ԻՐԱՎԱՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ԾԱԳՄԱՆ ՊԱՀԻՆ ԳՈՐԾՈՂ «ԱՎԵԼԱՑՎԱԾ ...

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ

 

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

    ՀՀ վերաքննիչ վարչական                 Վարչական գործ թիվ ՎԴ/6900/05/17

    դատարանի որոշում                      2022 թ.

Վարչական գործ թիվ ՎԴ/6900/05/17

Նախագահող դատավոր` Ա. Թովմասյան

    Դատավորներ`        Ա. Պողոսյան

                       Ա. Բաբայան

 

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական

պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան) հետևյալ կազմով`

 

նախագահող Ռ. Հակոբյան

զեկուցող Տ. Պետրոսյան

Ս. Անտոնյան

Մ. Դրմեյան

Գ. Հակոբյան

Ս. Միքայելյան

Ա. Մկրտչյան

Է. Սեդրակյան

Ն. Տավարացյան

 

2022 թվականի հունվարի 14-ին,

գրավոր ընթացակարգով քննելով ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 13.03.2019 թվականի որոշման դեմ` ըստ հայցի «ՎԻՄՊԵՐԳ» ՍՊԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն) ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի (այսուհետ` Կոմիտե)` 18.05.2017 թվականի թիվ 1011913 ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

 

ՊԱՐԶԵՑ

 

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Ընկերությունը պահանջել է անվավեր ճանաչել Կոմիտեի 18.05.2017 թվականի թիվ 1011913 ակտը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Ա. Դիլանյան) (այսուհետ` Դատարան) 28.12.2017 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 13.03.2019 թվականի որոշմամբ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, Դատարանի 28.12.2017 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Կոմիտեն (ներկայացուցիչ` Արման Մնացականյան):

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

 

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

i

Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետը, կիրառել է «Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասը և ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որոնք ենթակա չէին կիրառման, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 25-րդ, 27-րդ, 124-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ 2015 թվականի հոկտեմբեր, նոյեմբեր, դեկտեմբեր ամիսներին, ինչպես նաև 2016 թվականի հունվարից օգոստոս, հոկտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին էլեկտրաէներգիայի և գազի մատակարարման ծառայությունների գծով մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվներում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարների չափով ավելացված արժեքի հարկի հաշվանցումները եղել են ոչ իրավաչափ և հակասել են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետին, քանի որ այդ գործարքները չեն հետապնդել արտադրական կամ առևտրային այլ նպատակ, ինչպես նաև վճարումները կատարվել են ոչ թե Ընկերության, այլ նույն շենքի բնակարանների սեփականատերերի կամ վարձակալների (օգտագործողների) միջոցներով, այն առումով, որ սեփականատերերն ու վարձակալներն իրենց սպառած էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի վճարները հանձնել են Ընկերությանը, իսկ վերջինս էլ համապատասխան հաշիվ-ապրանքագրերի հիման վրա իր անունից դրանք փոխանցել է մատակարարներին: Ընկերությունն ինքնուրույն բնական գազի կամ էլեկտրաէներգիայի սպառում չի իրականացրել, քանի որ ստուգմամբ ընդգրկվող ժամանակահատվածում նշված շենքի շինարարությունն ամբողջովին ավարտված էր, իսկ այդպիսի սպառում ենթադրող որևէ այլ գործունեություն Ընկերությունն այդ շենքում չի ծավալել:

Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ վարչական մարմինը բազմակողմանի, լրիվ, օբյեկտիվ հետազոտություն չի իրականացրել վերը նշված հանգամանքի հաստատման ուղղությամբ, որևէ ուսումնասիրություն չի կատարել այն հարցի պարզման ուղղությամբ, թե սպառված էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի վճարներն ում կողմից են կատարվել` շենքերի բնակարանների սեփականատերերի և վարձակալների, թե Ընկերության: Վերաքննիչ դատարանի նշված եզրահանգումն անհիմն է, քանի որ 01.02.2016 թվականին Ընկերության և Ա/Ձ Գագիկ Բարոյանի միջև կնքված` «Անշարժ գույքի վարձակալության» պայմանագրի 5.6-րդ կետի համաձայն` վարձավճարի մեջ չեն մտնում հեռահաղորդակցության, էլեկտրամատակարարման, ջրամատակարարման, գազամատակարարման համար վճարները, որոնք ենթակա են վճարման վարձակալի կողմից:

Վերաքննիչ դատարանը գործում եղած բոլոր ապացույցները չի գնահատել բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ, որպիսի խախտման արդյունքում հաշվի չի առել այն հանգամանքը, որ այլ անձի կողմից ստացված և այլ անձի կողմից փաստացի վճարված ծառայությունների դիմաց դուրս գրված հարկային հաշիվներում առանձնացված ավելացված արժեքի հարկի գումարները չեն կարող հաշվանցման ենթակա լինել մեկ այլ սուբյեկտի կողմից:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ սույն գործով վարչական ակտի հասցեատերն Ընկերությունն է, որն իր գործունեությամբ շահույթ ստանալու նպատակ հետապնդող առևտրային կազմակերպություն է, մինչդեռ Դատարանն Ընկերության կազմակերպաիրավական ձևը նույնացրել է վերջինիս կողմից իրականացվող գործարքների նպատակների հետ, սակայն այդ վերլուծություններն անհիմն են, քանի որ գործունեության ընթացքում տնտեսվարող սուբյեկտը կարող է կատարել տարատեսակ ծախսեր, գործարքներ, բայց դրանցից ոչ բոլորի կապակցությամբ կառաջանա ՀՀ հարկային օրենսդրությամբ սահմանված համապատասխան նվազեցումներ կամ հաշվանցումներ կատարելու իրավունք:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 13.03.2019 թվականի որոշումը և կայացնել նոր դատական ակտ` հայցը մերժել կամ գործն ուղարկել նոր քննության` սահմանելով նոր քննության ծավալը:

 

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

1) Կոմիտեի նախագահի 20.02.2017 թվականի թիվ 1011913 հանձնարարագրի համաձայն` ««Վիմպերգ» ՍՊԸ-ում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ հարկային մարմնին վերապահված իրավասության սահմաններում տնտեսվարող սուբյեկտի գործունեության ոլորտում օրենքների և այլ իրավական ակտերի հիման վրա հարկային մարմին ներկայացված հաշվետվությունների, հաշվարկների և այլ փաստաթղթերի արժանահավատությունը պարզելու, Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջների կատարման նկատմամբ պետական հսկողություն իրականացնելու նպատակով պետք է անցկացնել բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների և հարկային մարմնի կողմից վերահսկվող Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության առանձին պահանջների կատարման ճշտության ստուգում (հատոր 1-ին, գ.թ. 21-22):

2) 18.05.2017 թվականի թիվ 1011913 ստուգման ակտով Ընկերությանն առաջադրվել է ԱԱՀ գծով լրացուցիչ հարկային պարտավորություն: Ստուգման ակտի 3-րդ կետի համաձայն.

«Ընկերությունը 2015 թվականի հոկտեմբեր, նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսների հաշվարկներում խախտելով «ԱԱՀ-ի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները ՀՀ տարածքում ձեռք բերված ապրանքների և ծառայությունների ԱԱՀ-ն ավել է ցույց տրվել` հոկտեմբեր 165.677 դրամ, նոյեմբեր 230.001 դրամ, դեկտեմբեր 391.794 դրամ (ստացված ծառայությունները արտադրական կամ այլ առևտրային նպատակներ չեն հետապնդել), որի հետևանքով բյուջեից հաշվանցման ենթակա ԱԱՀ-ն ավել է ցույց տրվել նույն գումարների չափով:

Ընկերությունը 2016 թ-ի հունվար, փետրվար, մարտ, ապրիլ, մայիս, հունիս, հուլիս, օգոստոս, հոկտեմբեր, նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսների հաշվարկներում խախտելով «ԱԱՀ-ի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները ՀՀ տարածքում ձեռք բերված ապրանքների և ծառայությունների ԱԱՀ-ն ավել է ցույց տվել` հունվար 390.794 դրամ, փետրվար 335.000 դրամ, մարտ 339.874 դրամ, ապրիլ 124017 դրամ, մայիս 517.500 դրամ, հունիս 176.500 դրամ, հուլիս 185.029 դրամ, օգոստոս 447.288 դրամ, հոկտեմբեր 4000 դրամ, նոյեմբեր 450.146 դրամ և դեկտեմբեր 553.338 դրամ (ստացված ծառայությունները արտադրական կամ այլ առևտրային նպատակներ չեն հետապնդել), որի հետևանքով բյուջեից հաշվանցման ենթակա ԱԱՀ-ն ավել է ցույց տրվել նույն գումարների չափով: 2015 թվականի հոկտեմբեր, նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին համաձայն «ԱԱՀ-ի մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի 2-րդ կետի հարկային մարմին ներկայացված հաշվարկներով պետական բյուջեից հաշվանցման ենթակա գումարն ավել ցույց տալու համապատասխան դեպքերի համար հարկ վճարողից գանձվում կամ առաջադրվում է ավել հաշվարկված պետական բյուջեից հաշվանցման ենթակա գումարը. հոկտեմբեր 165.677 դրամ, նոյեմբեր 230.001 դրամ, դեկտեմբեր 391.794 դրամ: 2016 թ-ի հունվար, մարտ, օգոստոս և դեկտեմբեր ամիսներին համաձայն նույն հոդվածի 3-րդ կետի առաջադրվում է պետական բյուջե վճարման ենթակա ԱԱՀ-ի գումարի և հարկ վճարողի ներկայացրած ԱԱՀ-ի հաշվարկով պետական բյուջեից հաշվանցման ներկայացված գումարի հանրագումարը, եթե հարկ վճարողի կողմից ներկայացվել է բյուջեից հաշվանցման ենթակա գումարով ԱԱՀ-ի հաշվարկ: Ստուգման արդյունքներով առաջանում է պետական բյուջե վճարման ենթակա ԱԱՀ-ի գումարը` հունվար 390.794 դրամ, մարտ 339.874 դրամ, օգոստոս 447.288 դրամ, դեկտեմբեր 553.338 դրամ: 2016 թ-ի փետրվար, ապրիլ, մայիս, հունիս, հուլիս, հոկտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին` համաձայն «ԱԱՀ-ի մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի 1-ի կետի գանձվում կամ առաջադրվում է պակաս հաշվարկված պետական բյուջե վճարման ենթակա ԱԱՀ-ի գումարները` փետրվար 333.500 դրամ, ապրիլ 124.017 դրամ, մայիս 517.500 դրամ, հունիս 176.500 դրամ, հուլիս 185.029 դրամ, հոկտեմբեր 4000 դրամ և նոյեմբեր 450.146 դրամ:

Ենթակա է գանձման պետ. բյուջե համաձայն «ԱԱՀ-ի մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի պակաս ցույց տրված հարկի գումարները` հունվար 47.072 դրամ, փետրվար 333.500 դրամ, մարտ 315.041 դրամ, ապրիլ 124.017 դրամ, մայիս 517.500 դրամ, հունիս 176.500 դրամ, հուլիս 185.029 դրամ, օգոստոս 259.000 դրամ, հոկտեմբեր 4000 դրամ, նոյեմբեր 450.146 դրամ և դեկտեմբեր 250667 դրամ, տուգանք հարկի գումարի 100 տոկոսի չափով (մեկ տարվա ընթացքում կրկնակի փաստ) հունվար 47.072 դրամ, փետրվար 333.500 դրամ, մարտ 315.041 դրամ, ապրիլ 124.017 դրամ, մայիս 517.500 դրամ, հունիս 176.500 դրամ, հուլիս 185.029 դրամ, օգոստոս 259.000 դրամ, հոկտեմբեր 4000 դրամ, նոյեմբեր 450.146 դրամ և դեկտեմբեր 250.667 դրամ, համաձայն ՀՀ օրենքի 25-րդ հոդվածի պակաս ցույց տրված հարկի գումարի 10 տոկոսի չափով տուգանք` հունվար 4707 դրամ, փետրվար 33350 դրամ, մարտ 31504 դրամ, ապրիլ 12.402 դրամ, մայիս 51.750 դրամ, հունիս 17.650 դրամ, հուլիս 18503 դրամ, օգոստոս 25.900 դրամ, հոկտեմբեր 400 դրամ, նոյեմբեր 45.015 դրամ և դեկտեմբեր 25.067 դրամ:

Համաձայն «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի, հարկի վճարումը սահմանված ժամկետներից ուշացնելու դեպքում յուրաքանչյուր օրվա համար հարկ վճարողը (հարկային օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում` հարկային գործակալը) վճարում է տույժ` ժամանակին չմուծված հարկի գումարի 0.15 տոկոսի չափով` 2016 թ-ի հունվար 2118 դրամ, փետրվար 15.007 դրամ, մարտ 29.058 դրամ, ապրիլ 3180 դրամ, մայիս 60.432 դրամ, հունիս 10816 դրամ, հուլիս 12.057 դրամ, օգոստոս 37.684 դրամ, հոկտեմբեր 582 դրամ, նոյեմբեր 65.496 դրամ, դեկտեմբեր 36.472 դրամ: Ընդամենը 6.651.566 դրամ:» (հատոր 1-ին, գ.թ. 34-40):

3) 16.10.2013 թվականի Շինության շահագործման փաստագրման թիվ 85 ակտի համաձայն` Լոռու մարզի, Վանաձոր քաղաքի Տիգրան Մեծ պողոտայի թիվ 73 բազմաբնակարան բնակելի շենքի շինարարությունը կատարված է 80 տոկոսով (հատոր 1-ին, գ.թ. 61):

4) Անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման 16.02.2016 թվականի վկայականի համաձայն` շինարարության շահագործման փաստագրման ակտի շինարարությունը կատարված է 80 տոկոսով (հատոր 1-ին, գ.թ. 57-58):

5) Նշված բազմաբնակարան շենքի բնակարաններից սեփականության իրավունքով այլ անձանց են օտարվել 15 բնակարան: Նույն շենքում գտնվող տարածքներից 9-ը վարձակալությամբ տրամադրվել են տարբեր սուբյեկտների: Այդ տարածքների վերաբերյալ կնքված 9 վարձակալության պայմանագրերից միայն 3-ն են վավերացվել նոտարական կարգով և միայն այդ 3 պայմանագրերից ծագած իրավունքներն են ենթարկվել պետական գրանցման («Դալիդա» ՍՊԸ, «Նալբանդյան եղբայրներ) ՍՊԸ և Ա/Ձ Կարեն Նալբանդյան (հատոր 1-ին, գ.թ. 47-56):

 

4. ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ՊԱՏՃԱՌԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ԵԶՐԱՀԱՆԳՈՒՄԸ.

 

i

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ` նույն հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետի իմաստով, այն է` իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի առնչությամբ առկա է իրավունքի զարգացման խնդիր:

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հետևյալ իրավական հարցադրմանը. ծառայությունները փաստացի այլ սուբյեկտի մատուցելու և այդ ծառայությունների դիմաց հարկ վճարող տնտեսվարող սուբյեկտի կողմից վճարելու դեպքում վերջինիս կողմից այդ ծառայությունների դիմաց կատարված վճարումների ԱԱՀ գումարները կարո՞ղ են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի իմաստով ենթակա լինել հաշվանցման:

i

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` նույն օրենքի համաձայն ԱԱՀ վճարող անձինք հաշվետու ժամանակաշրջանում պետական բյուջե են վճարում այդ ժամանակաշրջանում իրականացված հարկվող գործարքների (գործառնությունների) հարկվող շրջանառության նկատմամբ հաշվարկված ԱԱՀ-ի գումարը, որից հաշվանցվում (պակասեցվում) են` արտադրական և այլ առևտրային նպատակներով հանրապետության տարածքում հաշվետու ժամանակաշրջանում ձեռք բերված այն ապրանքների և ստացված այն ծառայությունների գծով մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվներում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարների չափով (...), որոնց դիմաց բանկի կամ փոստի միջոցով մատակարարի բանկային հաշվին կատարվել է վճարում (...):

ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության 05.08.2008 թվականի ««Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 23-րդ հոդվածի կիրառման որոշ հարցերի վերաբերյալ» թիվ 6 պաշտոնական պարզաբանման 2-րդ կետի համաձայն` քանի որ օրենքով հաշվանցում (պակասեցում) կատարելու համար անմիջականորեն ապրանքը ձեռք բերողի կամ անմիջականորեն ծառայությունը ստացողի (այսուհետ` գնորդ) կողմից բանկային փոխանցմամբ վճարելու պայման ուղղակիորեն սահմանված չէ` ձեռք բերված ապրանքների կամ ստացված ծառայությունների մասով ստացված հարկային հաշիվներում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարները գնորդի կողմից օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով ենթակա են հաշվանցման, եթե ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացված ծառայության դիմաց անմիջականորեն գնորդի կամ այլ անձի կողմից բանկային փոխանցմամբ կատարվել է վճարում: Ընդ որում` այլ անձի կողմից վճարումների դեպքում ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացված ծառայության մասով հաշվանցում կարող է կատարվել, եթե բանկային փոխանցմամբ վճարմանը վերաբերվող փաստաթղթով (օրինակ` վճարման հանձնարարականով) հիմնավորվում է, որ այլ անձի կողմից վճարումը կատարվել է գնորդի անունից և գնորդի ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացած ծառայության դիմաց:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետն իրավունք էր վերապահում ԱԱՀ վճարող անձանց պետության հանդեպ ունեցած ԱԱՀ-ի գծով պարտավորությունների մասով կատարելու հաշվանցում հետևյալ պայմանների միաժամանակյա առկայության պարագայում.

1. եթե ԱԱՀ վճարող անձը հաշվետու ժամանակաշրջանում արտադրական և այլ առևտրային նպատակներով հանրապետության տարածքում անմիջականորեն ձեռք է բերել ապրանքներ և/ կամ ստացել է ծառայություններ,

2. վերոգրյալ փաստի կապակցությամբ առկա են մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվներ,

3. ձեռք բերված ապրանքների և/կամ ծառայությունների դիմաց բանկի կամ փոստի միջոցով մատակարար(ներ)ի բանկային հաշվին կատարվել է վճարում:

Վճռաբեկ դատարանը, բացահայտելով օրենսդրի կամքը և հիմք ընդունելով քննարկվող իրավակարգավորման կապակցությամբ տրված պաշտոնական պարզաբանման պայմանները, հարկ է համարում նշել, որ ԱԱՀ վճարող անձանց կողմից իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի իմաստով ԱԱՀ գումարի հաշվանցում կարող է կատարվել, եթե ձեռք բերված ապրանքների կամ ստացված ծառայությունների դիմաց վճարումը կատարվել է ինչպես անմիջականորեն, այնպես էլ այլ անձի կողմից: Ընդ որում, այլ անձի կողմից վճարման պարագայում ԱԱՀ-ի հաշվանցման իրավունքը ծագում է հետևյալ լրացուցիչ պայմանների միաժամանակյա պահպանմամբ` վճարումը կատարվել է գնորդի անունից և գնորդի ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացած ծառայության դիմաց:

i

«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` վարչական մարմինը պարտավոր է ապահովել փաստական հանգամանքների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննարկումը` բացահայտելով գործի բոլոր, այդ թվում` վարույթի մասնակիցների օգտին առկա հանգամանքները:

i

Նույն օրենքի 43-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` անձի և վարչական մարմնի փոխհարաբերություններում ապացուցման պարտականությունը կրում է`

ա) անձը` նրա համար բարենպաստ փաստական հանգամանքների առկայության դեպքում.

բ) վարչական մարմինը` անձի համար ոչ բարենպաստ փաստական հանգամանքների առկայության դեպքում:

i

Նույն օրենքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` վարչական ակտը պետք է ձևակերպվի հստակ և հասկանալի: Վարչական ակտի բովանդակությունը պետք է շարադրվի այնպես, որպեսզի դրա հասցեատիրոջ համար ակնառու լինի, թե իրեն ինչ իրավունք է տրամադրվում, իր որ իրավունքն է սահմանափակվում, իրեն ինչ իրավունքից են զրկում, կամ իր վրա ինչ պարտականություն է դրվում:

i

Նույն օրենքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գրավոր կամ գրավոր հաստատված վարչական ակտը պետք է պարունակի հիմնավորում, որում պետք է նշվեն համապատասխան որոշում ընդունելու բոլոր էական փաստական և իրավական հիմքերը: Վարչական մարմնի հայեցողական լիազորությունների իրականացման արդյունքում ընդունված վարչական ակտի հիմնավորումից պետք է պարզ լինեն այն նկատառումները, որոնց հիման վրա վարչական մարմինն ընտրել է տվյալ լուծումը:

i

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասով վարչական մարմինների վրա դրված` գործի փաստական հանգամանքների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննարկումն ապահովելու պարտականությունը ենթադրում է, որ վարչական մարմինը պարտավոր է իրականացնել այն բոլոր իրավաբանական և փաստական հանգամանքների մանրամասն և ամբողջական քննություն, որոնք կարող են էական նշանակություն ունենալ վարչական վարույթի արդյունքում ընդունվելիք վարչական ակտի համար: Բացի այդ, վարչական մարմինը պետք է յուրաքանչյուր կոնկրետ գործով ձեռք բերի ամբողջական և հավաստի տեղեկատվություն ընդունվելիք որոշման համար էական նշանակություն ունեցող փաստերի վերաբերյալ (տե՛ս, «Թալգրիգ Գրուպ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի թիվ ՎԴ/3580/05/15 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 07.04.2018 թվականի որոշումը):

i

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, անդրադառնալով վարչական ակտի հիմնավորվածության պահանջին, նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ օրենսդիրը հստակ սահմանել է, որ վարչական ակտը պետք է հիմնավորում պարունակի: Վարչական ակտում պետք է նշվեն համապատասխան վարչական ակտ ընդունելու համար բոլոր էական փաստական և իրավական հիմքերը: Օրենսդրի կողմից վարչական ակտի հիմնավորում պարունակելու պահանջն ինքնանպատակ չէ, այն հնարավորություն է տալիս շահագրգիռ անձանց, ովքեր համաձայն չեն ընդունված վարչական ակտի հետ, վարչական բողոք կամ դատարան հայց ներկայացնելով` գործնականում իրացնել իրենց արդյունավետ իրավական պաշտպանության և դատարան դիմելու հիմնարար իրավունքները: Միաժամանակ, վարչական մարմնի կողմից ընդունված հիմնավորված վարչական ակտը գործնականում իրական հնարավորություն է տալիս վարչական բողոքը քննարկող վարչական մարմնին կամ այն քննող դատարանին պարզելու այն փաստական և իրավական հիմքերը, որոնք վարչական ակտն ընդունած վարչական մարմինը դրել է իր որոշման հիմքում: Այսպիսով, հաշվի առնելով այն, թե ինչ նպատակով է օրենսդիրը նախատեսել վարչական ակտի հիմնավորված լինելու պահանջը, սույն պահանջի կատարումը չի կարող մեկնաբանվել այնպես, որ այն միայն նշանակի վարչական մարմնի պարտականություն` իր ընդունված վարչական ակտում լոկ հիշատակելու կիրառվող իրավական ակտը կամ իրավական նորմը: Վարչական մարմինը վարչական ակտ կայացնելիս պարտավոր է հիմնավորելու որոշման մեջ վկայակոչված իրավական նորմերի կիրառելիությունը` նշելով կիրառման ենթակա կոնկրետ իրավական նորմը, դրա համապատասխան մասը կամ կետը` բացահայտելով կոնկրետ գործի փաստական հանգամանքների նկատմամբ կիրառման ենթակա իրավական նորմի բովանդակությունը (տե՛ս, «Ինեկոբանկ» ՓԲԸ-ն ընդդեմ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության թիվ ՎԴ/2127/05/11 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 18.07.2014 թվականի որոշումը):

i

«Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` ստուգումն օրենքի հիման վրա իրականացվող ընթացակարգ է, որով պարզվում է տնտեսավարող սուբյեկտի ներկայացրած հաշվետվությունների, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված հայտարարագրերի, հարկերի և պարտադիր այլ վճարների գծով նախատեսված հաշվարկների, ելակետային տվյալների, այլ փաստաթղթերի (այսուհետ` հաշվետվություն) արժանահավատությունը և վերջինիս ծավալած փաստացի գործունեության համապատասխանությունն օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջներին:

i

«Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` ստուգումները կարող են լինել թեմատիկ` ուղղված տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության հետ կապված առանձին տարրերի փաստացի իրավիճակը պարզելուն, կամ համալիր` ուղղված տնտեսավարող սուբյեկտի ամբողջ ֆինանսատնտեսական գործունեության փաստացի իրավիճակը պարզելուն: Թեմատիկ են հարկային, մաքսային, պարտադիր սոցիալական ապահովության, բնօգտագործման, բնապահպանական և օրենքով սահմանված այլ պարտադիր վճարների հաշվարկման ու վճարման ճշտությունը պարզելուն ուղղված ստուգումները, պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգումները (...):

i

«Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ստուգման նպատակը տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության ոլորտում օրենքի և այլ իրավական ակտերի հիման վրա պետական մարմիններին ներկայացված կամ հրապարակված հաշվետվությունների արժանահավատությունը պարզելը, Հայաստանի Հանրապետության օրենքների ու այլ իրավական ակտերի պահանջների կատարման նկատմամբ պետական հսկողություն իրականացնելը և տնտեսավարող սուբյեկտի գույքային իրավունքները պաշտպանելը, իսկ Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքին համապատասխան նշանակված ստուգումների դեպքում նաև տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեության հետ կապված առանձին տարրերի փաստացի իրավիճակը պարզելն է:

i

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի բովանդակությունից հետևում է, որ ստուգումն իրավական նորմերով կարգավորվող ընթացակարգ է, որի միջոցով պետությունը պարզում է Հայաստանի Հանրապետությունում տնտեսական գործունեություն իրականացնող սուբյեկտների կողմից իրենց գործունեության վերաբերյալ պետությանը տրամադրվող տեղեկությունների արժանահավատությունը և այդ գործունեության համապատասխանությունն իրավական ակտերի պահանջներին: Ստուգման` որպես իրավական գործընթացի անհրաժեշտությունն առավելապես պայմանավորված է տնտեսական գործունեության բազմազանության, դրանում մեծ քանակությամբ սուբյեկտների ներգրավվածության պայմաններում տնտեսվարող սուբյեկտների` պետության հանդեպ ունեցած պարտականությունների կատարման ապահովման նկատառումով:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ եթե տնտեսվարողի մոտ պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության թեմատիկ ստուգման արդյունքում պարզվում է, որ տվյալ տնտեսվարող սուբյեկտը խախտել է իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածը, այսինքն` իր կողմից վճարման ենթակա ավելացված արժեքի հարկի գումարից ապօրինի կերպով կատարել է հաշվանցումներ, ապա այդ հանգամանքը պետք է հստակ և հիմնավորված նկարագրվի ստուգման ակտում:

Ստուգման ակտը պետք է բովանդակի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի այն կոնկրետ դրույթը, որը, ըստ վարչական մարմնի, խախտվել է տնտեսվարող սուբյեկտի կողմից: Ավելին, քննարկվող պարագայում ստուգման ակտը պետք է կազմվի այնպես, որ հնարավոր լինի պարզել, թե որքան է կազմում հաշվետու ժամանակաշրջանում տնտեսվարողի կողմից վճարման ենթակա ավելացված արժեքի հարկի իրական գումարը, հաշվետու ժամանակաշրջանում ավելացված արժեքի հարկից օրինական հաշվանցման ենթակա գումարի չափը, տնտեսվարողի կողմից ապօրինի կերպով կատարված հաշվանցման գումարի չափը, ինչպես նաև դրա նկատմամբ հաշվարկվող տույժերի ու տուգանքների գումարը: Այլ կերպ ասած` «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 9-րդ և 10-րդ կետերի ուժով ստուգման ակտում պետք է շարադրվեն տնտեսվարող սուբյեկտի կողմից իր հաշվետվություններում ավելացված արժեքի հարկի գծով իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի խախտմամբ կատարված հաշվանցը և այդ հաշվանցի ապօրինի լինելու վերաբերյալ վարչական մարմնի համապատասխան հիմնավորումները: Բացի այդ, նշված իրավախախտման համար տնտեսվարող սուբյեկտին պատասխանատվության ենթարկող ստուգման ակտի վիճարկման դեպքում վարչական մարմինը պարտավոր է դատարան ներկայացնել ստուգման ընթացքում ձեռք բերված և վերոգրյալ փաստական հանգամանքները հիմնավորող համապատասխան ապացույցները:

Ըստ այդմ` ԱԱՀ վճարող անձի կողմից իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտման հանգամանքը պարզելու նպատակով վարչական մարմինը վարչական վարույթի շրջանակներում պարտավոր է բացահայտել, թե ով է տվյալ դեպքում անմիջականորեն ապրանք ձեռք բերող կամ անմիջականորեն ծառայություն ստացող սուբյեկտը, ով է ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացված ծառայության դիմաց վճարում կատարող սուբյեկտը, և արդյոք պահպանվել են վճարման կանոնները, այն է` վճարումը կատարվել է անմիջականորեն գնորդի կողմից, թե այլ անձի կողմից` գնորդի անունից և գնորդի ձեռք բերված ապրանքի կամ ստացված ծառայության դիմաց:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ ստուգման ակտի դատական կարգով բողոքարկման արդյունքում հարուցված գործի քննության ընթացքում վարչական դատարանը պետք է նախ և առաջ պարզի այն հանգամանքը, թե արդյոք ստուգման ակտը համապատասխանում է «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի վերոգրյալ պահանջներին, և ստուգման ակտում շարադրված իրավախախտման նկարագրությունը հիմնավորվում է արդյոք ստուգմամբ ձեռք բերված ապացույցներով, քանի որ ստուգման ակտը կարող է համարվել իրավաչափ վարչական վարույթի (ստուգման) ընթացքում ձեռք բերված և դատարանի գնահատմանը ներկայացված ապացույցներով հիմնավորված լինելու դեպքում միայն (տե՛ս, «Արթիկի «Ստեկլոմաշ» ԲԲԸ-ն ընդդեմ Գյումրու տարածքային հարկային տեսչության թիվ ՎԴ5/051905/13 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 07.04.2017 թվականի որոշումը):

 

Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշման կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն վարչական գործով Ընկերությունը վիճարկել է Կոմիտեի Վանաձորի տարածքային հարկային տեսչության 18.05.2017 թվականի թիվ 1011913 ստուգման ակտը, որի 3-րդ կետով Ընկերությանը վերագրվել է իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտում:

Դատարանը, հայցը բավարարելով, պատճառաբանել է, որ «տվյալ դեպքում վիճարկվող վարչական ակտը կայացվել է «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 9-րդ և 10-րդ կետերով նման ակտերին ներկայացվող պահանջների էական խախտումներով, այն առումով, որ վիճարկվող վարչական ակտում տրված չեն ավելացված արժեքի հարկի գծով Ընկերության կատարած հաշվանցի ապօրինի լինելու վերաբերյալ վարչական մարմնի համապատասխան հիմնավորումները, հետևաբար, վարչական ակտի անորոշությունը միանգամայն բավարար հիմք է վիճարկվող վարչական ակտը վարութային կանոնների խախտումներով ընդունված լինելու հիմքով վերացնելու համար: Դատարանն անդրադարձել է նաև նյութաիրավական առումով դրա անվավերության հիմքերին և նշել, որ Ընկերությունը Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքի Տիգրան Մեծ պողոտայի թիվ 73 հասցեում իրականացրել է շինարարական աշխատանքներ, ինչը հաստատվում է Ընկերության կողմից ներկայացված` ստուգմամբ ընդգրկվող ժամանակահատվածում Ընկերությունում աշխատողների աշխատաժամանակի հաշվարկի տեղեկագրով և հրամանագրքից կատարված պատճենով, ըստ որոնց` այդ ժամանակ, մինչև 31.03.2016 թվականը, Ընկերությունն ունեցել է 5 աշխատող` տնօրեն, գլխավոր հաշվապահ, հաշվապահ, գանձապահ և բանվոր, նույն ժամանակահատվածում դուրս գրված ապրանքների մատակարարման հարկային հաշիվներ` շինարարական նյութերի ձեռքբերման մասին, ինչպես նաև բազմաբնակարան շենքին կից ժամանակավոր տաղավարի շինարարության 2016 թվականի փետրվար ամսվա ընթացքում կատարված աշխատանքների վերաբերյալ թիվ 1 ակտի պատճենը, որոնցից ուղղակիորեն հետևում է, որ Ընկերությունը ստուգմամբ ընդգրկող ժամանակահատվածում, այդուհանդերձ իրականացրել է այնպիսի գործունեություն, որն օբյեկտիվորեն ենթադրում է էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի սպառում: Դատարանը, գտնելով, որ հայցվոր Ընկերության մոտ առկա է եղել առևտրային նպատակը, նշել է, որ վճարի դիմաց տարածքները վարձակալության հանձնելն իր բնույթով առևտրային գործունեություն է, և որպես այդպիսին, ելնելով մրցակցային շուկայի կանոններից, գույքը կարող է վարձակալության հանձնվել թե կոմունալի ծախսերը վարձավճարի մեջ ներառելով, թե` առանձին, ինչի առումով վարույթ իրականացնող պաշտոնատար անձի պարտականությունն է եղել հետազոտել օրենքով սահմանված կարգով հայցվորի և վարձակալների միջև կնքված բոլոր վարձակալության պայմանագրերը և պարզել` ինչ կարգով և որ սուբյեկտն է կրել այդ վճարումները կատարելու պարտականությունը, և միայն դրանից հետո որոշել հայցվորն առևտրային նպատակ հետապնդել է, թե` ոչ, մինչդեռ տվյալ պարագայում նման ուսումնասիրություն չի կատարվել»:

Վերաքննիչ դատարանը, մերժելով Կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը, ըստ էության հիմնավոր է համարել Դատարանի վերոգրյալ պատճառաբանությունները: Վերաքննիչ դատարանը միաժամանակ հավելել է, որ ստուգման ընթացքում վարչական մարմնի կողմից ձեռք չեն բերվել այնպիսի ապացույցներ, որոնց համակցությունը բավարար կլիներ հաստատված համարելու էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի` Ընկերության կողմից ոչ արտադրական նպատակներով ձեռք բերված լինելու փաստական հանգամանքը: Տվյալ դեպքում հիմնավորված չէ նաև այն հանգամանքը, որ էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի ձեռքբերման ժամանակ Ընկերության մոտ առկա չի եղել առևտրային նպատակ:

Վերը նշված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո համադրելով սույն գործի փաստերը և գնահատելով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումների հիմնավորվածությունը` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վիճարկվող վարչական ակտի հետազոտությունից հետևում է, որ դրանում բացահայտված չէ Ընկերությանը վերագրվող խախտման էությունը, մասնավորապես` այն, թե ինչպես է դրսևորվել իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտումը, ինչն արդեն իսկ բավարար էր նշված վիճարկվող վարչական ակտը վերացնելու համար, որպիսի իրավաչափ եզրահանգման և հանգել են ստորադաս դատարանները:

Միևնույն ժամանակ նկատի ունենալով, որ ստորադաս դատարանները, հաշվի առնելով գործի դատաքննության ընթացքում Դատարանում պատասխանողի ներկայացուցիչների կողմից տրված բացատրությունները և ապացույցները, վիճարկվող վարչական ակտը գնահատել են նաև նյութաիրավական առումով, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում այս առումով ևս անդրադառնալ ստորադաս դատարանների եզրահանգումների իրավաչափությանը և հիմնավորվածությանը: Այսպես, պատասխանողի ներկայացուցիչների բացատրությունների համաձայն` վարչական վարույթի շրջանակներում ձեռք բերված մեկ վարձակալության պայմանագրով և մեկ առուծախի պայմանագրով հիմնավորվել է փաստն առ այն, որ Ընկերությունը իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին կետի իմաստով չի հանդիսացել սպառված էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի անմիջական ձեռքբերող, ինչպես նաև` այդ էլեկտրաէներգիան և բնական գազը չի սպառել առևտրային նպատակով: Մինչդեռ, ինչպես իրավաչափորեն եզրահանգել են ստորադաս դատարանները, վերոգրյալ ապացույցները չէին կարող բավարար հիմք հանդիսանալ պատասխանողի համար հաստատված համարելու այն փաստական հանգամանքը, որ Ընկերությունը չի հանդիսացել սպառված էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի անմիջական ձեռքբերողը, քանի որ վարձակալության պայմանագիրը նոտարական վավերացում չունի, ինչն արդեն իսկ հանգեցնում է այդ պայմանագրի առոչինչ լինելուն, իսկ ինչ վերաբերում է առուծախի պայմանագրին, ապա միայն նշված պայմանագրով չի կարող հիմնավորվել Ընկերության` անմիջական սպառող չլինելու հանգամանքը:

Անդրադառնալով Ընկերության` առևտրային նպատակով տարածքը շահագործելու հարցին` ստորադաս դատարաններն արձանագրել են, որ 16.10.2013 թվականի շինության շահագործման փաստագրման թիվ 85 ակտի համաձայն` Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքի Տիգրան Մեծ պողոտայի թիվ 73 բազմաբնակարան շենքի շինարարությունը կատարված է 80 տոկոսով: Ավարտվածության նույն տոկոսն է արձանագրված նաև անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման 16.02.2016 թվականի վկայականում: Ընկերության տնօրենի 2016 թվականի «Տիգրան Մեծ թիվ 73 բազմաբնակարան շենքին կից ժամանակավոր տաղավարի շինարարության փետրվար ամսվա ընթացքում կատարված աշխատանքների» թիվ 1 ակտում նկարագրված աշխատանքների (ծածկի քառակուսի մետաղական խողովակի տեղադրում, ծածկի իրականացում ալիքավոր գունավոր թիթեղից, ներքին պատերի սվաղում գիպսային շաղով, կախովի առաստաղի իրականացում, ապակեպատման աշխատանքներ, էլեկտրական վահանի տեղադրում և այլն) բնույթից ակնհայտ է, որ 2016 թվականի փետրվար ամսվա ընթացքում նշված հասցեում կատարվել են շինարարական աշխատանքներ:

ՀՀ կառավարության 25.08.2005 թվականի թիվ 1471-Ն որոշման թիվ 1 հավելվածի համաձայն` Ընկերությունում աշխատողների աշխատաժամանակի հաշվարկի տեղեկագրերում ներառված տեղեկությունների համաձայն` Ընկերությունը մինչև 31.03.2016 թվականն ունեցել է 5 աշխատող` տնօրեն, գլխավոր հաշվապահ, հաշվապահ, գանձապահ, բանվոր: Վարչական գործի նյութերում առկա են ենթադրյալ խախտումների կատարման ժամանակահատվածում դուրս գրված ապրանքների մատակարարման հարկային հաշիվներ` շինարարական նյութերի ձեռքբերման մասին:

Վերոնշյալ հանգամանքները հիմք են տվել ստորադաս դատարաններին եզրահանգելու, որ Ընկերությունը, հանդիսանալով շահույթ ստանալու նպատակ հետապնդող սահմանափակ պատասխանատվությամբ կազմակերպություն, վերոնշյալ տարածքում շինարարական գործունեություն է ծավալել առևտրային նպատակով, այն է` նշված հասցեում կառուցվող մակերեսները հետագայում վաճառելու կամ վարձակալության հանձնելու համար, ըստ այդմ էլ` էլեկտրաէներգիայի և գազի սպառումը նույնպես իրականացվել է հենց այդ նպատակով:

Միաժամանակ ստորադաս դատարանները եզրահանգել են, որ սույն գործով վիճարկվող ստուգման ակտի կայացմանն ուղղված վարչական վարույթն իրականացվել է այդպիսի վարույթներին օրենսդրությամբ ներկայացված պահանջների էական խախտումներով, մասնավորապես` ստուգման ակտով Ընկերությանն առաջադրված լրացուցիչ հարկային պարտավորության չափը որոշվել է` հիմք ընդունելով Վանաձորի Տիգրան Մեծի թիվ 73 շենքում սպառված ողջ բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի համար կատարված վճարումներով հաշվարկված և պակասեցված ԱԱՀ գումարների չափը, առանց պատշաճ կարգով պարզելու, թե այդ շենքում տարածքներ վարձակալած (այդ թվում տարածքները փաստացի զբաղեցնող) սուբյեկտներն ինչ կարգով են կատարել իրենց սպառած բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի վճարումները, առանձին են դրանց դիմաց վճարել, թե այդ վճարը ներառված է եղել վարձակալության վճարների մեջ: Բացի այդ, չեն պարզվել և դրա հետևանքով վիճարկվող ակտով առաջադրված լրացուցիչ հարկային պարտավորության կազմի մեջ են ընդգրկվել նաև հենց Ընկերության կողմից արտադրական նպատակներով սպառված բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի դիմաց կատարված վճարումներով համապատասխան պակասեցումները:

Վերոգրյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը հիմնավոր է համարում ստորադաս դատարանների` վերը նշված պատճառաբանությունները, և գտնում է, որ դրանք բավարար են եղել 18.05.2017 թվականի թիվ 1011913 ակտը «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» կետի հիմքով անվավեր ճանաչելու համար:

Ամփոփելով վերոգրյալ իրավական և փաստական վերլուծությունները` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը բավարար չէ Վերաքննիչ դատարանի դատական ակտը բեկանելու համար, քանի որ Վերաքննիչ դատարանը կայացրել է գործն ըստ էության ճիշտ լուծող դատական ակտ: Հետևաբար, սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտն անփոփոխ թողնելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը:

 

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

i

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

i

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար: Դատական պաշտպանության այն միջոցի հետ կապված ծախսերը, որ իր նպատակին չի ծառայել, դրվում են այդ միջոցն օգտագործած կողմի վրա, անգամ եթե վճիռը կայացվել է այդ կողմի օգտին:

Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից վճռաբեկ բողոքի համար պետական տուրքը վճարված լինելու պարագայում պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծված` նկատի ունենալով, որ վերջինիս բողոքը ենթակա է մերժման:

i

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Վճռաբեկ դատարանը

 

ՈՐՈՇԵՑ

 

1. Վճռաբեկ բողոքը մերժել: ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 13.03.2019 թվականի որոշումը թողնել անփոփոխ:

2. Դատական ծախսերի հարցը համարել լուծված:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ:

 

Նախագահող Ռ. Հակոբյան

Զեկուցող Տ. Պետրոսյան

Ս. Անտոնյան

Մ. Դրմեյան

Գ. Հակոբյան

Ս. Միքայելյան

Ա. Մկրտչյան

Է. Սեդրակյան

Ն. Տավարացյան

 

Հրապարակվել է www.datalex.am կայքէջում` 14 հունվարի 2022 թվական:

 

 

Միասնական կայք` 22.08.22-04.09.22