությամբ Քրեական օրենսգրքի վկայակոչմամբ, այլ` գործող, և այն, որ արարքը Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասով որակելիս անհրաժեշտ է հաստատել հոդվածի 1-ին մասի առկայությունը:
(...) Դատավորն առանց իրավաչափ նախադրյալների, գործի հանգամանքները դիտարկելով Վճռաբեկ դատարանի 22.06.2017 թվականի թիվ ԵԱՆԴ/0017/06/16 որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո, անդրադարձ չի կատարել խափանման միջոց կիրառելու հիմքերին, այնինչ, եթե Դատավորն առաջնորդվեր Քրեական օրենսգրքի գործող խմբագրությամբ և Մեղադրյալի նկատմամբ խափանման միջոցի հարցը քննարկելիս հիմնավոր կասկածի առկայության հանգամանքը դիտարկեր Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի գործող խմբագրության շրջանակներում, ապա չէր կարող անդրադարձ չկատարել խափանման միջոց կիրառելու անհրաժեշտության և մեղադրյալի նկատմամբ դրա տեսակն ընտրելու հարցին, պարտավոր կլիներ քննարկել կալանավորման հիմքերի առկայության հարցը:
(...) Ներկայացված հիմքերով և հիմնավորումներով հաստատվում է Օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի պահանջների խախտման հատկանիշների առկայությունը, այն, որ Դատարանի եզրահանգումները չեն բխում գործող օրենսդրության իրավակարգավորումներից, կամ վերաբերելի և կիրառելի նախադեպային իրավունքի մեկնաբանություններից, Դատավորի գործողությունները չեն ներառվում Օրենքի 142-րդ հոդվածի 9-րդ մասով նախատեսված կարգապահական պատասխանատվությունը բացառող հանգամանքի տիրույթում, որպիսի պայմաններում հաստատվում է Օրենքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքի առկայությունը, միաժամանակ բացակայում է Օրենքի 147-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 1-ին կետով նախատեսված` կարգապահական վարույթը կարճելու հիմքը»:
Ելնելով վերոնշյալից Նախարարը նշել է, որ Դատավորը թույլ է տվել Օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերում ամրագրված պահանջների խախտում:
3. Դատավորի դիրքորոշումը հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.
Սույն կարգապահական վարույթի շրջանակներում Դատավորը Արդարադատության նախարարին ներկայացրել է բացատրություն և պատասխան` Բարձրագույն դատական խորհրդին, որով հայտնել է.
«(...) Սույն կարգապահական վարույթը հարուցելու մասին Նախարարի հմ.5-Ա որոշման առիթ հանդիսացած` ՀՀ Գլխավոր դատախազի պաշտոնակատար` Գ. Բաղդասարյանի «հաղորդումն» իրենից ներկայացրել է ուղեկցական գրություն, որով Նախարարի քննարկմանն է ուղարկվել Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների դատախազ` Պ. Մարտիրոսյանի զեկուցագիրը: Իր հերթին Նախարարի հմ.5-Ա որոշումն իրենից ներկայացրել է վկայակոչված զեկուցագրից մեջբերումներ, որոնց վերաբերյալ ամբողջական պատասխան տալու համար դատավորն իր բացատրությամբ նշել է, որ. «Ուսումնասիրելով Նախարարի կողմից կայացված որոշմանը կից ներկայացված նյութերը, պարզեցի որ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթի հիմքում դրվել է Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների դատախազ` Պ. Մարտիրոսյանի (այսուհետ` նաև Դատախազ) զեկուցագիրը, որի շուրջ էլ ըստ էության պետք է կառուցվի սույն բացատրությունը»: Այնինչ, Նախարարի կողմից դիտավորությամբ, թե անփութությամբ տվյալ պարբերությունը ոչ ճիշտ ընկալվելու և մեկնաբանվելու արդյունքում հմ.23-Ա որոշման 3-րդ կետով արձանագրվել է, որ դատավորն իր բացատրությամբ ուղղակիորեն անդրադարձ չի կատարել կարգապահական վարույթ հարուցելու որոշմամբ ներկայացված հիմքերին և հիմնավորումներին և փորձ չի արել հերքել դրանք կամ ներկայացնել հակափաստարկներ, որոնք էլ հնարավոր կլիներ դիտարկել ներկայացված միջնորդության համատեքստում: (...)
Բացի այդ, հիմք ընդունելով այն հանգամանքը, որ Նախարարի կողմից կայացված հմ.5-Ա որոշմամբ ներկայացված հիմքերն ու հիմնավորումները չեն համապատասխանում արդեն հետագայում կայացված հմ.23-Ա որոշման հիմքերին ու հիմնավորումներին, իսկ վերջին որոշմամբ որևէ նշում առկա չէ դրանց ոչ ամբողջական լինելու պատճառների մասին, ավելին, հմ.5-Ա որոշման կապակցությամբ ներկայացված բացատրությունները Նախարարի կողմից գնահատվել են «անուղղակի» և փաստացի չեն դիտարկվել ներկայացված միջնորդության համատեքստում, իսկ Բարձրագույն դատական խորհրդին ուղարկված նյութերն ուղարկվել են հմ.5-Ա որոշմանը համապատասխան ծավալով, ուստի ստեղծված որոշակիությունից զուրկ իրավիճակում նպատակահարմար եմ գտնում սույն պատասխանը ներկայացնել հիմք ընդունելով կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ հանդիսացած հաղորդման հիմքում դրված դատախազի զեկուցագիրը, նաև նույն պատասխանը հիմք ընդունել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին Նախարարի միջնորդությունը մերժելու համար:
Դատախազի զեկուցագրի հենց նկարագրական մասից ակնհայտ է, որ այն դատական ակտի թյուրըմբռնման հետևանք է, քանզի հիմնված է սխալ ենթադրությունների վրա. Մասնավորապես նրանում նշված է, որ, «Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը (այսուհետ նաև` Դատարան)` դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի նախագահությամբ, մերժել է ներկայացված միջնորդությունը` բերելով ակնհայտ անհիմն հիմնավորումներ, այն մասին, որ վարույթ իրականացնող մարմնի կողմից ներկայացված տեղեկությունները բավարար չեն հավաստելու մեղադրյալի կողմից ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով և 175-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետով նախատեսված հանցանքը կատարելու վերաբերյալ հիմնավոր կասկածի առկայությունը, նրա առնչությունը դեպքին»: Այնինչ, Դատարանը երկու դեպքում էլ հիմնավոր կասկածի հարցին, այսինքն դրա առնվազն երեք տարրերին անդրադառնալիս, արձանագրել է, որ քրեական գործով ձեռքբերված և դատարան ներկայացված որոշակի նյութերով բացակայել են ենթադրյալ արարքների առերևույթ համընկնումը քրեական օրենսգրքով սահմանված հանցակազմի հատկանիշներին: Այլ կերպ ասած, մեղադրանքի փաստական կողմին (ենթադրյալ հանցանքի դեպքին), դրան անձի առնչությանը և փաստական հանգամանքներին տրված քրեաիրավական գնահատականին անդրադառնալիս արձանագրել է դրանցից վերջինը: Ավելին, երկու դեպքում էլ Դատարանը հմ.ԵԴ/0264/06/21 որոշումը կայացրել է վերաբերելի իրավանորմերի, Վճռաբեկ դատարանի որոշումների մեկնաբանությունների համատեքստում գործի փաստական հանգամանքների գնահատմամբ ձևավորված ներքին համոզմունքի հիման վրա, որոնցից շեղվելու հիմքեր չի տեսել: (...)
Սույն վարույթին առնչվող գործով վերաքննիչ դատարանի որոշման ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ դատախազի կողմից ներկայացված զեկուցագիրը նույնական է ներկայացված վերաքննիչ բողոքի հետ, իսկ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքի հիմնական հիմնավորումը ՀՀ Վերաքննիչ դատարանի կողմից ներկայացված բողոքը մասնակիորեն բավարարելու և դատական ակտը բեկանելու հանգամանքն է, ինչը Նախարարը առանց որևէ պատճառաբանված հիմնավորման փորձել է հերքել իր հմ.23-Ա որոշմամբ, որպեսզի բացառի «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 7-րդ մասի կիրառման հնարավորությունը: Սակայն վարույթի փաստական տվյալներից, մասնավորապես, հաղորդում ներկայացնելու ժամանակից, դատախազի զեկուցագրում մեղադրյալի ազատության մեջ հայտնվելու և դրա հետևանքների հատուկ շեշտադրումից, Նախարարի որոշումներում կալանավորման հիմքերին դատարանի կողմից չանդրադառնալու ընդգծված անդրադարձից, վերաքննիչ դատարանի որոշումը որպես հիմնավորում ներկայացնելուց, բխում է, որ կարգապահական վարույթի հարուցման հիմնական պատճառը մեղադրյալի ազատության մեջ հայտնվելու և հետագայում նոր հանցանք կատարելու մեջ է կայացել (առավել մանրամասն դրան անդրադարձ է կատարվել բացատրությամբ):
Նաև արձանագրենք, որ կարգապահական վարույթ հարուցած մարմինը դատավորի կողմից ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի ենթադրյալ սխալ կիրառելիության և դատավարական նորմի ենթադրյալ խախտման վերաբերյալ պատճառաբանված հիմնավորումներ չի ներկայացրել և առաջնորդվել է բացառապես վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացրած դատական ակտի հիմնավորումներով: Գտնում եմ, որ կարգապահական վարույթ հարուցած մարմինն իրավասու չէ օրենքների միատեսակ կիրառության ապահովումը վերապահել այն դատական ատյանին, որը ՀՀ Սահմանադրությամբ օժտված չէ նման լիազորությամբ և իրավասու չէ անտեսել այն դատական ատյանի իրավական դիրքորոշումները, որը ՀՀ Սահմանադրությամբ տրված լիազորությունների շրջանակում իրավասու է կայացնել որոշումներ ի ապահովումն օրենքների միատեսակ կիրառության: (...)
Քննարկվող գործով, ըստ նախաքննության մարմնի կողմից ներկայացված նյութերի, մեղադրյալ Լ. Սահակյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով այն հանցավոր արարքի կատարման համար, որ նա ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակություն կատարելու դիտավորությամբ, 2021թ. ապրիլի «09»-ին` ժամը «10:30»-ի սահմաններում, գնացել է Երևան քաղաքի Գ. Լուսավորիչ 15 հասցե, մոտեցել է Գագիկ Գուրգենի Թովմասյանին պատկանող սրճեփ սարքին և իր մոտ եղած երկաթյա ամրանով փորձել է բացել պահեստարան հանդիսացող սրճեփ սարքի մետաղադրամների պահոցը և այնտեղից կատարել ուրիշի գույքի զգալի չափերի գաղտնի հափշտակություն, սակայն իր կամքից անկախ հանգամանքներում հանցագործությունն ավարտին չի հասցրել և չկարողանալով բացել այն` դիմել է փախուստի:
Այսինքն, «զգալի չափով» գույքի գաղտնի հափշտակության փորձ ենթադրաբար կատարելու արարքի նկարագրությունը և ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով արարքի իրավական որակումը տրվել է հենց նախաքննության մարմնի կողմից, որի սահմաններում էլ Դատարանը կատարել է իր վերլուծությունը: Ընդ որում, այն իրականացրել է ոչ թե ենթադրած` նախկին խմբագրությամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի վկայակոչմամբ, այլ` գործողի: Մասնավորապես, ճիշտ չի ընկալվել Դատարանի ձևակերպումը, որը տրվել է հետևյալ կերպ. «ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 1-ին մասի դիսպոզիցիայի համաձայն` գողության հասարակ ձևը զգալի չափերով կատարված ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունն է», որը բխում է գործող քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 1-ին մասից: Ինչ վերաբերվում է վկայակոչված նորմի 5-րդ մասին, որին և հղում է կատարվել, որի ձևակերպումը տրված է հետևյալ կերպ. «Գողություն է համարվում ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունը», ապա այն տալիս է գողության հանցակազմի բնութագիրը, որով վերջինս տարբերվում, սահմանազատվում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 21-րդ գլխում ընդգրկված բովանդակությամբ համասեռ սեփականության դեմ ուղղված մյուս հանցագործությունները նախատեսող հոդվածներից` կողոպուտից, ավազակությունից, խարդախությունից, յուրացումից, վատնումից և այլ:
Հատկանշական է ընդգծել, որ վկայակոչված իրավական նորմի 5-րդ մասն, ըստ իր կառուցվածքի, սանկցիա, այսինքն` պատիժ սահմանող մաս, չի պարունակում, ի տարբերություն նույն գլխում ընդգրկված մյուս հանցագործությունների, ինչպես օրինակ` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ավազակությունը` ուրիշի գույքը հափշտակելու նպատակով հարձակումը, որը կատարվել է կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով` պատժվում է (...), ՀՀ քրեական օրենսգրքի 176-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողոպուտը` ուրիշի գույքի բացահայտ հափշտակությունը` պատժվում է (...), ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` խարդախությունը` խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով ուրիշի գույքի զգալի չափերով հափշտակությունը կամ ուրիշի գույքի նկատմամբ իրավունք ձեռք բերելը` պատժվում է (...), ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` խարդախությունը` խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով ուրիշի գույքի զգալի չափերով հափշտակությունը կամ ուրիշի գույքի նկատմամբ իրավունք ձեռք բերելը` պատժվում է (...), ՀՀ քրեական օրենսգրքի 179-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրացնելը կամ վատնելը` հանցավորին վստահված ուրիշի գույքի հափշտակությունը զգալի չափերով` պատժվում է (...) և այլն: «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի 2-3-րդ մասերի համաձայն` օրենսդրական ակտերում նորմերը շարադրվում են հերթական համար ունեցող հոդվածների տեսքով: Օրենսդրական ակտերում հոդվածները բաժանվում են «մասեր» կոչվող միայն համարակալված պարբերությունների: Հոդվածների մասերը կարող են բաժանվել միայն համարակալված կետերի, կետերը` միայն համարակալված ենթակետերի:
ՀՀ Քրեական օրենսգրքի կառուցվածքային առանձնահատկությունից ելնելով, իրավական նորմի մասերը շարադրված են հիմնական հանցակազմից դեպի որակյալ հանցակազմ հերթականությամբ, այլ կերպ ասած, հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցագործությունն իր բնույթով և հանրային վտանգավորության աստիճանով ավելի թեթև է քան 2-րդ մասով նախատեսվածը, իսկ վերջինս ավելի թեթև է քան 3-րդ մասով նախատեսվածը և այսպես շարունակ:
Հետևաբար Դատարանի կողմից դատական ակտում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 1-ին մասի վերաբերյալ հետևությունը բխել է գործող օրենսգրքով սահմանված ձևակերպումից, այլ ոչ թե դրա նախորդ խմբագրության ձևակերպումից, ինչպես որ չմեկնաբանված և չհիմնավորված կերպով պնդել է Նախարարը: Բացի այդ, Նախարարի կողմից անտեսվել են բացատրությամբ ներկայացված բոլոր հիմնավորումներն առ այն, թե ինչո՞վ է պայմանավորված եղել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածում կատարված փոփոխությունը, ո՞րն է եղել նորմի 1-ին մասը 1.1 ենթակետի բաժանելու նպատակը և ի՞նչ օրենսդրական փոփոխությունների են ենթարկվել համանման իրավահարաբերությունները կարգավորող մյուս նորմերը: Նշեմ, որ նման օրենսդրական փոփոխությունը պայմանավորվել է անձանց մոտ գտնվող իրերի, կամ նրանց մոտ գտնվող, հագին կրած հագուստից, հագուստի գրպանից, պայուսակից կամ անձի մոտ գտնվող այլ առարկայից գաղտնի հափշտակություններ կատարելու արարքների աննախադեպ աճով, որոնք մինչև քրեաիրավական ոլորտում օրենսդրական փոփոխությունները կազմել են վարչաիրավական կարգավորման առարկա, սակայն օրենսդիրը գտել է, որ քրեաիրավական ոլորտի կարգավորման առարկա դարձնելով, պայքարը նմանատիպ արարքների դեմ առավել արդյունավետ կլինի: Եւ պատահական չէ, որ միևնույն օրը` 14.11.2019թ. և՛ ՀՀ քրեական օրենսգրքում, և՛ ՀՀ Վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքում կատարվել են օրենսդրական փոփոխություններ. հմ.ՀՕ-218-Ն օրենքով փոփոխություն է կատարվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածում, այն է` 1-ին մասի առաջին պարբերությունը շարադրվել է հետևյալ խմբագրությամբ. «1. Գողությունը, որը կատարվել է զգալի չափերով`». 2) լրացվել է հետևյալ բովանդակությամբ 1.1-ին մասով. «1.1. Անձի մոտ գտնվող իրերի գողությունը, ինչպես նաև գողությունը, որը կատարվել է անձի մոտ գտնվող կամ նրա կրած հագուստից, այդ թվում` գրպանից, պայուսակից կամ անձի մոտ գտնվող այլ առարկայից` պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով` մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:». 3) լրացվել է հետևյալ բովանդակությամբ 5-րդ մասով. «5. Գողություն է համարվում ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունը:»: Իսկ նույն օրվա հմ.ՀՕ-219-Ն օրենքով փոփոխություն է կատարվել ՀՀ Վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքում, այն է` 53-րդ հոդվածի 1-ին մասում «գողության,» բառից հետո լրացվել է «եթե չի պարունակում Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության հատկանիշներ,» բառերը: Հավելեմ նաև, որ որևէ օրենսդրական փոփոխություններ տեղի չեն ունեցել ո՛չ ՀՀ Վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված` գողության միջոցով հափշտակություն կատարելու մանր չափը սահմանող դրույթներում և ո՛չ էլ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 175-րդ հոդվածի 4-րդ մասով սահմանված` գողության միջոցով հափշտակություն կատարելու զգալի, խոշոր և առանձնապես խոշոր չափերը սահմանող դրույթներում:
Այսինքն, վերոգրյալների համատեքստում, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 1.1-ին կետով չնախատեսված հատկանիշներով գողության հասարակ ձևը այնուամենայնիվ, զգալի չափերով կատարված ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունն է, ինչը որ արձանագրվել է Դատարանի կողմից, և ինչը ընդգրկված է եղել նաև մեղադրյալին վերագրված ենթադրյալ արարքի փաստական նկարագրության մեջ: ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասն արդեն նկարագրում է գողության հանցակազմը որակյալ դարձնող հատկանիշները, որի համար նախ պետք է առերևույթ առկա լինի հիմնական հանցակազմը, ինչը բխում է ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի բազմաթիվ նախադեպային որոշումներով արտահայտած իրավական դիրքորոշումներից: Եւ քանի որ վարույթ իրականացնող մարմնի կողմից ներկայացված նյութերում բացակայել են գողության միջոցով գույքի հափշտակության զգալի չափը հաստատող տվյալները, տեղեկությունները կամ ապացույցները, հետևաբար Դատարանը հանգել է այն հետևության, որ կատարված արարքում առերևույթ առկա են եղել զանցանքի հատկանիշները (տես` Սերգեյ Արթուրի Ավանեսյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի 07.02.2019թ. հմ.ՍԴ1/0016/01/16 գործով որոշումը):
Նախարարի հմ.5-Ա որոշմամբ անդրադարձ է կատարվել նաև մեղադրյալին առաջադրված ենթադրյալ հանցանքի մյուս դրվագին, որը սակայն բացակայում է հմ.23-Ա որոշման մեջ և բացակայում են այն չներառելու հիմքերն ու հիմնավորումներն, ուստի հարկ եմ համարում անդրադառնալ նաև դրան: Այդ դրվագով արձանագրվել է, որ. «(...) դատարանը (...) իրեն չծանրաբեռնելու համար, ընդամենը նշել է, որ բացակայում է ենթադրյալ արարքի առերևույթ համընկնումը քրեական օրենսգրքի սահմանված հանցակազմի հատկանիշներին, այսինքն` բացակայում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 175-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետով հիմնավոր կասկածը, անգամ մակերեսային որևէ ձևակերպմամբ չվկայակոչելով, թե հատկապես հանցակազմի, որ հատկանիշը նկարագրված չի եղել Լև Սահակյանի մեղադրանքի որոշման մեջ»: Սակայն, նման դիրքորոշումը կամայական մեկնաբանության արդյունք է, քանի որ Դատարանը դատական ակտում (տե՛ս 9-10-րդ էջերը) անդրադարձել է թե՛ արարքի փաստական նկարագրությանը, թե՛ վկայակոչել է արարքի իրավաբանական որակման օրենսդրական ձևակերպումը, թե՛ վկայակոչել է ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի նախադեպային որոշումը, ընդ որում մեջբերելով ոչ թե ամբողջական դատական ակտը, այլ միայն դրա գործին վերաբերելի հատվածները և թե՛ արձանագրել է դրանց արդյունքում իր հետևությունները»:
Միաժամանակ Դատավորը իր պատասխանում նշել է, որ սույն վարույթի շրջանակում, Դատարանին նաև պահանջ է ներկայացվել առ այն, որ Դատարանն անգամ մակերեսային որևէ ձևակերպմամբ չի վկայակոչել, թե հատկապես հանցակազմի որ հատկանիշը նկարագրված չի եղել Լև Սահակյանի մեղադրանքի որոշման մեջ: Այդ մասով Դատավորը նշել է, որ մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողություն իրականացնելիս դատարանն իրավունք չունի անդրադառնալու մեղադրանքի էությանը, հիմնավորվածությանը, քանի որ մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողությունը չի հետապնդում կատարված հանցագործության բոլոր հանգամանքները հետազոտելու և դրանց քրեաիրավական գնահատական տալու կամ տրված գնահատականը ստուգելու ու համապատասխան որոշում կայացնելու նպատակ, առավել ևս վկայակոչելու, թե մեղադրանքի որոշման մեջ ինչպիսի հատկանիշներ նկարագրված չեն:
Վերոգրյալների հիման վրա Դատավորը գտել է, որ բացակայում են Օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի պահանջների խախտման հատկանիշները, դատական ակտը կայացնելիս Դատարանը ղեկավարվել է բացառապես արդար դատաքննության իրավունքի արդյունավետ իրականացման երաշխիքներն ապահովելու նկատառումներով` չունենալով որևէ միտում հեղինակազրկել դատական իշխանությունը և վնասել արդարադատության շահը, թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով Դատարանի հետևությունները բխել են բացառապես օրենսգրքերի համապատասխան նորմերից, վերաբերելի և կիրառելի նախադեպային իրավունքի մեկնաբանություններից և Դատարանն ըստ էության իրականացրել է օրենքի մեկնաբանություն, փաստերի և ապացույցների գնահատում, ուստի խնդրել է մերժել Նախարարի միջնորդությունը` դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:
4. Հարուցված կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները.
1. Քննչական կոմիտեի Երևան քաղաքի քննչական վարչության Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների քննչական բաժնի քննիչ Ալ. Ղազարյանի կողմից թիվ 13131221 քրեական գործով ներկայացվել է միջնորդություն` մեղադրյալ Լև Սահակյանի (այսուհետ` նաև Մեղադրյալ) նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին:
2. Թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով Դատարանը 30.04.2021 թվականին կայացրել է որոշում (այսուհետ նաև` Որոշում)` մեղադրյալ Լև Սահակյանի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունը մերժելու վերաբերյալ:
3. Դատարանը, Որոշման պատճառաբանական մասում անդրադառնալով Մեղադրյալի առերևույթ առնչությանը առաջադրված մեղադրանքին, արձանագրել է հետևյալը. «(...) Սույն գործով մեղադրյալին վերագրվող ենթադրյալ արարքի փաստական նկարագրության մեջ բացակայում են գույքի գաղտնի հափշտակությունը զգալի չափերով կատարելու (կատարելու փորձի) վերաբերյալ հիմնավորումները: Դատարանը գտնում է, որ թեև արարքի փաստական նկարագրության մեջ ձևականորեն նշվել է հանցագործության հատկանիշ հանդիսացող` «զգալի չափով» եզրույթը, սակայն դրա վերաբերյալ հիմնավորումների բացակայությունը Դատարանին թույլ են տալիս հանգելու այն հետևության, որ վարույթ իրականացնող մարմնի կողմից ներկայացված արարքի փաստական նկարագրությունն առերևույթ վկայում է անձի արարքում զանցանքի հատկանիշների առկայության մասին և դուրս է Դատարանի քննարկման ոլորտից:
4. Վերաքննիչ քրեական դատարանի 18.06.2021 թվականի որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը մասնակի բավարարվել է, բեկանվել է Դատարանի Որոշումը և նյութերն ուղարկվել են նույն դատարան` նոր քննության:
5. Բարձրագույն դատական խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.
Քննարկելով Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը, լսելով Նախարարի հաղորդումը, ինչպես նաև Նախարարի տեղակալի և ներկայացուցչի դիրքորոշումները, Դատավորի պատասխանը և գրությունը, ուսումնասիրելով կարգապահական վարույթի նյութերը` Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ Նախարարի կողմից ներկայացված միջնորդությունը ենթակա է բավարարման` հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը լուծելու համար Բարձրագույն դատական խորհուրդն էական է համարում անդրադառնալ հետևյալ հարցադրումներին`
1. արդյո՞ք թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով 2021 թվականի ապրիլի 30-ին կայացված որոշմամբ Դատավորի կողմից թույլ է տրվել դատավարական իրավունքի նորմի/նորմերի խախտում.
2. արդյո՞ք թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով Դատավորի կողմից թույլ տրված դատավարական իրավունքի նորմի/նորմերի խախտումը կատարվել է «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի իմաստով դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ:
«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերն են`
1) արդարադատություն կամ որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտումը, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ.
2) դատավորի կողմից սույն օրենսգրքով սահմանված` դատավորի վարքագծի կանոնները խախտելը, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ:
Նույն հոդվածի 2-րդ մասը սահմանում է, որ արարքը չի համարվում կարգապահական խախտում, եթե այն, թեև ձևականորեն պարունակում է սույն օրենսգրքով սահմանված` դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերի հատկանիշներ, սակայն իր նվազ կարևորության պատճառով կասկածի տակ չի դնում տվյալ դատավորի համապատասխանությունը դատավորի կարգավիճակին և իր էությամբ չի կարող հեղինակազրկել դատական իշխանությունը:
Նույն հոդվածի 4-րդ մասը սահմանում է, որ արարքը համարվում է դիտավորությամբ կատարված, եթե դատավորը գիտակցել է իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, իսկ նույն հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն` արարքը համարվում է կոպիտ անփութությամբ կատարված, եթե դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել:
Վերոգրյալ իրավանորմերի համակարգային վերլուծությունը թույլ է տալիս արձանագրել հետևյալը`
1. դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու զանցանքի կազմն ունի ոչ միայն ձևական, այլև նյութական բաղադրիչ.
2. դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու զանցանքի կազմի նյութական բաղադրիչը պայմանավորված է խախտման կարևորության աստիճանով.
3. դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու զանցանքի կազմի նյութական բաղադրիչը` խախտման կարևորության աստիճանը, որպես հետևանք, պետք է կասկածի տակ դնի դատավորի համապատասխանությունն իր կարգավիճակին և հեղինակազրկի դատական իշխանությունը:
Տվյալ դեպքում, հաշվի առնելով դատավորի անկախության սահմանադրական և միջազգային իրավական պահանջները, այդ համատեքստում դատավորի կողմից թույլ տրված անձի իրավունքի խախտման ու դրանով պայմանավորված կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու առկայության կամ բացակայության իրավական հիմքը գնահատելու համար որոշիչ նշանակություն է ձեռք բերում նրա կողմից թույլ տրված իրավունքի խախտման կարևորության աստիճանը, դատավորի սուբյեկտիվ վերաբերմունքը խախտման նկատմամբ և խախտման հնարավոր և փաստացի հետևանքների ծանրությունը մարդու իրավունքների, տվյալ դեպքում` անձի անձնական ազատության սահմանադրական իրավունքի ապահովման տեսանկյունից:
«Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» 2019 թվականի նոյեմբերի 14-ին ընդունված և 2019 թվականի դեկտեմբերի 9-ին ուժի մեջ մտած թիվ ՀՕ-218-Ն օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի ապրիլի 18-ին ընդունված ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածում կատարվել են հետևյալ փոփոխությունները և լրացումները`
«1) 1-ին մասի առաջին պարբերությունը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«1. Գողությունը, որը կատարվել է զգալի չափերով`».
2) լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 1.1-ին մասով.
«1.1. Անձի մոտ գտնվող իրերի գողությունը, ինչպես նաև գողությունը, որը կատարվել է անձի մոտ գտնվող կամ նրա կրած հագուստից, այդ թվում` գրպանից, պայուսակից կամ անձի մոտ գտնվող այլ առարկայից`
պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով` մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:».
3) լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 5-րդ մասով.
«5. Գողություն է համարվում ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունը:»:
Գործող Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետի համաձայն` գողությունը, որը կատարվել է` պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով` պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ` երկուսից հինգ տարի ժամկետով:
Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ գողության հասկացությունը, այսինքն` հիմնական հանցակազմը, սահմանված է գործող խմբագրությամբ Քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 5-րդ մասով, մասնավորապես` գողություն է համարվում ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունը, իսկ նախկին` մինչև 14.12.2019 թվականը գործող խմբագրությամբ գողության հասկացությունը` հիմնական հանցակազմը, տրված էր 177-րդ հոդվածի 1-ին մասով, ըստ որի` գողություն էր համարվում ուրիշի գույքի զգալի չափերով գաղտնի հափշտակությունը: Կատարված փոփոխությունների արդյունքում, գողությունը, որը կատարվել է պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով որպես հանցագործության հատկանիշ չի ներառում «զգալի չափը»: Ի տարբերություն սեփականության դեմ ուղղված հանցագործությունների մյուս տեսակների, գողության հասկացությունն օրենսդիրը սահմանել է հոդվածի առանձին` 5-րդ մասով, առանց սանկցիա` պատժաչափ սահմանելու:
Սույն կարգապահական վարույթի նյութերի ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով Դատարանի 30.04.2021 թվականին կայացված Որոշմամբ մեղադրյալ Լև Սահակյանի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին մերժվել է: Դատարանը, Որոշման պատճառաբանական մասում անդրադառնալով Մեղադրյալի առերևույթ առնչությանը առաջադրված մեղադրանքին` արձանագրել է հետևյալը. «(...) Սույն գործով մեղադրյալին վերագրվող ենթադրյալ արարքի փաստական նկարագրության մեջ բացակայում են գույքի գաղտնի հափշտակությունը զգալի չափերով կատարելու (կատարելու փորձի) վերաբերյալ հիմնավորումները: Դատարանը գտնում է, որ թեև արարքի փաստական նկարագրության մեջ ձևականորեն նշվել է հանցագործության հատկանիշ հանդիսացող` «զգալի չափով» եզրույթը, սակայն դրա վերաբերյալ հիմնավորումների բացակայությունը Դատարանին թույլ են տալիս հանգելու այն հետևության, որ վարույթ իրականացնող մարմնի կողմից ներկայացված արարքի փաստական նկարագրությունն առերևույթ վկայում է անձի արարքում զանցանքի հատկանիշների առկայության մասին և դուրս է Դատարանի քննարկման ոլորտից:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին» 2019 թվականի նոյեմբերի 14-ին ընդունված օրենքի համաձայն արարքը Քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով որակելու համար «զգալի չափ» եզրույթ օրենսդիրը չի նախատեսել: Նման փոփոխությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ հափշտակության համար քրեական օրենքով սահմանված պատասխանատվությունը տարբերակվում է ըստ արարքի կատարման եղանակի: Հանցագործությունների որակման տեսանկյունից հիմնական հանցակազմի նշանակությունն այն է, որ դրա հատկանիշներն ընդգրկվում են հանցակազմի բոլոր դրսևորումների մեջ: Այդուհանդերձ հարկ է նկատել, որ գողության որոշ ծանրացնող հանգամանքներ օժտված են հանրային բարձր վտանգավորությամբ: Մինչդեռ, ակնհայտ է, որ գողությունը, որը կատարվել է` պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով, օժտված է հանրային բարձր վտանգավորությամբ, որից ելնելով էլ նշվածի առնչությամբ առավել կոշտ մոտեցում է դրսևորված Քրեական օրենսգրքում, ըստ որի` արարքը հափշտակության որևէ տեսակով որակելու համար հափշտակած գույքի չափը պարտադիր հատկանիշ չէ:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատարանը, ըստ էության, ղեկավարվել է մինչև 2019 թվականի նոյեմբերի 14-ը գործող քրեական օրենսգրքով և դրա համատեքստում` հանգել այն հետևության, որ մեղադրյալին վերագրվող ենթադրյալ արարքի փաստական նկարագրության մեջ բացակայում են գույքի գաղտնի հափշտակությունը զգալի չափերով կատարելու /կատարելու փորձի/ վերաբերյալ հիմնավորումները և գտել, որ արարքի փաստական նկարագրության մեջ ձևականորեն նշվել է հանցագործության հատկանիշ հանդիսացող զգալի չափով եզրույթը: Մինչդեռ, արարքը Քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով որակելու համար, տվյալ դեպքում «զգալի չափ» եզրույթ օրենսդիրը չի նախատեսել:
Վերոգրյալի համատեքստում Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ թիվ ԵԴ/0264/06/21 դատական գործով Դատարանը, 30.04.2021 թվականին կայացված Որոշմամբ մեղադրյալ Լև Սահակյանի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունը մերժելով, թույլ է տվել դատավարական իրավունքի խախտում, ինչի արդյունքում Դատարանը հանգել է սխալ եզրակացության, որ Լև Սահակյանի արարքում բացակայում է հիմնավոր կասկածը և դրա արդյունքում չի անդրադարձել կալանավորման հիմքերին:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 4-րդ և 5-րդ մասերի տրամաբանությունից բխում է, որ օրենսդրի կողմից արդարադատություն կամ որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտման վարքագծի առումով առանձնացվել են մեղքի դրսևորման երկու ձևեր` դիտավորություն և կոպիտ անփութություն:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն հարկ է համարում նշել, որ դատավորի կարգապահական պատասխանատվության տեսանկյունից մեղքը դատավորի վերաբերմունքն է իր կողմից կատարված արարքի նկատմամբ:
Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ Դատավորի կողմից թույլ տրված դատավարական իրավունքի նորմի խախտումները կատարվել են «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի իմաստով կոպիտ անփութություն, քանի որ Դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը:
Միաժամանակ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորի կողմից դատավարական իրավունքի նորմի խախտումը, այն է` Օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերով սահմանված կանոնները խախտելը թույլ է տրվել կոպիտ անփութությամբ:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ դատավորի նկատմամբ կիրառվող կարգապահական տույժը պետք է համաչափ լինի կատարված խախտմանը: Կարգապահական տույժ կիրառելիս Բարձրագույն դատական խորհուրդը հաշվի է առնում խախտման բնույթը և հետևանքները, դիտավորությունը կամ կոպիտ անփութությունը, դատավորի անձը, առկա տույժերը և ուշադրության արժանի այլ հանգամանքներ:
Բարձրագույն դատական խորհուրդը Դատավորի նկատմամբ կարգապահական տույժի տեսակն ընտրելիս հաշվի է առել այն հանգամանքը, որ Դատավորի աշխատանքային գերծանրաբեռնվածությունը հանգեցրել է նրան, որ հստակ չի վերլուծել նախկին և գործող իրավակարգավորումները:
Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է նաև, որ կարգապահական պատասխանատվության հարցի քննության պահին Դատավորը չի ունեցել կարգապահական տույժ:
Վերոգրյալի հիման վրա և ղեկավարվելով Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով, «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 94-րդ հոդվածի 6-րդ մասով, 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով, 149-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով, 154-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 1-ին կետով և 155-րդ հոդվածով` Բարձրագույն դատական խորհուրդը
ՈՐՈՇԵՑ
1. Արդարադատության նախարարի միջնորդությունը` Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ, բավարարել: Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին հայտարարել նախազգուշացում:
2. Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և վերջնական է:
Բարձրագույն դատական խորհրդի
Նախագահի պաշտոնակատար Գ. Ջհանգիրյան
Անդամներ` Գ. Բեքմեզյան
Դ. Խաչատուրյան
Մ. Մակյան
Լ. Մելիքջանյան
Դեմ Ս. Միքայելյան
Ա. Մխիթարյան
Ս. Չիչոյան
Վ. Քոչարյան
Հրապարակվել է ԲԴԽ կայքէջում (www.court.am)` 29 ապրիլի 2022 թվական: