(ուժը կորցրել է 24.04.2023 թվականից` 22.04.2021 թիվ 634-Ն որոշում)
i
040.0075.300109
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
15 հունվարի 2009 թվականի N 75-Ն
«ՀԱՏՈՒԿ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ԷԼԵԿՏՐԱՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ» ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(1-ին մաս)
«Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի դրույթի կատարումն ապահովելու նպատակով, ինչպես նաև հաշվի առնելով հատուկ կայանքների էլեկտրասարքավորումների նախագծման, պատրաստման, կառուցման և շահագործման ժամանակ մարդու կյանքին և առողջությանը, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց ու պետական գույքին, շրջակա միջավայրին վնաս պատճառելու ռիսկի աստիճանը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել «Հատուկ կայանքների էլեկտրասարքավորումներին ներկայացվող տեխնիկական պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից վեց ամիս հետո:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2009 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒՆՎԱՐԻ 30-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2009 թվականի հունվարի 15-ի
N 75-Ն որոշման
ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ ՀԱՏՈՒԿ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ԷԼԵԿՏՐԱՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ
I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ
1. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի (այսուհետ` ՏԿ) բաժիններում սահմանված պահանջները տարածվում են.
1) II բաժնի պահանջները` տարածվում են ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2001 թվականի հոկտեմբերի 1-ի N 82 հրամանով ուժի մեջ մտած ՍՆԻՊ 2.08.01 «Բնակելի շենքեր»-ում թվարկված բնակելի շենքերի, ՍՆԻՊ 2.08.02 «Հասարակական շենքեր և կառույցներ»-ում թվարկված հասարակական շենքերի (բացառությամբ III բաժնում թվարկված շենքերի և սենքերի), ՀՀՇՆ ՍՆԻՊ «Վարչական և կենցաղային շենքեր»-ում թվարկված վարչական և կենցաղային շենքերի էլեկտրակայանքների վրա: Եզակի և հատուկ այլ շենքերի էլեկտրակայանքների վրա, որոնք չեն մտել վերոնշյալ ցուցակի մեջ, կարող են ներկայացվել լրացուցիչ պահանջներ.
2) III բաժնի պահանջները` տարածվում են այն էլեկտրակայանքների վրա, որոնք տեղադրված են հանդիսադիր հանդիսասրահներով կազմակերպությունների շենքերում. թատրոնների, կրկեսների, կինոթատրոնների, համերգային դահլիճների, ակումբների, երեխաների և դեռահասների ստեղծագործական կենտրոնների, ծածկված մարզական կառույցների, մարզապալատների, մարզական դահլիճների և այլն.
3) IV բաժնի պահանջները` տարածվում են սենքերի ներսում և նրանցից դուրս գտնվող պայթավտանգ գոտիներում տեղադրվող էլեկտրակայանքների վրա.
4) V բաժնի պահանջները` տարածվում են էլեկտրակայանքների վրա, որոնք տեղավորված են սենքերի ներսի և դրսի հրդեհավտանգ գոտիներում.
5) VI բաժնի պահանջները` տարածվում են ցանկացած կոնստրուկցիայի, նշանակության և աշխատանքի ռեժիմների էլեկտրավառարանների էլեկտրակայանքների և էլեկտրաջերմային սարքվածքների բոլոր տարրերի վրա, ինչպես նաև ցանկացած միջավայրերով (օդ, վակուում, իներտ գազ և այլն) և ճնշումներով` նրանց աշխատանքային խցերում.
6) VII բաժնի պահանջները` վերաբերվում են էլեկտրաեռակցման կայանքներին նրանցում հալվող կամ չհալվող էլեկտրոդներ օգտագործելիս, մետաղե և ոչ մետաղե նյութերն օդային միջավայրում կամ գազի միջավայրում (արգոնի, հելիումի, ածխաթթու գազի, ազոտի և այլն) մշակելիս (միացնելիս, կտրելիս և ուրիշ) մթնոլորտային, բարձր կամ ցածր ճնշման տակ (այդ թվում վակուում), ինչպես նաև ջրի տակ կամ հալանյութի շերտի տակ.
7) VII բաժնի պահանջները` տարածվում են նոր կառուցվող, վերակառուցվող և յուրաքանչյուր տարի շահագործման հանձնվող մինչև 10 կՎ լարման տորֆային հանքավայրերի էլեկտրահաղորդման համար նախատեսված էլեկտրակայանքների վրա.
8) IX բաժնի պահանջները` տարածվում են շենքերի ներսում դասավորված մետաղների ստացմամբ կամ առանց ստացման թթուների և աղերի ջրային լուծույթների էլեկտրալիզի արտադրական և փորձնաարդյունաբերական կայանքների, հալված աղերի, օքսիդների և հիմքերի էլեկտրալիզի կայանքների, սև և գունավոր մետաղներով շինվածքների (դետալների), այդ թվում` հազվագյուտ և թանկարժեք մետաղներով գալվանապատման կայանքների վրա:
2. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐԸ
2. Սույն ՏԿ-ում օգտագործվում են հետևյալ հասկացությունները.
1) ներանցման սարքվածք (ՆՍ)` կառուցվածքների, ապարատների և սարքերի միասնություն, որոնք տեղակայվում են սնող գիծը շենքի կամ նրա առանձին մասի մեջ ներանցելու համար:
Հեռացող գծերի ապարատները և սարքերը իր մեջ ներառող ներանցման սարքվածքը կոչվում է ներանցաբաշխիչ սարքվածք (ՆԲՍ).
2) գլխավոր բաշխիչ վահան (ԳԲՎ)` բաշխիչ վահան որի միջոցով էլեկտրաէներգիա է մատակարարվում ամբողջ շենքին կամ նրա առանձին մասին: ԳԲՎ-ի դերը կարող է կատարել ՆԲՍ-ն կամ ենթակայանի ցածր լարման վահանը.
3) բաշխիչ կետ (ԲԿ)` սարքվածք, որի մեջ տեղավորված են պաշտպանության ապարատներ և փոխարկման ապարատներ (կամ միայն պաշտպանության ապարատներ) առանձին էլեկտրաընդունիչների կամ նրանց խմբերի (էլեկտրաշարժիչների կամ խմբային վահանակների) համար.
4) տրանսֆորմատորային ենթակայան (ՏԵ)` ուժային տրանսֆորմատորի և բաշխիչ սարքերի սարքվածք.
5) խմբային վահանակ` սարքվածք, որի մեջ տեղակայված են պաշտպանության ապարատներ և փոխարկման ապարատներ (կամ միայն պաշտպանության ապարատներ) լուսատուների առանձին խմբերի, խրոցակային վարդակների և մնայուն էլեկտրակայանքների համար.
6) բնակարանային վահանակ` խմբային վահանակ, որը տեղակայված է բնակարանի լուսատուները, խրոցակային վարդակները և մնայուն էլեկտրաընդունիչները սնող ցանցի միակցման համար.
7) հարկի բաշխիչ վահանակ` վահանակ, որը տեղակայված է բնակելի շենքի հարկերում և նախատեսված է բնակարանների կամ բնակարանային վահանակների սնման համար.
8) էլեկտրավահանային սենք` սենք, որը մատչելի է միայն սպասարկման որակավորում ունեցող անձնակազմի համար, որի մեջ տեղակայվում են ՆՍ, ՆԲՍ, ԳԲՎ և այլ բաշխիչ սարքվածքներ.
9) սնող ցանց` ցանց ենթակայանի բաշխիչ սարքվածքից կամ օդային գծերի ճյուղավորումներից մինչև ՆՍ, ՆԲՍ և ԳԲՎ.
10) բաշխիչ ցանց` ցանց ՆՍ-ից, ՆԲՍ-ից և ԳԲՎ-ից մինչև բաշխիչ կետերը և վահանակները.
11) խմբային ցանց` ցանց վահանակներից և բաշխիչ կետերից մինչև լուսատուների խրոցակային վարդակները և ուրիշ էլեկտրաընդունիչները.
12) բեմ` շենքի հատուկ սարքավորված մասը, որը նախատեսվում է տարբեր ժանրերի ներկայացումների համար: Բեմի կազմի մեջ մտնում են. հիմնական խաղային մաս (բեմի պլանշետ), որը հաղորդակցվում է դահլիճի հետ շքամուտքի որմնախորշով, առաջնաբեմ, վերջնաբեմ, կողմնային գրպաններ, որոնք միավորված են պատերի որմնախորշերով բեմի հիմնական խաղային մասի հետ, ինչպես նաև բեմատակը և վերբեմային տարածությունը.
13) էստրադա` հանդիսասրահի մաս, որը նախատեսված է էստրադային և համերգային ելույթների համար: Էստրադան կարող է առանձնացվել հանդիսասրահից շքամուտքի պատով` բաց որմնախորշով կամ գտնվել հանդիսասրահի հետ ընդհանուր ծավալի մեջ.
14) կրկեսաբեմ` հանդիսասրահի մի մասը, որը նախատեսված է կրկեսային ներկայացումների համար.
15) բեմի մեխանիզմ` մեխանիզմ, որը նախատեսված է դեկորացիաների, լուսարձակների, վարագույրների և բեմական այլ սարքավորանքների բարձրացման և իջեցման համար.
16) բեմադրական լուսավորություն` լուսավորություն, որը նախատեսված է թատերական բեմադրությունների, համերգների, էստրադային և կրկեսային ներկայացումների լուսային ձևավորման համար.
17) տեխնիկական ապարատային սենքեր` սենքեր, որոնցում տեղավորվում են լուսավորության և պրոյեկցիոն սարքերը, բեմադրական լուսավորության կառավարման սարքվածքները, կապի ապարատուրան, էլեկտրաակուստիկական և կինոտեխնոլոգիական սարքվածքները, բեմի (էստրադայի, կրկեսաբեմի) մեխանիզմների էլեկտրաշարժաբերների սնման և կառավարման էլեկտրակայանքները.
18) այրվող գազերը պատկանում են պայթավտանգներին` շրջապատող միջավայրի ցանկացած ջերմաստիճանի դեպքում.
19) այրվող հեղուկ` հեղուկ, որն ընդունակ է ինքնուրույն այրվելու` վառքի աղբյուրը հեռացնելուց հետո և ունի բռնկման 61 oC-ից բարձր ջերմաստիճան: Բռնկման 61 oC-ից բարձր ջերմաստիճանով այրվող հեղուկները պատկանում են հրդեհավտանգներին, բայց արտադրության պայմաններում տաքացված մինչև բռնկման և բարձր ջերմաստիճան, պատկանում են հրդեհավտանգներին.
20) այրվող փոշին և թելքերը պատկանում են պայթավտանգներին` եթե նրանց բոցավառման ստորին կոնցենտրացիոն սահմանը չի գերազանցում 65 գ/մ3-ը.
21) անվտանգ փորձարարական առավելագույն բացակ (ԱՓԱԲ)` թաղանթի կցաշուրթերի միջև առավելագույն բացակ, որի միջով պայթյունի փոխանցում շրջապատող միջավայրի մեջ չի անցնում` օդի մեջ խառնուրդի ցանկացած կոնցենտրացիայի դեպքում.
22) արտաքին կայանք` կայանք, որը դասավորված է սենքից դուրս (դրսից) բաց կամ շվաքարանի տակ կամ ցանցային կամ ճաղային ցանկապատով կառուցվածքների հետևում.
23) բոցավառման ջերմաստիճան` այրվող նյութի ջերմաստիճան, որի դեպքում այն անջատում է այրվող գոլորշիներ կամ գազեր այնպիսի արագությամբ, որ վառքի աղբյուրից նրանց բոցավառումից հետո ծագում է կայուն այրում.
24) բոցավառման վերին և ստորին կոնցենտրացիոն սահմաններ` այրվող գազերի, ԴԲՀ գոլորշիների, օդի մեջ փոշու կամ մանրաթելերի համապատասխանաբար առավելագույն և նվազագույն կոնցենտրացիաները, որոնցից բարձր և ցածր պայթյուն տեղի չի ունենա նույնիսկ պայթյուն հարուցող աղբյուր ծագելու դեպքում.
25) բռնկման ջերմաստիճան` այրվող նյութի ամենացածր ջերմաստիճանը (հատուկ փորձարկումների պայմաններում), որի դեպքում նրա մակերևույթի վերևում գոյանում են գոլորշիներ և գազեր, որոնք ընդունակ են բռնկվելու վառքի աղբյուրից, բայց նրանց առաջացման արագությունը դեռ բավարար չէ հետագա այրման համար.
26) բռնկում` այրվող խառնուրդի արագ այրում, որը չի ուղեկցվում սեղմված գազերի առաջացմամբ.
27) դյուրաբոցավառվող հեղուկ (հետագայում ԴԲՀ)` հեղուկ, որն ընդունակ է ինքնուրույն այրվելու` վառքի աղբյուրը հեռացնելուց հետո և ունի բռնկման 61 oC-ից ոչ բարձր ջերմաստիճան: Պայթավտանգներին պատկանում են այն ԴԲՀ-երը, որոնց մոտ բռնկման ջերմաստիճանը չի գերազանցում 61 oC, իսկ գոլորշիների ճնշումը 20 oC ջերմաստիճանի դեպքում կազմում է 100 կՊա-ից պակաս (մոտ 1 մթն).
28) էլեկտրական կայծարձակում` կայծային, աղեղային և մարմրող էլեկտրական պարպումներ.
29) ընդհանուր նշանակության էլեկտրասարքավորում` էլեկտրասարքավորում, որը կատարված է առանց որոշակի նշանակության, շահագործման որոշակի պայմանների հատկորոշիչ պահանջների հաշվառման.
30) թեթև գազ` գազ, որը շրջապատող միջավայրի 20 oC ջերմաստիճանի և 100 կՊա ճնշման դեպքում օդի խտության համեմատ ունի 0,8 կամ պակաս խտություն.
31) ինքնաբոցավառման ջերմաստիճան` այրվող նյութի ամենացածր ջերմաստիճանը, որի դեպքում տեղի է ունենում ջերմանջատիչ ռեակցիաների արագության կտրուկ մեծացում, որոնք ավարտվում են բոցավառման առաջացմամբ.
32) ծանր գազ` գազ, որը շրջապատող միջավայրի 20 oC ջերմաստիճանի և 100 կՊա ճնշման դեպքում ունի 0,8-ից ավել խտություն` օդի խտության համեմատ.
33) կայծաանվտանգ էլեկտրական շղթա` էլեկտրական շղթա, որը կատարված է այնպես, որ էլեկտրական պարպումը կամ նրա տաքացումը չի կարող բոցավառել պայթավտանգ միջավայրը` փորձարկման կարգադրագրվող պայմաններում.
34) հեղուկացված գազ` գազ, որը շրջապատող միջավայրի 20 oC-ից ցածր ջերմաստիճանում կամ 100 կՊա-ից բարձր ճնշման տակ կամ այդ երկու պայմանների համատեղ ազդեցության տակ վերածվում է հեղուկի.
35) մարմրում` այրում առանց լուսարձակման, որը սովորաբար ճանաչվում է ծխի երևալու շնորհիվ.
36) մարմրումի ջերմաստիճան` նյութի (խառնուրդի) ամենացածր ջերմաստիճանը, որի դեպքում տեղի է ունենում ջերմանջատիչ ռեակցիաների արագության կտրուկ մեծացում, որն ավարտվում է մարմրումի առաջացմամբ.
37) պայթավտանգ գոտի` սենք կամ սահմանափակված տարածություն սենքի կամ արտաքին կայանքի մեջ, որի մեջ կան կամ կարող են առաջանալ պայթավտանգ խառնուրդներ.
38) պայթավտանգ խառնուրդ` այրվող գազերի, ԴԲՀ գոլորշիների, այրվող փոշու կամ մանրաթելերի օդի հետ խառնուրդ` բոցավառման 65 գ/մ3 -ից ոչ ավել ստորին կոնցենտրացիոն սահմանով, երբ նրանք անցնում են կախված վիճակի, որը որոշակի կոնցենտրացիայի դեպքում ունակ է պայթելու` պայթյուն հարուցող աղբյուր ծագելու դեպքում: Պայթավտանգներին են պատկանում նաև այրվող գազերի, ԴԲՀ-ի գոլորշիների խառնուրդը թթվածնի կամ ուրիշ օքսիդացուցիչի հետ (օրինակ` քլորի): Այրվող գազերի և ԴԲՀ գոլորշիների կոնցենտրացիան օդում ընդունված է տոկոսներով` օդի ծավալի նկատմամբ, փոշու և մանրաթելերի կոնցենտրացիան` գրամներով օդի խորանարդ մետրի մեջ.
39) պայթյուն` նյութերի արագ կերպափոխում (պայթյունով այրում), որն ուղեկցվում է էներգիայի անջատմամբ և սեղմված գազերի առաջացմամբ, որոնք ընդունակ են աշխատանք կատարելու.
40) պայթյունից պաշտպանված էլեկտրասարքավորում` էլեկտրասարքավորում, որի մեջ նախատեսված են կառուցվածքային միջոցներ նրան շրջապատող պայթավտանգ միջավայրի բոցավառման հնարավորության կանխման կամ դժվարացման համար` այդ էլեկտրասարքավորման շահագործման հետևանքով.
41) սահմանային ջերմաստիճան` պայթապաշտպանված էլեկտրասարքավորման մակերևույթների ամենամեծ ջերմաստիճանը, որն անվտանգ է շրջապատի պայթավտանգ միջավայրի բոցավառման նկատմամբ.
42) էլեկտրաջերմային կայանք (ԷՋԿ)` գործառական կապված տարրերի համալիր. մասնագիտացված էլեկտրաջերմային և այլ էլեկտրատեխնիկական, ինչպես նաև մեխանիկական սարքավորման, կառավարման, ավտոմատիկայի և ՀՉՍ միջոցների, որոնք ապահովում են համապատասխան տեխնոլոգիական պրոցեսի կատարումը: ԷՋԿ կազմի մեջ, կախված նրա նշանակումից և սարքավորման կոնստրուկտիվ կատարումից, մտնում են. մալուխային գծեր, էլեկտրահաղորդագծեր և հոսանահաղորդիչներ` կայանքի տարրերի միջև, ինչպես նաև ջրահովացման և հիդրավլիկական շարժաբերի համակարգերի խողովակաշարեր, սեղմված օդի, ազոտի, արգոնի, հելիումի, ջրածնի, ածխաթթու գազի և այլ գազերի, ջրային գոլորշու կամ վակուումի, օդափոխության և գազերի մաքրման համակարգի գծերի խողովակաշարեր, ինչպես նաև շինարարական կոնստրուկցիաների տարրեր (հիմքեր, աշխատանքային հարթակներ և այլն).
43) էլեկտրաջերմային սարքավորում (ԷՋՍ)` էլեկտրատեխնոլոգիական սարքավորում, որը նախատեսված է էլեկտրական էներգիան ջերմայինի փոխակերպելու համար` նյութերի տաքացման (հալեցման) նպատակով: ԷՋՍ-ին պատկանում են էլեկտրական վառարանները (էլեկտրավառարաններ) և էլեկտրատաքացուցիչ սարքվածքները (սարքերը, ապարատները): Էլեկտրավառարանները էլեկտրատաքացուցիչ սարքվածքներից տարբերվում են նրանով, որ ունեն խուց կամ գուռ.
44) վառարանային տրանսֆորմատորային կամ կերպափոխիչ ենթակայան` ենթակայան, որը մտնում է ԷՋԿ կազմի մեջ, որը կատարում է սույն ՏԿ-ի 313-րդ կետում նշված ֆունկցիաները և պարունակում տարրերը.
45) վառարանային ուժային տրանսֆորմատոր (տրանսֆորմատորային ագրեգատ) կամ ավտոտրանսֆորմատոր` համապատասխանաբար ԷՋԿ-ի տրանսֆորմատոր կամ ավտոտրանսֆորմատոր, որը ցանցի լարման փոփոխական հոսանքի էլեկտրական էներգիան կերպափոխում է էլեկտրական վառարանի (էլեկտրատաքացուցիչ սարքվածքի) աշխատանքային լարման.
46) վառարանային կերպափոխիչ տրանսֆորմատոր` տրանսֆորմատոր, որն էլեկտրաէներգիան հաղորդում է ԷՋԿ-ի կերպափոխիչ (ուղղիչ) սարքվածքին.
47) վառարանային անջատիչ` անջատիչ, որը փոխարկում է ԷՋԿ-ի փոփոխական հոսանքի գլխավոր ուժային շղթաները, օպերատիվ-պաշտպանական կամ օպերատիվ անջատիչ, որի գործառույթները բերված են սույն ՏԿ-ի 322-րդ կետում.
48) էլեկտրաեռակցման կայանք (ԷԵՏ)` համապատասխան էլեկտրաեռակցման և ընդհանուր նշանակության էլեկտրատեխնիկական, ինչպես նաև մեխանիկական և ուրիշ սարքավորանքի, ՎՉՍ և Ա միջոցների գործառորեն կապված տարրերի համալիր, որոնք ապահովում են անհրաժեշտ տեխնոլոգիական պրոցեսի իրականացումը: Էլեկտրաեռակցման կայանքների տարրերի կազմը կախված է նրանց նշանակումից (խնդրից), սարքավորման կոնստրուկտիվ կատարումից, մեքենայացման և ավտոմատացման աստիճանից: Թվարկված պայմաններից կախված էլեկտրաեռակցման կայանքների կազմի մեջ մտնում են կայանքի տարրերի միջև արտաքին միացումների մալուխային գծերը, էլեկտրահաղորդագծերը և հոսահաղորդիչները, ինչպես նաև կայանքի սահմաններում ջրահովացման և հիդրավլիկական շարժաբերի համակարգերի խողովակաշարերը, սեղմված օդի, ազոտի, արգոնի, հելիումի, ածխաթթու գազի և ուրիշ գազերի, ինչպես նաև վակուումի գծերը.
49) եռակցման հոսանքի աղբյուր` հատուկ էլեկտրատեխնիկական սարքվածք, որն ընդունակ է ապահովելու համապատասխան հարաչափերով էլեկտրական էներգիայի մատուցում` մետաղի (կամ ոչ մետաղական նյութի) հալման կամ տաքացման, մինչև պլաստիկ վիճակը, գոտում այն անհրաժեշտ քանակության ջերմության կերպափոխելու համար` սույն ՏԿ-ի 409-րդ կետում նշված պրոցեսները կատարելու համար.
50) եռակցման շղթա` Էլեկտրաեռակցման կայանքի էլեկտրական շղթայի մասը, որը նախատեսված է եռակցման հոսանքի աղբյուրի արտանցիչներից մինչև եռակցվող մաս (շինվածք) եռակցման հոսանքի անցման համար.
51) էլեկտրաեռակցման կայանքի եռակցման կետ` եռակցողի աշխատանքային տեղը, որը հագեցած է միջոցների համալիրով (սարքավորումով, սարքերով և այլն) եռակցման, ձուլակցման, փոշեպատման, կտրման էլեկտրատեխնոլոգիական պրոցեսների կատարման համար.
52) եռակցման հոսանքի միակետ կամ բազմակետ աղբյուր` եռակցման հոսանքի աղբյուրներ, որոնք սնում են համապատասխանաբար մեկ կամ մի քանի եռակցման կետեր.
53) ինքնավար էլեկտրաեռակցման կայանքներ` եռակցման հոսանքի աղբյուրներով կայանքներ, որոնք հանդերձված են ներքին այրման շարժիչներով ի տարբերություն էլեկտրաեռակցման կայանքների, որոնք սնվում են էլեկտրական ցանցերից, այդ թվում շարժական էլեկտրակայաններին միացվող.
54) էլեկտրալիզային և գալվանական պատվածքների կայանք` համալիր կազմված մեկ կամ մի քանի գուռից (համապատասխանաբար էլեկտրալիզային-էլեկտրալիզարարներից կամ գալվանական) և նրանցում աշխատանքային պրոցեսի իրականացման համար պահանջվող ուղղիչային ագրեգատներից ընդհանուր և հատուկ նշանակության ուրիշ էլեկտրատեխնիկական սարքավորանքից, լրակազմ սարքվածքներից և օժանդակ մեխանիզմներից, մայրուղային, գուռերի միջև և այլ հոսանահաղորդիչներից, մալուխային գծերից և էլեկտրահաղորդագծերից (ներառյալ օժանդակ շղթաների հաղորդագծերը. կառավարման, ազդանշանման, պաշտպանական), ինչպես նաև ամբարձիչային և օդափոխության սարքավորման և գազամաքրման կառուցվածքներից.
55) ուղղիչային ագրեգատ` ագրեգատ, որն աշխատում է լարման աղբյուրի սկզբունքով (ԼԱԱ), կազմված է կերպափոխիչ տրանսֆորմատորից և կիսահաղորդչային ուղղիչներից.
56) պարամետրական ուղղիչային ագրեգատ` ագրեգատ, որն աշխատում է հոսանքի աղբյուրի սկզբունքով (ՊՀԱ), հիմնված է ռեզոնանսային սխեմաների օգտագործման վրա և կազմված է կերպափոխիչ տրանսֆորմատորից զատված բարձր լարման փաթույթներով, երեք ռեակտորից, կոնդենսատորային երեք մարտկոցից և կիսահաղորդչային ուղղիչներից.
57) կիսահաղորդչային ուղղիչ` կիսահաղորդչային փականների լրակազմ, որոնք տեղակայված են շրջանակի վրա կամ պահարանում (շրջանակների վրա կամ պահարաններում) օդային կամ ջրային հովացման համակարգով.
58) էլեկտրալիզային կայանքների կերպափոխիչ ենթակայան` համալիր, կազմված սենքի ներսում տեղակայված (կամ մի քանի սենքերի մեջ, կամ առանձին սենքի մեջ) ուղղիչային ագրեգատից (ԼԱԱ կամ ՊՀԱ) և նրանց աշխատանքի համար պահանջվող սարքավորման, սարքվածքների և համակարգերի, ընդ որում, շենքից դուրս կարող են տեղակայված լինել (երբ դա թույլ են տալիս շրջակա միջավայրի պայմանները) բաց տարածության մեջ կամ ծածկի տակ կերպափոխիչ տրանսֆորմատորներ` արտաքին տեղակայման, իսկ ՊՀԱ ագրեգատի դեպքում` նաև ռեակտորների կոնդենսատորային մարտկոցներ: Թույլատրվում է կերպափոխիչ ենթակայանի կատարում, որում կիսահաղորդչային ուղղիչների պահարանները (շրջանակները) տեղադրվում են կերպափոխիչ տրանսֆորմատորի բաքի պատերի վրա.
59) էլեկտրալիզային գուռ կամ էլեկտրալիզարար` հատուկ տեխնոլոգիական սարքավորում կազմված դրական և բացասական էլեկտրոդների համակարգից` ընկղմված էլեկտրալիտով լցված անոթի մեջ կամ տեղավորված մեմբրանային, կամ դիաֆրագմային տեսակի բջիջների մեջ, հավաքված որպես միասնական բլոկ-ապարատ, նախատեսված էլեկտրաքիմիական օքսիդացման-վերականգնման պրոցեսների հանրույթի կատարման համար` էլեկտրոլիտի միջով հոսանք անցնելիս.
60) գալվանական գուռ` կառուցվածքով նման է էլեկտրալիզային գուռին` ջրային լուծույթների տեսքով էլեկտրոլիտներով և տարբերվում է հիմնականում միայն էլեկտրոլիտների բաղադրությամբ և աշխատանքի ռեժիմներով, որոնք որոշվում են նրա նպատակով` գալվանական պատվածքների տեսակով.
61) էլեկտրալիզային գուռերի շարք` էլեկտրականապես հաջորդաբար միացված էլեկտրալիզային գուռերի (էլեկտրալիզարարների) խումբ, որը միացվում է կերպափոխիչ ենթակայանին (ուղղիչային ագրեգատին).
62) էլեկտրալիզի սրահ` արտադրական սենք, որի մեջ տեղակայված են եզակի էլեկտրալիզի գուռերը (էլեկտրալիզարարները), նրանց շարքը, մի քանի շարքեր կամ շարքի մի մասը.
63) էլեկտրալիզի մասնաշենք, կայան կամ արտադրամաս` արտադրական շենք, որի մեջ տեղակայված են էլեկտրալիզի սրահը կամ սրահները և սենքերը սարքավորումներով, որոնք անհրաժեշտ է տեխնոլոգիական պրոցեսի իրականացման և անվտանգության տեխնիկայի և աշխատանքի պաշտպանության պահանջների կատարման համար.
64) գալվանական արտադրամաս (տեղամաս, բաժանմունք)` սենք կամ սենքի մաս գալվանական պատվածքների և էլեկտրատեխնիկական և ուրիշ սարքավորումներով, որոնք անհրաժեշտ է էլեկտրատեխնոլոգիական պրոցեսի կատարման համար` անվտանգության տեխնիկայի և աշխատանքի պաշտպանության պահանջների հաշվառմամբ:
3. Սույն ՏԿ-ում օգտագործվում են հետևյալ հապավումները`
1) ԱՊՎ` աղեղային պողպատահալման վառարան.
2) ԱՊՎՀՀ` աղեղային պողպատահալման վառարան հաստատուն հոսանքի.
3) ԱՓԱԲ` անվտանգ փորձարարական առավելագույն բացակ.
4) ԲՍ` բաշխիչ սարքվածք.
5) ԲԼ` բարձր լարում.
6) ԲԿ` բաշխիչ կետ.
7) ԳԲՎ` գլխավոր բաշխիչ վահան.
8) ԴԲՀ` դյուրաբոցավառվող հեղուկ.
9) ԷԽՎ` էլեկտրախարամային վերահալման վառարան.
10) ԷԽՁ` էլեկտրախարամային ձուլման վառարան.
11) ԷԽՄ` էլեկտրախարամային մակահալման վառարան.
12) ԷՋԿ` էլեկտրաջերմային կայանք.
13) ԷՋՍ` էլեկտրաջերմային սարքավորում.
14) ԷԵԿ` էլեկտրաեռակցման կայանք.
15) Լ` ֆազային հաղորդիչ.
16) ԼԲՍ` լրակազմ բաշխիչ սարքվածք.
17) ԼԿԵ` լրակազմ կոնդենսատորային կայանք.
18) ԼԼՍ` լրակազմ լուսավորության սարքվածք.
19) ԼՏԵ` լրակազմ տրանսֆորմատորային ենթակայան.
20) ԿԵ` կոնդենսատորային ենթակայան.
21) ԿՄ` կարճ միակցում.
22) ՊԱՍ` պաշտպանական անջատման սարքվածք.
23) ՊԵ` պաշտպանական հաղորդիչ.
24) ՕԳ` օդային գիծ.
25) Ն` զրոյական աշխատանքային հաղորդիչ.
26) ՏԵ` տրանսֆորմատորային ենթակայան.
27) ՆԲՍ` ներանցաբաշխիչ սարքվածք.
28) ՆՍ` ներանցման սարքվածք.
29) ՎՉՍ և Ա` վերահսկիչ չափիչ սարք և ավտոմատիկա:
II. ԲՆԱԿԵԼԻ, ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ, ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԵՎ ԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ՇԵՆՔԵՐԻ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԸ
4. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ, ԷԼԵԿՏՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄ
4. էլեկտրաընդունիչների սնումը պետք է կատարվի 380/220 Վ ցանցից` հողակցման ՏՆ-Ս (TN-S) կամ ՏՆ-Ց-Ս (TN-C-S) համակարգով:
Բնակելի և հասարակական շենքերը վերակառուցելիս, որոնց ցանցի լարումը 220/127 Վ կամ 3X220 Վ է, պետք է նախատեսել ցանցի փոխադրում 380/220 Վ լարման` հողակցման ՏՆ-Ս (TN-S) կամ ՏՆ-Ց-Ս (TN-C-S) համակարգով:
5. Շենքերի արտաքին էլեկտրամատակարարումը պետք է բավարարի Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի դեկտեմբերի 21-ի N 1943-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրատեղակայանքների սարքվածքին ներկայացվող ընդհանուր պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին:
6. Կազմակերպությունների ննջարանային մասնաշենքերում, դպրոցական և այլ ուսումնական հաստատություններում ներկառուցված և կից կառուցված ենթակայանների կառուցում չի թույլատրվում:
Բնակելի շենքերում բացառիկ դեպքերում թույլատրվում է ներկառուցված և կից կառուցված ենթակայանների կառուցում` օգտագործելով չոր տրանսֆորմատորներ, համաձայնեցնելով պետական իրավասու մարմնի հետ, ընդ որում պետք է ամբողջությամբ կատարվեն սանիտարական պահանջները` աղմուկի և թրթռման մակարդակների սահմանափակման վերաբերյալ:
Ներկառուցված, կից կառուցված և առանձին կառուցած ենթակայանների տեղակայումը պետք է կատարվի Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի սեպտեմբերի 4-ի N 1033-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրական բաշխիչ սարքերին և ենթակայանների սարքվածքին ներկայացվող պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան:
7. Այսուհետ տեքստում, եթե չկան ճշտումներ, «շենք» բառի տակ հասկացվում են շենքերի բոլոր տեսակները, որոնց վրա տարածվում է տվյալ բաժինը:
8. Սույն բաժնի պահանջները չեն տարածվում հատուկ էլեկտրակայանքների վրա` բուժական-կանխարգելիչ կազմակերպություններում, գիտության և գիտական սպասարկման կազմակերպություններում, կարգավորման և կապի համակարգերի, ինչպես նաև էլեկտրակայանքների վրա, որոնք ըստ իրենց բնույթի պետք է վերագրվեն արդյունաբերական էլեկտրասարքավորումներին (արհեստանոցներ, կաթսայատներ, ջերմային կետեր, պոմպակայաններ, քիմմաքրման ֆաբրիկաներ և այլն):
9. Շենքերի էլեկտրակայանքները, բացի սույն բաժնի պահանջներից պետք է բավարարեն նաև Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի դեկտեմբերի 21-ի N 1943-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրատեղակայանքների սարքվածքին ներկայացվող ընդհանուր պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թվականի հուլիսի 12-ի N 961-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրական էներգիայի հաղորդաբաշխման վերաբերյալ» տեխնիկական կանոնակարգի, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի հունվարի 17-ի N 42-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրակայանքների պաշտպանության և ավտոմատիկայի սարքվածքին ներկայացվող պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի սեպտեմբերի 4-ի N 1033-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրական բաշխիչ սարքերին և ենթակայանների սարքվածքին ներկայացվող պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին:
10. ՈՒժային և լուսավորման էլեկտրաընդունիչների սնումը կարող է կատարվել միևնույն տրանսֆորմատորից:
11. Տրանսֆորմատորային ենթակայանների տեղակայումը և հարմարակազմումը պետք է ապահովեն նրանց մեջ էներգամատակարար կազմակերպության անձնակազմի շուրջօրյա անխոչընդոտ մուտքի հնարավորություն:
12. Անվտանգության լուսավորության և տարհանման լուսավորության սնումը պետք է կատարվի ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2001 թվականի հոկտեմբերի 1-ի N 82 հրամանով ուժի մեջ մտած ՀՀՇՆ II -08.03-96 «Արհեստական և բնական լուսավորում» պահանջների համաձայն:
13. Շենքերում վերելակների առկայության դեպքում, որոնք նախատեսված են նաև հրդեհաշեջ ստորաբաժանումների տեղափոխման համար, պետք է ապահովված լինի նրանց սնումը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի դեկտեմբերի 21-ի N 1943-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրատեղակայանքների սարքվածքին ներկայացվող ընդհանուր պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան:
14. Շենքերի էլեկտրական ցանցերը պետք է հաշվարկված լինեն գովազդային լուսավորության ցուցափեղկերի, ճակատամասերի, լուսավառության, արտաքին լուսավորություն հակահրդեհային սարքվածքների, կարգավարական համակարգերի, տեղային հեռուստատեսային ցանցերի, հրդեհային ջրածորանների լուսային ցուցիչների, անվտանգության նշանների, զանգային և այլ ազդանշանման, լուսային ցանկապատման կրակների և այլն սնման համար` նախագծման համար տրված առաջադրանքին համապատասխան:
15. Շենքերի միաֆազ սպառիչները բազմաֆազ բաշխիչ ցանցից սնելու դեպքում միաֆազ սպառիչների տարբեր խմբերի համար թույլատրվում է ունենալ ընդհանուր Ն (N) և ՊԵ (PE) հաղորդիչներ (հնգահաղորդալար ցանց), որոնք անցկացված են ՆԲՍ-ից, Ն (N) և ՊԵ (PE) հաղորդիչների միավորում (ՊԵՆ (PEN) հաղորդիչով քառալար ցանց) չի թույլատրվում:
Միաֆազ սպառիչները բազմաֆազ սնող ցանցի օդային գծերի ճյուղավորումներից սնելու դեպքում, երբ օդային գծի ՊԵՆ (PEN) հաղորդիչն ընդհանուր է տարբեր ֆազերից սնվող միաֆազ սպառիչների տարբեր խմբերի համար, հանձնարարվում է նախատեսել սպառիչների պաշտպանական անջատում լարումը թույլատրելիից գերազանցելու դեպքերում բեռնվածքի ոչ սիմետրիկության պատճառով ՊԵՆ (PEN) հաղորդիչների խզման դեպքում:
Անջատումը պետք է կատարվի շենքերի մուտքերից, օրինակ, առավելագույն լարման ռելեի միջոցով ներազդելով ներանցումային ինքնավար անջատիչի անկախ խզիչի վրա, ընդ որում պետք է անջատվեն ինչպես ֆազային Լ (L), այնպես էլ աշխատանքային Ն (N) հաղորդիչները:
Ներանցման վրա տեղակայվող ապարատները և սարքերն ընտրելիս` մնացած հավասար պայմանների դեպքում նախապատվություն պետք է տալ այն ապարատներին և սարքերին, որոնք պահպանում են աշխատունակությունը բեռնվածքի ոչ սիմետրիկությունից ՊԵՆ (PEN) կամ Ն (N) հաղորդիչը խզման հետևանքով լարման թույլատրելիից գերազանցելու դեպքում, որը ծագում է, ընդ որում` նրանց կոմուտացիոն և այլ աշխատանքային բնութագրերը կարող են չկատարվել:
Թույլատրվում են գործիքի օգնությամբ քանդվող միացումներ, ինչպես նաև հատուկ միացման նպատակների համար նախատեսված միացուցիչներ:
5. ՆԵՐԱՆՑՄԱՆ ՍԱՐՔՎԱԾՔՆԵՐ, ԲԱՇԽԻՉ ՎԱՀԱՆՆԵՐ, ԲԱՇԽԻՉ ԿԵՏԵՐ, ԽՄԲԱՅԻՆ ՎԱՀԱՆԱԿՆԵՐ
16. Շենքի ներանցման վրա պետք է տեղակայված լինի ՆՍ կամ ՆԲՍ: Շենքի մեջ կարող է տեղակայվել մեկ կամ մի քանի ՆՍ կամ ՆԲՍ:
Շենքի մեջ մեկուսի մի քանի սպառողների առկայության դեպքում նրանցից յուրաքանչյուրի մոտ հանձնարարվում է տեղակայել ինքնուրույն ՆՍ կամ ՆԲՍ: ՆԲՍ-ից թույլատրվում է նաև այն սպառողների սնումը, որոնք դասավորված են ուրիշ շենքերում, եթե այդ սպառողները գտնվում են գործառնական կապի մեջ:
Օդային գծերից ճյուղավորումների դեպքում` մինչև 25 Ա հաշվարկային հոսանքով դեպի շենքի ներանցումների վրա ՆՍ կամ ՆԲՍ կարող են չտեղակայվել, եթե հեռավորությունը ճյուղավորումից մինչև խմբային վահանակ, որն այդ դեպքում կատարում է ՆՍ-ի դեր, 3 մ-ից ավելի չէ: Ցանցի տվյալ տեղամասը պետք է կատարվի ճկուն պղնձե մալուխով` ջղերի 4 մմ2 -ից ոչ պակաս հատույթով, որոնք չեն տարածում այրումը, անցկացված են պողպատե խողովակում, ընդ որում պետք է կատարվեն ճյուղավորման հաղորդալարերի հետ հպակային հուսալի միացում ապահովելու պահանջները:
Օդային ներանցման դեպքում պետք է տեղակայվեն իմպուլսային գերլարումների սահմանափակիչներ:
17. Շենքի ներանցումներից առաջ լրացուցիչ մալուխային արկղերի տեղակայում չի թույլատրվում արտաքին անցուղիների և շենքի ներսի ցանցերի սպասարկման ոլորտների բաժանման համար: Այդպիսի բաժանում պետք է կատարվի ՆԲՍ-ում կամ ԳԲՎ-ում:
18. ՆՍ, ՆԲՍ և ԳԲՎ պետք է ունենան պաշտպանության ապարատներ սնող գծերի բոլոր ներանցումների վրա և բոլոր հեռացող գծերի վրա:
19. ՆՍ, ՆԲՍ և ԳԲՎ-ի սնող գծերի ներանցման վրա պետք է տեղակայվեն կառավարման ապարատներ: Հեռացող գծերի վրա կառավարման ապարատները կարող են տեղակայվել կամ յուրաքանչյուր գծի վրա կամ լինեն ընդհանուր` մի քանի գծերի համար:
Ինքնավար անջատիչը պետք է դիտարկել որպես պաշտպանության և կառավարման ապարատ:
20. Կառավարման ապարատները, անկախ սնող գծի սկզբում նրանց առկայությունից, պետք է տեղակայվեն սնող գծերի ներանցումների վրա առևտրային սենքերում, կոմունալ կազմակերպություններում, վարչական սենքերում և այլն, ինչպես նաև առանձին սպառողների սենքերում:
21. Շենքի հարկի վահանակը պետք է տեղակայվի էլեկտրահաղորդագիծը սնող կանգնակից 3 մ-ից ոչ ավելի հեռավորության վրա` հաշվի առնելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի հունվարի 17-ի N 42-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրակայանքների պաշտպանության և ավտոմատիկայի սարքվածքին ներկայացվող պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջները:
22. ՆՍ, ՆԲՍ և ԳԲՎ պետք է տեղակայել էլեկտրավահանային սենքերում, որոնք մատչելի են միայն սպասարկող անձնակազմի համար: Այն շրջաններում, որոնք ենթարկվում են հեղեղման, նրանք պետք է տեղակայվեն հեղեղման մակարդակից բարձր:
ՆՍ, ՆԲՍ և ԳԲՎ կարող են տեղակայվել շահագործվող չոր նկուղներում առանձնացված սենքերում, պայմանով, որ այդ սենքերը մատչելի են շահագործող անձնակազմի համար և ուրիշ սենքերից առանձնացված են միջնապատով` հրակայունության 0,75 ժ-ից ոչ պակաս սահմանով:
ՆՍ, ՆԲՍ, ԳԲՎ բաշխիչ կետերը և խմբային վահանակներն էլեկտրավահանային սենքերից դուրս տեղակայելու դեպքում պետք է ապահովվի սպասարկման հարմարությունը: Պահարաններում դրանց թաղանթի պաշտպանությունը պետք է լինի ԻՊ 31 (IP 31)-ից ոչ պակաս աստիճանի:
Խողովակաշարերից (ջրատար, ջեռուցում, կոյուղի, ներքին ջրահոսք), գազատարներից և գազի հաշվիչներից մինչև սարքվածքների տեղակայման հեռավորությունը, պետք է լինի 1 մ-ից ոչ պակաս:
Էլեկտրավահանային սենքերը, ինչպես նաև ՆՍ, ՆԲՍ, ԳԲՎ չի թույլատրվում դասավորել սանհանգույցների, լողասենյակների, ցնցուղարանների, խոհանոցների (բացի բնակարանների խոհանոցներից) լվացարանների, բաղնիքների, լվացման և շոգեհարման սենքերի և այլ սենքերի տակ, որոնք կապված են թաց տեխնոլոգիական պրոցեսների հետ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ձեռնարկված են հուսալի ջրամեկուսացման հատուկ միջոցներ, որոնք կանխում են խոնավության թափանցումը սենքի մեջ, որտեղ տեղակայված են բաշխիչ սարքվածքները:
Ջրի և ջեռուցման խողովակաշարերը, օդափոխման և այլ տուփախողովակները, որոնք անցկացվում են էլեկտրավահանային սենքերի միջով, չպետք է ունենան ճյուղավորումներ սենքի սահմաններում (բացառությամբ դեպի վահանային սենք ջեռուցման սարք ճյուղավորման), ինչպես նաև դիտանցքեր, սողնակներ, կցաշուրթեր, փականներ և այլն:
Այդ սենքերի միջով գազատարների և այրվող հեղուկների խողովակաշարերի, կոյուղու և ներքին ջրահոսների անցկացում չի թույլատրվում:
Էլեկտրավահանային սենքերի դռները պետք է բացվեն դեպի դուրս:
23. ՆԲՍ-ով և ԳԲՎ-ով սենքերը պետք է ունենան բնական օդափոխություն և էլեկտրական լուսավորություն: Սենքի ջերմաստիճանը 5 oC-ից ցածր չպետք է լինի:
24. Էլեկտրական շղթաները ՆՍ, ՆԲՍ, ԳԲՎ բաշխիչ կետերի, խմբային վահանակների սահմաններում պետք է կատարել պղնձե ջղերով, հաղորդալարերով:
6. ԷԼԵԿՏՐԱՀԱՂՈՐԴԱԳԾԵՐ ԵՎ ՄԱԼՈՒԽԱՅԻՆ ԳԾԵՐ
25. Ներքին էլեկտրահաղորդագծերը պետք է կատարվեն` հաշվի առնելով հետևյալը.
1) տարբեր կազմակերպությունների էլեկտրակայանքները, որոնք դասավորված են մեկ շենքի մեջ, կարող են ճյուղավորումներով միակցվել ընդհանուր սնող գծին կամ սնվել առանձին գծերով` ՆԲՍ-ից կամ ԳԲՎ-ից.
2) մեկ գծից թույլատրվում է միակցել մի քանի կանգնակ: 5-ից ավելի հարկերով բնակելի շենքի բնակարանների կանգնակին միացող ճյուղավորումների վրա պետք է տեղակայել կառավարման ապարատ` համատեղված պաշտպանության ապարատի հետ.
3) բնակելի շենքերում աստիճանավանդակների, նախասրահների, սպասասրահների, հարկային միջանցքների, բնակարաններից դուրս գտնվող սենքերի լուսատուները պետք է սնվեն ինքնուրույն գծերով ՆԲՍ-ից կամ ՆԲՍ-ից սնվող առանձին խմբային վահանակներից: Այդ լուսատուների միացումը հարկային և բնակարանային վահանակներին չի թույլատրվում.
4) աստիճանավանդակների և միջանցքների համար, որոնք ունեն բնականոն լուսավորում, հանձնարարվում է նախատեսել էլեկտրական լուսավորության ինքնավար կառավարում` կախված բնական լույսի ստեղծած լուսավորվածությունից.
5) ոչ բնակելի ֆոնդի էլեկտրակայանքների սնումը հանձնարարվում է կատարել առանձին գծերով:
26. Սնող ցանցերը ենթակայանից մինչև ՆՍ, ՆԲՍ, ԳԲՎ պետք է պաշտպանված լինեն ԿՄ հոսանքներից:
27. Շենքերում պետք է կիրառել պղնձե ջղերով մալուխներ և հաղորդալարեր: Սնող և բաշխիչ ցանցերը պետք է կատարվեն ալյումինե ջղերով, մալուխներով և հաղորդալարերով, եթե նրանց հաշվարկային հատույթը հավասար է 16 մմ2 և ավելի: Առանձին էլեկտրաընդունիչների սնումը, որոնք պատկանում են շենքերի ճարտարագիտական սարքավորանքին (պոմպեր, օդափոխիչներ, էլեկտրաջեռուցիչներ, օդի լավորակման կայանքներ և այլն) կարող է կատարվել ալյումինե ջղերով հաղորդալարերով և մալուխներով` 2,5 մմ2 -ից ոչ պակաս հատույթով: Թանգարաններում, պատկերասրահներում, ցուցահանդեսային սենքերում թույլատրվում է լուսավորման հաղորդաձողալարերի օգտագործում` պաշտպանության ԻՊ 20 (IP 20) աստիճանով, որոնց ճյուղավորման տուփերը խրոցակային հարակցիչներով են միանում լուսատուների սնող լարերի հետ` ապահովելով ճյուղավորման շղթայի խզումը` մինչև խրոցը խրոցակից հանելու պահը: Նշված սենքերում լուսավորման հաղորդաձողալարերը պետք է սնվեն բաշխիչ կետերից` ինքնուրույն գծերով: Բնակելի շենքերում պղնձե հաղորդիչների հատույթները պետք է համապատասխանեն հաշվարկային արժեքներին, բայց պետք է լինեն N 1 աղյուսակում նշվածներից ոչ պակաս:
28. Բնակելի շենքերում բաշխիչ ցանցի ուղղաձիգ տեղամասերի անցկացում բնակարանների ներսում չի թույլատրվում: Տարբեր բնակարանների գծերը սնող հաղորդալարերի և մալուխների անցկացումը հարկային վահանակներից ընդհանուր խողովակում, ընդհանուր տուփի կամ խուղակի մեջ արգելվում է: Թույլատրվում է բնակարանները սնող գծերի հաղորդալարերի ու մալուխների այրումը չտարածող անցկացում իրականացնել ընդհանուր խողովակում, ընդհանուր տուփում կամ շինարարական կոնստրուկցիաների խուղակում, որոնք կատարված են չայրվող նյութերից` սանդղավանդակների, հարկային միջանցքների և ուրիշ ներտնային սենքերի աշխատանքային լուսավորման խմբային գծերի հաղորդալարերի և մալուխների հետ միասին:
29. Բոլոր շենքերում խմբային ցանցի գծերը, որոնք անցկացվում են խմբային, հարկային և բնակարաններից մինչև ընդհանուր լուսավորման լուսատուները, խրոցակային վարդակները և մնայուն էլեկտրաընդունիչները, պետք է կատարվեն եռալար (ֆազային` Լ (L), զրոյական աշխատանքային` Ն (N) և զրոյական պաշտպանական` ՊԵ (PE) հաղորդիչներ): Չի թույլատրվում միավորել տարբեր խմբային գծերի զրոյական աշխատանքային և զրոյական պաշտպանական հաղորդիչներ: Զրոյական աշխատանքային և զրոյական պաշտպանական հաղորդիչները վահանակներում չի թույլատրվում միացնել ընդհանուր հպակային սեղմակի տակ: Հաղորդիչների հատույթները պետք է համապատասխանեն սույն ՏԿ-ի 38-րդ կետի պահանջներին:
Աղյուսակ N 1
Մալուխների և հաղորդալարերի նվազագույն թույլատրելի հատույթները
.______________________________________________________.
| Գծերի անվանումը |Պղնձե ջղերով |
| |մալուխների և |
| |հաղորդալարերի |
| |նվազագույն |
| |հատույթները, մմ2|
|_____________________________________|________________|
|Խմբային ցանցերի գծեր | 1,5 |
|_____________________________________|________________|
|Գծեր հարկային վահանակներից մինչև | 2,5 |
|բնակարանային վահանակներ և դեպի | |
|հաշվարկային էլեկտրահաշվիչ | |
|_____________________________________|________________|
|Բաշխիչ ցանցի գծեր (կանգնակներ) | 4 |
|բնակարանների սնման համար | |
.______________________________________________________.
30. Սենքերում էլեկրահաղորդագիծը պետք է կատարել փոխարինելի. թաքնված` շինարարական կոնստրուկցիաների քուղակներում, միաձուլված խողովակներում, բաց` էլեկտրատեխնիկական շրիշակներում, տուփերում և այլն: Տեխնիկական հարկերում, ներքնատներում, չջեռուցվող նկուղներում, ձեղնահարկերում, օդափոխության խցերում, խոնավ և առանձնապես խոնավ սենքերում էլեկտրահաղորդագիծը պետք է կատարել բաց: Շինարարական կառուցվածքներում, շենքերում, որոնք կատարված են չայրվող նյութերից, թույլատրվում է խմբային ցանցերի չփոխարինվող միաձուլված անցկացում պատերի, միջնապատերի, ծածկերի ակոսներով, սվաղի տակով, հատակի նախապատրաստման շերտում կամ շինարարական կոնստրուկցիաների դատարկ տարածությունների միջով` կատարված պաշտպանական պատյան ունեցող մալուխով կամ մեկուսացված հաղորդալարերով: Հաղորդալարերի չփոխարինվող միաձուլված անցկացման կիրառում պատերի, միջնապատերի պանելներում, որը կատարված է շինարդյունաբերության գործարաններում կամ պանելների մոնտաժային կցվածքներում շենքերի մոնտաժման ժամանակ, չի թույլատրվում:
31. Անանցանելի կախովի առաստաղների հետևի մասով և միջնապատերով անցկացվող էլեկտրական ցանցերը դիտարկվում են որպես թաքնված էլեկտրահաղորդագծեր և պետք է դրանք կատարել. առաստաղների հետևում և միջնապատերի դատարկություններում փակ տուփերում և այրվող նյութերից` մետաղական խողովակների մեջ, որոնք օժտված են տեղայնացման ընդունակությամբ, առաստաղների հետևում և միջնապատերում չայրվող նյութերից` չայրվող խողովակների և տուփերի մեջ, ինչպես նաև մալուխներով, որոնք այրում չեն տարածում: Ընդ որում` պետք է ապահովված լինի հաղորդալարերի և մալուխների փոխարինման հնարավորություն:
32. Սննդի պատրաստման և ընդունման սենքերում, բացառությամբ բնակարանների խոհանոցների, թույլատրվում է մալուխների բաց անցկացում: Հաղորդալարերի բաց անցկացում այդ սենքերում չի թույլատրվում: Բնակարանների խոհանոցներում կարող են կիրառվել էլեկտրահաղորդագծերի նույն տեսակները, ինչ և բնակելի սենքերում և միջանցքներում:
33. Սաունաներում, շոգեբաղնիքներում, լողասենյակներում, սանհանգույցներում, ցնցուղարաններում պետք է կիրառվի թաքնված էլեկտրահաղորդագիծ: Թույլատրվում է մալուխների բաց անցկացում`
1) սաունաներում, շոգեբաղնիքներում, լողասենյակներում, սանհանգույցներում, ցնցուղարաններում չի թույլատրվում մետաղական պատյանով մետաղական խողովակներում և մետաղական ճկախողովակներում տեղավորված հաղորդալարերի անցկացում.
2) սաունաներում 3-րդ և 4-րդ գոտիների համար` ըստ ԳՕՍՏ Ռ 50571.12 «Շենքերի էլեկտրակայանքներ. Մաս 7. Հատուկ էլեկտրակայանքներին ներկայացվող պահանջներ. Բաժին 703. Սաունաների համար տաքացուցիչներով սենքեր»:
34. Էլեկտրահաղորդագիծը ձեղնահարկում պետք է կատարվի Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թվականի հուլիսի 12-ի N 961-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրական էներգիայի հաղորդաբաշխման վերաբերյալ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան:
35. Շենքի հատվածամասերի նկուղների և տեխնիկական ընդհատակների միջով թույլատրվում է մինչև 1 կՎ լարման մալուխների անցկացում, որոնք սնում են շենքի մյուս հատվածամասերի էլեկտրաընդունիչներին: Նշված մալուխները չեն դիտարկվում որպես տարանցիկ: Տարանցիկ մալուխների անցկացումը տեխնիկական ընդհատակներով արգելվում է:
36. Տարանցիկ մալուխների և հաղորդալարերի բաց անցկացումը մթերանոցներով և պահեստային սենյակներով չի թույլատրվում:
37. Առևտրի կազմակերպությունների և հասարակական սննդի սառնարանային կայանքները սնող գծերը պետք է անցկացվեն այդ կազմակերպությունների ՆԲՍ-ից կամ ԳԲՎ-ից:
38. Հաղորդիչների հատույթների ընտրությունը պետք է կատարվի`
1) միաֆազ երկ- և եռալար գծերը, ինչպես նաև եռաֆազ քառալար և հնգալար գծերը միաֆազ բեռնվածքները սնելիս պետք է ունենան ֆազային հաղորդիչների հատույթին հավասար զրոյական աշխատանքային Ն (N) հաղորդիչների հատույթ.
2) եռաֆազ քառա- և հնգալար գծերը եռաֆազ սիմետրիկ բեռնվածքներ սնելիս պետք է ունենան զրոյական աշխատանքային Ն (N) հաղորդիչների հատույթ` հավասար ֆազային հաղորդիչների հատույթին, եթե ֆազային հաղորդիչները ունեն մինչև 16 մմ2 հատույթ պղնձի դեպքում և 25 մմ2 ալյումինի դեպքում, իսկ մեծ հատույթների դեպքում` ֆազային հաղորդիչների հատույթի 50 տոկոսից ոչ պակաս.
3) ՊԵ (PE) հաղորդիչների հատույթը պետք է հավասար լինի ֆազայինների հատույթին, վերջիններս մինչև 16 մմ2 հատույթի դեպքում, 16 մմ2` երբ ֆազային հաղորդչի հատույթը 16 մմ2-ից մինչև 35 մմ2 է և ֆազային հաղորդիչների հատույթի 50 տոկոս մեծ հատույթների դեպքում.
4) մալուխի կազմի մեջ չմտնող ՊԵ (PE) հաղորդիչների հատույթը պետք է լինի 2,5 մմ2-ից ոչ պակաս` մեխանիկական պաշտպանության առկայության դեպքում և 4 մմ2` նրա բացակայության դեպքում.
5) ՊԵՆ (PEN) հաղորդիչների հատույթը պետք է լինի ոչ պակաս զրոյական աշխատանքային Ն(N) հաղորդչի հատույթից և անկախ ֆազային հաղորդիչների հատույթից` 10 մմ2 հատույթ` պղնձի դեպքում և 16 մմ2 ալյումինի դեպքում:
7. ՆԵՐՔԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱՍԱՐՔԱՎՈՐԱՆՔ
39. Սննդի պատրաստման սենքերում, բացի բնակարանների խոհանոցներից, շիկացման լամպերով լուսատուները, որոնք տեղակայվում են աշխատանքային տեղից վեր (սալիկներից, սեղաններից և այլն), ներքևից պետք է ունենան պաշտպանական ապակի: Լյումինեսցենտային լամպերով լուսատուները պետք է ունենան վանդակներ կամ ցանցեր կամ լամպաբռնիչներ, որոնք բացառում են լամպերի անկումը:
40. Լողասենյակներում, ցնցուղարաններում և սանհանգույցներում պետք է օգտագործվի միայն այն էլեկտրասարքավորանքը, որը հատուկ նախատեսված է տեղակայել նշված սենյակների համապատասխան գոտիներում` ըստ ԳՕՍՏ Ռ 50571.11 (ԻՍՕ 364-7-701-84), «Շենքերի էլեկտրակայանքներ. Մաս 7. Հատուկ էլեկտրակայանքներին ներկայացվող պահանջներ. Բաժին 701. Լոգասենյակների և ցնցուղարանների սենքեր»-ի, ընդ որում` պետք է կատարվեն հետևյալ պահանջները.
1) էլեկտրասարքավորումը պետք է ունենա ջրից պաշտպանության աստիճան ոչ պակաս, քան`
ա. 0-ական գոտում-ԻՊx7 (IPx7).
բ. 1-ին գոտում-ԻՊx5 (IPx5).
գ. 2-րդ գոտում-ԻՊx4 (IPx4), ԻՊx5 (IPx5) ընդհանուր օգտագործման լողասենյակներում,
դ. 3-րդ գոտում-ԻՊx1 (IPx1), ԻՊx5 (IPx5) ընդհանուր օգտագործման լողասենյակներում.
2) 0-ական գոտում կարող են օգտագործվել էլեկտրասարքեր մինչև 12 Վ լարման, որոնք նախատեսված են լողասենյակում օգտագործելու համար, ընդ որում` սնման աղբյուրը պետք է դասավորվի այդ գոտու սահմաններից դուրս.
3) 1-ին գոտում կարող են տեղակայվել միայն ջրատաքացուցիչներ.
4) 2-րդ գոտում կարող են օգտագործվել ջրատաքացուցիչներ և պաշտպանության 2-րդ դասի լուսատուներ.
5) 0-ական, 1-ին և 2-րդ գոտիներում չի թույլատրվում միացման տուփերի, բաշխիչ սարքվածքների և կառավարման սարքվածքների տեղակայում:
41. Խրոցակային վարդակների տեղակայումը լողասենյակներում, ցնցուղարաններում, բաղնիքների օճառային սենքերում, սաունաների տաքացուցիչներ պարունակող սենքերում (այսուհետ տեքստի մեջ «սաունաներում») ինչպես նաև լվացքատների լվացման սենքերում չի թույլատրվում, բացառությամբ բնակարանների և հյուրանոցների համարների լողասենյակների: Բնակարանների և հյուրանոցների համարների լողասենյակներում թույլատրվում է խրոցակային վարդակների տեղադրումը 3-րդ գոտում (ԳՕՍՏ Ռ 50571.11 (ԻՍՕ 364-7-701-84), «Շենքերի էլեկտրակայանքներ. Մաս 7. Հատուկ էլեկտրակայանքներին ներկայացվող պահանջներ. Բաժին 701. Լոգասենյակների և ցնցուղարանների սենքեր»-ի), որոնք միակցված են ցանցին բաժանարար տրանսֆորմատորներով կամ պաշտպանված են պաշտպանական անջատման սարքվածքով, որն արձագանքում է 30 մԱ-ը չգերազանցող դիֆերենցիալ հոսանքին: Ցանկացած անջատիչ և խրոցակային վարդակ պետք է գտնվեն լողախցիկի դռնախորշից 0,6 մ-ից ոչ պակաս հեռավորության վրա:
42. Շենքերում եռաֆազ ցանցի դեպքում պետք է տեղակայվեն խրոցակային վարդակներ 10 Ա-ից ոչ պակաս հոսանքի համար, պաշտպանական հպակներով: Խրոցակային վարդակները, որոնք տեղակայվում են բնակարաններում, հանրակացարանների բնակելի սենյակներում, ինչպես նաև մանկական հաստատություններում երեխաների մնալու սենյակներում (մանկապարտեզներում, մսուրներում, դպրոցներում և այլն) պետք է ունենան պաշտպանական սարքվածք, որն ինքնավար կերպով փակում է խրոցակային վարդակի բնիկը` հանված խրոցի դեպքում:
43. Նվազագույն հեռավորությունն անջատիչներից, խրոցակային վարդակներից և էլեկտրակայանքների տարրերից մինչև գազատար պետք է լինի 0,5 մ-ից ոչ պակաս:
44. Անջատիչները հանձնարարվում է տեղակայել պատի վրա, դռան բռնակի կողմից 1 մ բարձրության վրա, թույլատրվում է դրանք տեղակայել առաստաղի տակ` պարանի միջոցով կառավարմամբ: Մանկական հաստատություններում (մանկապարտեզներում, մսուրներում, դպրոցներում և այլն) անջատիչները պետք է տեղակայել հատակից 1,8 մ բարձրության վրա:
45. Սաունաներում, լողասենյակներում, սանհանգույցներում, բաղնիքների օճառային սենքերում, շոգեհարանոցներում, լվացքատների լվացման սենքերում և այլն, բաշխիչ սարքվածքների և կառավարման սարքվածքների տեղակայում չի թույլատրվում: Լվացարանների սենքերում, լողասենյակների և ցնցուղային սենքերի 1-ին և 2-րդ գոտիներում թույլատրվում է անջատիչների տեղակայում, որոնք գործողության մեջ են դրվում քուղի միջոցով:
46. Ձեղնահարկերի լուսավորման ցանցի անջատող ապարատները, որոնք ունեն շինարարական կոնստրուկցիաների տարրեր (տանիքածածկ, ֆերմաներ, գերաններ, հեծաններ և այլ) այրվող նյութերից, պետք է տեղակայվեն ձեղնահարկերից դուրս:
47. Մարդկանց մեծ քանակի ժամանման համար նախատեսված սենքերի (օրինակ, խանութների առևտրային սենքեր, ճաշարաններ, հյուրանոցների նախասրահներ և այլն) աշխատանքային, անվտանգության, տարահանման լուսավորության լուսատուները պետք է մատչելի լինեն միայն սպասարկող անձնակազմի համար:
48. Շենքի յուրաքանչյուր մուտքի վերևում պետք է կախված լինի լուսատու:
49. Տնային համարանիշները և հրդեհային ջրածորանային ցուցիչները, որոնք տեղակայված են շենքերի արտաքին պատերի վրա, պետք է լուսավորված լինեն: Համարանիշների և հրդեհային ջրածորանային ցուցիչների լույսի էլեկտրական աղբյուրների սնումը պետք է իրականացվի շենքի ներքին լուսավորման ցանցից, իսկ արտաքին լուսավորության հենասյուների վրա տեղակայված հրդեհային ջրածորանային ցուցիչներինը` արտաքին լուսավորության ցանցից:
50. Հակահրդեհային սարքվածքները և պահպանության ազդանշանումը, անկախ շենքի էլեկտրամատակարարման հուսալիության կարգից, պետք է սնվեն երկու ներանցումներից, իսկ նրանց բացակայության դեպքում երկու գծերով մեկ ներանցումից: Մեկ գծից մյուսի վրա փոխարկումը պետք է իրականացվի ինքնավար կերպով:
51. Ձեղնահարկում տեղակայվող էլեկտրաշարժիչները, բաշխիչ կետերը, առանձին տեղակայվող փոխարկման և պաշտպանության ապարատները պետք է ունենան ԻՊ 44 (IP 44)-ից ոչ ցածր պաշտպանության աստիճան:
8. ԷԼԵԿՏՐԱԷՆԵՐԳԻԱՅԻ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄԸ
52. Բնակելի շենքերում պետք է տեղակայել մեկ միա- կամ եռաֆազ հաշվարկային հաշվիչ (եռաֆազ ներանցման դեպքում) յուրաքանչյուր բնակարանի համար:
53. Հաշվարկային հաշվիչները հասարակական շենքերում, որոնցում տեղակայված են էլեկտրաէներգիայի մի քանի սպառողներ, պետք է նախատեսված լինեն յուրաքանչյուր սպառողի համար, որը զատված է վարչատնտեսական առումով (սրահներ, խանութներ, արհեստանոցներ, պահեստներ, բնակշահագործման գրասենյակներ և այլն):
54. Հասարակական շենքերում էլեկտրաէներգիայի հաշվարկային հաշվիչները պետք է տեղակայվեն ՆԲՍ (ԳԲՎ) վրա էներգամատակարար կազմակերպության հետ հաշվեկշռային սահմանազատման կետում: Ներկառուցված կամ կից կառուցված տրանսֆորմատորային ենթակայանների առկայության դեպքում, որոնց հզորությունն ամբողջությամբ օգտագործվում է տվյալ շենքի սպառողների կողմից, հաշվարկային հաշվիչները պետք է տեղակայվեն ուժային տրանսֆորմատորի ցածր լարման արտանցիչների վրա` ցածր լարման համատեղված վահանակների վրա, որոնք միաժամանակ հանդիսանում են շենքի ՆԲՍ: ՆԲՍ-երը և տարբեր բաժանորդների հաշվառքի սարքերը, որոնք տեղակայված են մեկ շենքում, թույլատրվում է տեղակայել մեկ ընդհանուր սենքի մեջ: Համաձայնեցնելով էներգամատակարար կազմակերպության հետ` հաշվարկային հաշվիչները կարող են տեղակայվել սպառողներից մեկի մոտ, որի ՆԲՍ-ից սնվում են այլ սպառողներ` տեղակայված նույն շենքում:
55. Բնակելի շենքերի հաշվարկային հաշվիչն ընդհանուր-տնային բեռնվածքի համար (աստիճանավանդակների լուսավորում, բակի լուսավորում և այլն) հանձնարարվում է տեղակայել ՆԲՍ-ի պահարաններում կամ ԳԲՎ-ի վահանների վրա:
56. Բնակարանային հաշվարկային հաշվիչները հանձնարարվում է տեղավորել պաշտպանության ապարատների (ինքնավար անջատիչների ապահովիչների) հետ համատեղ: Բնակարանային վահանները, բնակարանների նախասենյակներում տեղակայելիս, հաշվիչները, որպես կանոն պետք է տեղակայվեն այդ վահանակների վրա, թույլատրվում է հաշվիչների տեղակայում հարկային վահանակների վրա:
57. Հաշվիչի անվտանգ փոխարինման համար, որն անմիջականորեն միացված է ցանցին, յուրաքանչյուր հաշվիչից առաջ պետք է նախատեսվի փոխարկման ապարատ` բոլոր ֆազերից, որոնք միակցված են հաշվիչին լարումը հանելու համար: Բնակարաններում տեղակայված հաշվարկային հաշվիչներից լարումը հանելու համար նախատեսված անջատող ապարատները պետք է տեղակայվեն բնակարանների սահմաններից դուրս:
58. Անմիջականորեն ցանցին միացված հաշվիչից հետո պետք է տեղակայված լինի պաշտպանության ապարատ: Եթե հաշվիչից հետո հեռանում են մի քանի գծեր, որոնք հանդերձված են պաշտպանության ապարատներով, պաշտպանության ընդհանուր ապարատի տեղակայում չի պահանջվում:
9. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ
59. Շենքի էլեկտրակայանքների հողակցումը և անվտանգության պաշտպանական միջոցները պետք է կատարվեն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի դեկտեմբերի 21-ի N 1943-Ն որոշմամբ հաստատված «Էլեկտրատեղակայանքների սարքվածքին ներկայացվող ընդհանուր պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին և սույն ՏԿ-ում բերված լրացուցիչ պահանջներին համապատասխան:
60. Բոլոր սենքերում անհրաժեշտ է ընդհանուր լուսավորության լուսատուների և մնայուն էլեկտրաընդունիչների (էլեկտրական սալիկների, եռոցների, կենցաղային լավորակիչների, էլեկտրասրբիչների և այլն) բաց հաղորդիչ մասերը միակցել զրոյական պաշտպանական հաղորդիչին:
61. Շենքերի սենքերում միաֆազ շարժական էլեկտրասարքերի և I-ին դասի կազմտեխնիկայի սեղանի միջոցների մետաղե իրաններն ըստ ԳՕՍՏ 12.2.007.0 «Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Էլեկտրատեխնիկական արտադրատեսակներ. Անվտանգության ընդհանուր պահանջներ»-ի, պետք է միակցվեն եռալար խմբային գծի պաշտպանական հաղորդիչներին (տես սույն ՏԿ-ի 29-րդ կետը): Պաշտպանական հաղորդիչներին պետք է միակցվեն նաև մալուխների անցկացման համար օգտագործվող միջնապատերի, դռների և փեղկերի մետաղե հիմնակմախքները:
62. Բարձր վտանգայնություն չունեցող սենքերում թույլատրվում է կախովի լուսատուների կիրառում, որոնք օժտված չեն սեղմակներով` պաշտպանական հաղորդիչների միակցման համար, պայմանով, որ նրանց կախելու համար կեռը մեկուսացված է: Տվյալ կետի պահանջները չեն փոխում սույն ՏԿ-ի 29-րդ կետի պահանջները և հիմք չեն հանդիսանում` էլեկտրահաղորդագծերը երկլար կատարելու համար:
63. Շարժական էլեկտրական սարքերի համար խրոցակային վարդակները սնող խմբային գծերի պաշտպանության համար հանձնարարվում է նախատեսել պաշտպանական անջատման սարքվածքներ (ՊԱՍ-եր):
64. Եթե գերհոսանքից պաշտպանության սարքվածքը (ինքնավար անջատիչ, ապահովիչ) կարճ միակցման հոսանքների ցածր արժեքների պատճառով չի ապահովում ինքնավար անջատման 0.4 վ ժամանակն անվանական 220 Վ լարման դեպքում, և կայանքը (բնակարանը) չի ընդգրկված պոտենցիալների հավասարեցման համակարգում, ապա ՊԱՍ-ի տեղակայումը հանդիսանում է պարտադիր:
65. ՊԱՍ տեղակայելիս հաջորդաբար պետք է կատարվեն ընտրողականության պահանջները: Երկ- և բազմաստիճանային սխեմաների դեպքում սնման աղբյուրին ավելի մոտ տեղակայված ՊԱՍ-ը պետք է ունենա առնվազն 3 անգամ մեծ նախադրվածք և գործարկման ժամանակ սպառողին մոտ տեղակայված ՊԱՍ-ի համեմատությամբ:
66. ՊԱՍ-ի գործողության գոտում զրոյական աշխատանքային հաղորդիչը չպետք է ունենա միացումներ հողակցված տարրերի և զրոյական պաշտպանական հաղորդչի հետ:
67. ՊԱՍ-ը իր կիրառման բոլոր դեպքերում, հաշվի առնելով հնարավոր գերբեռնումները, պետք է ապահովի բեռնվածքի շղթաների հուսալի փոխարկում:
68. Հանձնարարվում է օգտագործել ՊԱՍ, որն իրենից ներկայացնում է միասնական ապարատ ինքնավար անջատիչի հետ` ապահովելով պաշտպանություն գերհոսանքից`
1) գերհոսանքից պաշտպանություն չունեցող խմբային գծերում առանց գերհոսանքից պաշտպանության լրացուցիչ ապարատի չի թույլատրվում ՊԱՍ օգտագործել.
2) գերհոսանքից պաշտպանություն չունեցող ՊԱՍ-ի օգտագործման դեպքում անհրաժեշտ է կատարել նրանց հաշվարկային ստուգում գերհոսանքի ռեժիմներում` հաշվի առնելով վերադաս ապարատի պաշտպանական բնութագրերը, որն ապահովում է պաշտպանություն գերհոսանքից:
69. Բնակելի շենքերում չի թույլատրվում կիրառել ՊԱՍ-եր, որոնք ինքնավար կերպով սպառողին անջատում են ցանցից` լարման կորստի կամ ցանցում լարման անթույլատրելի անկման դեպքում: Ընդ որում` ՊԱՍ-ը պետք է պահպանի աշխատունակությունը 5 վ-ից ոչ պակաս ժամանակաընթացքում, լարումը մինչև անվանականի 50 տոկոս իջնելու դեպքում:
70. Շենքերում կարող են կիրառվել Ա (A) տեսակի ՊԱՍ-եր, որոնք արձագանքում են հոսանքի վնասվածքի ինչպես փոփոխական, այնպես էլ բաբախող հոսանքներին, կամ ԱՍ (AC) տեսակի, որոնք արձագանքում են միայն փոփոխական հոսանքների հոսակորստին: Բաբախող հոսանքի աղբյուրներ են հանդիսանում, օրինակ, արագության կարգավորմամբ լվացքի մեքենաները, լույսի կարգավորվող աղբյուրները, հեռուստացույցերը, տեսամագնիտոֆոնները, անհատական համակարգիչները և այլն:
71. Խմբային ցանցերում, որոնք սնում են խրոցակային վարդակները, պետք է կիրառել ՊԱՍ-եր 30 մԱ-ից ոչ ավելի գործարկման անվանական հոսանքով`
1) թույլատրվում է մեկ ՊԱՍ-ին մի քանի խմբային գծերի միակցում` առանձին ինքնավար անջատիչներով (ապահովիչներով).
2) մնայուն սարքավորանք և լուսատուներ, ինչպես նաև ընդհանուր լուսավորման ցանցեր սնող գծերի վրա ՊԱՍ-երի տեղադրում չի պահանջվում:
72. Բնակելի շենքերում հանձնարարվում է ՊԱՍ տեղակայել բնակարանային վահանակների վրա, թույլատրվում է նրաց տեղակայումը նաև հարկային վահանակների վրա:
73. ՊԱՍ-ի տեղակայումն արգելվում է էլեկտրաընդունիչների համար, որոնց անջատումը կարող է բերել սպառողների համար վտանգավոր իրավիճակների (հրդեհային ազդանշանային անջատման և այլն):
74. Պարտադիր է հանդիսանում 30 մԱ-ից ոչ ավելի գործարկման անվանական հոսանքով ՊԱՍ-ի կիրառումը խմբային գծերի համար, որոնք սնում են առանձնապես վտանգավոր և բարձր վտանգավորության սենքերից դուրս և սենքերում գտնվող (օրինակ, 3-րդ գոտիի բնակարանների և հյուրանոցների լողասենյակների և ցնցուղարանների) խրոցակային ցանցերը:
75. Ցանցի հոսակորստի գումարային հոսանքը, հաշվի առնելով միակցվող մնայուն և շարժական էլեկտրաընդունիչները, աշխատանքի բնականոն ռեժիմում չպետք է գերազանցեն ՊԱՍ-ի անվանական հոսանքի 1/3-ը: Տվյալների բացակայության դեպքում էլեկտրաընդունիչների հոսակորստի հոսանքը պետք է ընդունել 0,4 մԱ բեռնվածքի յուրաքանչյուր 1 Ա հոսանքի հաշվարկից, իսկ ցանցի հոսակորստի հոսանքը` ֆազային հաղորդչի 1 մ-ին 1 մկԱ հաշվարկից:
76. Հողակցման մասերին միացման դեպքում բռնկումից պաշտպանության մակարդակի բարձրացման համար, երբ հոսանքի մեծությունը բավական չէ առավելագույն հոսանային պաշտպանության աշխատանքի համար, դեպի բնակարան, առանձնատուն և այլն, ներանցման վրա հանձնարարվում է ՊԱՍ-ի տեղակայում` մինչև 300 մԱ գործարկման հոսանքով:
77. Բնակելի շենքերի համար սույն ՏԿ-ի 75-րդ կետի պահանջները կատարելիս` ՊԱՍ-ի գործառույթներն ըստ սույն ՏԿ-ի 71-րդ և 76-րդ կետերի կարող են կատարվել 30 մԱ ոչ ավելի գործարկման հոսանքով մեկ ապարատի կողմից:
78. Եթե ՊԱՍ-ը նախատեսված է էլեկտրահոսանահարումից և բոցավառումից պաշտպանվելու համար կամ միայն բոցավառումից պաշտպանվելու համար, ապա այն պետք է անջատի ինչպես ֆազային, այնպես էլ զրոյական աշխատանքային հաղորդիչները, զրոյական աշխատանքային հաղորդիչում գերհոսանքից պաշտպանություն չի պահանջվում:
79. Դեպի շենք ներանցման վրա պետք է կատարվի պոտենցիալի հավասարեցման համակարգ` հետևյալ հաղորդիչ մասերի միավորման միջոցով`
1) հիմնական (մայրուղային) պաշտպանական հաղորդիչ.
2) հիմնական (մայրուղային) հողակցող հաղորդիչ կամ հիմնական հողակցող սեղմակ.
3) շենքերի և շենքերի միջև կոմունիկացիաների պողպատե խողովակներ.
4) շինարարական կոնստրուկցիաների, շանթապաշտպանության, կենտրոնական ջեռուցման, օդափոխության և օդի լավորակման համակարգի մետաղական մասեր: Այդպիսի հաղորդիչ մասերը պետք է միմյանց հետ միացվեն շենք ուղղված ներանցման վրա: Հանձնարարվում է էլեկտրաէներգիայի հաղորդման ընթացքում կատարել պոտենցիալների հավասարեցման լրացուցիչ համակարգեր:
80. Պոտենցիալների հավասարեցման լրացուցիչ համակարգին պետք է միացվեն մնայուն էլեկտրակայանքների հպման համար մատչելի բոլոր բաց հաղորդիչների մասերը, ամբողջ էլեկտրասարքավորումների (այդ թվում` խրոցակային վարդակների) կողմնակի բաց մասերը և զրոյական պաշտպանական հաղորդիչներ`
1) լողարանների և ցնցուղարանների սենքերի համար պոտենցիալների հավասարեցման համակարգը պարտադիր է, այդ թվում` նաև սենքերի սահմաններից դուրս եկող կողմնակի հաղորդիչ մասերի միացումն այդ համակարգին: Եթե բացակայում է զրոյական պաշտպանական հաղորդիչներով պոտենցիալների հավասարեցման համակարգին միացված էլեկտրասարքավորումը, ապա պոտենցիալների հավասարեցման համակարգը պետք է միացնել ներանցման ՊԵ (PE) հաղորդաձողին (սեղմակին): Տաքացուցիչ տարրերը, որոնք միաձուլված են հատակի մեջ, պետք է ծածկված լինեն հողակցված մետաղական ցանցով կամ հողակցված մետաղական թաղանթով, որոնք միացված են պոտենցիալների հավասարեցման համակարգին: Որպես լրացուցիչ պաշտպանություն տաքացուցիչ տարրերի համար հանձնարարվում է օգտագործել մինչև 30 մԱ հոսանքով ՊԱՍ.
2) չի թույլատրվում սաունաների, լողասենյակների և ցնցուղային սենքերի համար օգտագործել պոտենցիալների տեղական հավասարեցման համակարգերը:
---------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում